بە بۊنەو ئەرەمەرزیای کتېبیانەو باخچەو گۆراڵاو دەگاو ژنێنی
کتېبخانه جە تەعریفی فەرهەنگ لۆغەتیشەنە بە ۋاتاو یانه و کتېبان و یاگێوەن کە کتېبێ دلېشەنە پارێزیا. کتېبیانه یاگێوەن پەی هۆرگېرتەی و چەمڎاری کەرڎەی جە بەرهەمانێوی کە ڕۊزگاری قەڎیمەنە تاکو ئیسە وەشێ بییێنێ و مانەینێوە و مەخزەنێوەن پەی ‌هۆرگېرتەی سەرچەمە هونەری و عێلمی و ئەدەبی و کۊمەڵایەتیەکا.
هەرپاسە کە مزانمې، عێلم دانشگانە تەولید بۊ و کتېبیانەنە پەروەریۆ و کۊمەڵگانە بە سەمەر میاوۆ. ئارمانجی گەوره و کتېبیانەی، بەرزەوە کەرڎەی ویر و ئەندیشه و ئېنسانەکان کە جە ڕاو گلېرەوەکەرڎەی، ڕاوەبەرڎەی و وەڵاکەرڎەی دانش و زانیاریەکا بە دەس مەی.کتېبیانه جە کۊمەڵگا جۊراوجۊرەکانە نەقشوو بانکی ئێتلاعاتوو دانش و ئەندیشەیش هەن. کتېبیانه میراسی گرانمایه و ئا نویسەرە زەحمەتکېشانە که دانشوو وېشا بە کۊمەڵگای و پەی خەڵکو دماڕۆی ئێنتقاڵ دان.
کتېبیانە، کێبییەی فەرهەنگی کۊمەڵگای
ئەشق و عەلاقەمەڼی بە هەر چېوێوی، بۊ بە مەڵامەتو ئانەیە ئا چېوە جە وجووڎوو ئېنسانی یاگې کەرۊوە و بۊ بە بەشېوی تاییبەتتمەند جە ژیوای ئا ئېنسانیە. پەی سەلەمنای ئی قسێمە گەرەکمەن چن مێسالێ باروەوە. مەسەڵەن کاتێ چنی وەرزشکارێوی قسێ کەرې، حەتم باس، باسو وەرزشیەن و ئەر بلی یانەو ئا وەرزشکار، یام وەرزش دوسیە، وینی تابڵۆو یانەکەیش بە عەکسوو ئا وەرزشیە یا قارەمانوو ئا ڕەشتەیە وناریان و یا یانەش پەڕەن کەرەسێو ئا وەرزشیە پەس وجووڎوو ئا شەخسیە چنی وەرزشی تێکەڵ بیەن.‌ یانەو هونەردۆسیەنە عەکسوو گۊرانیواچی مەحبووبیش لکیانەرەو ئەر وېش هونەرمەند بۊ، حەتم ئامێرێ مووسیقایچ یانەشەنە هەنې. ئینە پەی گرڎ سەلێقێوی سدق کەرۊ و بە ئېمە نیشانە مڎۊ کە ئی ئېنسانە چ نەوع شەخسیەتېوش هەن.
شەخسیەت و کێبیه و ئېنسانی فەرهەنگیچ بە کتېبیانەو یانەکەیش نیشانە مڎریۆ. بیەو کتېبیانېوی عال و فاخری پەی ئېنسانی فەرهەنگی، ئێفتخارێوی گۆرەن.
ئەر ئی بابەتیە تەعمیم دەیمێ ملو کۊمەڵگایەرە، ماناش ئانێنە کە هەر کۊمەڵگایێو ساحېبوو کتېبیانېوی جامێع و فاخری بۊ ئا کۊمەڵگا، کۊمەڵگایوی وەڵکەوتەن.
ئەر تەماشەو کتېبیانەکاو دنیای بکەرمی، وینمێ کە هەر وەڵاتێو دەهها کتېبیانێ گۆرێش هەنې کە کتېبەکېشا بە ملیۆنها جلدێ میاوا. کتېبیانەی ملی ئێرانی نزیک به یەرێ ملیۆن عنوان کتېبېش ئینای چنە کە فرەتەرو ئی کتېبا یا نویسەرېشا ئێرانیێنێ و یا بە زوانی فارسی نویسیاینێ. هەر چن ئی کتېبیانه نزیک به حەفتا ساڵېن وەش کریان، بەڵام بە درێژایی تارێخو ئێرانی ئی کتېبیانه بییەن و بە دەسو سلسلە فەرمانڕەواکا پارێزیان تاکو به نەسڵو ئاروی یاوان.
