بەئامادەبوونی ژمارەیەک لەمیدیاکان، هێزەکانی ئاسایش لەڕۆژاڤای کوردستان بەبۆنەی ساڵی نوێوە، کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەنووسییان سازکردو ئامارێکیان خستەڕوو سەبارەت بەڕووداوەکانی تایبەت بەئاسایشی ڕۆژاڤا لەساڵی 2013داو ئەو پڕۆسە خۆکوژییانەی کەهێزەکانی ئاسایشیان کردبووە ئامانج و شەهیدان و بریندارانی ئەو پڕۆسانەو ژمارەی دەستگیرکراوەکان لەگرتووخانەکانی ئاسایشی ڕۆژاڤای کوردستاندا.
سەرەتای کۆنگرەکە، جوان ئیبراهیم فەرماندەی گشتیی هێزەکانی ئاسایشی ڕۆژاڤای کوردستان ئاماژەیکرد بەو وێرانکارییەی کەسورییەکان دووچاری بوونەتەوە لەساڵی 2013دا لەلایەن هێزەکانی ڕژێمی بەعس و هەندێک لەلایەنەکانی ئۆپۆزسیۆن و تەکفیرییەکانەوە کەقێزەونترین تاوانیان ئەنجامداوە وەکو سەربڕین و تاوانە ناشیرینەکانی دیکە بەتایبەت لەڕۆژاڤای کوردستان لەژێر ئاڵای ئۆپۆزسیۆندا، ئەوەش هۆکارێک بووە بۆ هەڵوێست و جموجۆڵی هێزەکانی ئاسایش بەمەبەستی دانانی سنوورێک بۆ ئەو تاوانە قێزەونانە.
رزگارکردنی شارو گوندەکان
فەرماندەی هێزەکانی ئاسایش ڕوونیکردەوە کە ساڵی نوێ گۆڕانکاریی گەورە بەخۆیەوە دەبینێت و زۆرێک لەشارو شارۆچکەکانی ڕۆژاڤای کوردستان لەلایەن هێزەکانی ئاسایشەوە لەسەرەتای ساڵی نوێدا ڕزگاردەکرێن لەدەست ڕژێم و کەتیبە تەکفیرییەکان.
هیچ زیندانییەکی سیاسی نییە
جوان ئیبراهیم جەختیکردەوە کەهیچ زیندانییەکی سیاسی لەگرتووخانەکانی هێزەکانی ئاسایشدا نییەو ئەوانەش کەدەستگیرکراون لەسەر بنەمای تاوانی جیاجیا گیراون لەوانە: بەقاچاخبردنی ئاسەوارو بازرگانیکردن بەمادە هۆشبەرەکانەوە، ئاماژەشیدا کەدەرگای زیندانەکانیان کراوەن بۆ هەر میدیایەک بۆ دڵنیابوون لەوبارەوە.
ئاماری ساڵی 2013
لەکۆنگرەکەدا هێزەکانی ئاسایش ئامارێکی تایبەت بەساڵی 2013یان خستەڕوو و کۆپییەکیشی درایە دەست ڕۆژنامەنووسانی ئامادەبوو، ئامارەکە بەمجۆرە بوو:
18 کردەوەی خۆکوژی لەدژی هێزەکانی ئاسایش، 38 بۆمبی چێنراو، پووچەڵکردنەوەی 55 بۆمبی چێنراو لەلایەن هێزەکانی ئاسایشەوە، 49 شەهیدو 57 بریندار لەهێزەکانی ئاسایش، دەستگیرکردنی 1533 تیرۆریست، 3582 کەس بەتاوانی جیاجیا دەستگیرکراون، 26425 کیلۆگرام مادەی هۆشبەرو ڕێژەیەکی زۆر لەحەشیشە دەستیان بەسەردا گیراوە.
لێبووردن لەسەرەتای ساڵی نوێدا
لەکۆتاییدا فەرماندەی گشتیی هێزەکانی ئاسایشی ڕۆژاڤای کوردستان ڕایگەیاند کەئێستا ئامادەکاری لەئارادایە بۆ دەرکردنی لێبووردن بۆ ئەو کەسانەی کەکێشەکانیان لەدادگا میللییەکاندا یەکلاییکراونەتەوە، ئاشکراشیکرد کەئەو هێزانە بەنیازن زیندانەکانیان لەڕۆژاڤای کوردستان بکەن بەسەنتەری چاکسازی و سازکردنەوەی زیندانیان.
