پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی موشیر دیوان،
28-03-2024
سارا سەردار
پارت و ڕێکخراوەکان
کارۆ
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
28-03-2024
سارا سەردار
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ژیاننامە
بەرزان بەلەسۆیی
28-03-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
شارستانیی کۆلاپس، ژیان و خۆشەویستی لە سەردەمی سەرمایەدارییدا
27-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
وێنە و پێناس
تیپی وەرزشی گوندی کارێز لە کفری ساڵی 1993
27-03-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
بە ئەوینت ڕابردووم بسڕەوە
27-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
وێنە و پێناس
ئەسحابەسپی-سلێمانی ساڵی 1968
27-03-2024
زریان عەلی
وێنە و پێناس
گەڕەکی عەقاری سلێمانی ساڵی 1960
27-03-2024
زریان عەلی
ئامار
بابەت 514,888
وێنە 104,261
پەرتووک PDF 18,882
فایلی پەیوەندیدار 94,723
ڤیدیۆ 1,232
شەهیدان
موسا عەنتەر
ژیاننامە
کەرەمێ سەیاد
ژیاننامە
سمکۆ عەزیز
شەهیدان
ژینا ئەمینی
وێنە و پێناس
جگەرخوێنی شاعیر لەناو خۆپیش...
دەقی پرۆژەکەی مەلا بەختیار
کوردیپێدیا و هاوکارانی، هەردەم یارمەتیدەردەبن بۆ خوێندکارانی زانکۆ و خوێندنی باڵا بۆ بەدەستخستنی سەرچاوەی پێویست!
پۆل: بەڵگەنامەکان | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

دەقی پرۆژەکەی مەلا بەختیار

دەقی پرۆژەکەی مەلا بەختیار
دەقی پرۆژەکەی مەلا بەختیار
2019-07-20
دەقی پرۆژەکە لەگەڵ گەڵاڵەی قۆناغەکە:
هەڵسەنگاندنێکی ڕەخنەگرانە
مەلا بەختیار
بەرێز / جێگری سکرتێری گشتی (ی.ن.ک)
بەرێزان/ ئەندامانی مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتی
بەرێزان/ ئەندامانی ئەنجومەنی ناوەند
بەرێزان/ ئۆرگانەکانی یەکێتی
سڵاوێکی هەڤاڵانەتان پێشکەش بێ و بەهیوام ئەم بۆچونانەم وەکو پەیامێک بەوردیی بخوێننەوەو بڕیاری پێویستی دەربارە بدەن. پەیامەکە، پەیامی پەرۆشیمە بۆ دەربازکردنی یەکێتی لەم قەیرانەی تێیکەوتووە. بۆیە بەراشکاویی پەنجەم خستۆتە سەر برینەکان، چونکە ئەمە تاقە ڕێگای دۆزینەوەی چارەسەرە. پینەوپەڕۆ، یان سیاسەتی ڕازیکردن و خاترگرتن، شکستیان خواردو سەرەنجامی ڕازیکردنی تەکەتولەکانیشمان بینی!!
حەوت مانگ پێشتر دەستم بە نوسینی ئەم بۆچونانە کردووە، بەڵام لەبەرئەوەی یەکێتی لەدانوستاندن بوو، ڕامگرت. بەڵکو بتوانن سیاسەتی هاوسەنگی لەحکومەتی کوردستاندا سەربخەن، ئێستا کە بەوشێوەیە دانوستانی پێکهێنانی سەرۆکی پەرلەمان و حکومەتتان دوای (9) مانگ بگرەو بەردە، یەکلاکرایەوە، بەبێ ئەوەی ئەزیەت بکێشن تەنانەت سەیری یەک سیڤی (200) هەڤاڵ و خاوەن بڕوانامە بکەن، کە ئومێدەوار بون یەکێتیەکەی مام و شەهیدان، پاداشتی خەبات و تواناکانیان بداتەوە. لەهەمووش ناخۆشتر ئەوەیە، کۆمیتەیەکی مەکتەبی سیاسی دوو ساڵە تەتەڵەی داخوازی کادرەکان دەکات. بەم کارە، گومانتان لای یەک ئەندامی یەکێتی نەهێشتەوە کە بڕیاری تەکەتولتان، زۆر لە هەموو ئۆرگان و کەسانی بەتواناو ئۆرگانە شەرعیەکان لا گرنگترە. کە دۆخی یەکێتیش وای بەسەرهێنرا، ئیتر کاتی ئەوەیە، منیش، هاوکاتی داوای هەزاران ئەندامانی یەکێتی بۆ بەستنی کۆنگرە، قسەی خۆم لەفۆرمێکی هەڵسەنگاندن و ڕەخنەدا دەرببڕم.
پەیامێک لەبری پرۆژەیەک
هەڤاڵان!
یەکێتی، توێژینەوەی زۆری ناوێ، ساغی بکەینەوە، لە چ دۆخێکی سیاسی و جەماوەری و حزبایەتیدایە. تەنها ئاماری دەنگدەرانی یەکێتی لەچەندین هەڵبژاردندا، وەکو پێشەکی بەسن هەتا تێبگەین، پێگەی یەکێتی، سەرەنجامی بێزاری خەڵک لەرەفتاری نابەجێ و سیاسەتی نەخوازراو، چەند لاواز و ئایندەشی، چەند مەترسیدارترە. فەرموون دیقەتی ڕێژەکان بدەن.
سامپڵی دوو هەڵبژاردنی عێراق:
یەکەم: ساڵی (2014) دەنگی یەکێتی (847711) بووە.
دووەم: ساڵی (2018) دەنگی یەکێتی گەیشتۆتە (617144) واتا (230567 دووسەدو سی هەزارو پێنج سەدو شەست و حەوت) دەنگ دابەزیوە.
سامپڵی دوو هەڵبژاردنی کوردستان:
یەکەم: ساڵی (2013) دەنگی یەکێتی (350500) بووە.
دووەم: ساڵی (2018) دەنگی یەکێتی (319912) بووە. واتا (30588) دەنگ دابەزیوە، ئەمە لەکاتێکدا لەماوەی ئەو چوار ساڵەدا، چوار نەوەی تر مافی دەنگدانیان هاتۆتە سەر کۆی دەنگدەرانی هەرێمی کوردستان و عێراق.
دیارە، ئەم هەڵبەزو دابەزە، لە ڕێژەی دەنگدەران، هۆی بابەتی و خۆیی هەیە. پێویستە ڕونیان بکەینەوە. هۆیە بابەتیەکان، پرۆسەیەکە خۆبەخۆ دەخەمڵێ و کەمتر، کاریگەری فاکتەرە خۆییەکانی لەسەرە. ئەوەی بۆ یەکێتی هەمیشە چارەنوسساز بووە، هۆکارە خۆییەکانی حکومەت و سیاسەتی حزب و حزبایەتیە. بۆیە جەخت لە هۆکارە خۆییەکان دەکەینەوەو بەس.
لەڕوی ئابوریەوە
- لەباری ئابوریەوە؛ حکومەتەکان، نەک سەرکەوتوو نەبون لە دەستەبەری ژێرخانی ئابوری تۆکمە، بەڵکو چەندین کابینە جەزرەبەیان لە بونیاتنانی ژێرخانی ئابوری داوەو کابینەی هەشت و ئێستاش کابینەی (9)شیان خستە ژێر باری ملیارەها دۆلار قەرزو بانکەکانیان بەتاڵ کردو پرۆژەکانیان چوار ساڵ ڕاگرت و پاشەکەوتی موچەیان بەناچاریی کردە مەینەتی موچەخۆر. لە حکومەت و پەرلەمانێکدا یاسا سەروەر بێ و چاودێری قەیران بکرێ، دەبوایە کابینەی (7) بدرێتە دادگا نەک پاداشت بکرێ. بەرەنجامی سەرجەم ئەو سیاسەتە ئابوریە شکستخواردووە دەرکەوت کە: شکستی حکومەتەکانە لە زیادکردنی داهاتی خۆماڵی، لەچاودێریکردنی بازاڕی ئازاد، لە بەملیاردێربونی توێژێکی مشەخۆر، لەسەر حسابی بەرخۆر. لە سیاسەتی دەروازەی کراوە بۆ هاوردەو لاوازکردنی شمەکی هەناردە، دەستەبەرنەکردنی کارەباو بەرەڵڵایی لە بازاڕی دەرمانی بەسەرچوو..تاد.
کورتیەکەی: سیاسەتی ئابوری کوردستان لەدوای ڕێکەوتنی نەوت بەرامبەر بە خۆراک لەعێراقدا (986) پستبەستن بووە بە وەرگرتنی پارەی مۆڵی عێراق و پاشان بودجە و سەرفکردنێکی بەبێ پرۆژەی زیادکردنی داهات! بەڵکو وەرگرتنی بودجە، کرایە بنەمای سیاسەتی ئابوری لەسەر حسابی، بوژاندنەوەی بازاڕی ناوخۆیی. بۆیە، یەک چارەکە سەدەیە سەرفیاتی حکومەت، زۆر زیاتر بووە لەداهاتی زێدە مەسرەف. واتا: نەهێشتنی پاشەکەوتی دارایی و دەستەبەری دراو. سەرەنجام بینیمان، دوای فشاری حکومەتی ئیتیحادی لەسەر هەرێم و داشکانی نرخی نەوت لەبازاڕەکانی جیهاندا، ئابوری کوردستان داڕما. داڕمانەکەش بازاڕی کوردستانی ئیفلیج و گیرفانی موچەخۆری بەتاڵ کرد. ئاکام، ناڕەزایی بێڕادەی جەماوەر دژی حکومەت وروژاو ناڕەزاکان هەڵیانکوتایە سەر بارەگاو فەرمانگەو ئەزمونەکەشمان لەروخان نزیک کەوتەوە. بەڵام بە ڕاوێژی پسپۆڕان، سیستەمی بایۆمەتری و کۆنترۆڵکردنی موچەو داهات و سەرف تاڕادەیەک ڕێکخرایەوە، کە کارێکی ئیداری و ئابوری سەرکەوتوو بوو. دۆخەکەش تاڕادەیەک دەرباز کرا. بەڵام دەریشکەوت، گەندەڵی، مشەخۆری، دزی، تەخشان و پەخشان، دامەزراندنی سەدان هەزار موچەخۆر بێ بنەما، کۆمپانیای گومڕایی و بەرتیلخۆریی، بەخشینەوەی پلەو پۆستی (حزبایەتی-خزمایەتی) دەست بەسەرداگرتنی ئەرزی کشتوکاڵ، بەردەڵانی (سەخەری) دارستان..تاد، دەرکەوت، ئەو دیاردە قێزەونانە، لەهەناوی حکومەت و سیستەمی حوکمڕانیدا، چ کارەساتێکی دوچاری ئابوری وڵات کردبوو. کە سەرەنجام، بەشی زۆری باجی ئەو سیاسەتە ئابوریەو، ئەو نەهامەتیەی حوکمڕانی هاوڵاتیو، موچەخۆرو، سەرمایەدارو کۆمپانیاکانی کوردستان و پرۆژە خزمەتگوزاریەکان دایان. بەتایبەتی لە دەڤەری سەوزدا. بەڵام مشەخۆرەکانی بەرپرسیار لەو کارەساتە، نەک سزا نەدران، بەڵکو لەو میحنەتە ئابوریەی گەلەکەشماندا، کە سەدان هەزار موچەخۆر لەبەردەمی بانکەکان، داماو داماو بۆ موچەکانیان ڕێچکەی برسێتیان دەبەست، کەچی دزی و فزی، زیاتر دەکرا. دزی بچوک، تەشەنەی سەند بۆ تاڵانی گەورەی نەوت فرۆشتن و ژێربەژێر ڕێکەوتن لەگەڵ ئەم کۆمپانیا و ئەو پایتەخت. تا کاریان گەیاندۆتە ئەوەی بەشێکی سەیتەرەکان بە قۆنتەرات دراوون. کۆمپانیا نەماوە سەرانەیان لێنەسێنن. بەمەشەوە نەوەستاوون، ئێستا تاڵانی تریشیان داهێناوە، ئەویش شکاندنی بۆریە نەوتەکان و، شەوانیشیان کردۆتە قەڵای فرۆشتنی کاروانی تەنکەرە نەوت بۆ سەر سنورەکان و پاڵاوگە ئەهلیەکان. کەچی هەموو ئەو کارەساتانەو کاریگەرییە نالەبارەکانی لەسەر خەڵک، بەبێ کەمترین لێپێچینەوە، سەرانی گەندەڵی ئەژدیهائاسا، هەر سەری گەندەڵەو لە پەیکەرەی حکومەت و کۆمپانیاکاندا زیاد دەکەن.
