پەڕتووکخانە پەڕتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان

جۆری گەڕان





گەڕان

گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەڕتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
بیروڕاکانتان
ڕاپرسی
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
هاوکارانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەڕتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
بیروڕاکانتان
ڕاپرسی
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
هاوکارانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2023
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 هاوکارانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان
 یارمەتی
بابەتی نوێ
دەربڕینی ئەندێشە لە موزیکدا
ناونیشانی پەڕتووک: دەربڕینی ئەندێشە لە موزیکدا
ناوی نووسەر: سیدنی فینگلشتاین
ناوی وەرگێڕ: ستار کەریم
شوێنی چاپ: سلێمانی
دەزگای پەخش: سەردەم [1]
دەربڕینی ئەندێشە لە موزیکدا
دیالۆگەکانی کۆتایی سەدە؛ هەڤپەیڤین لەگەڵ بیرمەندە هاوچەرخەکان
ناونیشانی پەڕتووک: دیالۆگەکانی کۆتایی سەدە؛ هەڤپەیڤین لەگەڵ بیرمەندە هاوچەرخەکان
ناوی نووسەر: ڕیچارد کیرنی
ناوی وەرگێڕ: دیار عەزیز شەریف [1]
دیالۆگەکانی کۆتایی سەدە؛ هەڤپەیڤین لەگەڵ بیرمەندە هاوچەرخەکان
عەزیز محەمەد دەدوێ
ناونیشانی پەڕتووک: عەزیز محەمەد دەدوێ
گفتوگۆ لەسەر نووسین: د. سەیف عەدانان ئەلقەیسی
ناوی وەرگێڕ: لوقمان باپیر
وەرگێڕان لە زمانی: عەرەبی
شوێنی چاپ: هەولێر
دەزگای پەخش: ناوەندی ئاشتی
ساڵی چاپ: 202
عەزیز محەمەد دەدوێ
یەکەمین ترپە عاشقانەکانی دڵم
ناونیشانی پەڕتووک: یەکەمین ترپە عاشقانەکانی دڵم
ناوی نووسەر: فروغ فروغزادە
ناوی وەرگێڕ: ڕەئوف بێگەرد و شەیدا سەڵاح [1]
یەکەمین ترپە عاشقانەکانی دڵم
پێشهاتەکانی سەدەی بیست و یەک
ناونیشانی پەڕتووک: پێشهاتەکانی سەدەی بیست و یەک
ناوی نووسەر: پۆل کنێدی
ناوی وەرگێڕ: سوارە قەڵادزەیی [1]
پێشهاتەکانی سەدەی بیست و یەک
پاشازادە
ناونیشانی پەڕتووک: پاشازادە
ناوی نووسەر: عەزیز نەسین
ناوی وەرگێڕ: ئەحمەد نووری
وەرگێڕان لە زمانی: عەرەبی
دەزگای پەخش: ناوەندی ئارام
ساڵی چاپ: 2009
ژمارەی چاپ: چاپی یەکەم [1]
پاشازادە
وەرگێڕانی ڕووخساری ئەوانیتر
ناونیشانی پەڕتووک: وەرگێڕانی ڕووخساری ئەوانیتر
ناوی نووسەر: چەند نووسەرێک
ناوی نووسەر: هەندرێن [1]
وەرگێڕانی ڕووخساری ئەوانیتر
ڕووی شاراوەی خوا
ناونیشانی پەڕتووک: ڕووی شاراوەی خوا
ناوی نووسەر: جێراڵد شرۆیدەر
ناوی وەرگێڕ: بنار جەبار
وەرگێڕان لە زمانی: ئینگلیزی
شوێنی چاپ: هەولێر
دەزگای چاپ و پەخش: تەفسیر
ژمارەی چاپ: چاپی یەکەم [1]
ڕووی شاراوەی خوا
بۆچی لێرەین؟
ناونیشانی پەڕتووک: بۆچی لێرەین؟
ناوی نووسەر: ئیسماعیل عەرەفە
ناوی وەرگێڕ: مزەفەر عەوڵا قەسرەێی
وەرگێڕان لە زمانی: عەرەبی
شوێنی چاپ: هەولێر
