Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
07-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
01-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
01-05-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefekirin û zarok
29-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û hevoksazî
28-04-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
24-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
İbrahim Güçlü
23-04-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefekirin
23-04-2024
Sara Kamela
Jimare
Babet 519,080
Wêne 106,529
Pirtûk PDF 19,256
Faylên peywendîdar 96,988
Video 1,384
Kurtelêkolîn
Cihên geştiyarî yên parêzge...
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
Weşanên
Rojnameya Serbestî
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
كوردستان الحمراء (1)
Kurdîpêdiya ne dadgeh e, ew tenê daneyan ji bo lêkolînê û eşkerekirina rastiyan amade dike.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست1
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

كوردستان الحمراء (1)

كوردستان الحمراء (1)
منطقة جبلية وعرة إلى حدٍّ ما، لم يتطرّق العالم إلى قضيتها منذ حين، رغم أنّ الصراع لم يغب عنها، لكنه بقي أقرب إلى حممٍ مكبوتة تحت الرماد، متأهبة للانفجار في أي وقت، هي “ناغوري قره باغ” وفق التسمية الأذربيجانية، و”إقليم آرتساخ”، وفق التسمية الأرمنية، وهما التسميتان اللتان عرفت بهما مؤخراً عقب هجوم اتّهم فيه كل طرف الآخر بشنّه، في السابع والعشرين من سبتمبر، لكن يبدو أنّ للكرد في تلك المنطقة رأياً آخر، إذ يصرّون على أنّها لا هذه ولا تلك، بل “كُردستان الحمراء”.
ما هي “كُردستان الحمراء”؟
من المعروف والمتداول أنّ التواجد الرئيس للكُرد في الشرق الأوسط يتركز بين أربعة دول هي: (تركيا، إيران، العراق، وسوريا)، ولكل دولة من هذه الدول “كُردستانها” التي بقيت حلماً، باستثناء الوضع في العراق، ولربما لم يسمع غالبية سكان المنطقة بمصطلح “كردستان الحمراء” من قبل، وهي وفقاً للراوية التاريخية التي تختلف الرؤى حولها، كانت جمهورية ذاتية الحكم تابعة لحكومة أذربيجان، (وتقع من الناحية الجغرافية بين مرتفعات قره باغ شرقاً، والحدود الأرمنية غرباً).
تأسست تلك الجمهورية في بداية عهد لينين، في 7 تموز/ يوليو من عام 1923، بيد أنّها انتهت بشكل تراجيدي في الثامن من نيسان/ أبريل عام 1929، وكانت عاصمتها لاجين، وتضم مدينتي كلباجار وقوبادلي، اللتين تعتبران ضمن إقليم “ناكورنو قراباغ”، المُسيطر عليه من قبل الأرمن منذ العام 1992، وتشير المصادر التاريخية أنّ الكُرد كانوا يشكلون في تلك المنطقة حوالي 72 % من سكانها، أي قرابة 37120 نسمة.
في العام 1988، ومع صعود النزعات القومية في الاتحاد السوفيتي المتهالك، دعا المجلس التشريعي في “قره باغ” لنقل الإقليم إلى أرمينيا، لكن سلطات أذربيجان رفضت ذلك، فبدأ التوتر في المنطقة يتفاقم، إلى أن اندلعت اشتباكات بين الأرمن والأذربيجانيين، تخللها مظاهر قتل وتدمير وتهجير، ووقع الإقليم تحت إدارة سكان منحدرين من أصل أرميني، الذين أعلنوا استقلاله خلال صراع بدأ مع انهيار الاتحاد السوفيتي عام 1991.
وردّاً على ذلك الإعلان، أرسلت باكو قواتها إلى الإقليم المتمرد، لكن النجاح لم يكن حليفها، وفقدت أذربيجان السيطرة على “قره باغ” و7 مناطق متاخمة له (تشكل كُردستان الحمراء)، قبل أن توقع أرمينيا وأذربيجان و”قره باغ” على بروتوكول وقف إطلاق النار في مايو 1994، رغم بقاء أذربيجان على موقفها المطالب بإعادة كل “الأراضي المحتلة” دون أي شرط، والإصرار على عودة الأذريين النازحين من “قره باغ” و”المناطق المحتلة” المتاخمة له، والذين يقدّر عددهم بنحو 600 ألف شخص، إلى مناطقهم الأصلية.
لمن هي هذه الأرض؟
وحول الموقف الكردي من هذا الصراع الممتد على أكثر من ثلاثة عقود، قالت “كوهر ممو” الناشطة الكُردية المُنحدرة من أرمينيا، وهي مديرة سابقة ل”الجمعية الدولية للكُرد السوفيت”، إنّ الصراع الحدودي “يتكرر في آرتساخ”، متابعةً ل ليفانت نيوز: “اليوم سمعت أنّ الرئيس الأذربيجاني، إلهام علييف، قال إنّه كان هناك معاهدة لتبادل مناطق تشكل “كردستان الحمراء”، لكنه ذكر أسماء البلدات التي تتشكل منها، مع بلدات أخرى في الجانب الأذربيجاني، لكن المعاهدة لم تنجح بسبب انسحاب أرمينيا منه”.
