بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی
ئاماڎەکەرڎەی و هۊرئەوەگېڵنای: #ئەسعەد ڕەشید#
بەشۍ سەڎ و شەسس و پەنجەمە
هۆرامییەکۍ کېنۍ و چەنی بشناسمېشان؟
ئی باسەمە بە پېویس زانا ئەچی سەردەمو وەروەڵایینە، پەوکەی هەقەن گرڎو هۆرامییەکا بواناشۆ، پەی ئانەی شانازی بە هۆرامی بییەیشاوە بکەران.
دلۍ بازنەو (فەرامۊشکەرڎەی)نە بەیام بەرۆ و بزیارە، چوونکوم هەیمەنەو پیرۊزیەکۍ حزبی بیېنۍ بە مایۍ ترازیای و هۊروەشییایۆ شیرازەو نەتەوەیی و پەرتەوازە کەرڎەی توانا مروییەکا، بە جۊرێ ئاوەزو شانازی کەرڎەی بە خودو وېتۆ، نامۊن.
مروڤایەتی بە تېکڕا جە چڼین نەتەوا و تیرا و زوانا و کەلتوورا پېکئامان کە خاڵەی هامبەشەشان مروڤەن، بە تەرزێ مروڤبییەی بە گرڎو ڕەنگەکاشۆ مانای وېشانۍ مەبەخشۊن، پەوکەی گرڎیمان حەزکەرېنمۍ (مەغول، تەتەر، داعش، گرڎو دژە ئازادیەکا) جە تایفەو ئینسانی نەبییێنۍ، چوونکوم هەر بە نام بەردەیشان کوشتەی و قڕکەرڎەی و کاولکاری مەگنۊ وەرچەمامان، ئەچېگۆ گەرەکمانە بلمۍ دلۍ باسەکەی و پەی ئەشناسای ( میللەتو هۆرامانی)، کە فرەو جاری بە نامئاوەردەیش (دانایی و ژیری و هېمنی و دڵفراوانی و ئاقڵی)مان مەگۊ یاڎ، پەوکەی سەرەڕاو ناز هۊرنەگېرتەیشان جە لاو گرڎو دەسەڵات و فەرمانڕەواکا سەردەمیۆ بە درېژایی تاریخیشان، بەڵام تاوانشان پاسە بکەران کە کارامەیی و یاگە دەسشان دلۍ ڕاڕەۊو تاریخینە دیاربۊن، ئیسە بەڼە جە خزمەتو شمەی ئېژاینە مشتێ جە خەرمانو هۆرامییەکاتا پەی ۋزو سارا، ئاڎیچ بە خاترەو چەقنای تۊمو تەبایی و برایەتی و وەشەویسی و ئەشناسای یۊترینی.
ماچان تاکۍ مەسیحیۍ فرە هېمنۍ و سەرو ۋېنۍ، بەڵام دمای ئی دەسنیشان کەرڎەیە ماچان هۆرامییەکۍ چاییشا هېمن تەرېنۍ، شانازین کە هۆرامییەکۍ بەبۍ چەمەڕایی (ئافەرین و دەسوەشی) هیچ لێوە و لایەنێ، ئەرکو پارېزناو کەلتوور و فەرهەنگی نەتەوەییشان گېرتەن گەردن.
تاکە پاشخانێ پارېزیای کەلتووری ئینا لاو (هۆرامییەکاوە)، سەرەڕاو لېشاوەو جەهانگیری، چوونکوم زوان ئەچی سەردەمەنە توشو قێرانۍ بییەن بە هۊ ئامای دلۍ چڼین واچە بېگانا پېسە (ئۆکەی، ئۆف، استاز، های، ....هتر)، بەڵام هۆرامییەکۍ ئیسەیچ سەرساعبەنە کاتێ یۊترینی مەوینان بە زوانێ شیرین بە یۊترینی ماچان (سەواخێر)، دمای ئا گرڎە تەقەیۊرەیە ئامان ملەرە.
نموونۍ زیڼېمان فرېنۍ جە ویەردە و ئیسەنە، ماوەو زیاتەر جە (35) ساڵا دلۍ نیشتیمانو عەرەبانە ژیوایشان گوزەرنان، بەڵام بە شانازیۆ تاوانشان پارېزگاری جە زوانی ئەڎایی وېشان بکەران، یام ئا کەسۍ کە ئارۊ ئینێ دلۍ وەڵاتە وەرنیشتەکانەو مەژیوان زوانشان پارېزنان.
