موفتی پێنجوێنی؛ ڕۆشنگەری سەردەمی خۆی!
خەلیل عەبدوڵڵا

پێنجوێن بەبێ تۆ نزیکە مەرگم
لوبنان شکێن بووی داخی بەجەرگم
تازە بوکێ بووی بەسەر چیاوە
ئەهاتنە سەیرت لەملا و ئەولاوە
موفتی پێنجوێنی شاعیرێکی پێشکەوتنخواز و ڕۆشنگەر و ناوداری کوردستانە و لەشەوەزەنگی قۆناغێکی دواکەوتوودا، شیعرە بەرزەکانی کردە مەشخەڵی ڕۆشنکەرەوەی وڵات و خەمە چینایەتی و کۆمەڵایەتی و نەتەوەییەکانی لەکۆڵنا و پێی وابوو مەکتەب و زانست و زانیاری چارەسەری هەموو ئەو خەم و دەردانەیە و هەربۆیەش بەشێکی شیعرەکانی بۆهاندانی خوێندنی کچان و کوڕان تەرخان کردووە.
مەلا عەبدولڵای کوڕی مەلا کەریم ناوی تەواوی ئەم شاعیرەیە و لەدنیای ئەدەبدا بە موفتی پێنجوێنی ناسراوە.
ساڵی 1881لەگوندی بیستانی ناوچەی پێنجوین لەدایک بووە.
سەرەتا لەحوجرەکەی باوکی دەستی بەخوێندنی ئاینی کردووە، دواتر بۆ وەرگرتنی زانیاری زیاتر بەشێکی زۆری شارەکانی باشور و خۆرهەڵاتی کوردستان گەڕاوە، لەوانە (بیارە و مەریوان و مەهاباد و بۆکان و سەقز و سەرا و سەرچاوە).
مامۆستا موفتی کاری عەتاری و جگەرە و توتنفرۆشتی کردووە، هەربۆیەش بە(توتنچی)یش ناسراوە.
موفتی پێنجوێنی هەر لەسەرەتای ژیانی لاوییەوە خولیای شیعری هەبووە و لەناوەڕاستی سییەکانی سەدەی ڕابردوودا دەرفەتی بۆ هەڵکەوتووە شیعرەکانی بڵاو بکاتەوە و ساڵی 1936 یەکەم پارچە شیعری لەرۆژنامەی ژیان بڵاو کردۆتەوە و ئیدی تاکۆچی دوایی بەردەوام ئەبێ لە بڵاوکردنەوەی شیعرەکانی لەگۆڤار و ڕۆژنامەکانی ئەو سەردەمەدا لەوانە(ژیان، ژین، دەنگی گێتیی تازە، گەلاوێژ، هەڵاڵە).
ساڵی 1939 عەلی باپیر ئاغای شاعیر لە کتێبەکەی(گوڵدەستەی شوعەرای هاوعەسرم) لەسەر موفتی پێنجوێنی نوسیوە و ستایشی شیعرەکانی کردووە.
ساڵی 1959 محەمەد تۆفیق وردی بەشێک لەشیعرەکانی بەناوی (سۆزی نیشتمان) لە بەغدا چاپکردووە.
ساڵی 1990 هەموو شیعرەکانی لەدووتوێی (دیوانی موفتی پێنجوێنی) چاپکراوە.
موفتی پێنجوێنی شیعری زۆر بووە، بەڵام بەشێکیان بەهۆی چەند کارەساتێکی وەک سوتان و بومەلەرزەی پێنجوین و سوتانی دوکانەکەی خۆیەوە فەوتاون.
زۆربەی شیعرەکانی موفتی پێنجوێنی شیعری نەتەوەیی و نیشتمانین و داوای ئازادی و سەربەخۆیی بۆ کوردستانەکەی کردووە. بەشێکی تریان شیعری بەرگرین لەهەژاران و جوتیاران و ڕەنجدەران.
موفتی پێنجوێنی زۆریش بایەخی بەخوێندن و پەروەردە داوە و هانی خەڵکی داوە کە کچان و کوڕانیان بنێرنە قوتابخانە و لەو بوارەدا خۆی سەرمەشق بووە کە کچی خۆی لەو سەردەمەدا ناردۆتە بەر خوێندن.
ئەم شاعیرە نیشتماپەروەر و ڕۆشنگەرە لە 15ی حوزەیرانی 1952 بەهۆی نەخۆشییەوە کۆچی دوایی کرد، هەر چەند بەشیعریش وەسێتی کردبوو کە لە گردی سەیوانی سلێمانی بینێژن، بەڵام خزم و کەسوکاری وەسێتەکەیان جێبەجێ نەکرد و بردیانەوە بۆ زێدی خۆی و لە گۆڕستانی حاجی شێخی پێنجوێن بەخاکیان سپارد.
درود بۆ گیانی پاک و پیرۆزی موفتی پێنجوێنی ئەو چرایەی لە پێنجوێنەوە هەڵهات و هەموو کوردستانی ڕۆشن کردەوە.
تکایە کەر مردم کردی سەیوان ماڵ و قەبرم بێ
گەڵای ئەو دارە جوانانە لە جێی سابات و کەپرم بێ
لەئاخردا تکاکارم لە قاپی حەزرەتی یەزدان
لەگەڵ یارانی هاودەم هەرئەوێ مەیدانی حەشرم بێ
وەسێتی موفتی[1]