بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی
ئاماڎەکەرڎەی و هۊرئەوەگېڵنای: #ئەسعەد ڕەشید#
بەشۍ سەڎ و دواڼزەهەمە
چانەی زیاتەر ئا کەرەسە ئاماڎەکریێ جۊر بە جۊرۍ وەڵېنە باسمان کەردۍ پژگیێ و پەرش و وەڵێ و بېنازۍ یاسا سازی ڕیزکەرڎەی بېنۍ، هۊکاریچش ئانەبۍ، کە هۊرگیر و جەمکەر و وشکنەرشان عۆداڵو وەراوەریکەرڎەی و ڕاسڕایی و ڕاسهۊرچنیەی و سەنگو مەحەک دایشان بۍ، بەڵام ئەسەف ئا ئاواتۍ، ئا وەرمۍ، کەمێشان بە دی ئامێ، چوونکوم سەرەڕاو پېدابییەی تەنگی و گرفتە بەرۋیرەکا، نەتاویا هامکېشەکۍ و هامسەنگبییەیشان، بە تەمامی وەردەس بگنان، ئەجۊم دەسیچ نمەگنان گەر زاناما وشکنای و تۊکاری و وەراوەریکەرڎەی و هۊرسەنگنای ئەچامنە، تاکو بە ئارۊیچ نەبېیەن بە کەڵکەڵەو ژیوای وشکنەراو ڕۊشنویرا کورڎی.
یۊ جە (یەشتەکا) تەرو ئاڤېستای، کە بە (زامیادی یەشت) نامۍ بریۊن، ئارۊ پېسەنە سەرچەمێ دېرېنۍ جوگرافی وەڵاتو ئاریانڤاچی، یام وەڵاتو پېڎابېیەو زەردەشتی، کە بە (جڤەنیرەتە) جە ئاڤېستانە بە نامبانگەن، پېسە سەرچەمێ فرە دۊڵەمەڼی بە نامۍ کەش و کۊ و چەم و چوخر و ڕۊخانە و ڕۊخانچەو ناوچەکانو وەڵاتو (کەیانیا)، کە ئارۊ مەتاومۍ جە ڕوە جوگرافیەکېشۆ کە بە نامۍ (حۆزو سیروان)ی نامېش بەرمۍ ڕازیانۆ، گەر ئاماو زاناما کە فرەو نامۍ کەشەکاشا دلۍ ناوچەکانو هۆرامانو ئارۊینە بە ڎیی مەکریان.
واتمان یۊ چا یەشتا، کە بە نامۍ (زامیاد یەشت)یۆن، کەفەسەرەن بە زانیاریۍ جوگرافیۍ، پېسە دیمە زوانییەکەیچش سووڎ بەخشەن پەی لەیەکۆدایۆ بنەڕەتو زوانو ئاڤېستای و وەچۍ تازۍ ئارۊی، کە بە زوانو ناوچەکانو ئارۊ هۆرامانی (ماچۊ) نامۍ بریان.
پەی وېنەی، واچۍ (زام)ی جە بنەڕەتو واچەکېوە کە (زەم-)ەن، وەرگېریان کە بە واتاو (زەمین)ی مێ، واچەکۍ گرڎش (زامیاد یەشت) بە واتاو (زەمین ئەشناسی_زەمین پەرەسی) مێ.
بە یاوانەو ئېمە چەنەکۊڵیای و تۊکاری وەراوەری جە گرڎو ڕاوڕەچێ تەرو وشکنای خاستەر و وەڵتەرەن، چوونکوم وشکنەر تەواناو ئانەیشە هەنە واچۍ زوانئەشناسی و ئایینئەشناسی و جوگرافیئەشناسی و تاریخئەشناسی و ئابووریئەسناسی و ، ...هتر بشناسۊن، دلۍ وشکناکەیشەنە هەر جۊرە بەرهەمێش بۊن، دابەشۍ جۊرەکاشا کەرۊن، هەر یۊشان چەنی وېشانەو وېش بنیۊرە.
ئەچی ڕاوڕەچەنەو چی نامونیشانەنە (تاریخو هۆرامانی دلۍ ئاڤېستاینە) ئېمە تەماڎارېنمۍ سەلەمنمېش ناوچەکۍ هۆرامانی پارچێنۍ جە وەڵاتو (ئاریانڤاچ_خڤەنیرەتە) یام وەڵاتو کەیانەکا.
ئەچی بۊنۆ مەشۊم حورمەتو پەیلواکا شاعېرو گەلو کورڎیما چەنەوەشبېیە (مەڵڵا قانیع)ی بگېرمۍو واچە بە واچە، دېڕ بە دېڕ، کۊپلە بە کۊپلە، چەنەشان کۊڵیەیمێ، چ جە دەرەتانو زوانیۆ، چ جە دەرەتانو تاریخیۆ، چ جە ڕوەو جوگرافی و ئابووریۆ، ....هتر، چوونکوم شېعرەکۍ مەڵڵا قانیعی بۍ بەڕەت نەمجیێنېرەو بېشەک یاردی وشکنەری ڕاسەقینەی مڎان پەی ڕۊشنکەرڎەیۆ بەشێ فرەو تاریخەکەیمان.
بە تەرزێ ڕۊشەنتەرە، مەڵڵا قانیع پارچە شېعرەکېش (قەڵای هۆز و گەل شاخی هەورامان) ئیلهامێ بېنۍ پەی من کە ماوێ فرەن وېم و ۋیر و مەژگم عۆداڵۍ ئی وشکنایەنمۍ. بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی، نویستەی: هیدایەت گوڵپی، فاڕای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید.[1]