Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Şîrîn Xelef Hesen
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Şîrîn Xedir Xedir Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Şîrîn Heyder Seîd Xedr
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Menal Ilyas Meco
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Soniya Elî Qasim Cerdo
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Suwara Silêman Hisên Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Sehîla Eto Elî Mûrd
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Semîra Hemed Temir Xelef
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Semîr Yûsiv Krnûs Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Salim Elî Silêman Beşar
11-10-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  536,327
Wêne
  110,323
Pirtûk PDF
  20,295
Faylên peywendîdar
  104,291
Video
  1,566
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
303,300
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,295
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,074
عربي - Arabic 
31,071
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,534
فارسی - Farsi 
10,062
English - English 
7,598
Türkçe - Turkish 
3,669
Deutsch - German 
1,746
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,967
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,211
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,508
Pirtûkxane 
2,752
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,514
Cih 
1,164
Belgename 
291
Wêne û şirove 
184
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
31,452
MP4 
2,566
IMG 
201,950
∑   Hemû bi hev re 
236,291
Lêgerîna naverokê
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azad...
Jiyaname
Mîna Acer
Cih
Koço
Wêne û şirove
Li bajarê Rihayê dikaneke h...
Kurtelêkolîn
Kurtedîroka zimanê kurdî
Girîngiya Wergêrê û Edebiyata Klasîk a Kurdî*
Hevkarên Kurdîpêdiya êş û serkeftinên jinên Kurd ên hevdem di databasa xwe ya neteweyî de arşîv dike.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

Fehim Işık

Fehim Işık
#Fehim Işık#
Berî ku dest bi axaftina xwe bikim, dixwazim sipasiya xwe ji rêvebirên WALTICê re bikim ku ev derfeta dane me.
WALTIC ev cara duyemîn e ku kongreya edebî bi nivîskar û wergêran re dike. Di ya ewil de jî û niha jî kurdên me beşdarî vê kongreyê dibin û li ser pirsgirekên xwe yên edebî diaxivin. Ezê jî di axaftina xwe de li ser girîngiya wergêrê û têkîliya wî ya bi edebiyata klasîk a kurdî, pêşkeşî we bikim.
Girîngiya wergêrê, ji sedsalan berî niha ve tê zanîn. Ji ber vê yekê ye ku ji sedsalan vir de berhemên gelan bu zimanên hevûdû tên wergêrandin. Wergêr, bi taybetî pîştî Şerê Duyemînê Cîhanê ji her aliyê xwe ve tesîra xwe li ser civakan kirî ye. Civak, bi riya wergêrê berhemên xwe gîhandine hevûdû, her weha hevûdû naskirine, ji civat, felsefe, siyaset û aboriya hevûdû hayîdar bûne. Ji alî din wergêra edebî, di nav şaristaniyan de jî bûye pireke. Şaristaniya Yewnanî bi riya wergêran xwe gihandiye Antakyayê wargeha Îsewiyan û ji wê derê jî bi riya Dibistanên Harranê ve gihîştiye şaristaniya Îslamê. Ev şaristaniyên binavkirî û dehan şaristaniyên din bi riya wergêrê ve hem hevûdû naskirine, hem jî ji zanînên hev îstifade kirine.
Wergêr, di danûstendina nav çand û zimanan de, di têgihîştina hevûdû de ciyê herî girîng digre. Lê îro ya herî girîng jî ev e ku çand û zimanên qedexekirî, ji hemûyan zêdetir pêwistiya xwe bi wergêrê heye.
Mixabin, hê jî dema li ser kurdî û hebûna kurda tê axaftin, hinek dibêjin ku, Eger kurd doza mafê xwe dikin, wê çaxê ka ziman û edebiyata wan, ka dîroka wan? Bêguman armanca vê axaftinê ne ew e ku em îsbata kurdî û dîrok û edebiyata kurda li wan kes û der û doran re bikin. Ji xwe ew jî ne bi awayekî zanyarî, lê bi pirranî awayekî siyasî ev pirsgirêka han dinirxînin. Eger di şirovekirina dîrokê de esasekî zanyarî bê bijartin, an jî di lêkolîna dîroka ziman û edebiyata kurdî de rêberê lêkolînvanan zanistî be, ewê jî bibînin ku, dîroka ziman û edebiyata kurdî ji gelên dîn yê herêmê ne kêmtir e; heta ji gelekan jî pêşdetir e.
