ماوەی چوار ساڵە دەزگا ئەمنییەکانی وڵاتانی ڕۆژئاوا هەوڵ دەدەن پلانی چالاکی و پەلاماری #داعش# بۆ سەر شارەکانی ڕۆژئاوا بوەستێنن، ئەمساڵ بۆ یەکەمجار لە چوار ساڵی ڕابردوودا ژمارەی هێرشەکانی داعش بەشێوەیەکی بەرچاو دابەزی، هەرچەندە هەوڵەکان و پلانەکان وەکو جاران بەردەوامن. ئەمەش لەلایەکەوە ئاماژەیە بۆ ئەوەی داعش لەسەر لێدان لە وڵاتانی ڕۆژئاوا سوورە، لە لایەکی دیکەشەوە نیشانەی پێشکەوتنی بەرچاوی دەزگا ئەمنییەکانە لە کۆنترۆڵکردنی هێرشکەرانی ئەو ڕێکخراوەدا.
بەگوێرەی ڕاپۆرتێکی ڕۆژنامەی (نیویۆرک تایمز)ی ئەمریکی، داعش لە ساڵی 2015 دا 14 هێرشی سەرکەوتووی کردووە، لە 2016 ژمارەکە بەرز بووەتەوە بۆ 22 هێرش، لە 2017شدا 27 هێرشی لە ئەوروپا و ئەمریکای باکوور کردووە، بەڵام لە هەشت مانگی یەکەمی ئەمساڵدا تەنیا چوار ‌هێرشی کردووە. ڕۆژنامەی (نیویۆرک تایمز) بۆ ئەو داتایانە پشت بە ڕاپۆرتی پرۆگرامی توندئاژۆیی لە زانکۆی جۆرج واشنتنی ئەمریکی دەبەستێ.
لۆرێزنۆ ڤیدینۆ، بەڕێوەبەری پرۆگرامەکە لەوبارەیەوە دەڵێ: ژمارەی هێرشەکان بەشێوەیەکی بەرچاو کەمبوونەتەوە. لەپاڵ ژمارەی هێرشەکان، ژمارەی کوژراوانیش کەمبوونەتەوە. گەورەترین هێرش لە 2015 بوو کە بووە هۆی کوژرانی 130 کەس، لە ساڵی 2016 ئەو ژمارەیە بۆ 86 کەس و لە 2017 بۆ 22 کەس دابەزیوە. لە مەترسدارترین هێرشی 2018دا، پیاوێک بەناوی دەوڵەتی ئیسلامییەوە سێ کەسی بە دەستڕێژی گوللە کوشت.
سەرەڕای کەمبوونەوەی ژمارەی هێرشەکانی داعش لە ڕۆژئاوا، ناوەندی لێکۆڵینەوە لە پاریس هۆشداری دەدات لەوەی ژمارەی هەوڵەکانی داعش کەمیان نەکردووە. بەو پێیەش هێرشی خۆکوژی و تەقینەوە وەکو بەشێکی سەرەکی لە ستراتیژی ئەو ڕێکخراوە ماوەتەوە.
داعش لە ماوەی سێ ساڵی ڕابردوودا 99٪ی ئەو ناوچانەی لەدەستداوە کە پێشتر کۆنترۆڵی کردبوون، بەڵام تاوەکو ئێستاش بە دڕندەترین گروپی تیرۆریستیی جیهان دادەنرێ و هێرشەکانی لە سووریاوە بۆ عێراق و ئەفغانستان بەردەوامن، بەڵام ژان شارلیز بریسارد، بەڕێوەبەری سەنتەرە فەرەنسییەکە بەو ڕۆژنامە ئەمریکییە دەڵێت: ئێمە گەیشتووینە ئەو ئەنجامەی کە هیچ پەیوەندییەک لەنێوان شکانی سەربازی و لەدەستدانی ناوچە و کەمبوونەوەی هەڕەشەکانی داعشدا نییە.
سەنتەری لێکۆڵینەوەی تیرۆریزم لە پاریس لە ڕاپۆرتێکدا ئاشکرای کردووە کە داعش لە ساڵی ڕابردوودا 15 ‌هێرشی لە وڵاتەکانی یەکێتیی ئەوروپادا کردووە، پێنج لەوانە لە فەرەنسا بووە. لە ماوەی ئەو ساڵەدا داعش هەوڵی بۆ 7 هێرشی دیکەش دابوو، پلانی بۆ 40 هێرشی دیکەش هەبووە. بریسارد بە ڕۆژنامە ئەمریکییەکەی ڕاگەیاندووە کە ژمارەی هەوڵەکان هەر وەکو ساڵانی پێشوو بووە.
لە ساڵی 2015ەوە، دەزگا ئەمنی و هەواڵگرییەکانی وڵاتانی ڕۆژئاوا لەژێر گوشارێکی زۆری ڕای گشتیدان بۆ ئەوەی لەمپەرێک بۆ هێرشە تیرۆریستییەکان دابنێن. بەشی زۆری ئەو هەوڵەش لە ئینتەرنێت و سیستەمی پەیوەندییە دیجیتاڵییەکاندا بووە. بیل ڕۆجیۆ، لێکۆڵەر لە دامەزراوەی بەرگری لە دیموکراسی، سەبارەت بە هۆکارەکانی سەرکەوتنی دەزگا هەواڵگری و ئەمنییەکان بە ڕۆژنامەکەی گوت: چاودێریی وردتری تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان، تێگەیشتنی باشتر لە تۆڕەکان و هاوکاریی باشتر لەگەڵ وڵاتانی دیکە، هۆکاری سەرکەوتنی هەوڵەکانی بەرەنگاربوونەوە بووە.