رزگارکردنی شارۆچکەیەک
لەلایەکی دیکەوە، سەرچاوەیەک لەدەوروبەری شارۆچکەی تەل براک لەڕۆژئاوای قامیشلۆقامیشلۆ ڕایگەیاند: یەکەکانی پاراستنی گەل لەئەنجامی هێرشێکدا بۆ سەر گروپە ئیسلامییە توندڕەوەکانی ناوچەکە، ئەو گروپانەیان تێکشکاندو شارۆچکەکەیان ڕزگار کرد.
جێی ئاماژەیە، شارۆچکەی تەل براک دەکەوێتە سەر ڕێگای قامیشلۆو حەسەکەحەسەکەو ژمارەی دانیشتووانی نزیکەی 10 هەزار کەسن لەکوردو عەرەب.
رۆژاڤا؛ ئاماری 2013ی توندوتیژیی دژ بەژنان
هەروەها لەقامیشلۆی ڕۆژاڤای کوردستان، ڕێکخراوی سارە-ی تایبەت بەنەهێشتنی توندوتیژیی دژی ژنان بەئامادەبوونی ژمارەیەک لەمیدیاکانو نوێنەرانی ڕێکخراوە سیاسیو کۆمەڵایەتییەکانی ژنان، کۆڕبەندێکی ڕاگەیاندنی ڕێکخست.
لەکۆڕبەندەکەدا، هەندێک بابەت خرانەڕوو لەوانە: مێژووی درێژخایەنی پیادەکردنی توندوتیژی لەدژی ژنان لەکۆمەڵگە خۆرهەڵاتییەکانداو زەوتکردنی مافەکانیانو ئەشکەنجەی جۆراوجۆر کەژنان دووچاری بوونەتەوە، پاش ئەوە ئامارێک ئاشکرا کرا سەبارەت بەو ئەشکەنجەو توندوتیژییەی کەژنانی ڕۆژاڤای کوردستان دووچاری بوونەتەوە.
بەدرێژایی چەند دەیەیەک مافی زەوتکراوە
لەوکۆڕەبەندەدا، سەعدیە عەبدوڵڵا ئەندامی دەستەی سەرکردایەتیی ڕێکخراوی سارە وتارێکی پێشکەشکردو مێژووی توندوتیژی لەدژی ژنان خستەڕوو، ئاماژەشیدا بەڕۆڵی گرنگیی ژنان لەمێژووی گەلانو پەروەردەکردنی نەوەکانداو پاشان نمایشی ئەو ستەمەی کرد کەژنان لەسایەی پیاوسالاریدا دووچاری بوونەتەوە وەکو توندوتیژیو زەوتکردنی ماف و کوشتنو فرۆشتنیان.
1179 حاڵەتی توندوتیژی لەساڵی 2013دا
سەبارەت بەتوندوتیژی لەدژی ژنان لەڕۆژاڤای کوردستان، نورا خەلیل ئەندامی لیژنەی ڕاگەیاندنی ڕێکخراوی سارە ڕایگەیاند: جگە لەناوچەی کۆبانی، لەساڵی 2013دا 1179 حاڵەتی توندوتیژی لەدژی ژنان تۆمارکراون، 151 حاڵەتی جیابوونەوە، 36 حاڵەتی کوشتن، 21 حاڵەتی دەڵاڵی کردن بەسەر ژنانەوە، 14 حاڵەتی دەستدرێژیی سێکسی، 23 حاڵەتی ڕفاندن، 11 حاڵەتی گێچەڵی سێکسی، 20 حاڵەتی ئالوودەبوون بەمادە هۆشبەرەکانەوە، 88 حاڵەتی هەڵخەڵەتاندن، 13 حاڵەتی بازرگانیکردن بەژنانەوە هەبووە.
پشتگیریکردن لەژنانی ستەملێکراو
لەکۆتایی کۆڕبەندەکەشدا، مونا عەبدولسەلام ئەندامی سەرکردایەتیی ڕێکخراوی سارە وتی: کاری لیژنەکان بریتییە لەبەدواداچوونی توندوتیژی لەدژی ژنان، چاکسازی لەهەر حاڵەتێکدا شایستەی چاکسازی بێت، لابردنی ستەم و توندوتیژی لەدژی ژنان، یارمەتیدانیانو هۆشیارکردنەوەیان لەپێناوی سەروەریو یەکسانیاندا لەهەموو بوارێکدا لەگەڵ پیاواندا.
