بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی
ئاماڎەکەرڎەی و هۊرئەوەگېڵنای: #ئەسعەد ڕەشید#
بەشۍ سەڎ و ویس و دوەمە
(ژان وان) ماچۊ: زەردەشت سەرەمڕە کۊششکارینە بۍ وەراوەر بە بت پەرەسی و مەجووسی و ساحیر و جادووگەرەکان، جەنگێ ۋناڵینش کەرد چەنیشان، کاتێ (ویستاسب) ئاما سەرو ئایینو زەردەشتی پا بۊنۆ دارو (سەرو)یش نېیا، کە دارێ بە نامبانگ بۍ، ئا دارە تاکو ساڵەو (861 و.ز.) هەر مەنۆ، پېسە دارێ موبارەکی بېیەبۍ بە یاگۍ زیارەتی و یاگە دەسو ئا پېیا موبارەکەیە، بەڵام چا ساڵېنە خەلیفەی عەباسی (المتوکل) داواش کەرد، بڕیشاوەو قەڎەکەشا ئارد پەی سامەڕای، ئەچاگە جە کاتو وەشکەرڎەو سەراو (سامەڕا)ینە بەکارشان ئاوەرد.
(پلین)ی فەیلەسوف ماچۊ: زەردەشت تاکە مروڤێن کە دەمو جە ئەڎابییەیشەنە دەم بە زەردەخەنە بېیەن، کە تەمامو زاروڵا کاتێ جە ئەڎێ مەبان دەم بە گرەوەنۍ، نیشانۍ ئانەینە کە مەگنۊ وەرو میهرەبانی و پاڵپەشتی خوڎاوەندی)، دلۍ (مروج)ینە ماچۊ: (زەردەشت سی و پەنج ساڵۍ پېخامئاوەریش کەرڎەن).
زەردەشت تەمەنو حەفتا و حۆت ساڵینە دلۍ جەنگێنە کە پەی وەڵاکەرڎەیۆ ئایینەکەیش خەریک بېیەن، چەنی میللەتو (هیۆن)ی، ڕاو خوڎا و ئایینەکەیشەنە کوشییان، تاریخ نویسەکۍ سەرو ئانەیە کۊکېنۍ هەکە ئەفلاتون و فیساگۆرس گۆرەتەرین شاگرڎۍ ۋانگاو زەردەشتی بیېنۍ، (مەسعودی) ماچۊ: (کاتێ زەردەشت کوشییا (حاناس) بی بە جاگیرش کە خەڵکو ئازەربایجانی بۍ).
(تۆمابۆ) ماچۊ: (مۊچیاریەکۍ زەردەشتی دلۍ گاتا و ئاڤېستاینە نویسیێنێ، ئانۍ چن تۊمارێ شېعریۍ بە ئاوازو گورانیانۍ، ۋیر و باوەڕو خاسەی وەڵاکەراوە...).
دیسان ماچۊ: ئایینو زەردەشتینە گرڎ کەسێ ئازادەن ڕۊشنایی یام تاریکی هۊرچنۊن.
(ئەحمەد شناوی) ماچۊ: (جولەکەکۍ کاتو دیلیشان دلۍ بابلینە، ئا کاتە یەرۍ ساڵۍ مەنەبۍ پەی مەردەو زەردەشتی، ئەچاگە جولەکەکۍ جە زەردەشتیۆ فېرۍ ڕاسی و هەقیقەتو بەهەشت و جەحەڼەم و شەیتان و دېو و درنجی بییۍ).
کتېبو (ئاڤێستا- ئاوێستا)ی:
مەسعود محەمەد ماچۊ: پەی یەکاڵاکەرڎەیۆ واچۍ (ئاوێستا)ی، خاستەرین سەرچەمە کە دیەبۊم کتېبەکەو (دکتور محمد موعین)ین، کە باسو ئاوێستای و زەندی کەرۊن، (گلدنر) ماچۊ: ئاوێستا ماناو (ئەساس و بونیان و مەتن) مەبەخشۊن، بەڵام (ویسباج) و (بارتۆ مۆلا) مەبەراش سەرو (پەنا و کۊمەک)ی، زانێ ئەرمەڼیۍ بە (اعتماد) و (ویکاندێر) و (پەنا) لەیەکەش مڎاوە، (دالا) بە ۋاتاو (زانای) یاوانشەنە، بەڵام ماناو (زەند)ی بە (شەرح) یام (زانای) یاوانشەنە، کە بنەڕەتەنە لێکۆدایو ئاوێستایەن، (بازندە) بە ۋاتاو (هۊش)ی لەیەکۍ دریانۆ، وەڵۍ ئانەی زوانی پەهلەوی (کورڎی کۊن) گنۊ برەوە، لێکۆدایێ تەر بە زوانو ئاڤێستای نویسیابۍ، بەڵام ئینە چەنی (دەقو) ئاوێستای تېکەڵ بی، تاکو یاوا ئانەیە، ئانۍ کە ئاوێستای ۋانېنێ شەرحەکۍ بە دەقۍ ئاوێستای زانېنۍ، ئی شەرحۍ فرەو دەقە شېعریەکۍ ئاوێستایش شېونێ.هەرچی ئاوێستانە نویسیان بەشێ کەمەن جە واقیعو باسەکەی، (مەسعودی) ماچۊ: (ئەبستا) یانی (ئاوێستا)، بە عەرەبی پەنەش ماچان (ئەبستاق)، ژمارەو سورەتەکاش ویس و یەک دانېنۍ، هەر سورەتێش دوەسەڎ لاپەڕېن، سەرو دواڼزە هەزار پۊسو (گاوا)وە بە ئاوەو ئاڵتونی هۊرکنیێنۍ، بە زوانێ کە تەنیا زەردەشت وېش مەیاوۊشەنە، پاڕەو کارەکېش تەنیا ئەشیێ وەرشان کەردێ، تاکو دەسکاری نەکریێ، ژمارەو پیتەکاش و دەنگەکاش شەس دانۍ بېنۍ، هەر پیت و دەنگێ وېنەو وېش بیەنش، ئا زوانەیچشە نامۍ نېیان (نویستەی ئایینی)، ئەشیێ بەس پەی وەرکەرڎەی بییێ، پەی خێرۍ و موبارەکی ۋانیێوە. بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی، نویستەی: هیدایەت گوڵپی، فاڕای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید.[1]