وتردف ل ليفانت نيوز: “يقول الأذريون إنّ هذه الأرض رسمياً تابعة لنا، وينبغي أن يعود أهلها إليها، وأن يخرج الأرمن من هناك، وتركيا تساندهم في هذا المطلب، وهم يقولون بشكل رسمي إنّهم دولتان، لكن شعب واحد (في إشارة إلى تركيا وأذربيجان)، حيث إنّهم يتقاسمون اللغة والكثير من المشتركات، وقد سمعنا بأنّ الأتراك قد بعثوا الإرهابيين من عفرين إلى أذربيجان”، (في إشارة إلى مسلحي مليشيات “الجيش الوطني السوري” الذين يقاتلون كمرتزقة).
وتنوّه أنّه “بالنسبة لنا الكُرد، وانا كُردية مُنحدرة من أرمينيا، فإنّ ما يفطر له قلبي بأنّ هذه الحرب لا علاقة لنا بها، ولا علاقة للكُرد بها، لكنه يتم إقحام الكُرد في أرمينيا والكُرد في أذربيجان في هذا الصراع، ليتحول إلى اقتتال أخوي (بين الكُرد على جانبي الحدود)، رغم أنّه لا شأن لنا في صراعهم ذاك، فتلك الحرب تخصّ تلك الدولتين، والدولتان لم تساندا الكُرد في أي وقت مضى”، مشيرة في الوقت عينه بأنّه “لم يبقَ كُرد في إقليم آرتساخ المتنازع عليه، فقد فرّ غالبيتهم باتجاه أذربيجان لدى شنّ أرمينيا هجوماً، وقد توزّع أحفادهم في روسيا وقرغيزستان وأوروبا وغيرها”.
أرمينيا هجّرت الكُرد نحو أذربيجان
وتتهم ممو أرمينيا بتهجير الكُرد من “كردستان الحمراء”، داعية أرمينيا إلى منح الكُرد حقهم بالعودة إلى المناطق التي جرى تهجيرهم منها، قائلةً: “إن كانت أرمينيا تريد السيطرة على آرتساخ، يتوجب عليها إعادة الكُرد بشكل ما إلى أرضهم، لكن قناعتي منخفضة باحتمالات إعادة أرمينيا للكُرد إلى كردستان الحمراء، وعليه تطالب بأن يبقى الكُرد على الحياد من الصراع”.
وتشير ممو، أنّ “غالبية أراضي آرتساخ تعتبر جزءاً من كردستان الحمراء، وقد جرى تهجير الكرد منها في العام 1988″، وتقول إنّ “عربات عسكرية أرمنية كبيرة جاءت إلى القرى الكردية هناك، حيث جرى إخراج الكُرد والأذريين منها، وقد برّر الأرمن إخراج الكُرد من تلك البلدات التابعة ل”آرتساخ” باعتبار أنّهم مسلمون ك”الأذريين”، وقد أضحى الإسلام مبرراً لإخراج الكُرد، رغم أنّ الكُرد لم يكن لهم يد بذلك الصراع”.
وتلفت إلى أنّه في عهد غورباتشوف، وافق الروس على تكوين “كُردستان الحمراء”، لكن أرمينيا كانت سبباً في إفشال إقامة ذلك الكيان، عبر شنّ الحرب على “قره باغ” مع أذربيجان، إذ تقع (المناطق الكُردية التي يقصد بها من مسمى “كردستان الحمراء” في المنتصف بين مرتفعات قره باغ من الشرق والحدود الأرمنية من الغرب)، وهي تقع رسمياً داخل الأراضي الأذربيجانية (لكن إقليم آرتساخ المعلن للحكم الذاتي من طرف واحد يستولي عملياً عليها في الوقت الراهن).
وتنوّه: “اليوم لا أرمينيا ولا أذربيجان تقولان بأنّ هذه الأرض هي كردستان الحمراء، والطرفان يقولان إنّ هذه الأرض لهم، وبما أنّ الطرفان لا يعترفان ب”كردستان الحمراء”، فإن الأفضل لنا ككرد هو البقاء على الحياد من ذلك الصراع”.
النصر لمن يعيدنا إلى أرضنا
وتسرد ممو ل”ليفانت نيوز” قصة سيدة كُردية هُجرت من “كردستان الحمراء”، والتقت بها في أرمينيا، فقالت على لسان تلك السيدة: “قال لنا الأرمن إنّه علينا الهرب وإخلاء قرانا، لأنّ الأذريين قادمون نحونا، وذكرت أنّ الكُرد صدقوا الأرمن وأخلوا أراضيهم وقراهم، ثم لم يسمح لهم الأرمن بالعودة مجدداً”، وتضيف على لسان السيدة: “قال لنا الأرمن إنّ تلك مشكلتنا وعلينا حلّها بأنفسنا (مع منعهم من العودة)، لكن بعض العائلات الكُردية التي لم تغادر قراها رغم التحذيرات الأرمنية من الهجوم الأذربيجاني المزعوم (خلال الحرب الممتدة من العام 1988 إلى العام 1994)، أكدوا أنّ الأذربيجانيين لم يأتوا، وإنما قد جاء الأرمن، واستولوا على أراضي المُهجرين الكُرد”.
وتظن ممو أنّ “انتصار أذربيجان على أرمينيا قد يتيح عودة الكُرد الذين هجروا نحو أذربيجان إلى أرضهم، رابطةً ذلك بتعهدات الحكومة الأذربيجانية التي تقول إنّها تهدف من الهجوم، إعادة سكان المنطقة الأصليين إليها، وهم وفق ممو في غالبيتهم من الكُرد، لكنها لا تخفي خشيتها من امتناع أذربيجان عن إعادة الكُرد، وعليه فهي تعتبر ذلك “فرصة صغيرة”، قد تضمن عودة الكُرد إلى قراهم لو نفذت باكو تعهداتها.

