خواوەند بوراق
خواوەندێکی ئەفسانەیی کوردییە، لەناو کەلتوور و ئەفسانەی کوردەواردا، یەکێکە لە خواوەندە ژنەکان، بە سەر و سنگ ئافرەتێکی شۆخی جوانە و تاجێکی خواوەندانەی لەسەردایە. بە جەستەش چوارپێیەکی باڵداری ڕەنگینە. کاری ئەم خواوەندە لە ئەفسانە و کەلتووری کوردیدا بریتییە لە گواستنەوەی کچ لە ماڵی باوانەوە بۆ ماڵی مێرد. لە دیرۆکی دێرینەوە تا ئێستا، لە وڵاتی کوردوستاندا، بووک بە وڵاخ دەگوێزرێتەوە، لە زووربەی ناوچەکاندا، لەناو خێڵ و هۆزەکاندا، ئەم نەریتە درێژەی هەیە. گواستنەوەی بووک لە هیڵە گشتییەکانی نەریتی کوردەواردا، لە تەواوی ناوچەکاندا وەک یەکە، لەگەڵ ئەمەدا مۆرک و تایبەتمەندی ناوچەیی وەردەگرێ کە بەها و گوڕ و تینی زیاتر بە نەریتەکە دەبەخشێ. لە مێژووی کورد دا، ئەو کەرەسە کەلەپورەییەی لە خواوەند بووراقەوە بۆ کورد بەجێماوە، سنوقێکی تەختەیە، بەناوی سنوقی بوراق، بەرزییەکەی یەک مەتر و درێژییەکەی کەمتر لە دوو مەترە، لەسەر سنوقەکە نوێن دادەنرێ و ناو سنوقەکەش کەلوپەل و پێتەکی بووک ڕێکدەخرێ. وەستایانی دەست ڕەنگین و کارسازانی کورد، بە دوو شێوەی جیاواز سنووقی بووراق درووستی دەکەن:
شێوەی یەکەم/ ناوی سنوقی ئاگربارانەیە، پێشی سندوقەکە نەخشین و ڕەنگین دەکرێ بە ڕەنگەکانی سوور شین زەرد هەروەها چەندین وێنەی باڵندەی وەک (کەو، تاوس، گوڵ، شاماران و شوانی شمشاڵ ژەن)ی لەسەر دەنەخشێنرێ.
شێوەی دووەم/ ناوی سنوقی ئاوێنەدارە، کۆی پێشی سنوقەکە ئاوێنەبەند دەکرێ، لەسەر ئاوێنەکان وێنەی باڵندە و گوڵ دەنەخشێنرێ. هەموو ئەو هێما و نەخش و وێنە ڕەنگینانەی لەسەر سنوقی بوراق نەخشێنراون، ڕەنگدانەوەی ژیانی کۆمەڵایەتی و قوڵی کەلتوور و بیر و ئەندێشەی کۆمەڵگەی کوردەوار پیشان دەدات.
سەرچاوەکان:
یەکەم/ دایکی ئازیزم بەدیعە ڕەشید عەبدولڕەحمان، کەیبانوو، تەمەن 91 ساڵ.
دووەم/ عەلی پێنجوێنی شاعیر، فەرمانبەر لە وەزارەتی ڕۆشنبیریی، تەمەی 48 ساڵ.
سێیەم/ مام ساڵی خدر ئیسێوەیی، ئەنجومەن و ڕیش سپی شارەدێی ئیسێوە، تەمەن 70 ساڵ.
چوارەم/ مهاباد جەمال، سیرامیککار، فەرمانبەر لە وەزارەتی ڕۆشنبیریی، تەمەن 50 ساڵ.[1]