دەزگای چاپ و پەخش: تەفسیر
ژمارەی چاپ: چاپی یەکەم [1]
بۆچی لێرەین؟
کۆیلایەتی و ئیسلام
ناونیشانی پەڕتووک: کۆیلایەتی و ئیسلام
ناوی نووسەر: جۆناسان براون
ناوی وەرگێڕ: بنار جەبار
وەرگێڕان لە زمانی: ئینگلیزی
شوێنی چاپ: هەولێر
دەزگای چاپ و پەخش: تەفسیر
ژمارەی چاپ: چاپی یەکەم [1]
کۆیلایەتی و ئیسلام
نکوڵی لێ نەکراو
ناونیشانی پەڕتووک: نکوڵی لێ نەکراو
ناوی نووسەر: دۆگڵاس ئاکس
ناوی وەرگێڕ: بنار جەبار
وەرگێڕان لە زمانی: ئینگلیزی
شوێنی چاپ: هەولێر
دەزگای چاپ و پەخش: تەفسیر
ژمارەی چاپ: چاپی یەکەم [1]
نکوڵی لێ نەکراو
مناڵیم ئاسکێک بوو بەسەر پەلکەزێڕینەکاندا بازبازێنی دەکرد
ناونیشانی پەڕتووک: مناڵیم ئاسکێک بوو بەسەر پەلکەزێڕینەکاندا بازبازێنی دەکرد
ناوی نووسەر: کاروان عومەر کاکەسوور
شوێنی چاپ: هەولێر
چاپخانە: وەزارەتی پەروەردە
دەزگای پەخش: موکریانی
ساڵی چاپ: 2001
ژ
مناڵیم ئاسکێک بوو بەسەر پەلکەزێڕینەکاندا بازبازێنی دەکرد
هێشووەکانی یاسەمین
ناوی کارەکە: هێشووەکانی یاسەمین
ناوی هونەرمەند: ڕها موحسینی کرماشانی
قەبارە: cm60x60
تەکنیک: بۆیەی زەیتی
ساڵی دروستکردن: 2016
[1]
هێشووەکانی یاسەمین
زیرەک عەلی محەمەد
ناو: زیرەک
ناوی باوک: عەلی محەمەد
ساڵی لەدایکبوون: 1982
ڕۆژی کۆچی دوایی: 06-06-2023
شوێنی کۆچی دوایی: هەولێر
ژیاننامە
زیرەک محەمەد، کاسبکارێکی شاری هەولێر بوو، لە ڕۆژی 06-06-2023 لەلایەن ئاساییش
زیرەک عەلی محەمەد
چۆن بووم بە پرد؟
ناونیشانی پەڕتووک: 48 یاسای دەسەڵات
بیرەوەرییەکانی محەمەد ئەمین پێنجوێنی
سەرپەرشتیار و ئامادەکردنی: خەڵات عومەر
چەند سەرکردەی سیاسی کورد بەڕستەیەک پێناسەی کەسایەتی محەمەد ئەمین پێنجوێنی دەکەن
عەب
چۆن بووم بە پرد؟
کێ سالە شێتی کوشت؛ بەرگی 02
ناونیشانی پەڕتووک: کێ سالە شێتی کوشت؛ بەرگی 02
ناوی نووسەر: د. عەلی کەریم
ڕۆمانێکی ئەندێشەیی مێژووی واقیعی زۆر جوانە، نووسەر لەم ڕۆمانەدا زۆرجوان فیلمی تەمەنی ڕابردوومان دەخاتە پێش چاو. کە تێیدا خوێ
کێ سالە شێتی کوشت؛ بەرگی 02
کێ سالە شێتی کوشت؛ بەرگی 01
ناونیشانی پەڕتووک: کێ سالە شێتی کوشت؛ بەرگی 01
ناوی نووسەر: د. عەلی کەریم
ڕۆمانێکی ئەندێشەیی مێژووی واقیعی زۆر جوانە، نووسەر لەم ڕۆمانەدا زۆرجوان فیلمی تەمەنی ڕابردوومان دەخاتە پێش چاو. کە تێیدا خو
کێ سالە شێتی کوشت؛ بەرگی 01
دەنگی دەریا
ناونیشانی پەڕتووک: دەنگی دەریا - کۆمەڵە چیرۆک
ناوی نووسەر: ئەلبيرتۆ مۆراڤيا
ناوی وەرگێڕ: ئومێد تۆفیق
شوێنی چاپ: سلێمانی [1]
دەنگی دەریا
پشە سوور
ناونیشانی پەڕتووک: پشە سوور
ناوی نووسەر: ڕەئوف جەمیل [1]
پشە سوور
ڕامین ئەوینی نیشتمان
ناونیشانی پەڕتووک: ڕامین ئەوینی نیشتمان
ناوی نووسەر: ڕەفێق حسێن پەناهی
ناوی نووسەر: (Rafiq Hossein Panahi)
شوێنی چاپ: سوید
ئامادەکردنی: کەمپەینی ڕامین حسێن پەناهی
چاپخانە: 49کتێب
ساڵی چاپ: 2022
ڕامین ئەوینی نیشتمان
کاکۆ پیران
ناو: کاکۆ
نازناو: پیران
