باگردێنباگردێن لە ئیدیۆمی کوردیدا
باگردێن یان باگردان، شتێکی قورسە چ لە دار یان بەرد دروستکراوە، لەکاتی زستاندا زیاتر لە کوێستان و ناوچە شاخاوییەکاندا، لادێنشینان لە شەوانی بەفر و بارانی زستاندا، سەربانەکانیان پێ پەستاوەتەوە و ماڵیووە چ بەفرەکەی سەری لاببرێت، چ کون و کەلەبەری سەربانووەکە نەمێنێت، ئه و باگردێنە شێوەی لولەییە لە هەردوو سەرییەوە بە ئاسنێکەوە بەستراوەتەوە و باگردێنەی پێ ڕادەکێشرێت و هەموو سەربانەکەی بست بە بست پێ دەگێڕدرێت، ئەوە بووە بە ئیدیۆم و ئەگەر کەسێکی خراپ و بەدگۆ و ناڕەسەن لەسەر هەموو کەسێک پاشەملەی هەبێت و زەم و زەمکاری هەموو کەسێک بکات و جیاوازی لە نێوان خزم و خوێش و دۆست و هاوسێ و دراوسێیان نەکات، شەلم کۆرم ناپارێزم و هەڵیت و پەڵیتان بڵێ و زمانی وەکو باگردێن بەهەموو لایەکدا بسوڕێنێت وخەڵکی پێ بپەستێ و بکوتێت و سەرکۆنەیان بکات، بە تەوسەوە پێی دەوترێت: باگردێنە بە هەموو خەڵکی دەگرێت، یان زمانی باگردێنە و بە هەموو لایەکی دەسوڕێنێت، هەروەها وتراویشە: لینگی بە باگردێندا شۆڕبۆتەوەلینگی بە باگردێندا شۆڕبۆتەوە، هەر لە کوێستانان ئه و ئیدیۆمە بەکارهاتووە، ئه و کیژەی کە تەمەنی پارچەرە-پاچەڵە بووە، کاتێک له سەر باگردان دانیشتووە هەردوو قاچی گەیوەتە سەر زەوی وتراوە تەواو کاتی شوو و مێردیەتی، لە گەرمیان و پێدەشتەکان ئیدیۆمیتر وتراوە: بۆ نمونە لە شوان و شێخ بزێنی وتراوە: ئەگەر کیژ چووە بەر ئاوێنە، وەختی شوویەتی، یان لەهەندێ ناوچەی وراتی کۆیە دەوترێت: هێلکە و ڕوون بزانی کاتی مێردیەتی، یان لە هەولێرێ وتراوە: تەنکەی ئاوێ لە سەر ئاوێ بهینتەوە، لەسەر باگردێن ئیدیۆمی تریش هەیە بۆ ڕق و سووک سەیرکردن و بێزاری دەربڕین بەرامبەر بە کەسێکی گەڵحۆی بێ فەڕی تەمبەڵ و تەوەزەڵی کەفەڵ زڵ و گەورە و قوون پان دەوترێت: قوون باگردێن. [1]