پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
ناسر ئیسماعیل حەسەن
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
نەشوان نایف عەزیز سلێمان
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
نەواف ئیسماعیل حەسەن سەعید
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هاڤین خێرۆ حەسەن
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هەزار موراد معکۆ عەنۆ
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هوەیدە ئیلیاس خرمش شێخۆ
28-03-2024
سروشت بەکر
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی موشیر دیوان،
28-03-2024
سارا سەردار
پارت و ڕێکخراوەکان
کارۆ
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
28-03-2024
سارا سەردار
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ئامار
بابەت 514,829
وێنە 104,280
پەرتووک PDF 18,889
فایلی پەیوەندیدار 94,731
ڤیدیۆ 1,232
شەهیدان
موسا عەنتەر
ژیاننامە
کەرەمێ سەیاد
ژیاننامە
سمکۆ عەزیز
ژیاننامە
مونیرە ساڵح عەبدولڕەحمان
شەهیدان
ژینا ئەمینی
دەرکەوتن و بڵاوبوونەوەی ئايينی مانی
بەهۆی کوردیپێدیاوە دەزانیت هەر ڕۆژێکی ڕۆژژمێرەکەمان چیی تیادا ڕوویداوە!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

دەرکەوتن و بڵاوبوونەوەی ئايينی مانی

دەرکەوتن و بڵاوبوونەوەی ئايينی مانی
دەرکەوتن و بڵاوبوونەوەی ئايينی مانی
#کەیوان ئازاد ئەنوەر#

ئەم ئایینە یەکێک بوو لەو ئایینانەی بە شێوازێکی خێرا و بەربڵاو بە کوردستاندا بڵاو بووەوە. بڵاوبوونەوەشی بۆ دەرکەوتنی ''مانی'' کوڕی پاتک (216-277 ز) دەگەڕێتەوە کاتێک لە ساڵی 241ی زایینی بانگەشەی هاتنەخوارەوەی سروشی کرد و خۆی وەک دوایەمین پەیامبەری خودا ناساند. ئەو ساڵەش هاوکات بوو لەگەڵ کۆچی دوایی ئەردەشێر کوڕی بابەک, دامەزرێنەری ئیمپراتۆریی ساسانی کە زۆر هۆگری ئایینی زەردەشتی و نەیاری ئایینەکانی تر بوو.

بە کۆچی دوایی پادشای ساسانی، کۆتایی بەو گەشتەی هێنا کە بۆ ناوچەکانی خۆرهەڵات و نیمچەدوورگەی هیند ڕێکی خستبوو، بۆیە بەرەو پایتەختی ئیمپراتۆریی ساسانی گەڕایەوە، تا پشتیوانیی شاپووری یەکەم (242-272 ز)، دووەمین پادشای ساسانی بۆ قبووڵکردنی ئایینەکەی وەربگرێت. لە گەڕانەوەشیدا بە مەڵبەندە کوردنشینەکانی وەک پارس، خووزستان، لوڕستان، شارەزوور، کرخینی، ئەربێلا، جزیرە و نوسێبیندا تێپەڕی و پەیڕەوانی بۆ ئایینەکەی پەیدا کرد.

دوای گەیشتنی مانی بە شاری تەیسەفونی پایتەخت و دیداری لەگەڵ پادشای ساسانی، کاری لە شاپووری یەکەم کرد و توانیی لە ساڵی (242 ز) پەیامەکەی وەک ئایینی فەرمیی دەوڵەتەکە قبووڵ بکات. هەروەها دەرفەتی پێ درا کار بۆ بڵاوکردنەوەی بکات. بۆ ئەو مەبەستەش، چەند گەشتێکی بۆ ویلایەتەکانی (ئەدیابێنێ، ئەکباتانا و ئاوسروێنێ)ی سنووری ئیمپراتۆریی ساسانی کرد و کۆمەڵانی خەڵکی بۆ ئایینەکەی بانگهێشت کرد.

ئەوەیشی ڕۆڵی لە زوو باوەڕهێنانی پێکهاتەکانی نێو ئیمپراتۆریی ساسانی، لەوانەش کورد گێڕا، کە هەرچی زووە باوەڕ بە ئایینەکە بهێنن، باوەڕهێنانی پادشای وڵات بوو بە ئایینەکە. هەروەها ئەو بانگەشانە بوو کە ''مانی'' وەک پەیامبەری ئایینەکە کردی، لەوانە بانگەشەکردن بۆ ئەوەی دوایەمین پەیامبەری خودایە و پەیامەکەی ڕاستترین و پاکترین و دوایەمین ئایینی مێژووی مرۆڤایەتییە.