Lê di vê derê de wezîfeya herî mezin dîsa dikeve milên wergêr û wergêrvanan. Tê zanîn ku ne tenê yên ne kurd in, her weha yên kurd in û bi kurdî dizanin jî, ji ber ku zimanê kurdî bi salan e hatibû qedexekirin, di têgêhiştina berheman de, nasîna edebiyatnasan de gelek paşde mabûn. Ev kêmasî, ji bilî afirandina berhemên nû, bi riya wergêrê jî ji holê radibe. Wergêr, di famdariya civakî, siyasî, aborî û hwd. de jî tesîrekî erênî dike. Heke berhemên kurdî, ji klasîkan bigre heta yên hevdem bêne wergêrandin bi zimanê din û berhemên cîhanî jî her bi vî awayî ji bo zimanê kurdî bête wergêrandin, mirov dikare bêje ku wê rewşa niha bi guherînekî mezin ê erênî re, rûberû bibe.
Piştî vê agahiya kurt ya li ser wergêrê em hinek jî rewşa edebiyata klasîk a kurdî binirxînin, da ku yên di vî warî de dixebitin, bizanibin ku wê ji vê deryaya kurdî çi siudê bigrin.
Qet şik nîne ku lêkolînên ewil yên li ser edebiyata klasîk a kurdî, bi destê biyaniyan hatiye çêkirin û nivîsandin. Yên lekolîna ziman û edebiyata kurdî çêkirine, belge û destnivîsên kevin ku cara ewil derxistine holê, lekolînvan û nivîskarên wekî Alexander Jaba, Albert Socîn, M. B. Rudenko û Mînorskî ne. Helbet pêwîste bê gotin ku, ev tiştên em dibêjin pirranî ji bo dema destpêka sedsala 20 a ye. Lê bi pirranî ev 40-50 salên dawiyê, gelek lêkolînvan û siyasetmedar û rewşenbîrên kurd jî li ser dîroka ziman û edebiyata kurdî xebitîne û gelek tiştên hêja jî afirandine. Ev nivîsa jî, berhevkirinekî kurt yên ev hêjayan in ku berhemên wan jî wekî çavkanî li jêr nivîsê hatine berçavkirin.
Tesîra ziman û çandê ya li ser edebiyata klasîk
Berhemên edebiyata klasîk di jiyana dîrokî ya hemû gelan de bi ziman û çanda wî gelî ve pêşketiye û bi parastina ziman û çanda wî gelî ve jî gêhîştiye roja me. Edebiyata klasîk a kurdî jî, ji vê yekê bêpar nîne. Ji alî din, dîroka destpêka klasîkên kurdî herî kêm dighîje hezar salî û gelek klasîkên kurdî, bi axaftin û gramera nivîsandina kurdî ya bi roja me jî tê famkirin.
Wekî tê zanîn zimanê kurdî beşekî zimanê Hînd û Ewropayî ye û bi zimanê Farisî û Belucî û Afganî ve jî di nav komekî de cîh digre. Ev koma zimanên navkirî, her weha wekî zimanên Iranî jî tên zanîn. Di navbera kurdî û zimanên herêmê yê serdest, wekî Erebî û Tirkî de tu nêzîkbûnekî jî tuneye. Erebî, şaxekî zimanê Samî ye; Tirkî jî di nav zimanên Ural-Altayê de cîhê xwe girtiye.
Zimanê kurdî bi çar zaravayê esasî gêhîştiye roja me. Di nav van zaravayan de yê herî zêde tê axaftin, Kurmancî ye. Zaravayên din jî Soranî, Zazakî û Goranî nin. Ev zaravayên kurdî ya bi navkirî, di hin herêman de bi navên din jî tên zanîn. Di van herêman de ji bo Kurmancî, Bahdînî, Kurmanciya Jorîn û Şikakî jî tên gotin. Her weha ji bo Zazakî, Dimilkî, Kirdaskî û Kirmanckî; ji bo Soranî, Kurmanciya Jêrîn; ji bo Goranî jî Lurî, Lekî û Sincabî tên gotin.