ئایا هۆرامان کتېبیانەش هەن؟
هۆرامان سەرزەمینێوا کە به درێژای تارېخی یاگې ژیوای بەشەری بییەن و هەزاران ساڵېن ژیار و شارسانیەتش هەن. هۆرامان ساحېبوو تارێخ، فەرهەنگ و ئەدەبیاتێوی کۊنیا. میراسی فەرهەنگی و ئەدەبی هورامانی مەگېڵۆوە پەی فرەتەر جە هەزار ساڵې چەیوەڵتەری. سەڎها کەرەسێ قەڎیمیێ و نۆسخێ خەتیێ و قەباڵێ کۊنێ مەنێنێوە کە بە داخەی گرانەوە ئی میراسە مەعنەویە جە مووزەخانەکا و کتېبیانەکاو ئێران و دنیای پژگیاینێ. کتېبیانه بە ئی جۊرە بەڵگە و سەنەدە قەڎیمیا وەش بو و نویسەرو ئارۊی فرەتەر سەرو ئی بەڵگە قیمەتیاوە هەرمانەی پەیجۊریە کەرۊ. بەداخوە چوون ئی میراسە جە دەسڕەسوو ئېمەنە‌ ترازیان، پەیجۊرکارو ئېمە پەی هەرمانێوەی پەیجۊریە مەگنۊ زەحمەت و مەرارەتێوی فرە.
کتېبیانه یانې:
1- کتېب.
2- پایان نامە، عەکس، لەوح.
3- نەشریە و گۆڤار.
4- ئەدەبیاتو زاڕۆڵا.
5- نەوار کاست و ویدئۆ و سی دی فېرکاری.
6- کتېبێ قەڎیمیێ و نۆسخە خەتیێ.
ئېمە فرە کەم، بەڵام گرڎو ئینیشاما هەنې کە بە هێمەتەی جەمعیە به گلېرەوە کەرڎەیشا و تاییبەتت دای یاگېوێ موناسێبێ به ئی هەرمانێ، متاومې وېما ساحېبوو کتېبیانېوی عالی کەرمې.
کتېبیانەو باخچه و گۆراڵاو دەگاو ژنېنەی:
باخچەو گۆراڵا؛ بنکێوی فەرهەنگی، ئەدەبی و هونەری تاییبەتت بە زاڕۆڵاو هۆرامانیا کە ساڵەو (2022ز.) بە هێمەتەو خاتوو کەژاڵ بیگلەری مەرزیانەرەو ئەچی یەرە ساڵەنە خزمەتێوی فرە و فراوانش بە زوان و فەرهەنگوو هۆرامانی کەرڎەن. یۊ جە کارە ئێژا و بە نرخەکاش، گلېرەوە کەرڎەی ئا کتېبا بې کە بە زوانی هۆرامی و تاییبەتت پەی زاڕۆڵا نویسیایبېنې و دەگاکانە پېشکەششا کەرې بە زاڕۆڵە عەلاقەمەندا. هەر وەرەنە ئیده و وەش کەرڎەی کتېبیانېوی جە یۊ جە دەگاکاو هۆرامانی بەرنامەشەنە ئاردش و چ دەگایوە موناسێبتەر‌ جە دەگاو ژنېنەی کە متاوۆ مەرکەزێو بۊ پەی دەگاکاو ئی بەش جە ژاوەرۆیە. جە ئاکامەنە بە هێممەتەو خاتوو کەژاڵێ و تیموو باخچه و گۆراڵا کە فرەتەرشا خاتوونێ بېنې، بە تاییبەتت خاتوو ڕەنگین گوڵشەن ئارا و دێهیاری و خەڵکو فەرهەنگ دۆسوو دەگاو ژنېنەی کتېبخانه و باخچه و گۆراڵا مەرزیارە. شوکر پەی خوڎای گۆرەی خەڵکو هۆرامانی پېشوازی عالشا جە ئی هەرمانە فرە ئێژا و بە نرخێ کەرڎەن و کتېبێ عالێ جە ویارە جۊراوجۊرەکانە پېشکەشو ئی کتېبیانەیە کریاینێ.
من ئەوەڵو وتارەکەیم باسو کتېبیانەیم کەرڎ و ئایا هۆرامانەنە کتېبیانەما هەن؟ شوکر پەی خوڎای دماو بەشو هۆرامان شناسی کتېبیانەو شارو پاوەی، ئینە دوۆمین کتېبیانەی تاییبەتتو هۆرامانیا. بە ئاواته و ئا ڕۊیە کتېبیانه و باخچه و گۆراڵا جە گرڎو دەگاکاو هۆرامانی مەرزیۆرە. سپاسی فرە و فراوان پەی خاتوو کەژاڵ بیگلەری و هامکارە ئازیزەکاش.
ئێبراهیم شەمس.[1]