ژیاننامە
کاکۆ پیران یەکێکە لە ئەرشیڤوانانی ڕێکخراوی کوردیپێدیا، کە لە ڕێکەوتی 05-12-2022 بووە ئەندام لەو ڕێکخراوە. [1]
کاکۆ پیران
دیاردەی مەی خواردنەوە لەناو گەنجاندا؛ هۆکار و دەرئەنجامەکانی
ناونیشانی پەڕتووک: دیاردەی مەی خواردنەوە لەناو گەنجاندا؛ هۆکار و دەرئەنجامەکانی
ئامادەکردن و نووسین: حەمزە بەرزنجی [1]
دیاردەی مەی خواردنەوە لەناو گەنجاندا؛ هۆکار و دەرئەنجامەکانی
بیرەوەرییەکانی سەفەرخان
ناونیشانی پەڕتووک: بیرەوەرییەکانی سەفەرخان
چاوپێکەوتنى عەلى ئەشرەف دەروێشیان
ناوی وەرگێڕ: تەها عەبدوڵڵا فەرەج سێکانیانی
شوێنی چاپ: سلێمانی
ساڵی چاپ: 2022
ژمارەی چاپ: چاپی یەکەم [1]
بیرەوەرییەکانی سەفەرخان
پەنەپەتاکان؛ پێشەکییەکی زۆر کورت
ناونیشانی پەڕتووک: پەنەپەتاکان؛ پێشەکییەکی زۆر کورت
ناوی نووسەر: کریستیان و.مەک مێللن
ناوی وەرگێڕ: محەمەد میکائیل نادر
شوێنی چاپ: سلێمانی
دەزگای پەخش: جەمال عیرفان
ساڵی چاپ: 2022
ژمارەی چاپ: چاپ
پەنەپەتاکان؛ پێشەکییەکی زۆر کورت
جینەکان؛ پێشەکییەکی زۆر کورت
ناونیشانی پەڕتووک: جینەکان؛ پێشەکییەکی زۆر کورت
ناوی نووسەر: جۆناتان سلاک
ناوی وەرگێڕ: حسێن ڕابی
شوێنی چاپ: سلێمانی
دەزگای پەخش: دەزگای ڕۆشنبیریی جەمال عیرفان
ساڵی چاپ: 2021
ژمارەی چاپ: چاپی یە
جینەکان؛ پێشەکییەکی زۆر کورت
ئامار
بابەت 456,227
وێنە 93,518
پەڕتووک PDF 16,742
فایلی پەیوەندیدار 77,560
ڤیدیۆ 832
میوانی ئامادە 8
ئەمڕۆ 2,161
ڕاپرسی
   ڕاپرسی دەربارەی ڕێکخراوی کوردیپێدیا و ماڵپەڕەکەی!
بۆ پێشخستنی کارەکانی ڕێکخراوەکەمان و باشترکردنی ماڵپەڕەکەمان تکایە وەڵامی پرسیارەکانی ئەم ڕاپرسییەمان بدەرەوە..
زۆر سوپاس بۆ هاوکاریتان!
   ڕاپرسی دەربارەی ڕێکخراوی کوردیپێدیا و ماڵپەڕەکەی!
ژیاننامە
قادر مەردان
ژیاننامە
نەجات حەمید ئەحمەد
ژیاننامە
مەلا سدیق ئیلنجاغی
ژیاننامە
عومەر حاجی محەمەد قوربانی
ژیاننامە
مەلیکە ئاکباش
احذروا اندثار الفيليين
هەر کونج و ڕووداوێکی وڵات، لە ڕۆژهەڵاتەوە تا ڕۆژاوا، لە باکوورەوە تا باشوور... دەبێتە سەرچاوەی کوردیپێدیا!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: عربي
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0
احذروا اندثار الفيليين
کورتەباس

احذروا اندثار الفيليين
کورتەباس

الاستاذ الدكتور محمد تقي جون

دخل الفيليونالفيليون الاسلام بوصفهم (موال) بعد سقوط دولتهم الساسانية على يد العرب الفاتحين. و(الموالاة = الجرش) مبدأ أتاحه الإسلام لغير العرب للعيش مع العرب تأسيساً على قول الله () (يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ)، فيدخلون في عشائرهم ويلتحقون بأنسابهم برابطة لا تقل عن رابطة الدم العربية لضمان حقوقهم وتساويهم بأبناء العرب، أي جعلهم الانتماء بدرجة الأصلاء كما يوضح ذلك قول الرسول محمد (r): ” الولاء لحمة كلحمة النسب لا يباع ولا يوهب”، فسموا ب(الموالي) و(الحمراء).