Berî ku em behsa edebiyata klasîk a kurdî bikin, bi awayekî kurt li ser pêşketina ziman û çandê û tesîra wî ya li ser edebiyata klasîk a kurdî jî rawestin. Tê zanîn ku, di pêşketina ziman û çand de, tesîra herî mezin, dewletbûn e. Ji alî din hebûna dezgeyên navendî jî, li pêşketina ziman û çand re tesîrekî mezin dikin. Mixabin, kurd di vî alî de bêşans in. Dema Selehaddînî Eyyûbî ne têde, di nav van hezar salî de tu dewletekî kurda çênebûye. Dema Eyyûbî de jî pêşketiyên kurda bi piranî ji, dînê Islamê re xebitîne; ev yeka li ser edebiyata kurdî tesîrekî negatîf nekiribe jî tesîrekî pozîtîf jî nekiriye. Ji ber tesîra dînê Islamê, klasîkên dema Eyyûbiyan her çiqas di nav wan de yên bi kurdî jî hebin, bi piranî Erebî nin. Ji bilî vê yekê, tesîra nedewletbûnê jî, kurda girtiye bin bandora xwe. Meriv dikare serdestiya zimanên Erebî û Farisî ku klasîkên kurdî de jî ev serdestiya bi eşkereyî tên dîtin, bi awayî me li jor jê behskir, şirove bike. Ji sedsala 10an heta îro ev tesîrên dewletên serdest û zimanê wan hê jî astengekî mezin e, li ser ziman û çanda kurdî. Heta gelek kesên navdar ku kurd in, ji ber vê tesîrê bi kurdî nenivîsandine; berhemên xwe jî bi piranî Erebî, Farisî û Tirkî afirandine. Wekî mînak; Ebûl Feda, Ibn'ul Esîr û Ibn Xelîkan bi Erebî; Şeref Xan û Mewlana Xalid bi Farisî û yên wekî Nefî û Nabî jî bi Tirkî nivîsandine. Iro jî gelek kurdên navdar henin ku bi Tirkî, Erebî an jî bi Farisî dinivîsînin.
Ev yeka tenê bi zexeliya kurda nayê şirovekirin. Bi taybetî ji dawiya sedsala 19an û vir de, zext û zilma li ser kurda rênedaye ku kurd bi zimanê xwe binivîsînin û biafrînin. Berî sedsala 19an jî, ji bilî nedewletbûn, her weha tunebûna dezgeyên navendî û zimanê dînê Islamê, ango Erebî jî tesîrekî negatîf li ser ziman û çanda kurdî çêkiriye. Lê kurd li hember hemû tesîrên negatîf, ziman û çanda xwe parastine û wê gîhandine roja me. Iro jî li hember ewqas xeterên mezin, dîsa jî kurd bi zimanê xwe dinivîsînin û diafrînin.
Destpêka edebiyata klasîk
Li ser destpêka edebiyata klasîk, ango li ser berhemên herî kevin a bi zimanê kurdî, hin nêrînên ji hev cuda henin. Bi raya Alexander Jabayê ku li Erzeromê Konsolosa Rusyayê bû, şaîrê klasîk a kurda yê ewilîn Elî Herîrî ye. Hinek lêkolînvanên kurd jî Baba Tahirê Hemedanî ewil şaîrê klasîk yê kurda qebûl dikin. Her weha lekolînvanên wekî Enwer Mayî jî, Ibn Xelîkan ewil şaîrê klasîk yê kurda qebûl dike. Tu berhemên Ibn Xelîkanê ya bi kurdî negihiştiyê roja me. Her weha Ibn Xelîkan û Baba Tahirê Hemedanî, şaîr û nivîskarên demekî nin. Baba Tahîr bi hesabê ebcedê ya Mînorskî, di navbera salên 938 û 1010an de jiyaye. Ibn Xelîkan jî kengî ji dayîk çêbûye, nayê zanîn. Lê tiştê tê zanîn, sala mirina wî 1020 e.
