پێشێلکردنی سیستماتیکی مافی سەرەکی ژنان لەلایەن ڕێژیمی ولایەتی فەقییەوە بەپێی یاسای بنەڕەتی و یاساکانی دیکەی ڕژیم بووەتە هۆی بەربڵاوی و قووڵایی زیاتری سەرەڕۆییەکانی ئەو ڕێژیمە، بەتایبەت لە بەندیخانەکان و ئاکامی یەکەمی دڵساردی و نائۆمیدی و چوونەسەرەوەی ئاماری خۆکوژی ژنان لە ئێراندا، بەڵام شتێک کە زۆر لەبەرچاو و ڕوونە، خۆڕاگری و ڕاوەستانی ژنانی دڵێری ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێرانە کە ڕێژیمی تووشی داماوی و سەرشۆڕی کردووە.
ژنان لەناو ئێراندا دۆخێکی ناخۆشیان هەیە، باوەڕبەخۆبوونی ژنان لە بڕیارەکانی خۆیان و پەیوەندیدار بە مافەکانی خۆیان و سەبارەت بە کاریگەریی دەوڵەت ئەگەر بە سیاسەتی هەڵاواردنی پۆزەتیڤ نەبێت، کەمڕەنگە.
هەبوونی ژنان لە کار و چالاکیی ئابووری گەورە لە دەورووبەری سفردایە و چالاکیی ئابووریی ناوەندی و زۆر لە خواریش کە لەبەرچاو نییە، ژنان لە چالاکیی مەدەنی بەربەستیان بۆ دروست دەکرێت و لە شارە گەورەکان ماونەتەوە و ئەویش لەگەڵ کێشە و گرفتی جددی و زۆر ڕووبەڕوویە کە زۆربەی بەستەر چالاکییەکانیانی لێ ئەستاندووە.
بەڵام لە بەرانبەردا ئاماری دەستدرێژی بۆ سەر ژنان و کچان لە تەمەنە جۆرواوجۆرەکاندا، خۆسووتاندن، کوشتن، بەردباران و... هتد زۆر لەسەرەوەیە و هەموو ڕۆژێک میدیاکانی ڕێژیم هەواڵی ڕووداوێکی دڵتەزێن بڵاو دەکەنەوە.
ئاماری لەدەسدانی دایک و باوک و بوونی ژنان بە سەرپرشتیی بنەماڵەکان ڕۆژانە زیاد دەکات، ئەگەر چاو لە هەموو یاسا و ڕێساکانی ڕێژیمی ئێسلامیی ئێران بکەین، دەتوانین قووڵایی زوڵم و ستەم بەڕانبەر بە ژنان لە کۆمەڵگادا ببینین، هەڵاواردنی ڕوون و لەبەرانبەری یاسا و مافێکی فەرمی بەخۆی گرتووە و ڕێژیمی ئێران بە دەستدوەداوێنی ئەم یاسایە ژنی لە جێگاییەکی زۆر خوارتر لە بەرانبەر پیاودا داناووە.
یاساکانی ڕێژیمی ئێران بە شێوازێک نابەرانبەریی پیاو و ژن لە هەموو بواریکەوە دیاری کردووە، ژن لە هیچ پۆستێکی باڵای حکوومەتدا وەکوو ڕێبەری، سەرۆککۆماری، دەسەڵاتی دادپەروەری، بەرپرسیارەتی سەربازی و... هتد جێ ناگرێت.
مافی ژنان لە ئێراندا لە پێوانی دەورەکانی سیاسی و مێژوویی جۆرواوجۆر گۆڕانکارییەکی زۆری بەسەردا هاتووە، ئەم مافانە بریتین لە مافی شووکردن، مافی تەڵاق، مافی خوێندن، مافی لەبەرکردنی جلوبەرگ (حیجاب) و مافی سڵامەتی وەکوو (دوو گیانبوون، پێکهێنانی بنەماڵە و مافی دەنگدان) و مافەکانی تر دەبێت، بەپێی ڕیپۆرتی جیهانییەکان لە نێوان 135 وڵاتدا ئێران پلەی 127می لە بواری نابەرانبەری نێوان ژن و پیاودا هێناوە.