وقد حقق الموالي الفيليون حضوراً مبهراً في عصر صدر الإسلام والعصر الأموي قبل أن يشاركهم الموالي الفرس في العصر العباسي، ويورد ابن عبد ربه نصاً يبين بروز موال أفذاذ غالبوا العرب فغلبوهم أحيانا في نواحي الحياة الجديدة كلها الفكرية والدينية ” قال ابن شهاب الزّهري: قدمت على عبد الملك بن مروان فقال لي: من أين قدمت يا زهريّ؟ قلت: من مكة، قال: فمن خلّفت يسودها؟ قلت عطاء بن أبي رباح، قال: أفمن العرب هو أم من الموالي؟ قلت: من الموالي، قال: فبم سادهم؟ قلت: بالديانة، قال: إنّ أهل الديانة والرّواية لينبغي أن يسودوا. قال: فمن يسود أهل اليمن؟ قلت: طاووس بن كيسان، قال: أفمن العرب هو أم من الموالي؟ قلت: من الموالي، قال: فبم سادهم؟ قلت: بما سادهم به عطاء، قال: فمن يسود أهل مصر؟ قلت: يزيد بن أبي حبيب، قال: أفمن العرب هو أم من الموالي؟ قلت: من الموالي، قال: فمن يسود أهل الشام؟ قلت: مكحول، قال: أمن العرب هو أم من الموالي؟ قلت: من الموالي، عبدٌ نوبيٌّ أعتقته امرأةٌ من هذيل، قال: فمن يسود أهل الجزيرة؟ قلت: ميمون بن مهران، قال: أمن العرب هو؟ قلت: بل من الموالي، قال: فمن يسود أهل خراسان؟ قلت: الضّحّاك بن مزاحم، قال: أفمن العرب هو؟ قلت: بل من الموالي، قال: فمن يسود أهل البصرة؟ قلت: الحسن البصري، قال: أفمن العرب هو؟ قلت: بل من الموالي، قال: ويلك فمن يسود أهل الكوفة؟ قلت: إبراهيم النّخعيّ، قال: أفمن العرب؟ قلت: من العرب، قال: ويلك فرّجت عنّي، والله ليسودنّ الموالي العرب حتى يخطب لها على المنابر والعرب تحتها، قال، قلت: يا أمير المؤمنين، إنّما هو دينٌ، من حفظه ساد، ومن ضيّعه سقط”.
ونرى أنهم في تلك الحقبة احتفظوا بخصوصياتهم إلا الدين أبدلوه بالإسلام. فكانوا متأثرين ومؤثرين إذ ادخلوا العجمة إلى العرب الأصلاء بفضل زواج العرب منهم.
ويقابل ما حققه الكرد الفيليون في المجتمع الإسلامي، فقدانهم فيما بعد هويتهم الكردية وتحولهم إلى جزء ذائب في فسيفساء هذا المجتمع. وإذا أشر بقية الكرد (كرديتهم) لسكناهم في مناطقهم الجبلية ككرد كردستان، فان الفيليين عاشوا في دشت المجتمع العربي وصاروا مستعربين. وقد حفظ لنا التاريخ هويات كردية فيلية لأشخاص مشهورين فقط، وهؤلاء لم يتركوا نتاجاً فيلياً، ومن خلال هؤلاء المشهورين تتأكد رغبة الكرد الفيليين في الذوبان في المجتمع العربي.
وقد ذابت عشائر كردية ساكنت العرب كعشيرة (جاوان) في الحلة وهي من (اللور)، فهذه العشيرة التي كانت لها صولات وجولات ورجالات بمختلف الاختصاصات، يقول عنها الدكتور مصطفى جواد: ” انقطعت إمارة جاوان بانقطاع الخلافة العباسية…ولم يقع اليَّ فيما قرأت من تواريخ اسم أمير ظهر بعد ذلك الزمان، والظاهر انهم استعربوا استعراباً تاماً، واندمجوا في عرب الفرات الأوسط”. وجاء في سيرة تاج العارفين الشيخ أبو الوفاء محمد الزاهد المتوفي في القرن السادس الهجري، انه كان نرجسي الأصل، وعشيرة جاوان تتفرع إلى النرجسية والبشيرية، وانه قال: أمسيت عجمياً وأصبحتُ عربياً(5). وقد هجا ابن الرومي اعجميا استعرب قائلا:
أإسماعيلُ من رَجلٍ تَعرَّب بعد ما شاخا
فأصبح من بني شَيْبانَ ضخم الشأن بذَّاخا
وصار أبوه بِسْطاماً وكان أبوه قَيْبَاخا
وصار يقول قُمْ عَنَّا وكان يقول قُوهَاخَا
وبهذا نعدّ الكرد الفيليين العراقيين ابتداء من الفتح الإسلامي والى نهاية العصر القديم مندثرين في المجتمع العراقي وهذا هو (الاندثار الفيلي الأول).
والفيليون في العصر الحديث يمثلون انتماءً لرحلات جديدة من پشتكو إلى العراق، وان كانوا على علاقة معينة بالموجات الفيلية المندثرة مع التسليم بأن أرض العراق موطنهم الاول. وقد جاءت الموجات الجديدة في زمن الصفويين الذين احتلوا العراق اذ كانوا يجندون الفيليين في معاركهم، كما أتاح حكم (ذي الفقار نخود الكلهري الفيلي) (1524- 1530م) فرصة نادرة للنزوح من لرستان وپشتكو والانتشار في محافظات العراق في الوسط والجنوب. وفي بغداد سكنوا أماكن عدة مثل محلة (عﮔد الأكراد) في باب الشيخ ومحلة (خان اللاوند). وقد اكتسبت هذه المناطق أسماءها بعد النزوح الفيلي، حيث تشير إلى سكناهم وحالتهم في التجنيد غير النظامي وهو ما تعنيه كلمة (لاوند) التركية، مما يشي بأن العثمانيين كانوا يشرفون على تجنيد وتدريب الفيليين في الحكومة النخودية المسنودة من الدولة العثمانية. ويذكر عباس العزاوي أن مدينة العمارة أنشئت عام 1278ﮪ/1860م، وكانت تسكنها عشيرة (دوزاده) من اللر الفيلية، وجملة عشائر بدوية، وهذا يعني انتقالا جماعيا لهذه العشيرة إلى العمارة.