بیرتانە لەکۆبونەوەی مەکتەبی سیاسی وتم: هیچ نەبێ بەقەد پارتی گەندەڵ و دزەکان سزا بدەین، هەر باشە. بەشێکتان پێکەنین و بەشێکیشتان بەسەرسوڕمانەوە سەیرتان کردم.
سیستەمی حوکمڕانی و حکومەت
یەکێتی، لەدوای یەکەمین هەڵبژاردنەوە، حکومەتی هەڵبژاردو پارتیش سەرۆکایەتی پەرلەمان. لەهەموو کابینەکاندا، یان سەرۆک یاخود جێگری سەرۆک و بەشێکی کابینەکەمانمان هەبووە. لەدوو کۆنگرەو سێ پلینیۆمدا، باسی سەرەکیمان، گۆڕینی سیستەمی حوکمڕانی و دامەزراندنی حکومەتی توانامەندە. بەڵام بەداخەوە، دوای هەموو ئەو بڕیارانەی کۆنگرەو پلینیۆم و ڕاگەیەندراوی کۆبونەوەکانی سەرکردایەتی و مەکتەبی سیاسی، هەروەها نوسینی چەندین پرۆژەو نەخشەڕێگا، لەبەر زاڵکردنی جەمسەرەکانی تەکەتول، هێشتا یەکێتی، هەڵوێستێکی ڕاستەقینەی بۆ گۆڕینی سیستەمی حوکمڕانی نەک نەبووە، بگرە نەشمانتوانیووە جومگە سەرەکیەکانی هێزی چەکدارو ئاساییش یەکبخەین، بەڵکو پەرتەوازەتر کراوون و هێزی چەکداری تایبەتیش، چەندین بەرامبەر، پەرەیان پێدراوە. تەنانەت ڕەخنەکانیشمان لە پشکە حکومەتی پارتی، هێندە شەرمنانەیە، کە هەرگیز ناتوانێ جیاوازی و پاکی یەکێتی و ڕاستگویەتی لە دژایەتی گەندەڵی، بەرامبەر پارتی دەربخات. چونکە سەدان بەڵگە لای پارتی لەسەر گەندەڵەکانی یەکێتی و دەڤەری سەوزو شیرینی نەوت هەیە، ئەمانە بەشی زۆری مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتیان ناچار کردووە، تەنها بۆ دەستکەوتی خۆیان پێ دابگرن و بەس!! بۆیە:
- سیستەمی حوکمڕانی کەمترین گۆڕانکاریان تێدا کراوە.
- هێزەکانی چەکدار، پەرتەوازەو پەیوەندی تایبەتیان بەهێزتر بووە.
- چەکی هێنراوی قاچاغ و، بازاڕی چەکی ناشەرعی، هەتا هاتووە زیادی کردووە.
- کەلێنی گەورە گەورەی تێپەڕاندنی تاوان و، تاڵان و، پەراوێزخستنی یاسا، فراوانتر دەکرێ.
- یاسا، تەنها لەسەر خەڵکی بێکەس، سەروەرە، وەکوتر، یاساو ڕێسا، ڕۆژانە ئەتک دەکرێن، کە حاکم و پۆلیسیش بڕیاری گرتنیان دەردەکات، تاوانباران خۆیان دەدەنە پەنای ئەم و ئەو بەرپرسیار لەناو حزبەکان. یان لەنێوان هەولێرو سلێمانیدا تەراتێن دەکەن. پشکی یەکێتی لەم دیاردە دزێوەدا، لەناو ڕای گشتیدا زەق بۆتەوە.
زۆرجار هەوڵمانداوە، دۆخی سیستەم و حوکمڕانی و سەروەری یاسا، پاکسازی و چاکسازی بکەین، لە کۆبونەوەکاندا بڕیارمان لێداوە، پرۆژەو بەرنامەمان نوسیووە، لەکۆبونەوەکانی پارتیدا، باسمان کردوەو پرۆژەکانمان پێشکەش کردوون، تەنانەت بەرنامەی گرتنی تاوانبارانمان هەبوو. بەڵام:
- کە لەگەڵ پارتی باسەکانمان دەکردو داکۆکیمان لەسەر پرۆژەکان دەکرد، لەهەمان کاتدا بەتەسریحی نابەجێ و، کۆبونەوەی لاوەکیو، تەکەتولی ناو سەرکردایەتی، وەفدی مفاوەزات ناچار ڕادەوەستاو تەنانەت، لەکۆبونەوەکاندا، بە موزایەدەی زادەی هەلپەرستی، قەرزارباریش دەکراین.
حزب نییە لەرۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، هێندەی یەکێتی بەرپرسەکانی ئاشکراو نهێنی، تەسریح بدەن و، ڕای گشتی چەواشە بکەن و، بەرنامەی حزبەکە تێکبدەن و، بوختان هەڵبەستن. باوەڕیش ناکەم، حزبێک هەبێ، بە پارەی دەزگاکانی، بەئەندازەی یەکێتی سایتی نهێنی و پەیچی سەیروسەمەرەی شکاندن و تومەت هەڵبەستنی هەبێ !! هەمووشی بۆ تەکەتولەکان دەکرێ نەک بۆ یەکێتی.
حکومەتێک نەتوانێ لەم دەڤەری سەوزەدا، کۆنترۆڵی ئەم دۆخە ئابوری و تەراتێنەی بەشێکی بەرپرسانی یەکێتی لەبواری کۆمپانیاکان و بازرگانیدا بکات، هۆکەی تەنها بۆ دەسەڵاتی یەکێتی هاوکات دەسەڵاتی حکومەت دەگەڕێتەوە. ئەگینا هۆی دیکەی نییە. بەشە دەسەڵاتی حوکمڕانی یەکێتی، چ ئەوانەی سەرۆک وەزیران و جێگرانی بوون، چ ئەوانەی لە وەزارەتی ناوخۆو پێشمەرگەدا، کاربەدەست بون. بۆ یەک جاریش پێیان لەسەر سزای گەندەڵ دانەگرتووە. لەبەرامبەر ڕوداوە کارەساتبارو چارەنوسسازەکانیشدا، یەک وەزیر دەستبەرداری پۆستەکەی نەبووە.
دەسەڵاتی سیاسی یەکێتیش، هاوشانی ئەو دەسەڵاتە حکومییەی هەیە، خۆی لەخۆیدا، هاودەسەڵاتەو سایەی دیاردە دزێوەکانیشە. نایشارمەوە: لەسایەی حکومەتەکانی کوردستاندا، گەندەڵی بەردەوام پەرەی سەندوەو گەندەڵکارانیش، هەتا ئێستا، بەشێکی دانەبڕاوی تەکەتولن و جەمسەری سەیرو سەمەرەی ناو ناکۆکیەکانن!! باندو تاوانبارەکانیشیان، داڵدەدراوی سەرانی تەکەتولن. ئاسایش و پۆلیسیش، دادو بێدادێتی بەدەستیانەوە.
چۆن ڕێی تێدەچێ، لەناو ئۆرگانە باڵاکانی یەکێتیدا، لەسەر هیچ پێشێلکارییەک، تاقە بەرپرسێک سزا نەدرابێ ؟ تاقە باندێک نەگیرابێ. چۆن دەتوانین، بڕوا بەخەڵک بهێنین، کە یەکێتی، لە (دە-پانزە) ساڵی ڕابوردودا، تاقە بەرپرسێکی تیادا نەبووە شایەنی سزای حزبی و لێپێچینەوەی یاسایی بێ ؟! کەچی، کاتێک تەکەتولەکان بیانەوێ پۆست و پلەکان دابەش بکەن، یان پیلان بگێڕن، بەئاسانی یەکدەگرنەوەو بڕیارەکانیان سەردەخەن! تەنانەت بۆ سزادانیش، بەدەست وبردن!! لەناو کۆبونەوەی سەرکردایەتیدا بەرتیل دەدرێتە چەندین ئەندامان و سەیارەیان بۆ دەکڕن و سەفتە دۆلاریان دەدەنێ، هەتا دەست هەڵبڕن بۆ بڕیارەکان.
ژیانی حزبایەتی
هەموو ئەندامێکی سەرکردایەتی و ئۆرگانێک، یەکەمین ئەرکی، پابەندبونێتی بە پەیڕەوی ناوخۆ لەژیانی حزبایەتیدا. بەداخەوە، لەدوای سێهەمین کۆنگرەوە، مەترسیدارترین پێشێلکاری پەیڕەوی ناوخۆ کراوەو دەکرێ. پێشێلکاری، هاوکات شێواندنی ژیانی حزبایەتی، گەیەندراوەتە ڕادەیەکی ترسناکی، وەکو:
- مەرجەعیەتی حزبایەتی و مەرکەزیەت، نەماوە.
- چاودێری کادرو ئۆرگان و سەرکردەکان، نەماوە.
- جێبەجێکردنی پرنسیپی سزا و پاداشت، نەماوە.
- لێپرسینەوە لە کەمتەرخەم، هەلپەرست، تاوانبار، ئۆرگان و پۆستی سەرنەکەوتوو، نەماوە.
- دەستەگەری، هەتا هاتووە تەشەنەی سەندووەو، تەکەتولەکان لەبری سزا، پاداشت دەکرێن.
- زۆربەی ئۆرگانەکان، وەکو فەرمانگەی فەرمانبەرانیان لێهاتووەو هەفتەش تێناپەڕێ، پلەی تەکەتول و پۆستی واسیتە، بەرزنەکرێتەوە.
- داخوازی شەخسی جێگەی بەرنامەی پەروەردەکردن و ئەرک ڕاپەڕاندنی گرتۆتەوە.
- جیاوازی لەنێوان دڵسۆزو هەلپەست، خاوەن پرنسیپ و بێ پرنسیپ، مۆڕاڵ و ڕێزی هەڤاڵ، ئەوەندە کاڵ بۆتەوە، نەبێتەوە.
- ڕەوشتی بەرزی حزبایەتی و پەیوەندی هەڤاڵانە، کراونەتە قوربانی پیلانگێڕی و هەوەسبازی!
- موزایەدەی سیاسی جێگەی ڕاستگۆیی لەراگەیاندن و ڕەخنەی بونیاتنەرانەی گرتۆتەوە.
- کۆبونەوەکان، پرنسیپ و نرخی بڕیاردانیان نەماوە. چونکە پێشوەخت، لەکۆبونەوە لاوەکیەکاندا، هەموو ڕێکەوتنێکی ژێربەژێر دەکرێ و تەکەتولەکانی بەرژەوەندییە جۆراوجۆرەکان، بڕیار دەدەن.
- ئەندامان بەردەوام واز لە ڕیزەکانی یەکێتی دەهێنن و تاک و تەرا دێنە ڕیزی یەکێتی. ئەویش لە یەک دوو دەڤەرەی تایبەتی ناوچە کێشەلەسەرەکان.
- خاوەن سەفتە دۆلارەکان، سەرقاڵی قوڵکردنی گیانی دەستەگەریو، کڕینی ویژدانی کادر و، کردنەوەی دەیان سایت و پەیجی پیاهەڵدانی ئەم و ئەون و شکاندنی هی ترن.
- بۆتە باو لەناو کادراندا، کە هەڵگەڕانەوە لەیەکێتی و دژایەتی یەکێتی، سودی زیاترە لەدڵسۆزیی بۆ یەکێتی.
- لەهەمووش خراپتر، زۆربەی سەرکردایەتی و مەکتەبی سیاسی، نمونەیەکی جوانی پاراستنی پرنسیپەکان و بەهای حزبایەتیان، لەساڵانی ڕابوردودا، پێشکەش نەکردووە. بەڵکو جەزرەبەشیان لێداوە.
زیاتر لە (50) جار، لەکۆبونەوەکانی مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتی و دانیشتن لەگەڵ جێگری سکرتێری گشتی و کارگێڕدا، باسی ئەو دیاردانەم کردووە. بەڵام نەک گوێم لێنەگیراوە، بەڵکو بە نەخشە، ئەو دیاردە دزێوانە پەرەیان پێدراوە. تەنانەت بە جێگری سکرتێری گشتیم وتووە: یەکێتی وای بەسەردێ، نەتوانن هێزەکانیشتان بەکاربهێنن (شایەتەکانم ماوون). ناچار بوم، لە سێ وتاردا، یەکەمیان بەناونیشانی (دۆخێکی ئاڵۆزو ئەنجامێکی نالەباری هەڵبژاردن) لەمێژووی (18/10/2013) لەچاودێر بڵاوکردەوە. سودی نەبوو. دووەمیشیان (2015) بەناونیشانی (ئازادی و ئازادی حیزبایەتی) هەر لە چاودێردا بڵاوکرایەوە، بێهودە بوو. سێهەمیشیان هەر لەچاودێردا بەناونیشانی (گوزەرانی کەسوکاری شەهیدان و قەیرانی ئابوری و یەکێتی) ڕۆژی (19/12/2016) بڵاوکردەوە.