هەندێک لەو کارانەی کە دژی ژنان لە ئێراندا بەکاری دێنن، بە ڕوونی بۆ لایەنگرانی ژنان دیارە و ڕوانگە و بیروبۆچوونی کەسایەتییەکان و گرووپەکانیش لەم بوارەوە ڕوون و ئاشکرایە، چل ساڵ لە هاتنە سەرکاری ڕێژیمی ئێسلامیی ئێران تێپەڕ دەبێت، شۆڕشێک کە ئەگەرچی بۆنیاتنەری لە یەکەم دەربڕین و خۆپیشاندانی سیاسیی خۆی لە حکوومەتی پەهلەوی بە دانی مافی هەڵبژاردن و کاندیداتۆری بۆ ژنان دژایەتی کرد و لە سەرەتاوە ڕۆخساری ڕاستەقینەی خۆی نیشان دا و بە سەرکوت و لەسێدارەدان و حوکمی جیهاد بۆ مانەوەی خۆی و پتەوکردنی بناغەی دیکتاتۆریەتی خۆی لە هەر کار و هەر ڕەوشتێک کەڵک وەردەگرێت.
ڕێژیم لە زارا محەمەدی دەترسێت.
ڕێژیمی ئێران لە زارا محەمەدی ڕەقی هەیە و بە مافی خۆشی دەزانێت، چون زارا کوردە و ڕاستگۆ ئەو ژنێکی ڕاستەقینەیە و شارومەندێکی ئەرک وەخۆگرە، ژن بوون، کورد بوون، ڕاستگۆبوون و لە هەمووی گرینگتر ئەرکی شارومەندی جێبەجێکردن تاوانی زارە محەمەدییە، لیستی تاوانەکانی زارا قۆرسە، چۆن ئەو مرۆڤایەتی دەپاراست، ئەو بەهۆی فێرکردنی زمانی کوردی بە منداڵان، بە تۆمەتی یارمەتی بە لێقەوماوانی بوومەلەرزە و لافاولێدراوەکان و بە تۆمەتی چالاکبوون، زیاتر لە سێ مانگە کە لە گرتنگەیەکی ترسناک بەبێ جیاوازی بەندکراوان و تاوانبارەکانی تر و دۆخێکی بێخەبەری سەداسەد ڕایان گرتووە.

02-10-2019 سێ کەس لە بەڕێوبەرانی ئەنجۆمەنی فەرهەنگی_کۆمەڵایەتیی نەوژین بە هێرشی هێزە ئەمنییەتییەکانی ڕێژیم بە ماڵەکانیان لە شاری سنەسنە دەسبەسەر کران، ئەم سێ کەسە بریتین لە: زارا محەممەدی، ئێدرێس و ڕێبوار منبەری کە لە بواری زمانی کوردی و ژینگەپارێزیدا چالاک بوون.
دوو کەس لە دەسبەسەرکراوەکان بە ناوەکانی ئێدریس و ڕێبوار منبەری، چوار ڕۆژ دوای گرتن بە دانانی بارمتە ئازاد بوون، بەڵام دوای هەفت ڕوژ زارا محەمەدی بەردەوام لە گرتنگە بوو.
زارا محەمەدی، تەمەن 27 ساڵ، لە ماوەی دەستبەسەرکردنیدا تەنیا یەکجار لە چوارشەممە، 8ی پووشپەڕدا بۆ چەند خولەک توانی لە ڕێگای تەلەفوونەوە لەگەڵ بنەماڵەی قسە بکات، بەڵام تا هەنووکە نەیتوانیوە لەو دۆخە کە تێیدایە و لە چە جێگاییەکە بدوێت.

لە مانگی ڕابردوودا دۆخی ئەمنییەتی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا تووندتر بووەتەوە و دەستبەسەرکردن و بانگهێشتی چالاکانی مەدەنی، چالاکانی ژینگەپارێز و کرێکاری زیادی کردوە، ئەم جارە هێزە ئەمنییەتییەکان سەندیکا جەماوەرییەکانیان کردووەتە ئامانج، شەپۆلی گرتنی چالاکانی مەدەنی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا لە ڕەشەممەی ساڵی ڕابردووەوە دەستی پێ کرد، چالاکانی کورد کەسانێکن کە یان دەستبەسەر کراون، یان لە ژێر زەخت و چاودێریدان.