وقد مرَّ ما ذكره راضي الطباطبائي انه في عام 1273ﮪ/ 1857م نزح عدد غير قليل من جبل ﭙشتكو بسبب ظلم حاشية حسين قلي خان. ولما كان ظلم الولاة متصلاً فحتماً ليس فقط في هذه السنة نزحوا ولا في زمن هذا الوالي، سوى ان انتقالات ممائلة لم تدوَّن. كما أن فشل الثوار في الالوار وپشتكو وتنكيل الشاه رضا ﭙهلوي بالفيليين عقب ذلك، أدى إلى هرب عائلات كثيرة إلى داخل العراق كما اخبرني والدي (رحمه الله). ودفع إلى الهجرة أيضاً انتقال آخر ولاة ﭙشتكو (غلام رضا) إلى بغداد بعد تهديد الشاه رضا إياه، إذ انتقلت عائلته الكبيرة ومعها الحاشية وكثيرون معهم، ولا يزال أقاربه موجودين في الكوت وغيرها. وسبَّب ترك غلام رضا ﭙشتكو نزوح أعداد غفيرة من الفيليين إلى زرباطية اذ كان لمعظمهم بساتين وأملاك في هذه الناحية.
ودليلنا على قرب العهد بالجيل الثاني من الفيليين تشابه لهجات الفيليين في العراق اليوم مع لهجات فيليي إيران لان الألفاظ والدلالة تتغير بسبب الزمن الطويل. كما ان عشائر الفيلية في العراق كلها لها أصل في إيران ولا توجد عشيرة فيلية واحدة في العراق بلا مقابل في إيران.
والفيليون الذين اختاروا الطريق الذي سلكه أسلافهم في العيش مع عرب العراق يمرون بمحنة الاستعراب نفسها، وهم اليوم يتعرضون إلى اندثار ثان وإذا وقع فهو الأخير بعدما استقرت الدول وحددت الهجرة، وهذا الاندثار أبشع وأشنع من الأول؛ لان فيليي العهود الإسلامية استعربوا عن طيب خاطر حباً بالإسلام والمجتمع الذي منحهم الأمن والطمأنينة والمستقبل، أما فيليو اليوم فقد استعربوا خوفاً ورعباً، والأولى بالمجتمع العراقي العربي أن يؤمِّنهم على كرديتهم ويتقبل ولاءهم فليس ثمة كرد سيأتون بعد هؤلاء اذا اندثروا. وقد أعرض عباس العزاوي عن ذكر عشائرهم في كتابه (عشائر العراق) لعدم انطباق الوضع العشائري عليهم قائلا:” إن قبائل الفيلية وفروعها منتشرة في مختلف الأنحاء العراقية في ألوية: ديالى وبغداد والكوت والعمارة والبصرة.. إلا أنها لم تكن بوضع قبائل متشخصة، وإنما مالت إلى المدن والقرى أفراداً، وفي بعض المواطن تكونت منها كثرة ولم تكن بوضع قبائلي.
ان تفاقم ظاهرة الاستعراب بعد سقوط صدام ينذر بأن الفيليين سينقرضون تماما خلال جيل او جيلين قادمين بغض النظر عن مناقشة الاسباب والدواعي.[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (عربي) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
ئەم بابەتە 263 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | عربي | www.sotaliraq.com
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 12
پۆل: کورتەباس
زمانی بابەت: عربي
ڕۆژی دەرچوون: 12-09-2022 (1 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: ڕەخنەی سیاسی
پۆلێنی ناوەڕۆک: وتار و دیمانە
پۆلێنی ناوەڕۆک: کۆمەڵایەتی
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
زمان - شێوەزار: عەرەبی
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 84%
84%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هەژار کامەلا )ەوە لە: 05-01-2023 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 14-01-2023 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 14-01-2023 باشترکراوە
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 263 جار بینراوە

ڕۆژەڤ
قادر مەردان
لە زمانی خۆیەوە:
لە ساڵی 1937 لە شاری کەرکووک لەدایکبووم، مەردان باوکمە نازناو و عەشیرەت نییه. لەتەمەندی 6 بۆ 7 ساڵی وردەوردە دەستم کردووە بەگۆرانی وتن و لە ساڵەکانی 1956 لەئیزگەی بەغدا یەکەم گۆرانیم تۆمارکردووه.
