بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی
ئاماڎەکەرڎەی و هۊرئەوەگېڵنای: ئەسعەد ڕەشیدئەسعەد ڕەشید
بەشۍ سەڎ و چل و یەکەمە
دەگاو نارنجڵەیچ دلۍ ئا وېرانکاریەینە بەرنەشیە، پەوکەی لالۊ حسێن سەرو داواو زارۊڵەکاش وازش جە گۊرانی واتەی ئاردەن، ئیسە ئینا جە شارە بۍ نازەکەو هەڵەبجەینە مەژیوۊن، هەر دەم دلۍ گەڕەکەو شەهیدانو هەڵەبجەیۆ تەماشاو کەشو شنروۍ و شرامی و داڵانی کەرۊن، ئاخ پەی ئا کاتا مەکېشۊن هەکە چەنی هونەرمەڼی گۆرەو هۆرامانی (عوسمان هۆرامی) گۊرانیۍ (مەلەسەرشین و وەسەت مەڕۆ) جە ملەگاو چناری واچېنۍ، پەی ماوەو چارەکە سەڎێوە چا دەگاو نارنجڵەینە سەرچەمەو فولکلورو هۆرامانیش بە دەنگە ڕەسەنەکەیش کەرد بە فەرهەنگێ پەی وەچەکا دمای وېش، ئیساتۍ هونەرمەڼە لاوەکۍ گۊرانیەکا ئا کەڵە هونەرمەڼەیە ماچاوە. فولکلورو هۆرامانی ئڼە دوڵەمەڼەن، هەر ئا دوڵەمەڼیە پاسشە کەرڎەن کە هونەرو هۆرامانی بە ڕەسەنی وېش مەنۊوە، ئا ئاوازۍ کە ئا هونەرمەڼە بە گڵوە بەسوزەکۍ وېش چڕیېنېش، فرېشان ئاوازۍ ڕەسەنۍ وېشەنۍ و وېش نیێنېرە، بە شېوێ فرە دڵگیر و هېمن ئا ئاوازۍ، نەخشەو دیموگرافی هۆرامانی مەکېشان، بە شېعرۍ ڕەسەنۍ وېمانۍ، یانی کېشی بڕگەیی، کە میللەتو ئېمە وەڵۍ (2700) ساڵا پاڕەویش کەرڎەن، هەر ئانەیچە پاسشە کەرڎەن هۆرامان بۊ بە سەرچەمەو هونەری ڕەسەنی و هونەرمەڼۍ گۆرۍ بەرهەم بارۊن، نامۍ بڕێ چا ئاوازا کە هینۍ ئا کەڵە هونەرمەڼینۍ (لالۊ حسێن)ی:
یەکەم: ئاوازو (وەسەت مەڕۆ)، ئی ئاوازە بە دوۍ مانێ مەی، یوەشان بە واتاو ژەنۍ بەژن ڕیک و وەسەتۍ مەی، یانی نە بەژن بەرزەو نە بەژن کوڵە. مانای دوەمەش (بڕنەو)ی وەسەت مەگېرۊوە، کە زەمانو شوڕشو (جافر سوڵتان)ینە پېشمەرگەکېش ئا چەکەیە دژو داگیرکەری بەکار ئارېنۍ، چی ئاوازەنە شېعرۍ فولکلوریۍ هۆرامانیش بەکار ئاردېنۍ، هەر کات گۊشت ئەچی ئاوازەیە مەبۊن، یەکسەر (لالۊ حسێن)و نارنجڵەیت ویر مەگنۊوە:
تفەنگێو تەقا هاڵێود ڕاوە وەسەت گیان
سەیاڎ دەس وەش کەش نەسڵەماوە وەسەت گیان
وەسەت مەڕۆ وەسەت گیان تۊ هەوینداری
ئەرۍ بارگەکەت بارکەرد وەسەت گیان تۊ هەوینداری.