إعداد وتحرير: أحمد قطمة[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 1,897 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | کوردیی ناوەڕاست | theevantnews.com
Faylên peywendîdar: 1
Gotarên Girêdayî: 4
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 30-09-2020 (4 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Kategorîya Naverokê: Doza Kurd
Kategorîya Naverokê: Coxrafya (Erdnîgarî )
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Burhan Sönmez ) li: 31-12-2021 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( ڕۆژگار کەرکووکی ) ve li ser 31-12-2021 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 11-01-2023 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 1,897 car hatiye dîtin
Pelên pêvekirî - Versiyon
Cûre Versiyon Navê afirîner
Dosya wêneyê 1.0.149 KB 31-12-2021 Burhan SönmezB.S.
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
RONÎ WAR
Kurtelêkolîn
Mezopotamya û şaristaniyetek bo hemû mirovahiyê
Wêne û şirove
Di sala 1980'î de çemê Banos li bajarê serêkaniyê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Pirtûkxane
Felsefekirin û zarok
Wêne û şirove
Ev wêne di sala 1973 an de li Qelqeliyê ya ser bi Wanê ve kişandiye
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û hevoksazî
Jiyaname
Viyan hesen
Kurtelêkolîn
Gelo pirsa Kurd, pirsek navdewletiye?
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
Jiyaname
Necat Baysal
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Xebateke kesk di rêya Kurdistanê de Êko-nasyonalîzma Şerîf Bacwer û hevalên wî
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
Jiyaname
AYNUR ARAS
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Kurtelêkolîn
Kurd û mucîzeya cîhana modern
Jiyaname
Kerim Avşar
Kurtelêkolîn
Pirên pêwendiya di navbera Başûr û Rojhilat û nebûna baweriyê
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
Cihên arkeolojîk
Dalamper

Rast
Kurtelêkolîn
Cihên geştiyarî yên parêzgeha Îlamê – Beşa 1em
07-04-2024
Aras Hiso
Cihên geştiyarî yên parêzgeha Îlamê – Beşa 1em
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
15-04-2024
Sara Kamela
Di ziman de xêv û morfolojî
Weşanên
Rojnameya Serbestî
24-04-2024
Burhan Sönmez
Rojnameya Serbestî
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Şekroyê Xudo Mihoyî
Babetên nû
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
07-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
01-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
01-05-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefekirin û zarok
29-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û hevoksazî
28-04-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
24-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
İbrahim Güçlü
23-04-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefekirin
23-04-2024
Sara Kamela
Jimare
Babet 519,080
Wêne 106,529
Pirtûk PDF 19,256
Faylên peywendîdar 96,988
Video 1,384
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
RONÎ WAR
Kurtelêkolîn
Mezopotamya û şaristaniyetek bo hemû mirovahiyê
Wêne û şirove
Di sala 1980'î de çemê Banos li bajarê serêkaniyê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Pirtûkxane
Felsefekirin û zarok
Wêne û şirove
Ev wêne di sala 1973 an de li Qelqeliyê ya ser bi Wanê ve kişandiye
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û hevoksazî
Jiyaname
Viyan hesen
Kurtelêkolîn
Gelo pirsa Kurd, pirsek navdewletiye?
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
Jiyaname
Necat Baysal
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Xebateke kesk di rêya Kurdistanê de Êko-nasyonalîzma Şerîf Bacwer û hevalên wî
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
Jiyaname
AYNUR ARAS
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Kurtelêkolîn
Kurd û mucîzeya cîhana modern
Jiyaname
Kerim Avşar
Kurtelêkolîn
Pirên pêwendiya di navbera Başûr û Rojhilat û nebûna baweriyê
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
Cihên arkeolojîk
Dalamper

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.5
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.407 çirke!