کاتێک بەناو شەقامەکانی #دهۆک#دا پیاسە دەکەیت، لە زۆر شوێن ڕووی هەمان مرۆڤ تەماشات دەکات. ڕوویەک خاڵییە لە پێناسە و بێباکە لە سۆز. وێنەی ئەو لە دوکان و بازاڕەکانی ئەو شارە هەڵواسراوە. ئەو لەناو دهۆکدا بە فاخیری سەرشێت ناسراوە، بە تەنها چەقۆ و پلایسێک، تا ئەو ساتەی شەهید بوو، پاڵەوانی دەیان ساڵ پووچەڵکردنەوەی مینی چێندراو بوو.
#فاخیر بەرواری#، لە ساڵی 2003 لە سەروبەندی هێرشی هاوپەیمانان بۆ سەر عێراق، بۆ یەکەمنجار وەک #پێشمەرگە#یەک یەکەم مینی پووچەڵکردەوە. دواتر لە ساڵی 2008، لە کاتی هەڵگرتنەوەی مینێک لە نزیک شاری مووسڵ، قاچێکی لەدەستدا. بەڵام ئەو کارەساتە فاخیری نەوەستاند، وەک عەقیدێکی پێشمەرگە جارێکی دیکە لەکاتی جەنگی دژی #داعش#، دەستیکردەوە بە مین پووچەڵکردنەوە.
لە دوای پووچەڵکردنەوەی هەزاران مین، لە ساڵی 2014، فاخیر دواجار باجی بوێری و خۆنەویستیدا و بە بۆمبێکی چەکدارانی داعش، گیانی لە دەستدا.
هاوڕێ و هاوکارانی فاخیر، چەندین گرتە ڤیدیۆی فاخیریان لەناو DVD یەک پاراستوە کە خێزانی ناوبراو لە دوای سێ ساڵ لە مردنی فاخیر، توانیان ئەو DVD یە بدۆزنەوە.
ئەو دۆزینەوەیەش، سەرەتایەک بوو بۆ دەرهێنەری کوردی دانیشتووی سووید، هۆگر هیرۆری، هاوڕێ لەگەڵ فیلمساز، شینوار کەمال، دۆکۆمێنتارییەک بەناوی دیماینەر (پووچەڵکەرەوەی مین) سەبارەت بە ژیانی فاخیر بەرهەمبهێنن.
تۆڕی هەواڵی سی ئێن ئێن، لە چاوپێکەوتنێکی لەگەڵ هۆگر هیرۆری، ژیانی نەبەردی فاخیر و چۆنیەتی بەرهەمهێنانی فیلمەکە زیاتر ڕوون دەکاتەوە.
$لە کوێ بیرۆکەی ئەم دۆکۆمێنتارییە بۆتۆ دەستی پێ کرد؟$
لە ساڵی 2014 بوو، کاتێک داعش هێرشیکردە سەر هەرێمی کوردستان. من لەوێ بووم بۆ بەرهەمهێنانی دۆکۆمێنتارییەکی دیکە و بەڕێککەوت فاخیرم بینی. من دەربارەی ئەو زانیاریم هەبوو، وەک پاڵەوانێکی ناوخۆ وێنا دەکرا لە ناوچەکەی ئێمە. منیش چووم بۆلای و پرسیاری دەرهێنانی فیلمێکم لێکرد. لە وەڵامدا گووتی: نا، ببوورە، تۆ ناتوانی. ئامۆژگاریەکم لێ وەرگرە. بڕۆ بۆ ماڵە سەلامەتەکەی خۆت لە سووید. لەوێ بمێنەرەوە.
بەڵام کاتێک زیاتر قسەمانکرد، فاخیر گووتی: لە ڕاستیدا کەسێک هەیە کە فیلم دەربارەی من بەرهەم دەهێنێت و ناوی شینوار کەمالە. ئەگەر دەتەوێت شتێک بکەیت، بڕۆ لەگەڵ ئەو قسەبکە، چونکە ناکرێت دوو تیمی جیاواز، دوو فیلم دروست بکەن. ئەوە زۆر ترسناکە.