Baba Tahîrê Hemedanî, bi leqabê Baba Tahîrê Uryan jî tê zanîn. Wekî ji navê wî diyar e, ji bajara Hemedanê ye. Di Ansîklopediya Islamê de, agahdariyekî li ser Baba Tahîrê Uryan jî heye. Di Ansîklopediya Islamê de li ser wî tê gotin ku, ew li Medresa Hemedanê dest bi xwendina xwe kiriye. Leqabê Uryan jî, ji wê demê pêve hatiye danîn. Ew, şevekî sar û cemed de rût û tazî dikeve avê û sibetirê jî dighîje merteba welîtiyê. Ji ber vê yekê leqabê wî yê Hemedanî bûye Uryan. Wekî tê zanîn uryan peyvekî Erebî ye û bi mana rût û tazî tê karanîn.
Elî Herîrî jî di navbera salên 1009/1010 û 1078an de jiyaye. Ji navça Şemzînanê ji gundê Herîrê ye. Dîwana wî heta niha nehatiye dîtin. Cara ewil di sala 1887an de Albert Socîn, helbestekî Herîrî di pirtûka xwe de bi karaniye. Sediq Bahadîn jî di sala 1980an de di pirtûka xwe ya bi navê Hozanêt kurdî de cîh dide çend helbestên Herîrî. Her weha em ji M. B. Rudenko jî dizanin ku, çend destxetên helbestê yê Elî Herîrî di pirtûkxana Lenîngradê, di Saltîkov-Şêdrînê de ye.
Klasîkên me
Alexander Jaba di kitêba xwe de, behsa 8 şaîrên kurda dike. Yên Jaba behs dike ev in:
Elî Herîrî (1009/1010-1078), Melayê Cizîrî (sedsala 12a, an jî sedsala 15-16), Feqiyê Teyran (1307-1375 an jî 1590-1660), Melayê Batê (1417-1491), Ehmedê Xanî (1650-1706), Ismaîlê Bazîdî (1654-1709), Şeref Xanê Hekarî (1682-1748) û Murad Xanê Bazîdî (1736-1778).
Ji xeynî Jaba, Celadet Bedirxan jî di hejmara 33 a Hawarê de, nivîsa xwe ya ku bi mahlasê Herekol Azîzan nivîsandiyê de şexsiyetên klasîk yên bi soranî û kurmancî nivîsandine dijmêre û li derhaqê wan de agadarî dide xwendevaran. Yên Bedirxan bi nav kirine ev in:
Nalî, Hecî Qadirê Koyî, Şêx Riza Telebanî, ku evana berhemên xwe bi Soranî afirandinin; Axayê Bidarî, Siyahpûş, Axayok, Mewlana Xalid, Mele Yehyayê Mizûrî, Mele Xelîlê Sêrtî, Şêx Ebdilqadirê Geylanî, Hecî Fetahê Hezroyî, Şêx Mihemedê Hedî, Şêx Evdirehmanê Taxê, Şêx Nureddînê Birîfkî, Şêx Evdirehmanê Axtepî, Mela Unisê Erqetînî û Melayê Erwasê, ku vana jî berhemên xwe bi Kurmancî çêkirine.
Mele Xelîlê Sêrte, Nehcel Enam nivîsandiye; Şêx Evdirehmanê Axtepî du dîwanên kurdî û du jî Erebî nivîsandiye. Bi gor agahdariya Celadet Bedîrxan, Mele Unisê Erqetînî pirtûkekî gramerê, Melayê Erwasê jî pirtûkekî tibbî nivîsandine. Dîwanên kurdî yê Şêx Evdirehmanê Axtepî, Dîwana Ruhî û Rewdneîm in; yên Erebî jî, Kîtabû Keşfîz'zelam û Kîtab-ûl Ebrîz in.
Di nav klasîkên kurdî de yên ku bi Goranî jî nivîsandine henin. Ehmedê Textî, Şêx Mistefayê Beseranî (1641-1702), Xanay Qubadî (1700-1759), Feqî Qadirî Hemewend, Mewlana Xalid (1777-1826) û Mahzûnî berhemên xwe bi Goranî afirandine. Kitêba Xanay Qubadî ya bi navê Şîrîn û Xusrew û dîwana kurdiya Goranî ya Mewlana Xalid di destpêka sedsala 20an de li Stenbolê jî hatine çapkirin.