هۆرامییەکۍ تاوانشان دلۍ سەردەمە تاریکەکا سەڎە وەڵینەکانە مەشخەڵو ڕۊشنۋیری و خۊڼەواری هۊرکەران دلۍ خانەقاکانە، پەی یەرەسەڎ ساڵا درېژەش پەنە بڎان.
کاتێ باس جە میرنشینەکا کریۊن، میرنشینو (ئەردەڵان)ی کە گۆرەتەرین میرنشین بییەن هۆرامییەکا ڕاوە بەردەن، فرەتەرین دەسکۆت و خاسسازی و مەوقیفی نەتەوەییش بییەن، چوونکوم هۆرامییەکۍ چېرو ڕۊشنایی لوژیکو (ئەقڵ)ینە ڕەفتارشان کەرڎەن، نەک لوژیکو (هېز)ی، هەر پۆکەی میللەتێ هېمن و ژیوایێ ئارامشان فەراهەم ئاردەن ئەچا سەردەمەنە پەی تاکەکاشان.
ڕەفتۍ مەدەنیانۍ و باڵایی ئەقڵی دوۍ سیمێ هۆرامییەکانۍ دلۍ هۆرامانینە، گەر سەرنجەو پېکئاماو هۆرامییەکا بڎەیمېن پېسە هۊز و تیرەکا تەرو کوردەسانی ڕەفتېشا نەکەردېنۍ، کاردایۆ بە کۊمەڵیشان نەبییەن کە یانە وېرانیش مەی شۊنیرە، پۆکەی تاکو ئیسەیچ دلۍ هۆرامانینە نە (دیوەخانو سوڵحۍ)، نە (سەرخېڵ و تیرە) بییەیشان نیەن، چوونکوم گرڎ تاکێ هۆرامی چەنی پەروەردەکەرڎەیش سەرەتاو ژیوایشەنە فېرو وانەو (وەشەویسی) کریۊن، پەوکەی تاکی سەرکەش و سەرەخەر دلۍ هۆرامییەکانە بییەیش نیەن کە بییەبۊ مایۍ تېکدای ئاسایېشو کۊمەڵی.
هەم هۆرامییەکۍ دۊسۍ نزیکۍ ژیوگاینۍ، هەر پەوکەی جوانتەرین سرووشت بەخشییان بە هۆرامییەکا، هەم جە هەر یاگێنە، یام دلۍ هەر گەڕەک و شارێنە هۆرامیێ نیشتەجا بۊن، ئانە درەخت و سۆزایی پا یاگۍ ئاشنان.
پېسە هەرمان و کاریچ، هۆرامییەکۍ هەر یاگێنە کارشان کەرڎەبۊ بە دڵسوزی و وەرپەرسانە ڕاییەشان کەردېنە، هۆرامییەکۍ تاکە پېکئاماو نەتەوەینۍ کە خاوەنۍ (پۊشاک، پاپۊش، لېف و جاجم، نمەڎ و ڕاخەر، خۊراک)ی وېشانەینۍ.
وینمۍ کاتێ بازارەنە کابرای نان ۋرەش هاوارۍ کەرۊن، ماچۊ نانی هۆرامی، نانی لوبناانی، نانی ئێرانی، پەوکەی میللەتێ ئەچیمنە شایانو قەدر و حورمەتین.
بەشو شېری جە ۋانای و زانستی و بڕوانامەی بە هۆرامییەکا بڕیان، هەم تاوانشان ناوچەکەیشان بە پلێوە نزیکتەرین بە دۊسو یاسای بیاونان، چوونکوم تاکەکېش پەروەردەکریێنۍ.
ئینە مشتێ بۍ جە خەرمانێ هۆرامییەکا بە خزمەت بە مروڤایەتی بە گرڎینی، پەوکەی تکاکارەنا ئانۍ هەکە هۆرامانشان نەڎیەن سەردانیش بکەران تاکو نزیکۆ ڕاسی ئی نویستەیشان پەی بەربگنۊن. کامەران گوڵپی.
بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی، نویستەی: هیدایەت گوڵپی، فاڕای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید.[1]