داعش هەر لەسەرەتای هێرشەکانییەوە بۆ ڕاکێشانی چەکدار و دروستکردنی تۆڕەکانی هێرشی تیرۆریستی پشتی بە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و ئامرازە مۆدێرنەکانی پەیوەندی دەبەست، بە تایبەتیش تۆڕی تێلیگرام کە ئەندامانی داعش زیاتر بەکاریاندەهێنا، لەبەر ئەوەی سیستەمی پێشکەوتووی ناردنی نامە و پەیامی نهێنی هەیە.
بەگوێرەی ڕاپۆرتەکە، دەزگاکانی هەواڵگریی ڕۆژئاوا هەوڵی دزەکردنە ناو ئەو تۆڕە کۆمەڵایەتیانەیان داوە، بەتایبەتیش ژووری چاتی توندئاژۆکان کە لێیانەوە هەم چەکداری نوێ بۆ داعش دەدۆزرێتەوە، هەمیش پلانی هێرشی تیرۆریستی دادەنرێ. ئەم هەوڵە هەواڵگرییانەش بوونەتە هۆکاری دەستگیرکردنی ژمارەیەکی زۆری لایەنگران و ئەندامانی داعش، چونکە هەر کەسێک کە دەستگیر دەکرێ، دەست بەسەر تەلەفۆنەکەی و هەموو پەیوەندییەکانیدا دەگیرێ، لێکۆڵینەوە لە چات و پەیوەندییەکانی دەکرێ، بەو پێیەش یەک کەس دەتوانێ تۆڕێکی گەورە لە لایەنگران و ئەندامانی ڕێکخراوەکە ئاشکرا بکات و ڕێگەش لە سەرکەوتنی هێرشەکانی داعش بگرێ.
لەساڵی 2014ەوە ژمارەی دەستگیرکراوانی داعش بەشێوەیەکی بەردەوام بەرزبووەتەوە، بە جۆرێک لە یەکەم ساڵی هێرشەکانی داعشدا 395 کەس لەسەر کەیسی تیرۆر لە ئەوروپا دەستگیرکران، بەڵام لە ساڵی 2016 و 2017 ئەو ژمارەیە بۆ 700 کەس بەرزبووەوە. لە ئەمریکاش نیوەی ئەو 77 کەسەی لەسەر کەیسی تیرۆر دەستگیرکراون، پەیوەندییان لەگەڵ زانیاریدەرێکی نهێنیدا هەبووە.
هەرچەندە دابەزینی بێوێنەی ژمارەی هێرشەکان مایەی دڵخۆشیی دەزگاکانی هەواڵگریی ڕۆژئاوایە، بەڵام ژمارەی زۆری هەوڵە پووچەڵکراوەکان زەنگێکی مەترسییە، لەکاتێکدا ژمارەیەکی زۆریان لە لێواری جێبەجێکردن پووچەڵ کراونەتەوە. بە گوێرەی ڕاپۆرتێکی ناوەندی دژە تیرۆری ئەمریکا، لە مانگی حوزەیرانی ئەمساڵدا دەزگا ئەمنییەکانی شاری کۆڵن لە ئەڵمانیا دەستیان بەسەر 84 میلیگرام مادەی ژەهراویی ڕیسین- دا گرت، کە لای پیاوێکی تونسی بوو. ئەوە یەکەمجارە هێرشکەرێکی داعش لە وڵاتێکی ڕۆژئاوایی ئەو مادە ژەهراوییە بۆ دروستکردنی بۆمب بەکاربهێنێ.
ریسین یەکێک لە کوشندەترین مادە ژەهراوییەکانە و پیتاندنی یەک گەردی ئەو مادەیە بەسە بۆ کوشتنی کەسێکی گەورە. شێوەی ئەو مادە ژەهراوییە لە تۆزی پڕۆتین دەچێ، بۆیەش دۆزینەوە و پێزانینی یەکجار سەختە.
بەڵام داعش تەنیا پشت بە تەقینەوە و هێرشی خۆکوژی نابەستێ کە لە زۆربەی حاڵەتەکاندا پێویستی بە ڕێکخستن و هاوئاهەنگیی زۆر هەیە، بەڵکو داوای لە ئەندامان لایەنگرانی خۆی کردووە سادەترین ئامرازەکانی وەکو چەقۆ، بەرد و ئوتۆمبێل بۆ هێرشکردنە سەر هاووڵاتیانی ئەوروپی و ئەمریکی بەکاربهێنن، زۆربەی ئەو جۆرە هێرشانە لەلایەن گورگە تەنیاکانەوە دەکرێن، بۆیەش بەدواداچوون و دۆزینەوەیان کارێکی یەکجار سەختە.[1]
#28-09-2018#