Selîm Silêman (dawiya sedsala 16an an ji destpêka sedsala 17an), nıvîskarê Leyl û Mecnûnê ji manzuman pêkhatiye, Xaris Bedlîsî (1758), Pertew Begê Hekari, Alî Teremoxî (sedsala 16 an ji 17) jî bi berhemên xwe yên hêja ve di nav edebiyata klasîk a kurda de cîhê xwe girtine. Lê belê şaîr û zanyarên di nav klasîkên kurdî de tên zanîn ne tenê zilam in. Her weha ya jin jî di navbera wan de hene. Mahşeref Xanima Erdelanî ku bi navê Mestûre Xanim jî tê zanîn, her weha ji xeynî şaîriya xwe dîrokzanekî naskiriye. Mestûre Xanim di sala 1800an de li Erdelanê hatiye dinê û hê di 47 saliya xwe de, ango1847an de çûye ser heqiya xwe. Sirre Xanima Amedî, di navbera salên 1814 û 1865an de; Mîhrîbana Berwarî jî di navbera salên 1858 û 1905an de jiyanin.
*Ev gotar di Kongreya WALTIC 2010 ya ku di 2'yê vê mehê li Zanîngeha Bîlgiya Stenbolê li dar ket de hatiye pêşkêşkirin.
[1]

Kurdîpêdiya ne berpirsê naverokê vê tomarê ye, xwediyê/a tomarê berpirs e. Me bi mebesta arşîvkirinê tomar kiriye.
Ev babet 1,373 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | Kurmancî | https://diyarname.com/
Gotarên Girêdayî: 11
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: Kurmancî
Dîroka weşanê: 04-09-2010 (14 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Edebî
Welat- Herêm: Bakûrê Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Kurmanciya Bakur
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 07-09-2022 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Sara Kamela ) ve li ser 07-09-2022 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Sara Kamela ) ve li ser 07-09-2022 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 1,373 car hatiye dîtin
Pelên pêvekirî - Versiyon
Cûre Versiyon Navê afirîner
Dosya wêneyê 1.0.13 KB 07-09-2022 Aras HisoA.H.
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Resul Geyik
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Kurtelêkolîn
Ew, ew Kes bû ku Dîrok li bendê bû
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 44
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
Erdal Kaya
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Jiyaname
Mîna Acer
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 45
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Rexneyên pîskolojî li Ser Çîrokên Zarokan -beşa 2yem
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Kurtelêkolîn
Estetîka bedewiya jin
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Kurdekî Hezarfen Mela Mehmûdê Bazîdî

Rast
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
13-09-2024
Sara Kamela
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Jiyaname
Mîna Acer
20-09-2024
Sara Kamela
Mîna Acer
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Koço
Wêne û şirove
Li bajarê Rihayê dikaneke hirî - sala 1800
21-09-2024
Aras Hiso
Li bajarê Rihayê dikaneke hirî - sala 1800
Kurtelêkolîn
Kurtedîroka zimanê kurdî
22-09-2024
Evîn Teyfûr
Kurtedîroka zimanê kurdî
Babetên nû
Jiyaname
Şîrîn Xelef Hesen
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Şîrîn Xedir Xedir Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Şîrîn Heyder Seîd Xedr
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Menal Ilyas Meco
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Soniya Elî Qasim Cerdo
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Suwara Silêman Hisên Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Sehîla Eto Elî Mûrd
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Semîra Hemed Temir Xelef
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Semîr Yûsiv Krnûs Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Salim Elî Silêman Beşar
11-10-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  536,327
Wêne
  110,323
Pirtûk PDF
  20,295
Faylên peywendîdar
  104,291
Video
  1,566
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
303,300
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,295
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,074
عربي - Arabic 
31,071
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,534
فارسی - Farsi 
10,062
English - English 
7,598
Türkçe - Turkish 
3,669
Deutsch - German 
1,746
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,967
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,211
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,508
Pirtûkxane 
2,752
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,514
Cih 
1,164
Belgename 
291
Wêne û şirove 
184
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
31,452
MP4 
2,566
IMG 
201,950
∑   Hemû bi hev re 
236,291
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Resul Geyik
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Kurtelêkolîn
Ew, ew Kes bû ku Dîrok li bendê bû
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 44
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
Erdal Kaya
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Jiyaname
Mîna Acer
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 45
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Rexneyên pîskolojî li Ser Çîrokên Zarokan -beşa 2yem
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Kurtelêkolîn
Estetîka bedewiya jin
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Kurdekî Hezarfen Mela Mehmûdê Bazîdî

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.92
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.687 çirke!