پەیوەندی یەکێتی و لایەنەکان
مەخابن، لەژێر فشاری سیاسەتی موزایەدەخوازی، بەڵام لەناوەرۆکدا، هاوئاهەنگ لەگەڵ نەیارانی یەکێتی، چەند هەڤاڵێکی مەکتەبی سیاسی، پێش هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان لە(21/9/2013) زانیاری هەڵبەستراویان لەسەر پێگەو کاریگەری یەکێتی دەدایە جەنابی مام، دوای ڕەتکردنەوەی چەندین جار لەلایەن مام جەلال و چەند هەڤاڵێکی مەکتەبی سیاسیش، کە لە هاوپەیمانی پارتی بچینە دەرەوە، دواجار لەکەرکووکدا بڕیار درا، لە لیستی هاوپەیمانی لەگەڵ پارتی دووربکەینەوەو سەربەخۆ دابەزین، زۆربەمان سواری شەپۆلی ڕاپۆرتی هەڵە بوین و سوربوین لەسەر خەیاڵپڵاوی. سەرەنجامی تەواوی هەڵبژاردنەکانیش، دوای دەرچونمان لەهاوپەیمانێتی پارتی، بینی، کە تا ئێستاش باجەکەی دەدەین. تەنانەت لەناو حکومەت و لەهاوکێشە سیاسی و ئیقلیمیەکەشدا. هاوسەنگی تێکچووەو یەکێتی پاشەکشەی کردووە. لەبەرامبەردا، نەمانتوانی، هیچ لایەکی دیکە، بەئەندازەی پارتی، سەرەڕای ناکۆکیەکانمان بکەینە دۆستی سیاسیمان. هاوپەیمانی لەگەڵ پارتی سودی بۆ ئەزمونەکەمان و پارتی و یەکێتیش هەبوو. کەچی دۆستایەتی لایەنەکانی تر، کێشەی جۆراوجۆریان لێدەکەوتەوە. بەڵکو لایەنەکان، لاوازبونی ئێمەیان لەهەڵبژاردندا، دەقۆستەوە، هەتا بەتەواوەتی بمانڕوخێنن. خۆپیشاندانەکانی 17/ی شوبات و ناڕەزاییەکانی دوای ئەوەو ئاڕاستەی ڕاگەیاندنی لایەنەکان بۆ نابوتکردنی حکومەتی هەرێم، بەتایبەتی یەکێتی، گومان ناهێڵن، کە دورکەوتنەوەمان لە ڕێکەوتنی ستراتیژی، هەڵەیەکی ستراتیژی بوو.
لەبەرامبەردا، هەر ئەوانەی پێیانوابوو، دورکەوتنەوە لە پارتی، نزیکمان دەخاتەوە لە گۆڕان، لەژێرەوەو لەسەرەوە، ڕەنجێکی کەمیان نەدا، قسەکانیان بهێننەدی. بەڵام سەرنەکەوتن. بینیمان گۆڕان، لە قۆناغی یەکەمدا، هەر هاوپەیمانییان لەگەڵ پارتیدا هەڵبژارد، نەک یەکێتی. تەنانەت کۆنفرانسەکەشیان بردە هەولێر! بەش بەحاڵی خۆم گومانم نەبوو کە گۆڕان هەر ئەو سیاسەتە پەیڕەو دەکات، بەڵام ترۆتسکیەکانی ناو یەکێتی تێنەدەگەیشتن.
لەدوای 17/ی شوبات، هەوڵێکی زۆر درا، سیاسەتێکی هاوسەنگ لەنێوان پارتی و گۆڕان پەیڕەو بکەین. ئەم سیاسەتە جیاواز بوو لەوەی، لەگەڵ گۆڕان بەرەیەک بۆ لاوازکردنی پارتی دروست بکرێ.
یان بەقسەی پارتی بکەین، دژی گۆڕان!
هەمیشە وتومانە، نە لەگەڵ پارتی بین دژی گۆڕان و نە لەگەڵ گۆڕانیش بین دژی پارتی. باری تایبەتمەندی دەڤەری سەوز، ئەم سیاسەتەی دەویست. هەروەها کوردستانیش.
نەدەچووە هزرم، گۆڕان، بتوانێ سیاسەتی خۆی، لە سیاسەتی تێکشکاندنی یەکێتیەوە بۆ هاوپەیمانی ستراتیژی، لەگەڵماندا بگۆڕێ. چونکە گۆڕینی ستراتیژی گۆڕان، لەدوژمنایەتیەوە بۆ هاوپەیمانێتی یەکێتی، زەمینە سیاسیەکەی نەڕەخسابوو. تا ئەوکاتەش (90%)ی ڕاگەیاندنیان دژی یەکێتی بوو.
کاتێک، لە ڕوداوەکانی 17/ی شوباتیشدا، پارتی شەوێکیان لەپڕ هێزی بۆ سەر گۆڕان نارد، یەکەمین کەس، بەندە، لەکۆبونەوەی مەکتەبی سیاسی، دژی بوم. بەمەش نەوەستام، سەعات دووی شەو چوومە پارێزگای سلێمانی و لەگەڵ ملازم عومەرو نەوزادی نوری بەگ، کۆبونەوە هەبوو، هەڤاڵان کۆسرەت و د.بەرهەم و دلێری سەید مەجید لەوێ بون، ئەو شەوە بڕیار بوو، بەیانیەکەی گۆڕان، خۆپیشاندانی گەورە بکەن، پێش من چی قسە لەسەر کێشەکان کرابوو، نەگەیشتبونە ئەنجام، ناچار بە ملازم عومەرم گوت: لەگەڵ کاک نەوشیروان قسە بکەن، با ڕێکەوتنی سەراپایی بکەین. گوتی ڕێکەوتنی چۆن؟ گوتم: لەسەر هەموو کێشەکان قسە بکەین و چارەسەر بدۆزینەوە. تەنانەت گوتم: ئێستا ئامادەم خۆم بچمە لای کاک نەوشیروان (دەشمانزانی ئەو شەوە، لە گردەکە نەماوەو چۆتە ماڵی دۆستێکی خۆی). پەیامیشمان بۆ کاک نەوشیروان نارد کە ناهێڵین پارتی بێتە سەریان.
هەڤاڵان زۆربەیان (نەک هەمویان) ئەمەیان پێ خۆشبوو. هەر ئەو شەوە کاک دلێری سەید مەجیدمان ناردە لای کاک نەوشیروان و دۆخەکەمان ئارام کردەوە. دوای ئەمە، بەندەو هەڤاڵ هێرۆ و دلێری سەید مەجید، سەردانی ڕێکخەری گشتی گۆڕانمان کردو زەمینەمان بۆ سەردانی وەفدی گۆڕان بۆ لای مام جەلال خۆشکرد و لەو کۆبونەوەیەدا، لەماڵی مام لێکتێگەیشتن ئیمزا کرا. لە نوسینی لێکتێگەیشتنەکەدا، دێڕێکی تیابوو سەبارەت بە یەکخستنی فراکسیۆنەکانی پەرلەمانی کوردستان، ڕازی نەبوین، چونکە دەمانزانی کێشەکان لەنێوان پارتی و هەردوولامان قوڵتر دەکات. بۆیە مام پێیگوتن: ئێمە دەمانەوێ گۆڕان و پارتیش ئاشتبکەینەوە. نەک ئێمەش لەگەڵیاندا تێکبچین! بۆ ئەم کۆبونەوەیە بەڕێزان سالار عەزیزو قادری حاجی عەلی ڕۆڵێکی بەرچاویان لەناو گۆڕاندا هەبوو.
ئەوکاتە، باش باش هەستم پێ دەکرد، هەبون لەناو یەکێتیدا لێکنزیکبونەوەکەیان پێناخۆشبوو. کەچی پروپاگەندەیان دژم بڵاودەکردەوە، گوایە دژی نزیکبونەوەی گۆڕان و یەکێتیم. تەنانەت کە هێزی پارتی دەهاتنە سەر گۆڕان، ئەو جوامێرانە ناڕاستەوخۆ پێیانخۆشبوو!! بەڵام دەشمزانی کە سەردانی ڕەوانشاد نەوشیروان دەکەن، ماستاویان بۆ خەست دەکردەوە.
تاڕادەیەک، متمانە لەنێوان یەکێتی و گۆڕان گەڕایەوە، هەتا گەیشتە ئەوەی وەفدی هاوبەش، گەڵاڵەنامەیەکی (19) خاڵییان بۆ ڕێکەوتن ئامادەکرد. بەڵام مەخابن، شەوی پێش پەسەندکردنی ڕێکەوتنەکە لەئەنجومەنی سەرکردایەتی (5) خاڵ، لەلایەن وەفدەکەی یەکێتیەوە، بەبێ باسکردنی لە مەکتەبی سیاسیش، خرابوەوە سەر ڕێکەوتنەکە، من ئەمەم بە پیلان دەزانی. تەنانەت لەدانیشتنێکدا بەئامادەبونی دلێری سەید مەجید، کاک نەوشیروان فەرمووی، ئێمەش لەو خاڵانە نیگەرانیمان هەبوو، بەڵام وەفدەکەی یەکێتی سوور بون لەسەر چەسپاندنی. بێگومان گۆڕانیش پێیان خۆشبووە ئەو خاڵانە بخرێنە سەر ڕێکەوتنەکە، ئەگینا ڕەتیان دەکردنەوە. لەبەر زیادکردنی ئەم خاڵانە، پاشەکشەم لە ڕێکەوتنەکە کرد، بەڵکو مەترسیم هەبوو، سەرەنجام، دوو ئیدارەیی و دوو هێزی چەکداریش دروستبێتەوە. بۆیە، سەرەڕای هەوڵێکی زۆر، بەشداری مەراسیمی ئیمزاکردنەکە لە(17/5/2016 - گراند میلینیۆم) نەبوم.
لێرەدا شایەنی باسە بڵێم: ئەو هەوڵەی دامان بۆ ئاشتەوایی نێوان گۆڕان و یەکێتی، هەتا گەیاندمانە لێکتێگەیشتنی دەباشان، پرۆسەکە بەقۆناغ بەردەوام بوایە، دڵنیام هەردولامان یەکمان دەگرت. بەڵام مەخابن، ئەوانەی لەناو هەردوو لادا، ڕەهەندی ستراتیژی هاوکێشەکانیان نەدەخوێندەوەو بە ڕق و کاردانەوە سیاسەتیان دەکرد. ئەمانە پرۆسەی یەکخستنی هەردوولایان کردە قوربانی تێنەگەیشتنیان لە هاوکێشەکان. تەنانەت دەشترسان، دوای یەکخستنی هەردولامان، پێگەی خۆیان لەق بکرێ. لەئاکامیشدا، یەکخستنی پرۆسەی یەکێتی و گۆڕانیان لەژێر پەردەی نزیکبونەوە لە گۆڕان لەبار برد، ڕێکخەری گشتی بزوتنەوەی (گۆڕان)یش گومانی لەتەواوی هەڵپەکان هەبوو، بۆیە لەکۆبونەوەکەی گراند میلینیۆمدا، وتی: (عیبرەت لە جێبەجێکردندایە) لەدوا سەرەنجامیشدا هەردوولامان ناچاربوین، یەکلایەنە لاوازتر لەگەڵ پارتیدا لەم حکومەتەشدا ڕێکبکەوین. پارتیش، دوای ئەوەی بۆی دەرکەوت (حکومەتی بنکەفراوان!!) سەرناکەوێ، گۆڕانی وەدەرنا. پێش وەدەرنانی گۆڕانیش، لەکۆبونەوەیەکی داخراوداو لەکۆبونەوەیەکی ئاشکراشدا، بە ڕێکخەری گشتی گۆڕان و وەفدەکەیانم گوت: پارتی دەرتاندەکات. گوتیان ناتوانن. گوتم دەیکەن. کاکە عومەری سەید عەلی گوتی: گەر پارتی وایانکرد ئێوە چی دەکەن، وتم: دژی دەبین. بەڵام لەگەڵ پارتی لەسەر ئێوە تێکی نادەین. دژیشی بوین.
پەیوەندی یەکێتی و پارتی
پەیوەندی یەکێتی و پارتی، لەشۆڕشدا، ئاڵۆز بوو، یەکێتی دوای شەهیدکردنی حەمە غەفور ئاغجەلەری، برایم عەزۆو هاوڕێکانی، حەسەن خۆشناو و هاوڕێکانی، هەروا، کارەساتی هەکاری، هەقی بوو بەرگری لەخۆی بکات. بەڵام کە یەکێتی دوای ڕوخانی شا باڵادەست بوو، هەوڵی چارەسەر کەوتە گەڕ.
