پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی موشیر دیوان،
28-03-2024
سارا سەردار
پارت و ڕێکخراوەکان
کارۆ
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
28-03-2024
سارا سەردار
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ژیاننامە
بەرزان بەلەسۆیی
28-03-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
شارستانیی کۆلاپس، ژیان و خۆشەویستی لە سەردەمی سەرمایەدارییدا
27-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
وێنە و پێناس
تیپی وەرزشی گوندی کارێز لە کفری ساڵی 1993
27-03-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
بە ئەوینت ڕابردووم بسڕەوە
27-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
وێنە و پێناس
ئەسحابەسپی-سلێمانی ساڵی 1968
27-03-2024
زریان عەلی
وێنە و پێناس
گەڕەکی عەقاری سلێمانی ساڵی 1960
27-03-2024
زریان عەلی
ئامار
بابەت 514,905
وێنە 104,261
پەرتووک PDF 18,882
فایلی پەیوەندیدار 94,723
ڤیدیۆ 1,232
شەهیدان
موسا عەنتەر
ژیاننامە
کەرەمێ سەیاد
ژیاننامە
سمکۆ عەزیز
شەهیدان
ژینا ئەمینی
وێنە و پێناس
جگەرخوێنی شاعیر لەناو خۆپیش...
زانستی ئیتیمۆلۆجی
خانمانی کوردیپێدیا، ئازار و سەرکەوتنەکانی ژنانی کورد لە داتابەیسی نەتەوەکەیاندا هاوچەرخانە ئەرشیڤدەکەن..
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
2 دەنگ 5
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

زانستی ئیتیمۆلۆجی

زانستی ئیتیمۆلۆجی
بابەت: زانستی زمان
نووسین: #سابیر ژاکاو#
زوان وەکو پێکهاتەیەکی هاڵۆز و تایبەت، بەسەر کۆمەڵێک چوارچێوە و قاڵبی تایبەت دابەش دەکرێت و جێ دەگرێت کە بۆ هەر بەش و بابەت پەیویستی بە خۆتێوەردان و یارمەتیوەرگرتن لە بەشەکانی دیکە پەویست و گرنگە.
زانستی زمانناسی بەسەر 40 بەشی تایبەت دابەش دەکرێت و هەر بەشەی وەکو زنجیرە بەیەکەوە گرێدراوە و نهێنی و سوڕەکانی شاراوەی ئەم زانستە قوڵ و تایبەتە دیاری دەکات.
زانستی ئیتیمۆلۆجی وەکو بازنەیەکی تایبەت و گرنگی ئەم زانستە، پەیویستە بە گەڕانەوە و تاوتۆکردن و گرێدان بە زنجیرەکانی دیکە ئەم زانستەوە هەیە، ناکرێت بەبێ کەڵکوەرگرتن لە بازنە و گرێیەکانی دیکەی ئەم زنجیرەوە تەنیا لە یەک بەش کەڵک وەربگرین.
ئیتیمۆلۆجی لە ڕیشە و ڕەچەڵەکی مێژویی وشان دەکۆڵێتەوە، لێکۆڵینەوەیەک کە وەکو دو جەمسەری بەهێزی زانستی فەلسەفەی کۆمەڵایەتی و زانستی لە بەشی زمانناسی و بەشی ئەتنۆلۆجی کە دو ڕەوت و ڕەهەندی زۆر جیاوازن دەکۆڵێتەوە. واتە یەکیان ئەم بەشەی وەکو زانستی زمانناسی بۆ دۆزینەوەی خەت و نوسین بۆ سومێریەن دەگەڕێتەوە و پێش لەوانیش هیچ ئاسەوارێکی زمانناسی نیە و هەرچی هەیە، ئاسەوارێکی ئەنترۆپۆلۆجی و ئارکیۆلۆجین. لەپاش سومێریەنیش وەکو بەشەگر هیچ زوانێکی زیندو نەماوەتەوە کە بەشگری زوانی سومێریەن بن و ئەم بابەتانەی وەکو نوسراوە لەلایان یەکەم پێشەنگی داهێنانی نوسین بەجێماونەتەوە کاری لەسەر دەکرێت و پشکنینی ڕیشەی وشانێک کە دەبێت دەستەودامانی گشت بەشەکانی دیکەی زمانناسی بینەوە و ئەگەر بەبێ بەکارهێنانی بەشەکانی دیکەوە بێت، توشی کێشە دەبین و ناتوانین لە ڕەچەڵەکی وشان بەشێنەیی و گرنگتر لە هەمو شتێک زانستی بکۆڵینەوە.