رێکخراوی سارە
رێکخراوی سارە، ڕۆژی 01-07-2013، دامەزراوەو بارەگاکەی لەقامیشلۆیەو ڕێکخراوێکی گشتگیریو سەربەخۆیەو ژنانی هەموو پێکهاتەیەکی ڕەگەزیو نەتەوەیی کوردستان وەک ئەندام وەردەگرێت و کاردەکات بۆ نەهێشتنی توندوتیژیو کوشتن لەدژی ژنانو سازکردنیان لەڕووی کۆمەڵایەتیو دەروونیو ئابوورییەوە، جگە لەوەش یارمەتی ڕاستەوخۆ پێشکەش دەکات بەقوربانیانی بەشوودانی زۆرەملێیو هەڕەشەی کوشتن بەبیانووی شەرەف، هەوڵیشدەدات پڕۆژەی بچووکیان بۆ ئامادەبکات بۆئەوەی داهاتێکی گونجاویان هەبێت و نەبن بەئەرک بەسەر کەسانی دیکەوە.
هەڵوێستیکی ناڕەزایی لەپێناوی ڕۆبۆسکی-دا
لەلایەکی دیکەوە، بۆ یادی کارەساتی ڕۆبۆسکی، ڕۆژی 28-12-2013 ژمارەیەک لەڕۆشنبیران و ڕۆژنامەنووسانی کورد لەقامیشلۆ لەگۆڕەپانی شەهید (ئوصمان سەبری) گردبوونەوە بۆ ئیدانەکرنی ئەو تاوانە، هاوکات وێنەی قوربانیان و دروشمی جۆراوجۆریان بەرزکردبۆوە.
لەبەشێک لەدروشمەکاندا نووسرابوو (دایکان لەڕۆژاڤای کوردستان دەگرین بۆ 34 گەنجی ڕۆبۆسکی)
رۆژنامەنووس خۆشمان قادۆ وتی: دەمانەوێت بەم هەڵویستەمان دەنگمان بگەیەنین بەجیهان و بڵێین کات گۆڕاوەو دەتوانین دەنگمان بگەیەنین بەهەموو ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و کوشتنی گەنجانی کورد پەسەندناکەین و پێویستە جیهان لێپێچینەوە بکات لەگەڵ تاوانباراندا بەرامبەر بەو تاوانە گەورەیە کە لەدژی گەلی کورد کراوەو تاوانباران ڕادەستی دادگا نێودەوڵەتییەکان بکرێن و بێدەنگ نابین بەرامبەر بەو تاوانانەی لەدژی نەتەوەکەمان دەکرێن.
رۆشنبیر دارا محەمەد وتی: ئێمەی ڕۆشنبیرو ڕۆژنامەنووسی ڕۆژاڤای کوردستان کۆبووینەوە بۆ ئیدانەکردنی ئەو تاوانەو بەجیهان بڵێین ئەوانەی تاوانی تەلعران و تەل حاسڵیان ئەنجامدا هەر ئەوانەبوون ئەم قەسابخانەشیان پیادەکرد، وتیشی: پێویستە جیهان گوێبیستی گریانی دایکان بێت و لێپێچینەوە بکرێت لەگەڵ ئەنجامدەرانی ئەم تاوانە.
رۆژنامەنووس زانا عومەر وتی: دوو ساڵ لەمەوبەرو لەڕۆژێکی وەکو ئەمڕۆدا فڕۆکەکانی تورکیا تاوانێکی قێزەونیان ئەنجامدا بەرامبەر بەژمارەیەک لەخوێندکارانی کورد کەسەرقاڵی بازرگانی بوون لەسەر سنووری باکوورو باشووری کوردستان، بەڵام تائێستا تاوانبارانی ئەو قەسابخانەیە ڕادەستی دادگا نەکراون و هیچ گۆڕانکارییەکیش بەسەر ئەو کێشەیەدا نەهاتووە، بۆیە داوا لەجیهان دەکەین بەرپرسانی ئەو تاوانە ڕادەستی دادگا بکرێن و بەسزای خۆیان بگەن، هەروەها داوادەکەین لەهەموو برا کوردەکانمان لەهەر وڵاتێکدا هەن فشار بخەنە سەر دەوڵەتان بۆئەوەی ئەم کێشەیە بگاتە دەزگا نێودەوڵەتییەکان.[1]
30-12-201330-12-2013