ڕۆژی 08-06-2014 هونەرمەند (قادر مەردان) لە تەمەنی 76 ساڵیدا لەسوید کۆچی دوایی کرد.
قادر مەردان
نەجات حەمید ئەحمەد
ساڵی 1961 لە شاری کەرکووک لە دایک بووە.
-خوێندنی سەرەتایی وناوەندی و دوا ناوەندیی لە شاری کەرکووک تەواوکردووە.
- ساڵی 1980 لە کۆلێژی ئادابی موستەنسریە لە بەغدا /بەشی زمانی فەرەنسی وەردەگیرێ،
- 1984 بەڵگەنامەی بەکالۆریۆس لە زمانی فەرەنسی وەردەگرێت.
- 1986 دەچێتە شاخ و لە ڕیزەکانی پێشمەرگەی کوردستان و لەنێو باڵی شۆڕشگێڕانی کوردستانی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کاردەکات.بە تایبەتی لە کاری ڕۆژنامەگەری.
- ساڵی 1995 لە بەشی فەرەنسیی گوێبیستیی ڕاگەیاندنی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کار دەکات.
- س
نەجات حەمید ئەحمەد
مەلا سدیق ئیلنجاغی
ناوی تەواوی (سدیق عوسمان مەحمود) لەبنەماڵەی دەروێش خدری ئیلنجاغی شێخانانە.
ساڵی 1924 لە گوندی (داربەسەر) هاتۆتە ژیانەوە، ئەوێ ڕۆژێ باوکی بۆ بژێوی ژیان لەوێ نیشتەجێ بووە.
بۆ یەکەمجار لە گوندی (بایزئاغا) لەلای مامۆستا (مەلا یاسین بانی مارانی) خوێندویەتی.
دواتر گەڕاوەتەوە دابەسەرلەوێوە بۆ سالەیی تا لەبەر بچوکی بە باوکیان وتوە: مەمەوشیرت بۆ هێناوە؟!
لە 10ساڵی گەراوەتەوە ئیلنجاغی گەورەو لەلای شێخ مەلا سدیق خوێندویەتی.
دواتر بۆ سێکانی و ئۆمەرگومبەت وئاوماڵ وسێبیران وحاجی لالە وئازیانە وکۆیە ل
مەلا سدیق ئیلنجاغی
عومەر حاجی محەمەد قوربانی
ناو: عومەر
ناوی باوک: حاجی محەمەد
ساڵی لەدایکبوون: 1940
ڕۆژی کۆچی دوایی: 09-06-2022
شوێنی لەدایکبوون: شارۆچکەی پێنجوێن
شوێنی کۆچی دوایی: شاری سلێمانی
ژیاننامە
مامۆستا عومەری حاجی محەمەد قوربانی لە ساڵی 1940 لە پێنجوێن لەدایکبووە و خوێندنی سەرەتای لەو شارە تەواوکردووە، خوێندنی ناوەندی و دواناوەنی لە سلێمانی تەواوکردووە، لە ساڵی 1960 بووە بە مامۆستا و یەکەم پەیوەندی لە گوندی نزارە بووە.
مامۆستا عومەری حاجی محەمەد قوربانی باوکی هونەرمەند ئاسۆ عومەر سوارەیە و خاوەنی 4 کوڕ و 4 کچ بووە، لە ڕۆژ
عومەر حاجی محەمەد قوربانی
مەلیکە ئاکباش
ناو: مەلیکە
نازناو: ئاکباش
ڕۆژی کۆچی دوایی: 08-06-2022
شوێنی لەدایکبوون: ماردین
شوێنی کۆچی دوایی: ئەڵمانیا
ژیاننامە
پەنابەرێکی کوردی خەڵکی ماردینە، تەمەنی15 ساڵە، ڕۆژی 08-06-2022 لە وێستگەیەکی شەمەندەفەر لە نزیک شاری میونشن ژیانی لە دەست دا.