وەزارەتی ئیتلاعات و بەڕێوەبەرایەتی ئیتلاعاتی سپای پاسداران هەردوو دەزگاکە لە گرتن و دەسبەسەرکردنی چالاکان و بەتایبەت چالاکی کورددا ڕۆڵی بەرچاویان هەیە.
سنە، بەندیخانەی تایبەت بە ژنانی نییە، هەر بۆیە ژنە دەسبەسەرکراوەکان لە ماوەی دەستبەسەربوونی کاتی و تاکوو پێش بڕیاری حوکمەکەیان و ناردنیان بۆ بەندیخانەی ژنان لە شارەکانی تردا، لە ناوەندەکانی چاکسازی (اسلاح) و تەربیەتدا ڕادەگیردرێن.
تەنیا چالاکییەکی دیکەی زارا، جیا لە فێرکردنی زمانی کوردی، یارمەتی بە لێقەوماوانی لافاو و بوومەلەرزەلێدراوان لە پارێزگاکانی کرماشانکرماشان و ئیلامئیلام و لوڕستانلوڕستان بوو، زارا لە کارەساتی بوومەلەرزەی کرماشان و لافاوی ئیلام و لوڕستان و خووزستاندا، لە چوارچێوەی ئەنجومەنی نەوژین و بە یارمەتی ئەندامانی ئەو ئەنجومەنە، یارمەتیی خەڵکیان کۆ دەکردەوە و ڕەوانەی ناوچە لێقەوماوەکان دەکرد، چۆن زارا محەمەدی وەکوو هەر بەندکراوێکی دیکە لە ژێر ئازار و ئەشکەنجەی ڕۆحی، بێڕێزی و تیرۆری کەساییەتیدایە، هەر ئەوەی کە زیاتر لە سێ مانگە هەموو ڕێگاکانی پەیوەندی لەگەڵ بنەماڵەی پچراوە خۆی گەورەترین ئەشکەنجەیە بۆ هەر بەندکراوێک، بەتایبەتی بەندکراوێک کە بە بیانوو و تۆمەتی ناڕەوا دەستبەسەر کرابێت.
زارایان بەبێ هیچ هۆکارێک دەستبەسەر کردووە و ئێستایش ئەیانەوێت بە وەرگرتنی دانپێدانانی زۆرەملێ، هۆکارێک بۆ پاساوێکی بێبنەما سەبارەت بە دەستبەسەرکردنی بێنێنەوە.
دۆخی مافی مرۆڤ لە وڵاتی ئێراندا هەم لەلایەن خەڵکی وڵات و هەم لەلایەن چالاکانی مافی مرۆڤ، نووسەران و ڕێکخراوەکانی مرۆیی نێونەتەوەیی ڕخنەی لێ گیراوە، لە کاتی هاتنە سەرکاری ڕێژیمی ئیسلامیی ئێراندا نەتەوەیەکگرتووەکان هەموو ساڵێک، بڕیارنامەیەکی لەسەر پێشێلکردنی مافی مرۆڤ لەلایەن حکوومەتی ڕێژیمی ئێرانەوە بڵاو دەکاتەوە و لە بڕیارنامەی نەتەوەیەکگرتووەکاندا بە ژمارەی 176⁄64⁄RES/A کە لە خاکەلێوەی ساڵی 1389 بڵاو کراوەتەوە، ئەم ڕێکخراوەیە ڕێژیمی ئاخوندی لە زۆربەی بوارەکانەوە مەحکووم کردووە.
وەکوو کردەوەی دەوڵەت لەگەڵ ناڕازییەکانی ئاکامی هەڵبژاردنی سەرککۆماری، ڕێژیمی ئیسلامی ئێران بە شێوازێکی تووندتر ئازادییە مەدەنییەکانی وەکوو ئازادی ئاخاڤتن، میدیا، ڕۆژنامەوانی و بڵاوکراوەکان، کۆبوونەوەکان، ڕێکخراوەکان و ئازادی تاکەکەسیشی پێشێل کردووە و لەسەر ڕێگای ئازادییەکانی ئایینیش لەمپەری داناوە.[1]
نووسینی: سۆرانسۆران شەمسی