ڕەچەڵەک ( ڕیشە)و هۆرامییەکا
هورئەوەگېڵنای و ئاماڎەکەرڎەی: ئەسعەد ڕەشید
بەشۍ هەشتەمە
دمای جەنگێ سەختی و وناڵینی کە دلېشەنە هەر دوە لەشکەر تاکو دمایین گرۊڵییە گژیێ، جەنگکەرەکۍ دەسشان دان شمشېری، بارام سانی دوەم و حسێن سانیچ بە عەینو چېوی پەلامارەو یۊیشا دێنە، ئەنجامەنە حسێن سان کوشییان، دمای ئا جەنگو هەرایە پەی جارێ تەری حوکومڕانی لهۊن و ڕەزاوی بە یەکپارچەیی کۆتەن چېرو دەسا بارام سانی دوەمی.
چېگەنە پەنەوازەن قسۍ سەرو ئانەی بکەرمېن، کە ساڵەو (1748ز.) حەسەن عەلی خانی ئەردەڵانی بییەن بە میرو ئەردەڵانی، نامبریا فرە قەڎرو بارام سانی دوەمیش گېرتەن، کاتو هۊتەرە گۆرەکۍ لەشکەرو زەنگەنەی پەی سەرو قەڵەمڕەوی ئەردەڵانی بە سەرداری (ئیمامقولی خان)ی، جەنگکەرەکۍ بارام سانی دوەمی هامکاری ئەردەڵانییەکاشا کەرڎەن و مەڕیایشان بە لەشکەرو زەنگەنەی دان.
بارام سانی دوەم، درېژەو ساڵانو حوکومڕانییەکەیشەنە، بە هیچ کلۆجێ دۊسیش چەنی دەسەڵاتدارانو عوسمانی و پاشاکانو بابانی نەکەرڎەن و گۊششنەڎێنۍ پەنە، هەر وەرو ئانەیەچە ئوسمانییەکۍ (نەزەر عەلی سان) کە چېرو فەرمانو ئاڎیشانە بییەن وەراوەشۆ قوتشان کەرڎەنۆ و فەرمانو سانیشان پەی بەرکەرڎەن، بەڵام بارام سانی دوەم تاکو ساڵەو (1752ز.) گۊششنەڎێنۍ پەنەو دەرەتانش نەڎان نامبریا دلۍ هۆرامانینە حوکومڕانی بکەرۊن، ساڵەو (1754ز.) کاتێ سەلیم پاشاو بابانی چەنی سوپاو (زەند)ی کۆتەنە دلۍ جەنگی، نەزەر عەلی سان هامکاری بابانییەکانیش کەرڎەن، دلۍ مێڎانو جەنگینە بە دەسو (محەمەڎخانی زەند) زامڎارکریان و هەر ئا ساڵېنە کۊچی دمایینش کەرڎەن.
11- خالید سان:
دمای کۊچی دمایینو بارام سانی دوەمی، خالید بەگی کوڕش بییەن بە سانو هۆرامانو لهۊنی و ڕەزاوی، جە بارەو حوکومڕانی خالیدسانی، مەڵڵا عەبدوڵڵای قازی نویستەنش:
ئی سانە یۊبییەن جە بەتەواناتەرین و چەنەئاماتەرین سانەکانو هۆرامانی، نامبریا پیێوە ئایینئەشناس و ڕۊح سووک و مروڤدۊس و زیرەک بییەن، وەرزو هامنیش جە (کۊ سەردانی) و زمسانیچش جە (هانەگەرمڵە) گوزەرنان. سەوکڵاوو حوکومڕانی ئی سانەینە، (حەیدەر بەگو بەڵخەی) کە ژەنبراو موسابەگی بییەن بە کیانیاو دۆڵەتی جە (نۆسووڎە) نریانەرە، فرەو سەرچەمەکانە باس چانەیە مەکەران کە گوایا حەیدەر بەگ کەسێ نمەکحەرام بییەن، چەنی خالیدسانی دڵپیس و ناپاک بییەن، چەنی سڵېمان پاشاو بابانی پېوەڼییش بەستەن و بەرنامەو ئانەیشان نیانەرە کە بە نامۍ مېمانداریۆ خالیدسانی بچڕان پەی شارەزووری و چاگە زەفەرش پەنەبەران، خالیدسانیچ بېئاگا جە مەرامو سڵېمان پاڎشای ئامان پەی شارەزووری، دمای پېواییکەرڎەیێ عالی و بەردەیش پەی هوڎەو مېمانی، چاگە تاقشان کەرڎەنۆ و هامکات چن کەسێشان مۊمنێنۍ دەسبەجا قۊڵبەسش بکەران و زیڼانیش بکەران، دمای یەرۍ ڕوا بە دەسو حەیدەر بەگو بەڵخەی، ساڵەو (1756ز.)کوشییان.
دمای کوشییای خالیدسانی بە فەرمانو پاشاو بابانی، فەرمانو حوکومڕانی هۆرامانی پەی حەیدەر بەگی بەرشییەن، نامبریا تەنیا کەسێ بییەن دلۍ تاریخو سانەکانو هۆرامانینە بنەیانەو (بەهمەنی) نەبییەبۊ و حوکومڕانی هۆرامانیش کەرڎەبۊ، دمای شش مانگا جە سانییەکەیش، بە دەسو محەمەڎ بەگ براو خالید سانی دلۍ حەرەمسەراو وېشەنە کوشییان.
12-ڕەزا سان:
ڕەزاسان، یۊبییەن جە سانە هەرە نامڎارو ئەشناسیاکا هۆرامانی، نەخشی گۆرەش سەرو قۊمیاکانو ناوچەکەی بییەن، ساڵەو (1756ز.) دمای کوشییای خالیدسانی بە دەسو حەیدەربەگ نامێ، کە سەردەمو حوکومڕانی خالیدسانینە جاگیرو حوکومڕانی (نۆسوڎۍ) بییەن، بە قۊڵبەسیایی کوشییان. وەراوەر ئەپا تۊمەتەیە (محەمەڎ بەگ براو خالیڎسانی) هەقەو ۋنەو براکەیشەنە دمای شش مانگا حەیڎەربەگش کوشتەن. بە یاوای هەواڵو کوشییای حەیڎەربەگی بە پاشاو بابانی، نامبریا فەرمانشدان (ڕەزاسان کوڕو حسێن بەگ کوڕو بارام سانی یەکەمی کوڕو عەباس قولیسانی) بنریۊرە بە سانو هۆرامانی، هەر ئەچا کاتەنە ( خەسرەوخانی والی) کە بە فەرمانو (حەمەحەسەن خانو قاجاری) کریان بە والی کوردەسانی فەرمانو حوکومڕانی سەراسەرو هۆارمانیش بە نامۍ (ڕەزاسان) بەرکەرڎەن.[1]