$چیت بیردێت دەربارەی مردنی عەقید فاخیر؟$
دوای سێ مانگ لە یەکتر بینینمان، فاخیر گیانی لەدەستدا. من لە سووید بووم. کاتێک فەیسبووکم کردەوە، تەواوی وێنە و هەواڵەکان دەربارەی مردنی ئەو بوو. من زانیم کە ئەوە شتێکی باش نییە. خێرا تەلەفونم بۆ شینوار کرد و لە سەلامەتی ئەوانم پرسی. ئەو و تیمەکەی لە دەرەوەی خانووەکە بوون (پووچەڵکردنەوەی مینەکە لە خانوویەک بووە). بەڵام ئەوانەی لە ناو بیناکە بوون کە بریتی بوون لە فاخیر و دوو هاوکاری کە ڤیدیۆیان تۆماردەکرد، گیانیان لەدەستدا.
کاتێک مرد، پڕۆسەی بەرهەمهێنای فیلمەکە ئاڵۆز بوو. چەند چیرۆکێک هەبوو کە بە کوورتی مانەوە.
ئەرشیڤەکان لە کوێ دۆزرانەوە؟ ئەوان لە چ دۆخێکدا بوون؟
زۆربەیان لە ساڵی 2017 دۆزرانەوە، سێ ساڵ دوای مردنی فاخیر. ڤیدیۆکان لە لایەن کەسێکی ناشارەزا تۆمار کرابوون کە شۆفێری فاخیر بوو. ئەو هێشتا کەمێک شۆک بووە کە دەزانێت ڤیدیۆکانی لە فیلمێکدا نیشان دەدرێن.
گرتە ڤیدیۆیەکان بەرواریان لەسەر نەبوو بۆیە لۆژیکیان بە تەواوی تێدا نەبوو. کاتێکی زۆرمان بەسەر برد بە قسەکردن لەگەڵ هاوڕێ و هاوکارانی فاخیر تا بتوانین شتەکان پێکەوە گرێ بدەینەوە. ئەمەش وایکرد ئێمە 78 ڤێرژنی جیاوازمان هەبێت پێش بەرهەمهێنانی فیلمەکە.
$چی وای لە عقید کرد ئێوە کارەکانی بکەنە فیلم؟$
فاخیر و تیمەکەی دەیانویست ئەوەی دەیکەن ببنە بەڵگەیەک هەمووان بیبینن کە ئەوان چیان ئەنجام داوە. مەبەستێکی دیکە ئەوە بووو نیشانی بدەن مینەکان لە چی پێکدێن و لەکوێ دەچێندرێن و چۆن پووچەڵدەکرێنەوە. ئەمەش بۆ ئەوە بوو تیمەکانی دیکە لێوەی فێربن. بەڵام دوای ماوەیەک ئەوە بووە بەشێک لە ژیانی ڕۆژانەیان. ئەوان هەمیشە کامێرایەک هاوڕێیان بوو.
بۆچی بەرواری پۆشاک و ئامرازی خۆ پاراستنی وەک تیمەکانی دیکەی پوچەڵکردنەوەی مین بەکار نەدەهێنا؟
ئەو ئامرازە پارێزەرانە هەبوون بەتایبەت بۆ تیمە ڕاهێنراوەکان. بەڵام بەکارهێنانیان ئاڵۆزبوو و کاتی زۆریشی بەفیڕۆدەدا. گروپێکی پوچەڵکردنەوەی شارەزای مین، تەنها یەک مینی لە ڕۆژێکدا پووچەڵدەکردەوە و پاشان دەچوونەوە نێو ماڵ و خێزانیان. فاخیر دەیتوانی لە ڕۆژێکدا 100 مین پووچەڵبکاتەوە.
لە دیمەنی یەکەم پووچەڵکردنەوەی مین لە لایەن فاخیرەوە، دەردەکەوێت ئەمەریکییەکان دەڵێن: ئەم پیاو چی دەکات؟. ئەوان دیاربوو لە مێژبوو، چاوەڕوانی هاتنی تیمی تایبەتی پوچەڵکردنەوەی مینیان دەکرد. ئەو مینە تۆقێنەرەی کە لە هەرساتێک ئەگەری هەبوو بتەقێتەوە. فاخیر بێ ئەوەی چاوەڕوانی هیچ تیمێک بکات، دەچێت وایەرەکانی مینەکە دەبڕێت و دەڵێت: تەواو بوو.