ئەوەی مایەی قوڵترین نیگەرانییە، تەنانەت لەدوای ڕاپەڕینیش، کە تازە لە کارەساتی ئەنفال و کیمیاباران دەربازمان بوبوو، برینە قوڵەکانی شەڕی ناوخۆی شۆڕشمان فەرامۆشکردو هەڵپەی دەسەڵاتخوازی حزبایەتی، ئاگری شەڕێکی دیکەیان خۆشکردو نوسەرانی هەلپەرستیش، لەهەردوولاماندا باوەشێنی گەشانەوەی ژیلەمۆکانی بەرپابونەوەی شەڕەکە بون.
شەڕی ناوخۆی دوای ڕاپەڕین، لە شەڕی ناوخۆی شۆڕش، زیانی زۆرتر بە شکۆی نەتەوەکەمان گەیاند. کە شەڕ هەڵگیرسا، زۆر دژی بوم. ساڵی (1994-1995) لەگەڵ عارف تەیفورو شەهید سەعد عەبدوڵڵا کراینە بەرپرسیاری پەرەنەسەندنی شەڕ بۆ ناو هەولێر، چەندین جار، گیانبازیمان دەکرد، بۆ دامرکاندنەوەی شەڕ لەناو گەڕەک و بازاڕەکانی هەولێر. چیرۆکی تاڵم لایە، کە فەرماندەی هەردوولا، بۆ تاڵانی و دەستکەوتی شەڕ، چۆن شەڕەکەیان گەرمتر دەکرد. دەیانیش کرانە قوربانی تاڵانی. بەداخەوە، هەبون ئەوکاتەش بەوە تاوانباریان دەکردم، کە گوایە شۆڕشگێڕێتیەکەی جارانم لەشەڕدا نەماوە. هەروەکو، هەرگیز ویژدانمان لەخوێنی باشترین قوربانیەکانی شەڕدا، لەخوێن نەژەنیبێ !
بیرمە، کە شەڕ بە قینی حزبایەتی و فیتی ئیقلیمی و دەسیسەی حکومەتی عێراق، لەگرێژنەی ئەقڵ دەرکراو هەولێرمان کۆنترۆڵ کرد، کورتبینەکان پێیانوابوو، تازە یەکێتی سەرکەوت و پارتی ژێرکەوت. من هەر نیگەران بوم. لەدانیشتنێکدا لەکۆیە، عەرزی مام جەلالم کرد کە:
سەردانی کاک مەسعود بکەو چارەسەرێک بۆ کێشەی هەولێر بدۆزنەوە. با پارتی هانا بۆ عێراق نەبات و جەزرەبەمان لێ نەدەن. ئەوکاتەش زانیاری ورد هەبوو، مەکتەبی سیاسی پارتی، سەردانی بەغدادو موسڵیان گەرمە. مام فەرمووی:
مەلا بەختیار کاتی نییە، چونکە زۆرینەی فەرماندەو مەکتەبی سیاسی دژی هەنگاوی وان. بۆ پێکەنین زاراوە نەشیاوەکەی بەکارهێنا، گوتی: پێماندەڵێن باڵە حیزەڵەکە!
بەداخەوە، پارتی ئێرانی کردە بیانوو، هانای بۆ عێراق بردو کارەساتی 31/ی ئاب قەوماو دەرس وەرنەگیرا. ئەوانەی مام و مەکتەبی سیاسییان تێگەیاندبوو، ئەمریکا بەهانامانەوە دێن، زانیاریەکانیان هەڵە بوو. تەنانەت ئەوکاتە بیرمە داوای سزای مەحکەمەی عەسکەریان دەکرا. کە یەکێتی باسکی ئەستور بوەوە، (1997) شەڕی تریش ڕویدا. لەو شەڕەشدا من نیگەران بوم لەئاکامە عەسکەرییەکەی. لەسەر نەخشەی شەڕەکەش، کە لە شاخ و دێهاتەکانەوە دەویسترا پارتی بشکێندرێ، دەمگوت: ئەم نەخشەیە سەرناگرێ و هێزەکەمان لەشەڕەکەدا دەپروکێن؟ ئەمجارەش پارتی پەکەکەی کردە بیانوو، تورکیاشی هێنایە سەرمان، لەکاتێکدا فڕۆکەکانی تورکیا سەنگەر سەنگەر لێیدەداین و هەڵیدەکەندین، دەرکەوت، سیاسەتی ئێرانیش وا نەبوو، شەڕی ئیقلیمی لەبەر یەکێتی بەرپا بکات.
دوای ئەم کارەساتانە، ئینجا باڵی شەڕخواز ئارام بونەوەو لەوساوە، کێشەکانی ناو یەکێتی، بەئەقڵیەتی تەکەتول و ئۆباڵ خستنە ئەستۆی یەکترو زاڵبون لەناو یەکێتیدا، هەتا هاتووە قوڵتر کراوە. تا ڕادەی بەهێزکردنی هێزی چەکداری تایبەتی بۆ ستراتیژی تایبەتی.
کنەی هەلپەرستی
لەبیرەوەریماندا، هەلپەرستان، لەمێژووماندا، هەمیشە ڕۆڵێکی ناجوامێرانەیان، لەناو ڕیزەکانمان و لە گەرمترکردنی ڕوداوە نەخوازراوەکاندا، گێڕاوە. ئەوەندەی سەرکردە لاوازو کادرەکانی تەکەتول، یەکێتییان دوچاری کێشەی گەورە گەورە کردووە، قەت، دوژمنانی یەکێتی، ئەمەیان بەسەردا نەهێناوە. دەتوانم بەدڵنیاییەوە بڵێم: کنەی هەلپەرستی، هۆیەکی سەرەکی تێکدانی نێوان هەڤاڵانی سەرکردایەتی و ئۆرگانەکان بون لە شاخ و شاردا. بەڵکو هاندەری ئەنجامدانی تاوانی نامرۆڤانەش بون.
هەلپەرستان، لەناو قوڵکردنەوەی کێشەکاندا، بەردەوام دەتوانن مەرامەکانیان بەدیبهێنن. ئەمە خەسڵەتی هەلپەرستییە لەناو تەواوی حزب و حکومەتەکاندا. هیچ دەرفەتێکیش بەئەندازەی کێشە ناوخۆییەکان، بازاڕی هەلپەرست گەرم ناکات.
هەلپەرست لەناو یەکێتیدا، لە پێگەو جێگەی جیاوازدا، خۆیان قایم کردووە. بەڵکو شوێنێک نەماوە پێگەیان پتەو نەکردبێ و بەرژەوەندییانیان دابین نەکردبێ. ئەوەی لەناو هیچ پارتێکی سیاسی ناوچەکەدا ڕوی نەداوە، لەناو یەکێتیدا لە لوتکەوە بۆ دامێن ڕویدا. ئەمەش، دڵنیام ئاسەواری ترسناکی لەسەر ژیانی حزبایەتی و سەنگی یەکێتی لەناو ڕای گشتی و ڕوناکبیراندا دەمێنێتەوە.
دڵنیام کە هەموتان دڵنیان، ڕای گشتی و سەرجەم هەڤاڵانی یەکێتی، وردو درشتی ڕەفتار، کردار، سات و سەودای پلەدارو پۆستدارەکان دەزانن، بەڵکو ناسنامەی کەسایەتیان لەویژدانیاندا، وا چەسپیووە، هیچ چەواشەکارییەک، بڕوایان بەرامبەر دیاردە دزێوەکان و بەرپرسە دزەکان، ناگۆڕێ. باشترین بەڵگەش ئەوەیە کە:
با هەموو بەرپرسێک، دیقەت لە ڕێژەی دەنگەکانی کاندیدە خزمەکانیان و، کاندیدە تەکەتولەکانیان و، کاندیدە موچە تایبەتیەکانیان بدەن، بزانن ڕێژەی دەنگەکانیان چەند لەهەڵبژاردنەکاندا، مایەی نەمانی متمانەی دەنگدەرانی یەکێتییە، بەو کاندیدانە!! هەروا، ڕێژەی دەنگی ئەندامانی مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتی، لەهەڵبژاردنەکانی عێراق و کوردستاندا، زۆر کەمترە لە ڕێژەی دەنگی ئەو کاندیدانەی سەرکردایەتی نەبون.
کاندیدی خزم خزمێنەو، کاندیدی تەکەتولەکان، لە سنوری مەڵبەندەکانداو، لەناو هێزەکانی پێشمەرگەو چەکداری دەڤەری سەوزدا، ڕێژەی دەنگەکانیان بەڵگەی دابەزینی متمانەی ئەو دەنگدەرانەیە بە لیستی یەکێتی و کاندیدی تەکەتول و خزم و بنەماڵە. ئایە:
- هیچ کەسێکتان لەخۆتان پرسیووە، لەهەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان، لەناو سەنتەری سلێمانیدا، تاقە کاندیدێکی شارەکە، بۆچی متمانەی وەرنەگرتووە؟ هەڤاڵ زیادو سەلمە دەرچون، خەڵکی سەیدسادق و چەمچەماڵن.
- هیچ کەسێکتان لەخۆتان پرسیووە، لەناو تەواوی هێزەکانی پێشمەرگەو ئاساییش و پۆلیسدا، بۆچی سەپاندنی کاندیدی کورەکان و تەکەتول و خزمەکانتان، بەهەوڵی بێوچان و پارە هەڵڕشتن و فشاری دەرونی، یەکێتی شەرمەزار دەکەن؟
- لەخانەقین کە قەزایەکە دەتوانرێ شێرکۆ میروەیس دەربچێندرێ بۆ پەرلەمان و پیلانی لایەنەکانیش نەبوایە (تایبەت دەنگەکانی هاودیدەکان!!) سۆزان مەنسوریش دەردەچێنرا. بەڵام لەگەرمیاندا، سێ قەزاو (26) ناحیە و سەدان گوند هەن، نەتوانراوە تاقە کاندیدێکی پەرلەمانی عێراق دەرچێنرێ !
- بۆچی لەهەولێری پایتەختدا، دوو هەڵبژاردنە ناتوانرێ دو کاندید زیاتر سەربخرێ ؟
ئەو ڕێژانە، ئاماژەی بێمتمانەیی جەماوەری یەکێتییە، بە دەسەڵاتدارو بەرپرسانی یەکێتی، سەرەنجامی ڕەفتارو کردارە زیانبەخشەکانیانە بە یەکێتی و ڕێبازی مام جەلال کە هەمیشە فەرمویەتی: (یەکێتییەکان دەبێ دەست و دەم و داوێن پاک بن).
دیاردە هەرە زیانبەخشەکان
دیاردە هەرە زیانبەخشەکان لەدوای ڕاپەڕینەوە، سەریهەڵدابێ و کرابێتە سیاسەتی باوی چەند بەرپرسێک، ئەمانەی خوارەوەن، کە ژیانی حزبایەتییان نەهێشتووەو بەرە بەرە یەکێتییان گەیاندۆتە ئەم دۆخە ترسناکە.
یەکەمیان: لە کۆنگرەکاندا؛ پەیڕەویکردنی سیاسەتی تەسکیەو بە تەسکیە دەرچواندنی چەندین سوپەر سەرکردە. بۆ نموونە:
لەیەکەمین کۆنگرە، بێ ڕێساو لەژێر هەڕەشەی جیابونەوەو، (گوایە!) دروستکردنەوەی کۆمەڵەی ڕەنجدەران و، بە پیلانی کەمکردنەوەی دەسەڵاتەکانی مام جەلال، دوای (11) ڕۆژ لە گوێزە گوێزەی کۆنگرە لەنێوان (هەولێر-سلێمانی) سەرەنجام، چەندین سەرکردە کە پێشتر خەونیان بە ئەندام مەڵبەندەوە دەبینی، هەلیان بۆ ڕەخسا، ناکۆکیەکان بقۆزنەوە بۆ سەرکردایەتی و مەکتەبی سیاسی.
دووەمین کۆنگرە، سێ جەمسەر، ناکۆکیەکانیان قوڵبوبون، دەستەگەری (هەڤاڵ کۆسرەت، هی ڕەوانشاد نەوشیروان و هێڵی گشتی یەکێتیش (مام). لەترسی تەقینەوەی کێشەکان، بۆ یەکەمین جار لەمێژووی تەواوی حزبەکانی ڕۆژهەڵات، سەرکردایەتی لەیەکەم دانیشتندا هەڵبژێردراو (7) سەرکردایەتیش، بە تەسکییە دەرچێنران!
سێهەمین کۆنگرە؛ مام جەلال خۆی لە کێشەکان دووردەخستەوەو تەکەتولەکانیش تەراتێنیان لەناو کۆنگرەدا دەکردو هۆڵی کۆنگرە، لیستباران کرا. سەرەنجام، دیسان، بەتەسکییە، دوو هەڤاڵ دەرچێنران. (5)یشیان بە گزیی (200) دەنگیان بۆ قۆپیە کرا (سەرجەم سیناریۆکە دەزانم). (400) کەسیش بە دەسەڵاتی سکرتێرو جێگرەکەی هێنرانە ناو کۆنگرەو تەلقینیش کرابون دەنگ بە کام لیست بدەن.