مەلیکە لە ئیتاڵیا لە شەمەندەفەرێکی بارهەڵگردا کە بەرەو ئەڵمانیا بەڕێوە بووە، خۆی شاردووەتەوە و کاتێک شەمەندەفەرەکە گەیشتووەتە میونشن، ئەم خۆی فڕێ داوەتە خوارەوە و لەو کاتەدا جەستەی بەر هێڵی کارەبای بەرزەپاڵەپەستۆی شەمەندەفەرەکە کەوتووە و دەستبەجێ گیان
مەلیکە ئاکباش
بابەتی نوێ
دەربڕینی ئەندێشە لە موزیکدا
ناونیشانی پەڕتووک: دەربڕینی ئەندێشە لە موزیکدا
ناوی نووسەر: سیدنی فینگلشتاین
ناوی وەرگێڕ: ستار کەریم
شوێنی چاپ: سلێمانی
دەزگای پەخش: سەردەم [1]
دەربڕینی ئەندێشە لە موزیکدا
دیالۆگەکانی کۆتایی سەدە؛ هەڤپەیڤین لەگەڵ بیرمەندە هاوچەرخەکان
ناونیشانی پەڕتووک: دیالۆگەکانی کۆتایی سەدە؛ هەڤپەیڤین لەگەڵ بیرمەندە هاوچەرخەکان
ناوی نووسەر: ڕیچارد کیرنی
ناوی وەرگێڕ: دیار عەزیز شەریف [1]
دیالۆگەکانی کۆتایی سەدە؛ هەڤپەیڤین لەگەڵ بیرمەندە هاوچەرخەکان
عەزیز محەمەد دەدوێ
ناونیشانی پەڕتووک: عەزیز محەمەد دەدوێ
گفتوگۆ لەسەر نووسین: د. سەیف عەدانان ئەلقەیسی
ناوی وەرگێڕ: لوقمان باپیر
وەرگێڕان لە زمانی: عەرەبی
شوێنی چاپ: هەولێر
دەزگای پەخش: ناوەندی ئاشتی
ساڵی چاپ: 202
عەزیز محەمەد دەدوێ
یەکەمین ترپە عاشقانەکانی دڵم
ناونیشانی پەڕتووک: یەکەمین ترپە عاشقانەکانی دڵم
ناوی نووسەر: فروغ فروغزادە
ناوی وەرگێڕ: ڕەئوف بێگەرد و شەیدا سەڵاح [1]
یەکەمین ترپە عاشقانەکانی دڵم
پێشهاتەکانی سەدەی بیست و یەک
ناونیشانی پەڕتووک: پێشهاتەکانی سەدەی بیست و یەک
ناوی نووسەر: پۆل کنێدی
ناوی وەرگێڕ: سوارە قەڵادزەیی [1]
پێشهاتەکانی سەدەی بیست و یەک
پاشازادە
ناونیشانی پەڕتووک: پاشازادە
ناوی نووسەر: عەزیز نەسین
ناوی وەرگێڕ: ئەحمەد نووری
وەرگێڕان لە زمانی: عەرەبی
دەزگای پەخش: ناوەندی ئارام
ساڵی چاپ: 2009
ژمارەی چاپ: چاپی یەکەم [1]
پاشازادە
وەرگێڕانی ڕووخساری ئەوانیتر
ناونیشانی پەڕتووک: وەرگێڕانی ڕووخساری ئەوانیتر
ناوی نووسەر: چەند نووسەرێک
ناوی نووسەر: هەندرێن [1]
وەرگێڕانی ڕووخساری ئەوانیتر
ڕووی شاراوەی خوا
ناونیشانی پەڕتووک: ڕووی شاراوەی خوا
ناوی نووسەر: جێراڵد شرۆیدەر
ناوی وەرگێڕ: بنار جەبار
وەرگێڕان لە زمانی: ئینگلیزی
شوێنی چاپ: هەولێر
دەزگای چاپ و پەخش: تەفسیر
ژمارەی چاپ: چاپی یەکەم [1]
ڕووی شاراوەی خوا
بۆچی لێرەین؟
ناونیشانی پەڕتووک: بۆچی لێرەین؟
ناوی نووسەر: ئیسماعیل عەرەفە
ناوی وەرگێڕ: مزەفەر عەوڵا قەسرەێی
وەرگێڕان لە زمانی: عەرەبی
شوێنی چاپ: هەولێر
دەزگای چاپ و پەخش: تەفسیر
ژمارەی چاپ: چاپی یەکەم [1]
بۆچی لێرەین؟
کۆیلایەتی و ئیسلام
ناونیشانی پەڕتووک: کۆیلایەتی و ئیسلام
ناوی نووسەر: جۆناسان براون
ناوی وەرگێڕ: بنار جەبار
وەرگێڕان لە زمانی: ئینگلیزی
شوێنی چاپ: هەولێر
دەزگای چاپ و پەخش: تەفسیر
ژمارەی چاپ: چاپی یەکەم [1]
کۆیلایەتی و ئیسلام
نکوڵی لێ نەکراو
ناونیشانی پەڕتووک: نکوڵی لێ نەکراو
ناوی نووسەر: دۆگڵاس ئاکس
ناوی وەرگێڕ: بنار جەبار
وەرگێڕان لە زمانی: ئینگلیزی
شوێنی چاپ: هەولێر
دەزگای چاپ و پەخش: تەفسیر
ژمارەی چاپ: چاپی یەکەم [1]
