Kürdistan BölgesiKürdistan Bölgesi idaresi dışında kalan Kürdistani bölgelerde, Kürtçe eğitimKürtçe eğitim için ders zili değil tehlike çanları çalıyor. Kerkük, Xaneqin ve Xurmatu’da yaşanan sorunlar nedeniyle Kürtçe okullarda okuyan öğrenci sayısında düşüş yaşanıyor.
Kürdistan Bölgesi’nde 2022-2023 eğitim-öğretim yılı yarın başlıyor.
Irak ve Kürdistan Bölgesinde 2022-2023 eğitim yılı için ders zili çalarken; Kürdistan Bölgesi idaresi dışında kalan Kürdistani bölgelerde 2017 olaylarının ardından Kürtçe eğitimde öne çıkan sorunlar devam ediyor. Irak hükümetinin bölgeyi bilinçli Araplaştırma politikası eğitime olumsuz şekilde yansıyor.
“Böyle devam ederse Kerkük’te Kürtler üçüncü ulus durumuna düşebilir”
Kerkük ve ilçelerinde Kürtçe okulları tercih eden öğrencilerin sayısında düşüş yaşanıyor.
Konu hakkında Rûdaw’a konuşan Kürtçe Eğitim İnisiyatifi üyelerinden Perwin Fatih Maalesef Kerkük’te Kürtçe eğitim almak isteyen öğrenci sayısında düşüş yaşanıyor. Kürt öğrencilerin yoğunlukta gittiği bir çok mahallede artık ailelerin çocuklarını Arapça eğitime göndermeyi tercih ettiğini görüyoruz” dedi.
Perwin Fatih, bu şekilde devam ederse Kürtlerin Kerkük vilayetinde üçüncü ulus konumuna düşeceğini belirtti.
Kerkük İl Eğitim Müdürlüğü verilerine göre; Kerkük’te 520 Kürtçe okul bulunuyor. Bu okullarda 92 bin öğrenci eğitim görüyor, 8 bin öğretmen ve eğitmen görev yapıyor.
Kentte Kürtçe eğitim sorunu sadece ilk ve orta okullarda yaşanmıyor.
Kerkük’teki üniversitelerde görev yapan 785 öğretim görevlisinin 450’si Arap, 250’si Türkmen iken sadece 85 Kürt öğretim görevlisi bulunuyor.
Perwin Fatih, Irak Eğitim Bakanlığı’nın kararıyla “restorasyon” adı altında 4 Kürtçe okulun kapatıldığını ancak 10 yıl geçmesine rağmen okulların yenilenmediğini ve yıkıldığını belirtti. Fatih, “Arapça okullar hızla yenilenirken Kürtçe okullara gerekli ihtimam verilmiyor” dedi.
Xaneqin: Sorunlar Irak hükümetinin siyasetinden kaynaklı
Xaneqin’de de Kürtçe eğitimin durumu Kerkük’ten farklı değil.
Rûdaw’a konuşan Xaneqin Diyako İlkokulunda görevli öğretmen Mahir Hoşeng, Irak hükümetinin 2004 yılında aldığı kararla Xaneqin’de Kürtçe eğitim için 33 okulun belirlendiğini ancak, Kürdistan Bölgesi hükümetinin sadece 2 Kürtçe okul açtığını söyledi.
Hoşeng, bugüne kadar iki okulda Kürtçe eğitimin devam ettiğini, okulların Diyala İl Eğitim Müdürlüğüne bağlı binalar olduğunu sözlerine ekledi.
Xaneqin’de 2017’den önce 6 bin 500 Kürt öğrenci Kürtçe eğitim görürken, 16 Ekim 2017 olaylarından sonra öğrenci sayısı bin 350’ye düştü.
Kürt öğretmen Mahir Hoşeng “Sorunlarımız çok. Sorunlarımızın büyük kısmı Irak hükümetinin siyasetinden kaynaklı. Irak hükümeti ile yaşanan siyasi krizden kaynaklı hükümet Kürtçe eğitim için bütçe göndermiyor. Bizim de kendimize ait bir bütçemiz yok” ifadelerini kullandı.
Kentte 2017 olaylarından sonra 25 Kürtçe okul Arapça okula dönüştürüldü, Kürtçe eğitim gören öğrencilerin yüzde 50’si ise artık Arapça eğitim alıyor.
Xaneqin’de Kürtçe eğitime ilgiyi arttırmak için sosyal medyada “zimanê dayikê bi parêze” (anadilini koru) hashtagı açılarak kampanya başlatıldı.
Irak hükümetinin Xaneqin’de belirlenen 33 Kürtçe okula gerekli sayıda öğrenci bulunmaması halinde kapatılacağı uyarısı yaptığı öğrenildi.
Xurmatu’da 50 Kürtçe okul Arapça’ya dönüştürüldü
Kürtçe eğitim konusunda en kötü durum Xurmatu ilçesinde yaşanıyor.
Rûdaw’a konuşan Xurmatu Kürtçe Eğitim Sorumlusu Ahmed Tarık geçtiğimiz yıl ilçede 32 Kürtçe okulda 550 öğretmenin görev yaptığını ve 4 bin 500 öğrencinin eğitim gördüğünü söyledi. Ahmed bu yılki istatistiklerin ise henüz derlenmediğini belirtti.
Ahmed Tarık, 2017 olayları ardından Xurmatu’da 8 Kürtçe okulun kapandığını 3 okulun ise restorasyona ihtiyacı olduğunu ve 5 yeni okulun ise açılması gerektiğini kaydetti.
“Bazı okullarda sınıf sayısının az olmasından dolayı 3 öğün eğitim görülüyor” diyen Tarık, “Xurmatu Irak yasalarına göre Selahaddin vilayetine bağlı. Bu bizim için çok sıkıntı yaratıyor. Çünkü Selahaddin idaresinin Kürtlere bakışı kötü, hiçbir talebimizi karşılamıyorlar. Kürtlere karşı izlenen siyasetten kaynaklı geçtiğimiz yıl 50 Kürtçe okul Arapça okula dönüştürüldü” ifadelerini kullandı.
Şengal’de Kürtçe eğitimde son durum
Şengal’de 30 bin Kürt öğrenci 54 okulda eğitim görüyor. Şengal'de de diğer Kürdistani bölgelerde olduğu gibi Kürtçe eğitimi engelliyor” şeklindeki iddialar Şengal Kürtçe Eğitim Müdürlüğünce reddedildi.
Rûdaw’a konuşan Şengal Kürtçe Eğitim Müdürü Meyser Hacı, “Şengal’de Kürtçe eğitim konusunda hiçbir sorun yaşamıyoruz” dedi.
Hacı' Şengal’deki okullarda öğrencilerin kendi talepleri doğrultusunda hem Arapça hem de Kürtçe dersler gördüğünü, dil tercihinin öğrencilere ve ailelere kaldığını belirtti.
Meyser Hacı bu yıl 2’si Şengal merkezde 2’si Duhok mülteci kampında olmak üzere 4 okulun açıldığını belirtti. Hacı şuan Şengal ilçesinde 54 okulda eğitimin sürdüğünü sözlerine ekledi.
Şengal’deki görevli öğretmenlerin yarısı Kürdistan Bölgesi hükümeti tarafından tayin ediliyor.[1]