هەناسەو ژیوای
ئا کاته من جوانێوی کەم ڕوو بېنې هەمیشەی سەرەم دلې کتېبانه بې. گرڎو دەور و بەریەکام عادزێ بېنې چینەیه من هەمیشەی کونج گېروو و خەریکوو وانایەو کتېبانا.
ئەڎام ژەنێوه ساڎێ و بې سەواڎە بې، باوەرش پاسه بې مشیۊ من بەرا لا مێرزا قاسمی دۆعا کەر و جن گیروو دەگاکېما تاکو وەش بوەو، هەرپاسەشه کەرد و بەرداش!
مێرزا قاسم پەشتوو عەینەکەکاشەنه تەماشێوی سامدارش کەرداو ئەڎایچم گورج گورج و هەناسه بڕ خەریکە بې قسېش پەی کەرې:
مێرزا قاسم گیان من ده زارۆڵێم بییێنێ نۊشا ڕېک و پێک و پاک و پۆخته گۆرێ بییێ و لواینێ سەردەمو یانە و ژیواو وېشاوه، تەنیا ئینەشا نمەشۆوه هیچکامی، ئەجیۆ جنا پێکان.
ساحبێو ڕۊ بییەو تاکو ۋېرەگا سەرەش ئێنا دلې کتېبانه، نه نان و ئاوش هەن پەی، نه ژیوایش مشۊوه بەشەری. مێرزا قاسم گیان خوڎا عومری پەڕ بەرکەتیت فره کەرۊ، تۊ گیانو مەتی کولسوومێ ئی کوڕیمه بارەو سەرو ڕای ڕاسێ.
مەتی کولسوومێ ژەنەو مێرزا قاسمی بې، گرڎٚ کەس به گیانوو ئاڎې قەسەموو مێرزای دێنێ.
مێرزا قاسم دەسش ئاورد ڕیش و ڕوه چرچ و ترەک ترەکەکېشەره و پەرساش:
چەنەم ویەره واڵێ گیان، ئی کوڕته هینوو شەوەو گونای و حەرامێ نیا؟!
ئەڎایچم ماچۊ: یانی چېش مێرزا؟ یانی تاتەش یۊتەر بۊ؟!
مێرزا ماچۊ: نا واڵێ گیان، چی قسێ منیەی دەمو من؟ من کەی پاسەمە واتەن؟ ماچوو هینوو شەوەو قەتڵی و مانگێ حەرامێ نیا؟!!
ئەڎام لچش گەسشەنەو ماچۊ: خوڎا عومرم نەڎۆ ئینه چە قسێوەنه؟ چی من و شوەکەم جوولەکېنمێ، چی هاگاو خوڎا و پێغەمبەری نمەزانمێ؟
مێرزا قاسم به ئەهوەنیێوه ماچۊ: عادزه مەبه واڵێ گیان، من مشیۊ ئی چېوا پەرسۊ تاکو بزانوو چېششا! جا ئیسه خواینه با تەماشەو کتېبەکەیم کەروو بزانوو چېش ماچۊ.
پەلێ کتېبه شەق و شڕەکەیش دایشەو لاو چیروو لچانە دەسش کەرد به وره ور کەرڎەی، پێسه واچی ورد و ئەوراڎ بوانۆوه، جار جاریچ به تیسیێوه دیێ پەی من و هەم دیێوه ملو کتېبەکەیشەره.
وره ورش تەمامیاو ڕوەش کەرده ئەڎایم و ماچۊ: ئی کوڕته مانگەو شانسیش مارەکۊڵیەنه.
ئەڎام به پەلە و سەر سڕیێوه ماچۊ: دەی عەلاجەش چېشەنه مێرزا گیان؟
مێرزا قاسم وېش جەم و جۊر کەردو ماچۊ: دوې هەرمانێ هەنې مشیۊ حەتمەن کەرڎېشا ئەڼا بەڎتەر بۊ! وەڵینەشا ئینێنه مشیۊ گرڎٚوو کتېبەکاش سۆچندێ، تەماشێوی خۆفناکش کەرداو خوڕاره ماچۊ: چه کتېبێو موانیەو؟
منیچ به تەرس و لەرزێوەو واتم: مخس کتېبوو فرانتس کافکای.
مێرزا وڕم بی پۆنەو ماچۊ: مەسخ؟ پراتس کافیکۆ؟
دیا پەی ئەڎایم و ماچۊ: ئەوە ئەوه ئەوه، ئی کافکۆ ناپسڵمانێوا بې ئەڼاز، هەرچی جوانێ هەنې جه ڕای لاش داینێ.
جه بېسەواڎی و بې ئاگایی مێرزای خوەم پەی ئامابێ و زاتم نەبې خوو.
دیسان ماچۊ به ئەڎایم: ئەنا واتم، هەرچی کتېبېش هەنې جەمێشا کەرڎې و بەنزینشا کەرڎې ملەرە و سۆچندێشا، ئەی نامۊ وېش چېشا؟؟
ئەڎایچم فره ماقووڵانە و به حورمەتەو ماچۊ: کامبیزی نوکەرت!
مێرزا قاسم ماچۊ: حەی حەی حەی، دەی کامبیز نامېنه؟! دلې فاڵەکەیشەنه نویسیان مشیۊ نامېش واڕدێ کەرڎېش ئەسەد.
ئەڎایچم ماچۊ: دەی مێرزا گیان ئینیشا کەرمې ئێتر وەش بۊوە؟
مێرزایچ به ڕۊح زلیێوه ماچۊ: ئەی چېش واڵێ! تازه بو بەشەرێوی دەرد وارده.
ئەڎام دەسش کەرد لاو سۆخمەکەیشەره بڕێو زەڕش بەر ئاورد و نیاشەنە مشتەو مێرزا قاسمی و ئامایمێوه یانه.
سەبای من نامېم واڕیا و بیانی ئەسەد و مەراسموو کتېب سۆچنای جه هەوشەکېمانه لوا ڕاوه، منیچ مات و دڵگیر تەماشەو شۆڵەو کتېبەکا کەرېنێ، زنبق دره کتېبوو باڵزاکی و لبەی تیغ هینوو سامست موامی و
ئیسه من ئەسەدەنا، تەماتە ورەشوو سەرو جاڎەی. ژیوایم وەشا، کاسبی و زەڕم فرەن.
قەرار بې کامبیزی نویسەر بو، بەڵام بیانی ئەسەدی تەماتە ورەش.
هەر کات ویروو ئا ڕوا کەروەو، دۆعاو ئەڎایم و مێرزا قاسمی کەروو.
هەر چن نەبیانی نویسەر، بەڵام نویسەرې مشناسوو زەڕوو کێلێو تەماتاشا نیا، منیچ بۊنەو ترۆقی و وەڵ کەوتەی هۆنەر و فەرهەنگوو وەڵاتەکەیما، بې زەڕ تەماتێشا مڎەو پەنه.
هۊرگېڵنای پەی هۆرامی: یاسر ڕەشیدی.[1]