$دەتوانی مەزندەی ئەوە بکەیت کە فاخیر چەند مینی پووچەڵکردۆتەوە؟$
لە ڕۆژەکانی سەرەتادا لە مووسڵ، نزیکەی 600 مین دەبوون بەڵام دواتر ژماردنیان بۆ نەدەکرد. لەکاتی جەنگی دژی داعش لە ساڵی 2014، ئامارەکان دەڵێن کە سێ بۆ چوار هەزار مین بوون لە ماوەی سێ مانگدا. لە دیمەنێکدا دەردەکەوێت کە ئەوان مینەکان دەخەنە ناو بارهەڵگرێک و بە دەم ژماردنەوە دەڵێن: ئەمە هەزار و 50 مین. ئەمەش تەنها لە ماوەی سێ هەفتە لە پووچەڵکردنەوەی میندا بووە.
فیلمەکە کاریگەری وێرانکەری تەقینەوەکان لانابات. ئەوە سەخت بوو کە بڕیار بدەن کە چی نیشان بدەن و چی نیشان نەدەن؟
لە ڕاستیدا ماددەکان سانسۆری زۆریان لەسەرە و زۆر بە هۆشیاریەوە هەڵبژێردراون. ئەگەر ئێمە هەموو ئەرشیفەکانمان نیشاندایە، ئەوا کەس نەیدەتوانی تەماشای بکات، تەنانەت بۆ چەند چرکەیەکیش. بەشە جیاوازەکانی جەستە لە هەموو شوێنێک دەپەڕین و خەڵک بەردەوام ئازاری پێدەگەیشت.
ئەو ڕووداوەی کە تیایدا فاخیر قاچێکی لەدەست دەدات، بەشێکی گەورەی ژیانی فاخیر و کەسایەتییەتی. دەبوو ئێمە ئەو چیرۆکە نیشان بدەین، بەڵام دواجار ئەوەشمان لابرد. خراپترین بەشی ئەو کاتەیە کە فاخیر بە تەنها قاچێکەوە دەخەنە ناو ڤانێک، ئەوە تەواو نەشیاو بوو.
$دەتوانی ئەوەی لە فاخیر جێماوە بۆ خەڵکێک کە ئاشنا نین بەم چیرۆکە شی بکەیتەوە؟$
لە شارەکەی خۆی(دهۆک)، کەس نییە نەزانێت فاخیر کێیە. بەڵام ئەوەی ئەو جێی هێشت پەیامێک بوو. هەرگیز جیاکاری نە دەکرد لە نێوان خەڵک بە گوێرەی ڕەگەز،باری ماددی، کورد و عەرەب بوون. ئەوان تەنها خەڵک بوون بۆ ئەو. ئەو دەیویست یارمەتی خەڵکی دیکە بدات و ئەوەش بەردەوام بێت.
$دەتەوێت بینەران چی لەو فیلمە وەربگرن؟$
خۆشەویستی زیاتر و کینەی کەمتر. من دەمویست نیشانی بەدەم کە مینەکان چەند مەترسیدارن و ژمارەشیان چەندە لەو ناوچەیە. لەگەڵ ئەوەی کە خەڵک کاریگەری کەسایەتی فاخیریان لەسەر جێبمێنێت...ئەوەی کە یارمەتی مرۆڤەکانی دیکە بدەین و کارێک ئەنجام بدەین دژی بارودۆخە دژوارەکان.
من دەمویست نیشانی بدەم کە بۆچی خەڵک لە ڕاستیدا ئەو ناوچانە جێدەهێڵێن و دێنە ئەوروپا. ئەوە بۆ سوود بینین و دەستکەوتنی پارە نییە. ئەوان لە بارودۆخێکی زۆر خراپ هەڵدێن.
بەڵگە فیلمی دیماینەر لە 27ی نیسانی ئەمساڵ لە بەریتانیا بۆیەکەمینجار پەخشکرا و پێشتریش لە 28ی مانگی ئادار لە وڵاتی سووید پەخشکرابوو. بەڵگە فیلمەکە لە کاتژمێرێک و 23 خولەک پێکهاتووە و چیرۆکی ژیانی پێشمەرگەیەکی خۆنەویست دەگێڕێتەوە.
دوای شەهیدبوونی عەقید فاخیر بەرواری، دامەزراوەی کوردستان24 بۆ توێژینەوە و ڕاگەیاندن، دۆکۆمێنتارییەکی لەسەر ژیان و کارەکانی ئەو پێشمەرگەیەی کوردستان بەرهەمهێنا.[1]
#24-07-2018#