زوانی هۆرامی و بېدەسەڵاتی فەرهەنگی
زوانی کورڎی هۆرامی سەروەت و سامانوو میللەتوو کورڎیەن، ئی سامانه و میراسه ئەر فۆتیۆ، بەشېوه فره گۆره جه میراس و کوولتوورو کورڎی به عام مەفۆتیۆ. ئینه، ئانەیه میاونۆ که مەشیۆ گرڎ کوردێوه جه نزاری و زەعیفی زوان و فەرهەنگ و ئەدەبوو هۆرامی و هۆرامانی خەفەت بوەرۆ و جه ئاوەڎانی و دەوڵەمەڼیش، دڵش شاڎ و وەش بۊ، بەڵام بەداخەوه پاسه که مەی وەرو چەمی و وەزعەکې ماچۊ و نویسەی و وەنەی و چاپوو کتێو و ڕۊزنامه و مەجەله و ڕسانە و میدیا به عام ماچان، نا چیروو هەرەسه و فۆتیاینه، وەره وەره پسه وەروێوه وەرەتاو وەهاریش دیە بۊ، خەریکەن مەتاویۊوه و جه هیچ کەسیچ کارەی بەر نمەی، دەسەڵاتمان نییەن و هاز و هەرەکەت و ئەوه جمایمان چەنه بڕیان.
نه بنکێوه، نه ئەنجۆمەنێوه، نه مەڵبەندێوه نه کاناڵێوه ماهوارەیی و نه ئەنیستیتۆیوه و نه ڕۊزنامێوە هۆرامی، هیچمان نییەن تاکو نویسەندێ و زەحمەتکېشێ زوان و ئەدەب و فەرهەنگوو هۆرامی حمایەت کەرۊ و پاڵپەشتوو ڕەنج و ئاواتوو ڕۊشنویروو هۆرامی زوانێ بان.
ساڵەی چوار کتېوې به زوانی کورڎی هۆرامی چاپێ مەوان، بەدەر جه نەوعوو نویسەیشان و سەتحه و نویسەکەی و ئەدەبی یان عێلمی بۊ، کەس نییەن پسانۊشان و بوانۊشانۆ و هەتا چوار باسێ یان چوار کەلیمێ سەرشۆ بنویسۆ. ڕاسەن ئینه دەردێوه جەهانی و هەمه گیرەنه، بەڵام داخەکەم له و ئێمه وەزعەکې فره ۋېرانتەرەنه.
هەر شارو دێهاتەی مەڎیەی بلقاسمبەگێ هۆرزەینه و و وێ مەنمانانێ و هەر کەس پەی وېش ئێدعاو گۆرەیی و وێپەنەزانای و ئۆستادی مەکەرۊ، که چېش چوار کەلیمێ قسێ ڕېک و پێکېشان نییەنێ پەی واتەی، تاکەتی خەڵکیچ به عام و زەحمەتگرفتکې فەرهەنگی بەتایبه بواناشۆ و حەز به گەشه و ئاوەڎانی زوانی و ئەدەب و زانستیمان کەران.
کابرا چوار سەفحێش به زوانی هۆرامی نەنویسەن بییەن زوانشناسوو هۆرامانی و یارۆ ئێدعاو غەزڵ نویسەی هۆرامیش هەن که چېش هەڵای پارامتروو غەزەڵێ نمەزانۆ و هەتا نمەزانۆ چېشش واتەن و گەرەکش بییەن چېش بنویسۆ.
ساڵەی چوار بەرنامېچ ئەر مەگیریانې مەنتەقه و هۆرامانېیەنه چه ئی دیم و چه ئۆ دیم ، بڕېوه ئەفرادێ خاسێ مەلانێ و ماباقیچ مەڎیانې. باند و باندبازی و ڕەفێقبازی و ئەمن و ئه و کەرڎەی، کەرڎەنش کارەی هیچ هەرمانێوه ڕېک و پێک جه دەڤەروو هۆرامانی و جه شارو شاروچکەکان نەلۆ ڕاوه. هەر لا مەدیەی بڕێوه بېهەرمانې هەنې که گرڎ جەمعێوەنه هەنې و هیچ هەرمانېوەیچ نمەکەرانێ و به عەکس گرتەی و شۊخی کەرڎەی و قسهجۊڕ کەرڎەی مەویارانېش و هۆرامانی بېدەسەڵات مازانێ. ئەر قسێوەیچ کەری پسه گواڵەی دەم واز مەکەرانێ و مواڵیانەی و دەم مەدڕانېره پەیت و ئاوڕووت نمازانێ.
با به هۆرامی بنویسمێ و زوانی ئەڎاییمان پارېزنمۍ. زوان و فەرهەنگی هۆرامی سەروەت و سامانوو کولتوورو کورڎیەن و به بې هۆرامی کولتوورو کورڎی چېوەش کەمەن. ئەر چوار کەلیمێ مەنویسمێ با به فارسی و ... نەنویسمێش تاکو زوانەکەیمان جه قەیرانوو فۆتیای و جه بەین شیەی ڕزگار بکەرمۍ. بەداخەوه سایت و کاناڵی خەوەری هەن چی شارەنه حازر نییەن یەک کەلیمێوه هۆرامی پەخش و بڵاو کەرانێ، که چېش شارو پاوەینه (که لیانه و بنچینه و زوانی کورڎی هۆرامییەن) فێرێ ژیوای سەردەمیانەی بییێنێ و چی مەردمیه یاواینێ دەسەڵات.
چېش کەرمې و چەنی بلمێ پەیش تاکو هەرمانێوه به بەرنامه بەرمێ ڕاوه و پلانش پەی بنجېمێ و نەتیجه گېرمێ و سەمەرش بۊ پەی کۊمەڵگەی و تاک به تاکوو جامێعەی و دماڕۆیچەنه بدیەیمێ پەیش، شانازیش پەنه کەرمې؟
سۆئالێ و پەرسێ و داخێ فرێنێ، نمەزانوو دماڕۆ زوانی ئەڎایی چېشەن و چېش مەوۆ.
د. محەممەد ئاشنا عەباس مەنش.[1]