ئاسەواری نالەباری ئەو سێ کۆنگرانە، ئێستاش بەیەکێتیەوە دیارە. هەرە خراپەکەیان، حەڵاڵکردنی تەکەتولە. تەنانەت (پەیمانی ئاکار)یش، کرایە قوربانی ئاکارە خراپەکانی ناو یەکێتی.
دەمانویست بە (پەیمانی ئاکار) لایەنی کەم، ڕەوشتی هەڤاڵێتی و ژیانی حزبایەتی بگێڕینەوە ناو ماڵی یەکێتی؛ یەکەمین جار کە باسی پەیامەکەم لەگەڵ (سەرۆک مام جەلال)دا کرد، بەخەمساردییەکەوە، ڕازی بوو. تومەزە، جەنابی، باشتری دەزانی، کە تازە پەیمانی ئاکار، ئاکارە خراپەکان ڕاستناکاتەوە.
لەدوای کۆنگرەوە!
لەدوای سێهەمین کۆنگرەوە، مام جەلال هێندە فریاکەوت ئۆرگانەکانی لە کارگێڕەوە بۆ مەکتەبەکان، خستەوە سەر ڕێڕەوی خۆیان. دوای هەڵبژاردنی مەکتەبی سیاسی، کە هەندێکیان بە لەقەلەق متمانەیان لەناو کۆنگرەو لەناو سەرکردایەتیدا وەرگرت، بەندە، بەدەنگی حەڵاڵی خۆم لەناو کۆنگرە (بەبێ ئەوەی یەک دەنگی حەرامم وەرگرتبێ و یەک کەسی ناشەرعیشم هێنابێتە ناو کۆنگرە) پێنجەم دەنگم هێنا. لەناو سەرکردایەتیشدا، دەنگێکی زۆرم بۆ مەکتەبی سیاسیو، لەناو مەکتەبی سیاسیشدا لە(19) دەنگ (18) دەنگم بۆ بەرپرسیاری کارگێڕ هێنا.
ئەرکی کارگێڕ، جێبەجێکردنی بڕیارەکانی سەرکردایەتی و مەکتەبی سیاسی بوو. تەواوی بڕیارەکانمان جێبەجێ دەکرد. بەڵکو لەدوای نەخۆشکەوتنی مام جەلال، تەنها کارگێڕ زۆرترین کات دەوامی دەکردو زیاترین ئەرکیشی ڕادەپەڕاند. چ ئەرکی ناوخۆی یەکێتیو، چ ئەرکەکانی پەیوەندیو، دیپلۆماسی. جگە لە ئەرکەکانی تریش، لەکاتی هەر ڕوداوێکی چاوەڕوانەکراو، یان ئەرکێکی لەناکاو.
هەڤاڵان!
من، لەویژدانی یەکەیەکەتان دەپرسم.. دوای ئەم هەموو ماندوبونە. پاش ئەوەی نەمانهێشت دوای نەخۆشکەوتنی مام جەلال و کاک کۆسرەت و بێتاقەتی هەڤاڵ هێرۆ، پێشتریش نەخۆشکەوتنی کاک جەبار فەرمان و کەمال فوئاد، کارە حزبیەکان پەکیان بکەوێ و زیاتر لە (11) سەعات ڕۆژانە ئەرکمان ڕادەپەڕاند.
دوای ئەوەی نەمانهێشت، کە (ناوەندی بڕیار) دامەزرا، ناکۆکیەکان بتەقنەوەو کوشتنی ئەندامانی یەکێتیش بخرێتە سەر خەرمانەی بەدبەختیەکانمان.
دوای ئەوەی، هەوڵێکی زۆر درا لەلایەن هەندێک هەڤاڵەوە، دوو ئیدارەیی دروست ببێ و لەمەشەوە، هێزی پێشمەرگە بکرێتەوە دوو هێزو سەرەنجامیش، ئەگەری شەڕی ناوخۆ بقەومێتەوە.
دوای ئەوەی ڕۆڵمان بینی، بۆئەوەی نە لەگەڵ پارتیدا بین دژی گۆڕان و نە لەگەڵ گۆڕانیش بین دژی پارتی و ڕەنجی زۆرمان دا، یەکێتی هاوسەنگیی بپارێزێ و میحوەری چارەسەریش بێ.. سەرەنجامی هەوڵی بێوچانی کارگێڕ، توانیمان قەناعەت بە پارتی بکەین، لەگەڵ گۆڕاندا ئاشتبێتەوەو سەرۆکی پەرلەمان و وەزیرەکانیان بگێرێتەوە. لەسەر ئەم سیاسەتانەش، ئەمریکاو بەریتانیاو فەرەنساو سۆسیال ئینتەرناسیۆنال و نەتەوە یەکگرتوەکان سوپاسیان کردین.. تەنانەت کۆنگرەی پارتە سۆسیالستەکانی دەوڵەتانی ڕۆژئاواو پارتە سۆسیال دیموکراتەکانی وڵاتانی عەرەبی و کۆنگرەی لاوانی وڵاتانی ڕۆژهەڵاتمان لەبەرئەو متمانەیە هێنایە سلێمانی.
دوای ئەو هەموو ڕەنجە، کە بۆ یەکێتی و یەکێتی ناو یەکێتی دامان. هەر ئەوکاتە وتارێکم بەناونیشانی (هەلومەرجی بابەتی و یەکێتی ناو یەکێتی) لەژمارە (402)ی چاودێردا لە (7/1/2013) نوسی. کەچی پاداشتی ئەو هەموو پەرۆشی و ڕەنجە ئەوەبوو، ئەوانەی لەدەوری ماڵی (مام جەلال) کۆبوبونەوە دەیانووت: مەلا بەختیار نەبوایە (16) کەسەکەی ناوەندی بڕیارمان دەردەکرد. ئەوانەی ناوەندی بڕیاریش دەیانگوت: مەلا بەختیار نەبوایە، ماڵی مام جەلالمان تەفروتونا دەکرد. هەردوولاش هێزی ئامادەکردبوو، بۆ جێبەجێکردنی بریارەکانیان. قسەی هەردولایان ڕاست بوو. ئێستاش پەشیمان نیم لەو هەڵوێستەم. ئەوانە باجی پیلانەکانیان دەدەن، کە نایانەوێ چوارەمین کۆنگرە ببەستین!!
چاکەی هەڤاڵانەو چاکەی پاراستنی گیانی پاکی ڕێبازەکەی مام جەلال بەوەتان داینەوە، بەشێکی دەوروبەری هەڤاڵ هێرۆ، لەگەڵ گروپەکەی د.بەرهەم و بە پەسەندی هەڤاڵ کۆسرەت (کارگێڕی مەکتەبی سیاسی)تان، وەکو تاقە ئۆرگانی باڵا، پیلان لێگێڕا. ماکی ئەم پیلانە ئەوانە گێڕایان کە هاوسۆزی دامەزراندنی (هاوپەیمانی) و لایەنگری بردنەوەی (سەرۆکەکەی) بون بۆ سەرۆکی عێراق لەهەڵبژاردندا. لەکاتی جیابونەوەکەشدا، ئەوانە بە یەک وشەش، بەرگرییان لەیەکێتی نەکرد، بەڵکو هەوڵیشیان دەدا، خەڵک دەنگیان پێ بدات!!
ئەرێ گەلۆ!
یەکێتی، لەناو ئەم هەموو ڕەفتارو کرداری ناحزبیانە، لەوپەڕی پێشێلکاری پەیڕەوی ناوخۆ، ئەو هەموو لادان و بادانە لە ڕێبازی مام جەلال. ئەو هەموو گەندەڵییەو شکستەی هەڵبژاردنەکان، لەکاتێکدا ژیانی حزبایەتی نەماوە، ئێوەی باڵادەست، ئەرکی ترتان نەبوو جگەلەوەی بە پیلان، کارگێڕ هەڵبوەشێننەوە؟! تەنها ئەوەندە دەڵێم: هەم یار باقی و هەم سوعبەت باقی!!
دۆخی دوای کێشەکان
چارەسەرنەکردنی ئەو کێشانە، نەک هەر دۆخی حزبایەتی، شێواندووە. بەڵکو مۆراڵی سیاسی و پەیمانی هاورێیەتیشی تێک وپێک داوە. دیسپلین و پرنسیپ نەماوە. کادرو ئۆرگانە ماندوەکان، وشیارەکان، پەرۆشەکان، شێر بە گوێ بگرن، ئەگەر تەکەتول نەبن یان غەدریان لێ دەکرێ، یاخود پەراوێز دەخرێن، تەنانەت وایلێهاتووە، لەشارێکی وەکو کەرکووک، چاودێریی شۆڤێنیەکی وەکو ڕاکان جبوری، دژی کورد، لەسەر تاوانەکانی ناکرێ، بەڵام چاودێریی ئەو کادرو ئەندامانە دەکرێ، کە بەبێ پرسی بەرپرسانی کەرکووک، سەردانی دۆست و هەڤاڵانی تر بکەن.
ساڵەهایە لە کێشەی چارەسەرنەکراوی نێوان سەرکردە باڵاکانی یەکێتی و کوڕەکانیان ترساووم. ئەم کێشانە، ڕەگەزەکانی بۆ دوای ڕاپەڕین و دوای دەسەڵات گرتنەدەست، فۆرمێکی ستراتیژێکی دیکەی تەکەتولی ناوخۆیی بۆ داڕێژراوە. بەرە بەرە، هێزی جۆراوجۆری بۆ دامەزراوە. پارەو پێگەی بۆ دابینکراوە. بوغزاندن و گەوجاندنی بۆ چێندراوە. ناوبەناو، هاوپەیمانیەکانی بۆ گۆڕدراوە. سەرانیشیان، بەپێی دابینکردنی پۆست و پارە، ئەمسەرو ئەوسەری تەکەتولەکان تاقیدەکەنەوە.
یەکێک لە زیانبەخشترین ناکۆکیەکان، ناکۆکی نێوان ه.کۆسرەت و کوڕەکانی لەلایەک، ماڵی مام جەلالیش لەلایەکی دیکەوە. ڕەنجی فەرهادم دا نێوانیان چاک و چاپوک بکەم. بەڵام هەلپەرستانی دەوروبەریان، زیرەکتر بون لە تێکدانیان. خۆشیان ساز بون گوێ لە هەلپەرستان بگرن. هەمیشە ئەو پرسیارەم لەخۆم کردووە کە بۆچی هەڤاڵان کۆسرەت و هێرۆ ڕێکناکەون؟ سەرەنجام دەگەیشتمە ئەو باوەڕە، مێمڵ و هەلپەرستەکان ڕێگرن. دابەشکردنی پۆستەکان و چۆنایەتی هێنانەوەی بەشێکی کەمی (هاودیدەکان!!) ئەو بۆچونەی منیان، زیاتر بۆ بەرجەستە کردم.
هەتا سەرۆک مام جەلال مابوو، ئەم کێشە ناوخۆییە، بەریان پێ گیرا. دوای نەخۆشکەوتن و مردنی مام، کێشەکانی بن گۆمی تەکەتول سەرئاو کەوتن. لەوساوە، هەتا هاتووە، کێشەکان قوڵتر بون و باشترین دەرفەتیش ڕەخسا، ئەوەی بەدرێژایی مێژووی یەکێتی، هەلپەرست و هەڵپەکەر، نەیانتوانی لە بونی مامدا بیکەن، لەدوای مام بۆیان کرا. بەڵام لەسایەی مام جەلالیشدا، ئەم تەکەتولانە کنەیان کردبوو، خۆیان بۆ هەلی دوای مام مەڵاس دابوو. لەخۆڕا نەبوو, کە جاری یەکەم مام نەخۆشکەوت و لە عەمان (19) ڕۆژ چارەسەر دەکرا، لەکوردستان هەڵپە هەڵپە دەستیپێکرد کە شوێنی بگرنەوە. بیرمە مام چاک بوبوەوە، لەژوری چارەسەرەکەی بانگی کردم، فەرموی: مەلا بەختیار بیستوتە جرت وفرت بۆ شوێنگرتنەوەم دەستیپێکردووە؟ گوتم: بەڵێ. فەرموی: هیچ نەبێ با دوای مردنم ئەمەیان بکردایە، ئاخر بێوەفایی بەم ڕادەیە؟! ئەوەبوو کە گەڕایەوە، تەواوی پۆستەکانی حکومەتی گۆڕی.