ئیتیمۆلۆجی لە (ڕیشە) و (مێژوی) وشان و پێکهاتە لە (بنجینە) و (هۆی دەرکەوتن) و (سەرچاوەی پەیدابونیان) و (سەرچاوەی سەرهەڵدانیان) و (شوێنی سەرەکی و ڕیشەی سەرەکی) دەکۆڵێتەوە کە بەپێی زانستی بەراوەرد و تێکەڵ بە بازنەزانستیەکانی دیکەی زمانناسی کە گرنگترینیان فۆنۆلۆجی مێژویی (Historical Phonology)، خەتناسی (Graphology)، زمانناسی مێژویی (Historical Linguistic)، ژینگەناسی زوان (Linguistic Ecology)، مرۆڤناسی زوان (Linguistic Anthropology)، مۆرفۆلۆجی مێژویی (Historical Morphology)، واتاناسی (Semantics) کە وەکو بەشی گرنگی پەیوەندیدار بە زانستی ئیتیمۆلۆجی لەلایان پسپۆڕی ئیتیمۆلۆجیستەوە تاوتۆ و باس دەکرێت و بەدەستپڕیەوە بۆ هەمو زوانێک بناغەداڕێژی دەکات و دەتوانێت بە لە هێڵکدانی وشەکە بەم بازنەزانستیانە وشەکە بۆ ڕیشەی سەرەکی خۆی و پاشان ڕێساکان و چوارچێوەکانی دیکەی زمانناسی وەکو: (پڕاگمەتیک، لێکسیکۆلۆجی، مۆرفۆلۆجی، واموەرگرتن، لێکچوون، مێتاتێز، قڕتاندن، زۆرکردن، لاوازکردن، بەهێزکردن، سیمای ناوچەیی، زوانی ژینگەیی...) بخاتەڕو و ئەم کاتەیە کە زانست وەکو بەهێزترین بڕیاردەر بۆ هەر زوان و گەلک و ناوەند و ئەکەدیمیایەکەوە بێت، ملکەج و دانپێدانەری ڕاستیەکان دەبێت. لەڕوی سۆسۆلۆجی و سایکۆلۆجیشەوە بەرەو بەشەکانی پێکهێنەری کۆمەڵگەییەوە، دەبێتە هۆی نەمانی فاشیزم و ڕاسیزم و شۆنیزم و فەوتانی زۆر بابەت کە بە ناو (زوان) دەخزێتە نێو مێشکی تاکی پێکهێنەری ئەم کۆمەڵگە و زوان و گەلەوە کە وشەکە هی منە و لێیان دزیوم! کە ئەمانە دەکەونە زانستی سایکۆلینگۆستیک و سایکۆپاتۆلۆجیەوە.
ئیتمۆلۆجی ڕیشەناسی ڕەچەڵەکناسی (Etymology)
لێکسیکۆن فەرهەنگ، وشەنامە (Lexicon)
دو بازنە و ڕەوتی جیاوازن، لێکسیکۆن و لێکسیکۆگرافی دەکەوێتە ژێرلق و ژێربازنەی ئیتیمۆلۆجی نەک پێچەوانەکەی! بازنەی لێکسیکۆن تەنیا گردەکۆکردنی ئەم وشانەن کە لە بازنەی جوگرافیایی بێژەرانی ئەم زوانەن و لەلایەن کەسێکەوە بە ناو فەرهەنگنوس کۆ دەکرێنەوە و گردەکۆ دەکرێن، ئەم گردەکۆییە پڕە لە وشە زوانانی دیکە کە لە ڕوانگە و بازنەی ئیتیمۆلۆجی ڕەچەڵەکیان لەم زوانەوە نیە و بەڵام لە بازنەی بێژەری ڕۆژانە و بازاڕی و کۆمەڵگەیی ئەم زوانە بەکار دەهێندرێت و چالاکی هەیە، وەکو: (هەنبانەبۆرینە، فەرهەنگی خاڵ، فەرهەنگی کوردستان، فەرهەنگی ناهید، فەرهەنگی زانستگەی کوردستان...) و هەر فەرهەنگنامەیەک کە وشەکانی کوردیک بە زوانانی دیکە یا هەر زوانێک بۆ سەر زوانانی دیکەوە هەبێت، واتایان داندراوە ناکەوێتە بەشی ئیتیمۆلۆجی و ئەم بابەتانە، دو ڕەهەندی تەواو جیاوازن و دەبێت جیاوازی ئەم دو بەش و لقە بناسین و بزانین.
بۆ وێنە وشەیەک لە هەنبانەی زوانی کوردیک بەکۆی زوانەکانیەوە لە بازنەی ئیتیمۆلۆجیەکەیەوە دەگەڕێتەوە سەر ڕیشەیەکی تایبەت بەپێی بازنەکانی زانستی کە باسمکردن لە بازنەی ئیتیمۆلۆجی کاریان لەسەر دەکرێت و لە زوانێک کە وەکو وامواژە دەوری گێرا لە شێوە و فۆرم و بازنەی فۆرومۆلۆجی و فتۆمۆرفۆلۆجی زوانی وامگرتو باس دەکرێت.
واتە کاتێک وشەیەکمان هەبێت لەڕوی فۆرمی وشەکە بیخەینە بەر بازنەی فۆرمناسی ئەمە هیچ دەستکەوتێکی زانستی نیە و تەنیا فۆرمناسیە و فۆرمناسی لەگەڵ ئیتیمۆلۆجی جیاوازی زۆریان هەیە.