دوەم: ئاوازو سېیاو چەمانێوە فرە بە قیمەتو گاتاکاش زیڼە کەرڎەنۆ، بەڵام ئی سېیاو چەمانە بەرگێ تەرش پۊشان پۊرە، یانی تازەگەریش دلۍ ئی سېیاوچەمانەینە بە نامۍ (ئایشۍ داڎ) کەرڎەن.
یەرەم: ئاوازو (مەلە سەرشین)ی، گرڎ گۊرانی واچێ جە هۆرامان نمەتاوۊن ئی ئاوازەیە بچڕۊن، چوونکوم ئاوازێ خاوەن، وېشانەو دەنگە ڕەسەنەکان، دلۍ ئەرشیفو وېمەنە ئی ئاوازەمە پارېزنان، بە دەنگو هەر دوە هونەرمەڼە گۆرا (مامۊ عوسمان کێمنەیی و لالۊ حسێن نارنجڵەی)، کە گڵوەو هەردویشان پېسە ژەرەژەو لانسارو داڵانی ئی ئاوازەشا چڕیەن، دیارەن ئاوازو (مەلە سەرشین)ی گرڎ جۊرە شېعرێش چەنی نمەلېویۊن، گېرە پېسە داستانێ باسو سەرئاماو ئا ئەڎا جگەر سۊتۍ کەرۊن کە چەنی کوڕەکەیش، یام زاروڵەکەیش مەلاونۊوە.
من وېم ئەژنیەنم کە لالۊ حسێن ئی ئاوازەشە فېرو مامۊسا (عوسمان کێمنەیی) کەرڎەبۊ، ئینە قسۍ مامۊسا عوسمانی وېشەنە. هۆرامانی ئاهورایی ڕابەرو فەرهەنگی کورڎی دلۍ تاریخینە، جە کۊنۆ تاکو ئیسە پارېزگاری باو و برەوەکا ئی میللەتیشە کەرڎەن، چوونکوم شېعرەی بڕگەییە، یام پەنجەییە، یام وېمانۍ، فرە بە ئاسانی بەبۍ هەناسە بڕکۍ، بۍ مانیای، مەبان بە لیریکا، یانی شېعرۍ گورانیا، نەک گرد شېعرێ و گرڎ کەسێ بشیۊ و بتاوۊن، من مەبەسم ئا جۊرە شېعرېنۍ هەکە میللەت چەنەشان حاڵی نمەبۊن، کەچی چەنی ئانەیچە بڕێ هونەرمەڼۍ هەنۍ پەی ئانەیە پەنەشان بواچان گورانی واچۍ، ئا شېعرە تەماویا مەوزانە دلۍ ئاوازەکا، کە ئانەیچە زەرەرش هەن.
1- ئاخۊم ساڵێوتەر دەورانو کۍ بۊ؟ ،کۍ بنیشۊ وە شاڎ، کۍ ڕەنجەڕۊ بۊ؟، ئا مەلە مەلە، مەلە سەرشین گیان، تا بیاووت پەنە، مەلە سەرشین گیان، باسو زامڎاریم مەلە سەرشین گیان، پەیت باس کەروونە مەلە سەرشین گیان.
2- وەهاری عالەم پایېزمانە، مەلە سەرشین گیان، جە باخی شاڎییم گەڵا ڕېزانە مەلە سەرشین گیان، زارۊڵېوم بۍ ئازا و نازدار مەلە سەرشین گیان، شەماڵی هۊردا بۍ ئاگا نا دیار، مەلە سەرشین گیان.
3- وەهار پەی کەسێ وېچش وەهار بۊ، نەک ئاڎییچ چوون من دایېم خەمبار بۊ، ئا مەلە، مەلە، مەلە سەرشین گیان، تا یاووت پەنە مەلە سەرشین گیان، داستانو یادگاریم پەیت باس کەروونە سەرشین گیان.
بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی، نویستەی: هیدایەت گوڵپی، فاڕای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید.[1]