دوای سەرۆک مام جەلال
ئێمەی ڕۆژهەڵاتی، زیاتر لە ڕۆژئاوایی، کە گەورەمان دەمرێ، وەفاو سۆز داماندەگرێ. بەڵام لەناو یەکێتیدا، کوت و مت پێچەوانەکەی ڕویدا. جارێ (مام) لەسەرەمەرگدا بوو، جێگرێکی، کە مام دروستیکرد، هاوپەیمانی دامەزراند. دوای بەخاکسپاردنی، کە سەدان هەزار هاوڵاتی ژیانئاواییان لێکرد، یەکێتیەکەی (مام) کەوتە بەر هەڵمەتی پۆپۆلیستی پۆستپەرستی. لایەنی کەمی مۆراڵی تیادا ڕەچاونەکرا. بەڵام لەم ململانێ سەختەشدا، بۆ دەربازکردنی یەکێتی، لەهەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا، ناچار ڕێگەی جۆراوجۆر گیرایەبەر! هەتا ڕادەی نیگەرانی کاندیدەکان لەگۆڕینی ڕیزبەندیی ناوەکانیان لەکاتی ساغکردنەوەی دەنگەکان بۆ سەرخستنی کاندیدی تەکەتولەکان. پۆپۆلیستەکان، کە شکستیان خوارد، واقی سیاسییان ورما!! گۆڕان و نەوەی نوێ دەرگای پۆستبازییان بۆ نەکردنەوە. تەنها مایەوە ماڵە بابان. بۆ زۆر کەسی شارەزا، هیچ جێگەی سەرسوڕمان نەبوو، سیناریۆی ژێربەژێر بۆ شکستخواردوترین پرۆسەی یەکخستنی دوو لایەن، ڕێکبخرێ، ئەگەر وا نییە، هیچ نەبێ لایەنی کەمی هاودیدەکان و هیچ نەبێ ئەندام پەرلەمانێکی دوو پەرلەمانتارەکەیان دەهاتنە ناو یەکێتی.
ئەگەر پرۆسەی یەکخستنەکە، سروشتی ئەنجامبدرایە، وەکو یەکگرتنەوەکانی تر، دڵخۆشی لێدەکەوتەوە. بەراوردی بە پێشوازیەکەی یەکگرتنی (ئاڵای شۆڕش) و یەکێتی ناکەم، کە لە یاریگای سلێمانیدا، هەزاران کەس ئاهەنگیان بەئامادەبونی (مام) و ئێمەمانان بۆ گێڕا، بەڵکو بەراوردی دەکەم بە، پێشوازیەکەی حزبی (ئایندە) کە هۆڵی شەهید شازاد جمەی دەهات لەباوەش بۆکردنەوەیان. بەڵام ڕۆژی هاتنەوەکەی سەرۆکی هاودیدەکانمان لە مەکتەبی سیاسی لەبیرە، دەتگوت: تەعزیەیە! بۆیە، سەرجەم پرۆسەکەم پێ هەڵە بوو. ئەنجامەکەشی بە زیان گەڕایەوە. سەرەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستانیش، دوای هاتنەوەی بەشێکی هاودیدەکان بۆ پلەو پۆستەکان (نەک لەبەر بیروباوەڕ) سەلماندی کە یەکێتی لەروی پرنسیپی سیاسی و متمانەی حزبیەوە، چ جەزرەبەیەکی بەرکەوت! هەر دەشبوو ئاوا بێ، چونکە تەواوی سیناریۆی دامەزراندن و گەڕانەوەی بەشێکی هاوپەیمانی و پۆست پێبەخشینیان، لە گەمەی سێرک دەچوو، نەک یەکخستنی سیاسی!!
لە هێنانەوەی بەشێکی کەمی (هاودیدەکان)دا، تەنها دەمەوێ ئەم ڕاستییانە بۆ مێژوو بڵێم:
- سەرۆکەکەیان هەتا توانی مانۆڕی کرد، وەکو کاندیدی سەربەخۆ، بکرێتە کاندیدی سەرۆک کۆمار. بەندە پێمداگرت: ئەگەر نەیەتەوە ناو یەکێتی بەرەسمی، بەیاننامەی دژ دەردەکەم. ئەوەبوو هەڤاڵان: عیماد، ئەرسەلان، بافڵ و لاهور، پێیانراگەیاند دەبێ بێتەوە ناو یەکێتی. ناچار، بۆ یەکەمین جار، دوای ئەم هەڕەشەیە، لەناو (هاودیدەکان)یدا، ڕایگەیاندبوو، دەڕۆمەوە ناو یەکێتی و نامەی هاتنە ڕیزی یەکێتی بە دەست خەت نوسیبوو. بەبێ ئەوەی لەکۆبونەوەی سەرکردایەتی و مەکتەبی سیاسیش باسی بکات، ناوی جێگری دوەمی سکرتێریشتان پێدایەوە. پاساوی هێنانەوەیتان بیردەخەمەوە:
- ئایە تێزی هێنانەوەکە، وا نەبوو گوایە پێگەی سیاسی و دەسەڵاتدارێتی و جەماوەری یەکێتی، بەهێز بکرێ ؟
- ئەوانەی تێزی هێنانەوەیان بەو چەشنە پەسەند دەکرد، نەیاندەگوت: (140) هەزار دەنگدەری هاوپەیمانی دێنە پاڵ دەنگدەرانی یەکێتی؟
دەی با پێکەوە، دوای دەرکەوتنی ئەنجامی هاتنەوەکەو ئەو تێزە بێ پێزە، شەن وکەو بکەین و هەندێ ڕاستی دیکەشی بخەینەسەر، هەتا بزانین، چەند تێزەکە ڕاست دەرچووە؟ چەندیش قرچۆک بووە؟
- لەهەڵبژاردنی دوای هاتنی (هاودیدەکان) لەو (140 هەزار) دەنگەی (هاوپەیمانی) لەعێراقدا هێنابویان، لەهەرێمی کوردستان (114.777) دەنگی بەدەستهێنابوو، نەک دەنگەکان نەچوونە سەر دەنگی یەکێتی بۆ پەرلەمانی کوردستان، بەڵکو لەماوەی چوار مانگ لەهەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستاندا، پەنجا هەزار دەنگیش کەممان کرد. بیریشتانە، کە لەژێر فشاردا هێنامانەوە، نەک خۆی دەنگی نەدایە لیستی یەکێتی، بەڵکو بەیاننامەیەکیشی دەرنەکرد، هاودیدو هاوپلەخوازەکانی دەنگ بەیەکێتی بدەن.
- لەسەر ئاستی عێراق؛ نە هێزەکانی شیعە، وەکو جاران لەگەڵماندا ماوون و نە سوننەکانیشمان، کردۆتە دۆست.
- لەباشوری کوردستان؛ پەیوەندیمان لەگەڵ تەواوی حزبە سیاسیەکانی کوردستان پاشەکشەی کردووە. لەگەڵ پارتی و گۆڕان، خراپتریش بووە.
- لەبەشەکانی کوردستان؛ باکور سۆزی جارانیان لەگەڵماندا نەماوە، ڕۆژئاوا لێمان زویرن. ڕۆژهەڵات بێڕادە ناڕەزاییان بەرامبەرمان هەیە.
- لەسەر ئاستی دیپلۆماسی؛ سەرۆکی عێراق یەکێتییە، بەڵام سلێمانی بۆتە هەواری خاڵیی لەهاتنی گەورە دیپلۆماتکاران. لە جەژنی نەورۆزدا، دەویسترا، سەفیرو کونسڵەکان داوەتی سلێمانی بکرێن، ئەویش سەرینەگرت!!
- لەسەر ئاستی حکومەتی عێراق، یەکێتی پەیوەندییەکی تۆکمەی لەگەڵ بەغداد نییە. هەتا پارتی ڕازی نەبوو، وەزیری داد، دانەنرا. ئەویش بەپێی پێناسەی پارتی دانرا.
- ناوچە کێشەلەسەرەکان؛ هێشتا، ئاسەواری نالەباری 16/ی ئۆکتۆبەر بەخراپیی ماوە. یەک دەسەڵاتی عەسکەری لەو شارانەدا نەکراونەتە مەدەنی. دەیان هەزار دۆنم ئەرزی جوتیاری کوردستان داگیرکراوە. زیاتر لە (11) هەزار خێزانی تەعریب، بەئاشکرا، هێنراونەتە ناو کەرکووک و دەوروبەری.
- سەرۆکی عێراق، چاکی کرد سەردانی لێقەوماوانی موسڵی کرد. بەڵام چاکتر وابوو، پێشتر، سەردانی کەرکووکی کردبا. کە تائێستاش نەیکردووە. هیچیشی پێنەکراوە بۆ سارێژکردنی بچوکترین برینی خەڵکەکەی و دانانی پارێزگار.
ئێستا کاتێتی بڵێین: ئەنجامەکان پێمانناڵێن، هەق بوو ئەو دەستکەوتەی کاک نێچیرڤان بارزانی دابووی بە بافڵ، دوو ساڵ سەرۆکی حکومەت بەرمان بکەوێ و وەزیرێک و پارێزگاری کەرکووک و، وەزارەت و پۆستی زیاتر لەبەغداد و کوردستان، ئایە هەق بو یەکێتی باشتر نەبوو هەموو ئەو دەستکەوتانە نەکەینە قوربانی پۆستێک، کە لەدۆخی عێراق و ناوچەکەدا، دەسەڵاتەکانیشی ناتوانێ بەکاربێنێ.
وەکو تر، هەڤاڵان!
ئەم زاتە، یەکێتییە، سەردانی تورکیا دەکات. دیارە تورکیا مافی خۆیانە میوانە باڵاکان بەپێی پرۆتۆکۆڵ ببەنە سەر گۆڕی کەمال ئەتاتورک. بەڵام ئایا میوانەکان مەرجە بچنە سەر گۆڕەکەی؟ سەردانی گۆڕی سەربازی ون و ئەم جۆرە گۆڕەی سەرۆکەکان، بەپێی جۆرێک لە پرۆتۆکۆڵی سەردانی سەرۆکەکانە. پێی دەڵێن سەردانی دەوڵەتی (زیارە دولە) نەک هەموو جۆرە سەردانێک، کە سەرۆکی عێراق لەم هەلومەرجە، دەبوایە خۆی لەو جۆرە سەردانە بپارێزێ، هەتا بەناچاریی نەیبەنە سەر گۆڕەکەی ئەتاتورک. کە سەدان هەزار کوردی شەهید کردووە. باکوری کوردستانیشی کاول کردووە، شێخ سەعیدی پیران و هەڤاڵەکانی لەسێدارە داوە. دەپرسم:
- بۆچی نیلسۆن ماندێلا، دەتوانێ خەڵاتی تورکیا ڕەتبکاتەوە، لەبەرئەوەی کورد دەکوژن؟
- بۆچی میر حوسێنی موسەوی، سەرۆک وەزیرانی پێشوتری ئێران، ڕەتیکردۆتەوە بچێتە سەر گۆڕی ئەتاتورک؟
- بۆچی مام جەلال، وەکو سەرۆک کۆمار، نەچووە سەر گۆڕی ئەتاتورک؟
ئیتر نازانم، بۆ کوت ومت لەم دۆخەدا کە فڕۆکەو سوپای تورکیا، دوو بەشی کوردستان بۆردومان دەکەن و ئازادیخوازانی کوردستان شەهید دەکەن، سەرۆکی عێراق، تاجەگوڵینەی کڕنوشبردن بۆ گۆڕی ئەتاتورک دادەنێ. نازانم لەو چرکەساتەدا، (سەرۆک!) ئۆجەلان و دەمیرتاش و زیاتر لە (25) هەزار کوردی زیندانیکراو، سەدان هەزار شەهید، پتر لە (500) هەزار زیندانی سەر بیروباوەڕی تورکیا، لەکاتی تاجەگوڵینە دانانەکەدا، لەبیر بوە؟
عەبدوڵڵا پەشێوی شاعیر، تاجەگوڵینە لەسەر گۆڕی سەربازی ونی کوردستان ئاوا دادەنێ:
کە وەفدێ دەچێتە شوێنێ
بۆ سەر گۆڕی سەربازی ون،
تاجە گوڵینەیەک دێنێ.
ئەگەر سبەی، وەفدێک بێتە وڵاتی من،
لێم بپرسێ :
کوانێ گۆڕی سەربازی ون؟
دەڵێم:
(گەورەم!
لەکەناری هەر جۆگەیێ
لەسەر سەکۆی هەر مزگەوتێ
لەبەر دەرگای، هەر ماڵێ
هەر کڵێسەیێ،
هەر ئەشکەوتێ،
لەسەر گابەردی هەر شاخێ،
لەسەر درەختی هەر باخێ،
لەم وڵاتە، لەسەر هەر بستە زەمینێ،
لەژێر هەر گەزە ئاسمانێ،
مەترسە! کەمێک سەرت داخە و
تاجە گوڵینەکەت دانێ !)