لەو گەشتانەشدا کە لە وەرزەکانی (بەهار و هاوینی) ساڵی (242ز) ئەنجامی دا، سەردانی چەندین گوند و شاری کوردنشینی کرد. لەوانە سەردانی شاری (کرخ سلوخ) کرد و دوو ڕۆژ لەوێ مایەوە. دواتر چووە شاری (ئەربێلا) و سێ ڕۆژ لێی مایەوە. بە دوایدا سەردانی شارەکانی (نەینەوا، ڕوها و نوسێبین) و هەروەها مەراغە، کەنگاوەر و حولوانی کرد و باوەڕی بەشێکی دانیشتوانەکانی بەدەست هێنا.

چەندین نامەشی بۆ خوێندکار و پەیڕەوانی لەو شارانە نووسی، تا بە بەردەوامی ئەرک و بنەما و داواکانی ئایینەکەی بۆ پەیڕەوانیان ڕوون بکەنەوە و لە بڵاوکردنەوەی درێغی نەکەن. هەروەها خودی (مانی) سەردانی هەر شار و شارۆچکە و گوندێکی کردبێت، یان لە ڕێگای هاوەڵ و خوێندکارەکانیيەوە، کاری بۆ بڵاوکردنەوەی ئایینەکەی کردبێت، بایەخ و پێگەی خۆی لەنێو پەیامبەرانی پێش خۆی و پەیامەکەشی لەنێو پەیامەکانی پێش خۆی خستبووە ڕوو. ئەوەش وای کردبوو، زیاتر بچێتە ناو خەڵک و باوەڕی پێ بهێنن.

بایەخ و گرنگیی ئەم ئایینەش لای ئەو مەڵبەندە کوردنشیانە تەنیا باوەڕهێنان نەبوو بە ئایینێکی نوێ و سوودوەرگرتن لە پەیامێک کە دەسەڵاتداری ساسانی باوەڕی پێ هێنابێت، بەڵکوو کۆمەڵی کوردەواری لەو قۆناغەدا ئامانجی وەرگرتنی پەیامێک بوو کە پەیامبەرەکەی لەنێویاندا بێت و وەڵامی پرسیارەکانی ڕۆژیان بداتەوە. سەرەڕای دوورکەوتنەوە لەو چەندین ئایین و بیروباوەڕانەی، یەکێتیی ڕۆحیی کۆمەڵگەی ئەو سەردەمەیان بەرەو پەرتەوازەیی و پەشێوی بردبوو.

هەروەها دوورکەوتنەوەیان بوو لەو کۆت و بەندە بەردەوام و بێسنوورەی، مووغەکانی زەردەشتی بۆ سەر پەیڕەوانیان دروستیان کردبوو. بەتایبەت لەنێو توێژی (بازرگان، کاسبکار، پیشەوەر و جووتیار)ی ناوچە کوردنشینەکاندا. لەم بوارەدا بازرگانان و پیشەوەرانی شارەکانی (ئەربێلا، کرخ سلوخ، ڕوها، نوسێبین، ئەکباتانا، کەنگاوەر و حولوان) لە پێشەنگی یەکەمین باوەرهێنەرانی ئایینەکە بوون و پشتیوانییان لێ کرد.

ئەم دۆخەش تا ساڵی (252ز) مایەوە، چونکە لەو ساڵە بەدواوە (شاپووری یەکەمی ساسانی) وازی لەو ئایینە هێنا و پشتی تێ کرد و بۆ ئایینی زەردەشتی گەڕایەوە. بەوەش ئەوانەی باوەڕیان بەو ئایینە هێنابوو، بوونە هاووڵاتیی پلە دوو و وەک پێشوو مافی دامەزراندن و پاداشتیان نەما. بەپێچەوانەوە، دووچاری سزا و کاردانەوەی توندی بەرپرسانی ساسانی بوونەوە. لەم دۆخە سیاسییە نوێیەشدا، لاپاڵی چیاکانی کوردستان بوونە یەکەمین وێستگەی داڵدەدانی مانی و باوەڕدارانی و دەربازکردنیان لە دەست بەرپرسانی ساسانی.

ئەمەو جگە لەوەی فشار و چاودێریکردن و ڕاوەدوونان، مانییەکانی کوردستانیشی گرتەوە، بۆیە بڵاوبوونەوەی ئایینی مانی دوای ساڵی (252ز) لە کوردستاندا سنووردار کرا و باوەڕهێنان پێی بە قۆناغی نهێنیدا تێپەڕی.

