ئێکە ژ هەلبەستفانێن ساڵێن چلان ژ سەد ساڵیا بوری ل دەڤەرا بەهدینان ل (05-04-1922) ێ چاڤێن خو ل گوندێ بامەڕنێ سەر ب قەزا ئامێدیێ ڤەکرینە ب سروشتێ جوانێ دەڤەرێ و دوزا گەلێ کوردستانێ سەربەست بوویە و مینا هەمی رەوشەنبیرێن کوردێن وی سەردەمی رێکا هەلبەستێ کرییە نیشانا خەبات و بزاڤا خویا کوردینیێ، ناڤێ وی یێ دروست (حەیدەر یوسف طاهر نەقشەبەندی) یە خواندنا سەرەتایێ ل بامەڕنێ ب دوماهی ئینایە،پاشی چوویە بەغدا و ل خواندنگەها پێشەسازی یێن ئاسمانی هاتییە وەرگرتن، پشتی تەمامکرنا ڤێ خواندنگەهێ وەکو فەرمانبەرەکێ فڕوکێن کشتوکالی کارکرییە و ل سەر ڤی کاری بەردەوام بویە هەتا خانەنشین بوی، بو چارا ئێکێ ل ساڵا (1939) ێ دەست ب ڤەهاندنا هەلبەستان کرییە و ب رێکا هەلبەستان هەڤالینی یا گەلەک ناڤدار و رەوشەنبیرێن دەڤەرێ کرییە مینا (شیخ غیاث الدین نەقشەبەندی، سەیدا صالح یوسفی، د.مسعود کتانی، صادق بەهائەدین، حافظ قاضی) و گەلەکێن دی، دیسان تێکەلیا گەلەک رەوشەنبیرێن کورد ژ دەڤەرێن دی یێن کوردستانێ کرییە و هەروەسا تێکەلیا هەلبەستڤان و رەوشەنبیرێن عەرەب ژی کرییە، ناسناڤێ (حەیدەر مەتینی) ژبو هەلبەستفانیا خو دانایە و بابەتێن هەلبەستا وی، مینا پرانیا هەلبەستفانێن وی چاخی رەوشەنبیرکرنا مللەتی بوویە، کوردینی، وەسفکرنا سروشتێ کوردستانێ، وەسفکرنا دەردەسەری و تەپەسەریا مللەتێ کورد، پێگوتن و چاڤلێکرنا هندەک هەلبەستفانێن مینا نالبەند د دانانا هندەک هەلبەستان ل سەر خوارن و سەیرانان ژی، رەحمەتی حەیدەر مەتینی، ئێکە ژ وان کەسانەیێن ب چاڤێن خو ئومێد و خەونێن مللەتێ خودیتین، پشتی سەرهەلدانا پیرۆزا بهارا (1991) ێ گەلەک هەلبەست ب پێشمەرگەی نڤیسینە و گەلەک بابەتێن رەخنەیی ژی مینا شەری برا کوژیێ د هەلبەستێن وی دا بەرچاڤ دین، پرانییا هەلبەستێن وی یێن بەڵاڤکری دسالێن چلان دا (1940) نەهاتینە ئەرشیڤکرن، لێ پشتی ئازادیا کوردستانێ گەلەک ژ هەلبەستێن خویێن کەڤن د روژنامە و کوڤارێن، ژلایەکێ دیڤە ژی ژبەر مژویلبونا وی ب کارێ فەرمیێ ویڤە، گەلەک بەرهەمێن خو دروژنامەگەریا پشتی بەیانا (11) ی ئادارێ بەڵاڤ نەکرینە، ئەم دکارین ناڤێ هەلبەستڤانێ ڤەشارتی لێ بدانین، چونکو پرانیا هەلبەستێن وی هەر ژ سالێن چلان و هەتا داویا سالێن نوتان دگەلدا ماینە و گەلەک ژێ بەڵاڤە نەکرینە، ل سالا (1981) ێ دهێتە خانەنشین کرن و پاشی ل سالا (1987) ێ دهێتە کوردستانێ و ل گوندێ (قەدشێ) ئاکنجی دبیت، مەتینی گەلەک ب گوندێ (قەدشێ) ڤە یێ گرێدای بوو، پرانیا ژیانا خو یا زاروکینیێ و کالێتیێ ل ڤی گوندی بوراندیە و ل (18-05-2000) ێ هەر ل ڤی گوندی چوویە بەر دلوفانیا خودێ، هەتا نهو کومەکا هەلبەستێن نەچاپکری د (دیوانەکێ) دا کومکرینە هەر چەندە ب ساخی یا خو چاڤێن وی ب چاپکرنا دیوانا وی شاد نەبوون، هیڤی دکەین دەزگەهێن پەیوەندیدار ڤان هەلبەستێن وی چاپ بکەن مینا پشکەک ژ کلتورێ دەڤەرا مە بهێنە دوکیومێنت کرن.