ئەم شیعرە، لەویژداندا نەمرە. ئەو سەردانانەش، بۆ سەر گۆڕی تاوانباران، ئازاری ویژدانی نەتەوەیەک دەدات. کە بەشێکی مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتی، لەبەر ئەم دۆخەی یەکێتی، لەبەرامبەر ئەم هەڵسوکەوتە خۆپەرستیەدا، ڕازییە.
یەکێتی و دەسەڵات و قۆناغەکە
یەکێتی، قۆناغی سەختی زۆر بڕیوە، مێژوویەکی جوانی هەیە (سەرەڕای شکست و هەڵەکان). لەقۆناغەکانی ڕابوردودا، بەحوکمی خەباتی ڕزگاریخوازی، گەلەکەمان لەهەڵەکانی دەبوارد. بەڵام ئەگەر دیقەت بدرێ، لەدوای سەرکەوتن و حوکمڕانی، ساڵ بەساڵ، لێبوردەیی خەڵک بەرامبەر دەسەڵات، کەمبۆتەوە. چونکە، خەڵک لەشۆڕشدا قوربانی داوە بۆ ئامانجەکان، دوای سەرکەوتن، ئامانجی کۆمەڵایەتی و ئابوری، دەبێتە پێوەر بۆ دابینکردنی مافەکان.
ئەگەر، ڕوداوەکانی دوای ڕاپەڕینی (1991) هەڵبسەنگێنین، دەبینین، هەرکاتێک گەلەکەمان، یان یەکێتی، دوچاری شکست، یان پیلانگێڕی هاتبێ، خەڵک بەگشتی و ئەندام و پێشمەرگەکانی بەتایبەتی، ئەرکی دڵسۆزانەیان تا ڕادەی قوربانی بەردەوام ڕاپەڕاندووە. بەڵام کاتێک دۆخەکە ئارام بۆتەوە، داخوازی و ناڕەزایی خەڵک پەرەی سەندووە، تا گەیشتە ڕادەی خۆپیشاندان و جیابونەوەو سەرهەڵدانی ڕەوتی جودا جودا. هۆی سەرەکی دابەزینی ڕێژەی دەنگدەرانیش لەهەڵبژاردنەکاندا، تۆڵەسەندنەوەیانە لەو بێ بەڵێنیەی بەرامبەریان کراوە. هاوکات، دژایەتی ئەو دیاردە ناپەسەندانەشە، کە بونەتە مایەی بێزاری ڕای گشتی، لەناو دەسەڵاتدارێتیدا گەندەڵی لەهەموو ڕوداوێک زیاتر ناخی خەڵک، دژی دەسەڵات بریندار دەکات.
بینیمان، لە (15) ساڵی ڕابوردودا، زۆرترین ناڕەزایی تەقینەوەو بەرفراوانترین ڕەخنەش لەیەکێتی و بەرپرسانی گیراوون. هۆیەکەش، تەنها ڕەفتارە نابەجێکان و دیاردە قێزەونەکانە. هەرە زەقیشیان، گەندەڵی و تاڵانی و سەرانەسەندنە لە کۆمپانیاو سەرمایەدارەکان. بەڵام نەمزانیووە لەبەرامبەر ئەو هەموو دیاردە خراپانەدا، ڕاستگۆیەتی هەبێ، بۆ چارەسەر، یان بۆ ئاشتکردنەوەی خەڵک، تەنانەت، لەدوای دوو جیابونەوەش (گۆڕان و هاوپەیمانی) هێشتا، پێداچونەوە بەهەڵەکان و ڕاستکردنەوەی بۆچونەکان، نەکرانە پرۆگرامی هەڵسانەوەی یەکێتی و چاکسازی و پاکسازی. لەو ماوەیەشدا، زۆرمان وت، بەڵام گوێتان نەگرت و زۆریشمان نوسی، بەڵام دێڕێکیشی کاریگەری نەبوو. ئەمە جگەلەوەی هەزاران وتارو چاوپێکەوتن لەلایەن نوسەرو ڕۆژنامەنوس و سایتەکانەوە، دژمان نوسراوون و گوتراوون، دیسان، بێهودە بون.
تازە یەکێتی متمانەیەکی زۆری لەدەست داوە. ئاسانیش نییە ڕای گشتی، بەتایبەتی نەوەی دوای ڕاپەڕین، باوەڕ بە ڕاستکردنەوەی هەڵەکان، لە مەودای ئەم ساڵانەدا بکەن.
بەراشکاویی دەیڵێم: لایەنی کەم، یەکێتی، دوای بەستنی کۆنگرەی گۆڕانکاری، دوو ساڵ کەمتری ناوێ هەڵەکانی ڕاستبکاتەوە؛ ڕەخنەلەخۆی بگرێ. دژایەتی گەندەڵی بکات. کێشەی خەڵک چارەسەر بکات. بەرپرسە لەبەرچاوکەوتووەکان و کاربەدەستە مشەخۆرەکان، دوربخاتەوە.. سەرەڕاش گومانم هەیە، سەنگ و سۆزی یەکێتی، بگاتە قۆناغی دڵنیابون. ئەمە جگە لەوەی، هێشتا لەوباوەڕەدا نیم، لێبڕان هەبێ بۆ ڕیشەکێشکردنی گەندەڵی و چاکسازی و بەرنامەی دادپەروەری. ئیرادەی وا لەدوریشەوە، لەناو زۆربەی مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتی یەکێتیدا نابینم.
هەتا ئیرادەی گۆڕانکاری و چاکسازی و دژایەتی ڕاستەقینەی گەندەڵی و هەلپەرستی لەناوماندا دروست نەبێ، دڵنیابن، خۆری شکۆمەندی یەکێتی، زیاتر ئاوا دەبێ. ئیرادەی گۆڕانکاریش، بە هیچ چەشنێک بە پینەو پەڕۆ، یان بە پۆست گۆڕین و سەرخستنی تەکەتولێک بەرامبەر تەکەتولێکی دیکە، نایەتەدی. بەڵکو تەکەتولگێڕیی زیاتر متمانەی خەڵک بە یەکێتی لاواز دەکات و ڕیزەکانی یەکێتیش زۆرتر لەیەک دەترازێنێ.
سەرکردەکانی تەکەتول، هەرگیز دڵیان بەو هێزە خۆش نەبێ کە لەبەر پارەو کاری تایبەت لەدەوریاندا ماوون. بەدڵنیاییەوە، یەکێتی وەکو ئێستای بمینێ، ئەو هێزانە، بەشێکی بەرچاویان دوردەکەونەوەو بەشێکیشی هەڵدەگەڕێنەوە. بێگومانم کە ئەم هەلومەرجە لەکوردستان و عێراقدا دەگۆڕێ، ئیتر هیچ بەرپرسێک بە هێزە تایبەتیەکەی، ناتوانێ تەراتێنی تەکەتول بکات و هەڕەشەی پێ بکات بڕیارەکانی بسەپێنێ.
تەنانەت بەدوری نازانم، گەر دۆخی یەکێتی، لەم دۆخەدا بمێنێتەوە، ڕوداوی نەخوازراوی چاوەڕواننەکراویش، ڕووبەڕوی بەرپرسەکان بێتەوە.
ناشیشارمەوە، لەوباوەڕەم، ئەگەر یەکێتی چارەسەری کێشەکانی نەکات و، متمانە نەگێڕێتەوەو ڕیزەکانی تۆکمە نەکاتەوە، بەدەستی خۆمان دەبینە مایەی بەهێزتربونی پارتی و لایەنە نەیارەکانی تریشمان. لەحاڵەتی واشدا، تا دوو هەڵبژاردنی ئایندە، یەکێتی پاشەکشە دەکات بۆ چوارەمین لایەن. پارتی لەدەڤەری سەوزیشدا پێشدەکەوێ بۆ یەکەمین لایەن. ئەمە، لەکاتێکدا، ئەگەر کێشەی چاوەڕواننەکراویش، لەناوماندا نەقەومێ !!
کۆنگرە؛ چارەسەرە
کۆنگرە، ئەگەر لەدوای ڕاپەڕینەوە، ویستگەی پیاچونەوەو داڕشتنەوەی سیاسەتی یەکێتی بوبێ. بەدڵنیاییەوە، چوارەمین کۆنگرە، دوڕیانی هات ونەهاتی یەکێتییە. یان کۆنگرەی گۆڕانکاری، یاخود کۆتاییپێهێنانی ڕۆڵی مێژوویی یەکێتی. زۆربەی سەرکردەکان، بەشی زۆری تەمەنیان بەخشیوەتە کوردستان و یەکێتی. ئێستا، کاتی هاتووە، بێ دوودڵی، چارەنوسی یەکێتی، بکرێتە بنەما بۆ بەستنی کۆنگرەی گۆڕانکاری.
باوەڕ بکەن، ئاسانە بە پیلان کۆنگرە ببەسترێ. دەشتوانرێ سەدان لەو کەسانە بهێنرێنە کۆنگرە، کە پلەیان وەکو پەشمەک، بەبێ شایستەیی خەباتی حزبایەتی پێبەخشراوە، بەڵام ئەم چەشنە کۆنگرەیە، کۆنگرەی ڕۆبۆتەکانە.. نەک کادرە شایستەکان.
کۆنگرەی بێ دیالۆگ، کۆنگرەی بێ ئازادی، کۆنگرەی دەستەمۆکراوی بێ ململانێ، تەنها کۆنگرەی پارتە سەرۆک دیکتاتۆرەکان و حزبەکانی دەسەڵاتە دژە دیموکراسیەکانە.
وڵاتان و دەسەڵاتی چوارەم، چاوی چاودێرییان تێبڕیوین. ئێستا لەسەر هێڵی سوری لەدەستدانی سەنگ و متمانەین، ئەگەر بێتو کۆنگرەی مردووش ببەستین، گومانتان نەبێ یەکێتی لەسەر تاتەشۆری شارەوانی، شۆڕدەکەینەوە!!
- گوناحە، ئەوانەی لە شەڕو کارەسات نەترساوون، ئێستا، لە کۆنگرەی ئازاد بترسن.
- گوناحە، ئەوانەی چەندین جار لە مەرگ گەڕاونەتەوە، ئێستا، لەبەر بەرژەوەندی تایبەتی پاساوی بەستنی کۆنگرەی خۆسەپاندنەوە دابتاشن.
- گوناحە، حزبێک، سەرقافڵەی شەهیدەکانی شیهابی شێخ نوری و هاوڕێکانی، عەلی عەسکەری و هاوڕێکانی، ئارام و هاوڕێکانی، شێخ حسێنی یەزیدی و هاوڕێکانی و هەزاران شەهیدش کەژاوەی نەمریی بێ.. ئێستا بەدیار ترسی بێناغەو لێبوکی سیاسیەوە، بۆ بەستنی کۆنگرە، دۆش دامابێ !!
ساڵێکە، هەڵمەتێکی دەرونی بەرپاکراوە هەتا مەترسی بخرێتە ناو ئۆرگانەکان بۆ بەستنی کۆنگرە. ئەم پروپاگەندە دەرونییە، سەراپا پێچەوانەی ڕاستییە بابەتیەکانەو لەبەرژەوەندی بەرژەوەندخوازەکانە، کە بە هیچ چەشنێک نایانەوێ ئازادی لەناو کۆنگرەدا بۆ گۆڕانکاری هەبێ.
مام جەلال و کۆنگرە
با ئاوڕێک، لە مامی ڕابەرمان لەسەر کۆنگرە بدەینەوە. مام.. هەرگیز، لە هیچ کۆنگرەیەکدا، لایەنگری لیستی تەوافقی نەبووە. زۆرترین ئازادی لەناو کۆنگرەکاندا هەبووە. تا ئەوڕادەیە، لەیەکەمین کۆنگرەدا، زۆرترین دەسەڵاتیان لێسەندەوە ڕازی بوو. لە دووەمین کۆنگرەشدا، لیستی تەوافقی قبوڵ نەکرد. بەڵکو هەتا کۆنفرانسە لۆکاڵیەکان نەبەسترا بۆ هەڵبژاردنی نوێنەرانی کۆنگرە، ڕازی نەبوو، کۆنگرە ببەسترێ.
لەناو کۆنگرەکانیشدا، دوای خوێندنەوەی ڕاپۆرتی سیاسی، لە لیژنەکان و لەناو هۆڵەکەدا، مام مەگەر پرسیاری لێکرابا، ئەگینا ئازادی لە هیچ ئەندامێکی کۆنگرە زەوت نەدەکرد.