کاتێکيش، بەتایبەت دوای ئەوەی (مانی) لەسەر فرمانی بارامی یەکەم (273-277ز) و لەژێر کاریگەریی (کەرتیر)، موغی گەورەی زەردشتییەکان لەخاچ درا و دوای گوڕینی پێستەکەی، سەری لە لاشەی جیا کرایەوە و بە دەرگای شاری (جوندیشاپوور)ەوە هەڵواسرا، بەمەش فشارێکی توندتر کەوتە سەر پەیڕەوانی و بڵاوبوونەوەشی لە کوردستاندا بەرتەسک بووەوە.

بەم شێوەیە ئایینی مانی، تا دەرکەوتنی ئایینی ئیسلام سەرباری فشاری زۆری ساسانییەکان، وەک یەکێک لە ئایینەکانی سەردەمەکە مایەوە و بوونی خۆی سەلماند. ئەمەو سەرباری چاودێریی توندی بەرپرسانی ساسانی لەسەریان، لەسەر باوەڕەکەیان مانەوە و کێبرکێیان لەگەڵ ئایینەکانی (ئێزدی، کاکەيی، جوو، زەردەشتی، مەسیحی و مەزدەکی) کرد.[1]
ئەم بابەتە 666 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەڕی باسکورد
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 8
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 26-12-2021 (3 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: لێکۆڵینەوە
پۆلێنی ناوەڕۆک: ئایین و ئاتەیزم
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
فۆڵدەرەکان: مێژووی کۆن
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان عەلی )ەوە لە: 25-08-2022 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ئاراس ئیلنجاغی )ەوە لە: 25-08-2022 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( ئاراس ئیلنجاغی )ەوە لە: 25-08-2022 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 666 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.196 KB 25-08-2022 زریان عەلیز.ع.
ژیاننامە
مژدە جەمال کەمالەدین
پەرتووکخانە
شارستانیی کۆلاپس، ژیان و خۆ...
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
19-03-2024
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
14-03-2024
پەرتووکخانە
بە تیشکی ئیشقت ئەدرەوشێمەوە
ژیاننامە
ژیان عەلادین
ژیاننامە
مەیان خاتوون
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
29-01-2024
ژیاننامە
سەید ئەحمەد حەسەنی فەرد
ژیاننامە
مەلا عەبدوڵڵای وەڕازی
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
بە ئەوینت ڕابردووم بسڕەوە
پەرتووکخانە
دووبارە پێناسەکردنەوەی کورد...
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
04-03-2024
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
27-01-2024
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
فلاشباک؛ لە دەفتەری بیرەوەر...
ژیاننامە
ڕێناس ڕزگار
ژیاننامە
درەخشان فەرەج سەعدون
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
بەرزان بەلەسۆیی
ژیاننامە
کەمال محەمەد ڕەمزی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێ...
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران

ڕۆژەڤ
شەهیدان
موسا عەنتەر
10-11-2008
هاوڕێ باخەوان
موسا عەنتەر
ژیاننامە
کەرەمێ سەیاد
08-03-2015
هاوڕێ باخەوان
کەرەمێ سەیاد
ژیاننامە
سمکۆ عەزیز
17-11-2012
هاوڕێ باخەوان
سمکۆ عەزیز
ژیاننامە
مونیرە ساڵح عەبدولڕەحمان
29-05-2022
شەنە ئەحمەد
مونیرە ساڵح عەبدولڕەحمان
شەهیدان
ژینا ئەمینی
17-09-2022
شەنە ئەحمەد
ژینا ئەمینی
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
ناسر ئیسماعیل حەسەن
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
نەشوان نایف عەزیز سلێمان
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
نەواف ئیسماعیل حەسەن سەعید
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هاڤین خێرۆ حەسەن
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هەزار موراد معکۆ عەنۆ
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هوەیدە ئیلیاس خرمش شێخۆ
28-03-2024
سروشت بەکر
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی موشیر دیوان،
28-03-2024
سارا سەردار
پارت و ڕێکخراوەکان
کارۆ
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
28-03-2024
سارا سەردار
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ئامار
بابەت 514,829
وێنە 104,280
پەرتووک PDF 18,889
فایلی پەیوەندیدار 94,731
ڤیدیۆ 1,232

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.33
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.343 چرکە!