[1]
ئەم بابەتە 1,212 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] تۆڕی کۆمەڵایەتی | کوردیی ناوەڕاست | فەیسبووکی بەڕێز (سابیر ژاکاو)
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 2
ژیاننامە
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 07-12-2021 (3 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: زانست
پۆلێنی ناوەڕۆک: زمانەوانی و ڕێزمان
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
خاوەنی ئەم بابەتە بەسوپاسەوە، مافی بڵاوکردنەوەیی بە کوردیپێدیا بەخشیوە! یان بابەتەکە کۆنە، یاخود بابەتەکە موڵکی گشتییە.
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( سەریاس ئەحمەد )ەوە لە: 24-12-2021 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان عەلی )ەوە لە: 24-12-2021 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( زریان عەلی )ەوە لە: 24-12-2021 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 1,212 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.17 KB 24-12-2021 سەریاس ئەحمەدس.ئـ.
ژیاننامە
سەید ئەحمەد حەسەنی فەرد
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
19-03-2024
ژیاننامە
درەخشان فەرەج سەعدون
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
14-03-2024
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
29-01-2024
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
04-03-2024
ژیاننامە
ژیان عەلادین
پەرتووکخانە
فلاشباک؛ لە دەفتەری بیرەوەر...
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
ژیاننامە
مژدە جەمال کەمالەدین
پەرتووکخانە
شارستانیی کۆلاپس، ژیان و خۆ...
پەرتووکخانە
بە تیشکی ئیشقت ئەدرەوشێمەوە
ژیاننامە
کەمال محەمەد ڕەمزی
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
27-01-2024
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێ...
ژیاننامە
مەیان خاتوون
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
بە ئەوینت ڕابردووم بسڕەوە
پەرتووکخانە
دووبارە پێناسەکردنەوەی کورد...
ژیاننامە
بەرزان بەلەسۆیی
ژیاننامە
ڕێناس ڕزگار
ژیاننامە
مەلا عەبدوڵڵای وەڕازی

ڕۆژەڤ
شەهیدان
موسا عەنتەر
10-11-2008
هاوڕێ باخەوان
موسا عەنتەر
ژیاننامە
کەرەمێ سەیاد
08-03-2015
هاوڕێ باخەوان
کەرەمێ سەیاد
ژیاننامە
سمکۆ عەزیز
17-11-2012
هاوڕێ باخەوان
سمکۆ عەزیز
شەهیدان
ژینا ئەمینی
17-09-2022
شەنە ئەحمەد
ژینا ئەمینی
وێنە و پێناس
جگەرخوێنی شاعیر لەناو خۆپیشاندەران
26-03-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
جگەرخوێنی شاعیر لەناو خۆپیشاندەران
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی موشیر دیوان،
28-03-2024
سارا سەردار
پارت و ڕێکخراوەکان
کارۆ
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
28-03-2024
سارا سەردار
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ژیاننامە
بەرزان بەلەسۆیی
28-03-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
شارستانیی کۆلاپس، ژیان و خۆشەویستی لە سەردەمی سەرمایەدارییدا
27-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
وێنە و پێناس
تیپی وەرزشی گوندی کارێز لە کفری ساڵی 1993
27-03-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
بە ئەوینت ڕابردووم بسڕەوە
27-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
وێنە و پێناس
ئەسحابەسپی-سلێمانی ساڵی 1968
27-03-2024
زریان عەلی
وێنە و پێناس
گەڕەکی عەقاری سلێمانی ساڵی 1960
27-03-2024
زریان عەلی
ئامار
بابەت 514,905
وێنە 104,261
پەرتووک PDF 18,882
فایلی پەیوەندیدار 94,723
ڤیدیۆ 1,232
ژیاننامە
سەید ئەحمەد حەسەنی فەرد
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
19-03-2024
ژیاننامە
درەخشان فەرەج سەعدون
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
14-03-2024
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
29-01-2024
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
04-03-2024
ژیاننامە
ژیان عەلادین
پەرتووکخانە
فلاشباک؛ لە دەفتەری بیرەوەر...
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
ژیاننامە
مژدە جەمال کەمالەدین
پەرتووکخانە
شارستانیی کۆلاپس، ژیان و خۆ...
پەرتووکخانە
بە تیشکی ئیشقت ئەدرەوشێمەوە
ژیاننامە
کەمال محەمەد ڕەمزی
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
27-01-2024
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێ...
ژیاننامە
مەیان خاتوون
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
بە ئەوینت ڕابردووم بسڕەوە
پەرتووکخانە
دووبارە پێناسەکردنەوەی کورد...
ژیاننامە
بەرزان بەلەسۆیی
ژیاننامە
ڕێناس ڕزگار
ژیاننامە
مەلا عەبدوڵڵای وەڕازی

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.33
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.407 چرکە!