ئەو سیاسەتەی مام لەناو کۆنگرەکاندا، سیاسەتی زۆرترین بوار ڕەخساندن بۆ کادرو ئەندامانی کۆنگرە، نابێ دوای مام جەلال، پێچەوانەکەی پەیڕەو بکرێ، ڕێبازی مام جەلال، تەنها هزرو سیاسەت نییە. بەڵکو ڕێسای خەباتی حزبایەتی و ڕێوشوێنی دیالۆگی ناو کۆنگرەو پلینیۆمەکانیشە.
سەیر بکەن، لەناو کۆنگرەکاندا، زیاتر لە (100) ئەندامی نوێی سەرکردایەتی هەڵبژێردراوون، لای مام ئاسایی بووە، گەرچی ڕەنگە نیوەشیانی بە شایستە نەزانیبێ.
چ مەعقولیەتێکی تێدایە، لە شاخدا بیرمان لە کۆنفرانسی تەوافقی نەکردبێتەوە. لە سێ کۆنگرەی دوای ڕاپەڕین، لە بونی مام دا، کۆنگرەی تەوافقی نەبەسترابێ، کەچی لەم سەردەمەی جیهانگیری و ئازادی فراواندا، دوای ئەوەی کێشەکانی یەکێتی و گرفتەکانی دەسەڵاتدارێتی دەیان بەرامبەر جاران زیادیان کردووەو ڕیزەکانی یەکێتی لێکترازاوون، تازە تازە، بیر لەوە دەکرێتەوە، بە پینەوپەڕۆ، کۆنگرەی تەوافقی ببەسترێ، هەتا سەرجەم سەرکردایەتی ئێستاو لەپاڵیشیا، لیستێکی تەکەتولە جیاوازەکان، بخرێنە ناو سەرکردایەتیەکی فراوان!!
لەکۆتاییدا، دەڵێم:
لەگەڵ لێکتێگەیشتنم (تفاهم) دژی پیلانگێڕی و دوژمنایەتی ئەم و ئەووم.. سەرەڕای ئەوەی ناکۆکی زۆریش لەنێواندا هەبێ. با هەموان ئازاد بین. بەڵام هیچ هەڤاڵێکیش، ناکرێ، سەروی پرنسیپ و بەدەر بێ لە ئیرادەی ئازادی ئەندامانی کۆنگرە.
ئەگەر، زۆرینەی کۆنگرە، بە سەرکردەیەک یان چەندین سەرکردە ڕازی نابن، چەند شەرمەزاریە، بە فرت و فێڵ، یان بەهۆی قۆزتنەوەی کێشەکانی ناو یەکێتیەوە، بەشەرتی چەقۆ لەناو کۆنگرەدا بیانەوێ خۆیان دەربچێننەوە!!
بەهیوا، یەکێتی، بەوشیاری سەرکردە پەرۆشەکان و هەڵوێستی کادرو ئەندامانی، بەرەو کۆنگرەی گۆڕانکاری، دوا بڕیاری مێژوویی بدات. کۆنگرەیەک، خەمی کەسوکاری شەهیدان بڕەوێنێتەوە، پێشمەرگەکان ئاسودە بکات و متمانە بۆ یەکێتیەکەی مام جەلال بگێرێتەوە.
لەگەڵ ڕێزی
مەلا بەختیار
20/7/2019
یادی (42) ساڵەی گەڕانەوەی مام جەلال بۆ کوردستان هاوکات پرۆژەکە گەڵاڵەیەکیش لەخۆدەگرێت کە ئەمەی خوارەوە دەقی گەڵاڵەکەیە: گەڵاڵەی..
ئەرکەکانی قۆناغمەلا بەختیار
گۆڕانکارییەکانی سەردەم، ڕوداوەکان، دیاردەکان، دەرکەوتە و کێشەکان، گەڵاڵەی ئەرکەکانی قۆناغ دەکەنە بنچینەی سیاسەت و بیرکردنەوە. لەڕوانگەی ئێمەوە، ئەرکەکانی قۆناغ، ئەمانەی خوارەوەن:
یەکەم
ئەرکەکانی حوکمڕانی
- نوسینی دەستوری مەدەنی هەمیشەیی گەلپەسەند.
- چەسپاندنی سیستەمی هاوچەرخ بکرێتە سیستەمی پەرلەمانی-دیموکراسی.
- دادپەروەری، بکرێتە بنچینەی یاساو پەرەپێدانی مەدەنیەت و ئازادی و سەربەستیەکانی ژن.
- ڕیشەکێشکردنی گەندەڵی و لێپێچینەوەی یاسایی، لە گەندەڵکار و سزادانیان.
- داڕشتنی سیاسەتی ڕۆشنبیری بکرێتە سەرچاوەی نەمانی ئەندێشەی توندوتیژی دینی و دونیایی.
- گۆڕینی فەلسەفەی پەروەردە، بەرەو فەلسەفەیەکی مۆدێرنی هاوچەرخی تەواو.
- چەسپاندنی سیستەمی بانکی و گێڕانەوەی متمانە بۆ بەرهەمهێن و بەکاربەر، بەشێوەیەک ئاشتەوایی هاوسەنگی کۆمەڵایەتی دەستەبەر بکات.
- چاودێریکردنی بازاڕو کۆمپانیاکانی کوردستان و بێگانە، کە سودیان بۆ ژێرخانی ئابوری بێ.
- دەستەبەرکردنی تەندروستی کۆمەڵ و ڕزگارکردنی سێکتەری تەندروستی لە قاچاخچیەکانی دەرمانی ئێکسپایەر، کە سەرچاوەی نەخۆشیە کوشندەکانن.
- چەسپاندنی سیستەمی سۆسیال و دابینکردنی گوزەرانی هاوڵاتی، لە باشوری کوردستاندا. بەناوچەکانی دەرەوەی سنوری هەرێمیشەوە.
دووەم
ئەرکە کۆمەڵایەتیەکان
- خەبات بۆ دادپەروەری چینایەتی-کۆمەڵایەتی، بکرێتە بنچینەی ئەرکە سۆسیالیستیەکان.
- دژایەتی نەریتی باوکسالاری و سوربون لەسەر قوڵکردنی خەباتی یەکسانیخوازی.
- پەروەردەکردنی لاوان بە گیانی مەدەنی و ڕەخساندنی هەلەکانی پێگەیاندن و تێگەیاندن.
- دوژمنایەتی مادەی هۆشبەرو بەرپاکردنی هەڵمەتی فراوانی ڕیشەکێشکردنی.
- ژینگەپارێزیی، ئەرکێکی چارەنوسسازی هەموو لایەکە، لەپێشەوەیاندا، یەکێتی.
سێهەم
ئەرکەکانی یەکێتی
- گێڕانەوەی ژیانی حزبایەتی و پەروەردەی سۆسیال-دیموکرات و دژایەتی هەلپەرستی و چاودێری چۆنیەتی جێبەجێکردنی بەرنامەو بڕیاری یەکێتی، لە حکومەت و لەناو خەڵکدا.
- پابەندبون بە پەیڕەو و پرۆگرامی یەکێتی، لە لوتکەی ئۆرگانەکانەوە، بۆ پۆلەکان.
- دانانی ڕێسای سزا و پاداشت، بۆ کادرو ئەندامانی چالاک و کەمتەرخەم.
- کاراکردنی ڕاگەیاندن، بەپێی ڕۆژگاری سۆسیال میدیاو شۆڕشی پەیوەندیەکان.
- بەستنی کۆنگرەی ڕێکخراوە دیموکراتیەکان و سەربەخۆیی کاری (رێکخراو-سەندیکا) لەچوارچێوەی ستراتیژی یەکێتی-دیموکراسیداو کۆتاییهێنان بە سیاسەتی بەرەیی.
- کردنەوەی دەروازەکان بۆ توانامەندەکان و بەبێ ڕاوێژکردن لەگەڵیاندا، لەسەر پرسەکانی، یاسایی، ئابوری، کۆمەڵایەتی و ئەکادیمی، هیچ بڕیارێک نەدرێ.
چوارەم
ئەرکی بەستنی کۆنگرە
- (6) ساڵ لە وادەی بەستنی کۆنگرە تێپەڕیوە. پاساوی دواخستن نەما. دەسەڵاتی بەستنیشی لای ئەنجومەنی ناوەندە.
- گرنگیی وادەی بەستنی کۆنگرەو جێبەجێنەکردنی بڕیارەکانی ئەنجومەنی ناوەند، لەمەودوا، ئۆرگانەکان، دەخاتە ژێر بەرپرسیارێتی مێژووییەوە.
- کۆنگرە، دووربخرێتەوە لەهەموو جۆرە ڕێکەوتن و بڕیارێکی نادیموکراسی مەترسیدار!
- هەڵبژاردنی دیموکراسیانەی دیاریکردنی ئەندامانی کۆنگرە، دوور لە تەکەتول.
- لیژنەکانی هەڵسەنگاندنی پەیڕەو، پرۆگرام، ئابوری، سیاسی و حوکمڕانی، پێویستە ئاوێتەیەک بێ لە کادری بەتوانای حزبی و توانامەندە خاوەن بڕوانامەکان.
- لیژنەی باڵای ئامادەکاری کۆنگرە، لەنوێنەرایەتی ئۆرگانە باڵاکانی یەکێتی پێکبێ.
- داوای دادوەری بێلایەن بۆ سەرپەرشتی کۆنگرە بکرێ و ڕێگەش نەدرێ، هیچ دەزگایەکی تایبەتی لەناو هۆڵی دەنگداندا، چاودێری پرۆسەی دەنگدان بکەن.
مەلا بەختیار
20ی تەمموزی 2019 [1]
ئەم بابەتە 2,768 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەری ئاوێنە - 20-07-2019
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 3
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 20-07-2019 (5 ساڵ)
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
شێوازی دۆکومێنت: چاپکراو
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
خاوەنی ئەم بابەتە بەسوپاسەوە، مافی بڵاوکردنەوەیی بە کوردیپێدیا بەخشیوە! یان بابەتەکە کۆنە، یاخود بابەتەکە موڵکی گشتییە.
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕێکخراوی کوردیپێدیا )ەوە لە: 20-07-2019 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 27-07-2019 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 24-10-2023 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە 2,768 جار بینراوە
پەرتووکخانە
شارستانیی کۆلاپس، ژیان و خۆ...
ژیاننامە
مەلا عەبدوڵڵای وەڕازی
ژیاننامە
ڕێناس ڕزگار
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
ژیاننامە
سەید ئەحمەد حەسەنی فەرد
پەرتووکخانە
بە ئەوینت ڕابردووم بسڕەوە
ژیاننامە
درەخشان فەرەج سەعدون
ژیاننامە
بەرزان بەلەسۆیی
ژیاننامە
کەمال محەمەد ڕەمزی
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
27-01-2024
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
ژیاننامە
مەیان خاتوون
ژیاننامە
ژیان عەلادین
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
بە تیشکی ئیشقت ئەدرەوشێمەوە
پەرتووکخانە
فلاشباک؛ لە دەفتەری بیرەوەر...
ژیاننامە
مژدە جەمال کەمالەدین
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێ...
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
19-03-2024
پەرتووکخانە
دووبارە پێناسەکردنەوەی کورد...
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
29-01-2024
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
14-03-2024
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
04-03-2024

ڕۆژەڤ
شەهیدان
موسا عەنتەر
10-11-2008
هاوڕێ باخەوان
موسا عەنتەر
ژیاننامە
کەرەمێ سەیاد
08-03-2015
هاوڕێ باخەوان
کەرەمێ سەیاد
ژیاننامە
سمکۆ عەزیز
17-11-2012
هاوڕێ باخەوان
سمکۆ عەزیز
شەهیدان
ژینا ئەمینی
17-09-2022
شەنە ئەحمەد
ژینا ئەمینی
وێنە و پێناس
جگەرخوێنی شاعیر لەناو خۆپیشاندەران
26-03-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
جگەرخوێنی شاعیر لەناو خۆپیشاندەران
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی موشیر دیوان،
28-03-2024
سارا سەردار
پارت و ڕێکخراوەکان
کارۆ
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
28-03-2024
سارا سەردار
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ژیاننامە
بەرزان بەلەسۆیی
28-03-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
شارستانیی کۆلاپس، ژیان و خۆشەویستی لە سەردەمی سەرمایەدارییدا
27-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
وێنە و پێناس
تیپی وەرزشی گوندی کارێز لە کفری ساڵی 1993
27-03-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
بە ئەوینت ڕابردووم بسڕەوە
27-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
وێنە و پێناس
ئەسحابەسپی-سلێمانی ساڵی 1968
27-03-2024
زریان عەلی
وێنە و پێناس
گەڕەکی عەقاری سلێمانی ساڵی 1960
27-03-2024
زریان عەلی
ئامار
بابەت 514,888
وێنە 104,261
پەرتووک PDF 18,882
فایلی پەیوەندیدار 94,723
ڤیدیۆ 1,232

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.33
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.36 چرکە!