نکوڵی لێ نەکراو
مناڵیم ئاسکێک بوو بەسەر پەلکەزێڕینەکاندا بازبازێنی دەکرد
ناونیشانی پەڕتووک: مناڵیم ئاسکێک بوو بەسەر پەلکەزێڕینەکاندا بازبازێنی دەکرد
ناوی نووسەر: کاروان عومەر کاکەسوور
شوێنی چاپ: هەولێر
چاپخانە: وەزارەتی پەروەردە
دەزگای پەخش: موکریانی
ساڵی چاپ: 2001
ژ
مناڵیم ئاسکێک بوو بەسەر پەلکەزێڕینەکاندا بازبازێنی دەکرد
هێشووەکانی یاسەمین
ناوی کارەکە: هێشووەکانی یاسەمین
ناوی هونەرمەند: ڕها موحسینی کرماشانی
قەبارە: cm60x60
تەکنیک: بۆیەی زەیتی
ساڵی دروستکردن: 2016
[1]
هێشووەکانی یاسەمین
زیرەک عەلی محەمەد
ناو: زیرەک
ناوی باوک: عەلی محەمەد
ساڵی لەدایکبوون: 1982
ڕۆژی کۆچی دوایی: 06-06-2023
شوێنی کۆچی دوایی: هەولێر
ژیاننامە
زیرەک محەمەد، کاسبکارێکی شاری هەولێر بوو، لە ڕۆژی 06-06-2023 لەلایەن ئاساییش
زیرەک عەلی محەمەد
چۆن بووم بە پرد؟
ناونیشانی پەڕتووک: 48 یاسای دەسەڵات
بیرەوەرییەکانی محەمەد ئەمین پێنجوێنی
سەرپەرشتیار و ئامادەکردنی: خەڵات عومەر
چەند سەرکردەی سیاسی کورد بەڕستەیەک پێناسەی کەسایەتی محەمەد ئەمین پێنجوێنی دەکەن
عەب
چۆن بووم بە پرد؟
کێ سالە شێتی کوشت؛ بەرگی 02
ناونیشانی پەڕتووک: کێ سالە شێتی کوشت؛ بەرگی 02
ناوی نووسەر: د. عەلی کەریم
ڕۆمانێکی ئەندێشەیی مێژووی واقیعی زۆر جوانە، نووسەر لەم ڕۆمانەدا زۆرجوان فیلمی تەمەنی ڕابردوومان دەخاتە پێش چاو. کە تێیدا خوێ
کێ سالە شێتی کوشت؛ بەرگی 02
کێ سالە شێتی کوشت؛ بەرگی 01
ناونیشانی پەڕتووک: کێ سالە شێتی کوشت؛ بەرگی 01
ناوی نووسەر: د. عەلی کەریم
ڕۆمانێکی ئەندێشەیی مێژووی واقیعی زۆر جوانە، نووسەر لەم ڕۆمانەدا زۆرجوان فیلمی تەمەنی ڕابردوومان دەخاتە پێش چاو. کە تێیدا خو
کێ سالە شێتی کوشت؛ بەرگی 01
دەنگی دەریا
ناونیشانی پەڕتووک: دەنگی دەریا - کۆمەڵە چیرۆک
ناوی نووسەر: ئەلبيرتۆ مۆراڤيا
ناوی وەرگێڕ: ئومێد تۆفیق
شوێنی چاپ: سلێمانی [1]
دەنگی دەریا
پشە سوور
ناونیشانی پەڕتووک: پشە سوور
ناوی نووسەر: ڕەئوف جەمیل [1]
پشە سوور
ڕامین ئەوینی نیشتمان
ناونیشانی پەڕتووک: ڕامین ئەوینی نیشتمان
ناوی نووسەر: ڕەفێق حسێن پەناهی
ناوی نووسەر: (Rafiq Hossein Panahi)
شوێنی چاپ: سوید
ئامادەکردنی: کەمپەینی ڕامین حسێن پەناهی
چاپخانە: 49کتێب
ساڵی چاپ: 2022
ڕامین ئەوینی نیشتمان
کاکۆ پیران
ناو: کاکۆ
نازناو: پیران
ژیاننامە
کاکۆ پیران یەکێکە لە ئەرشیڤوانانی ڕێکخراوی کوردیپێدیا، کە لە ڕێکەوتی 05-12-2022 بووە ئەندام لەو ڕێکخراوە. [1]
کاکۆ پیران
دیاردەی مەی خواردنەوە لەناو گەنجاندا؛ هۆکار و دەرئەنجامەکانی
ناونیشانی پەڕتووک: دیاردەی مەی خواردنەوە لەناو گەنجاندا؛ هۆکار و دەرئەنجامەکانی
ئامادەکردن و نووسین: حەمزە بەرزنجی [1]
دیاردەی مەی خواردنەوە لەناو گەنجاندا؛ هۆکار و دەرئەنجامەکانی
بیرەوەرییەکانی سەفەرخان
ناونیشانی پەڕتووک: بیرەوەرییەکانی سەفەرخان
چاوپێکەوتنى عەلى ئەشرەف دەروێشیان
ناوی وەرگێڕ: تەها عەبدوڵڵا فەرەج سێکانیانی
شوێنی چاپ: سلێمانی
ساڵی چاپ: 2022
ژمارەی چاپ: چاپی یەکەم [1]
بیرەوەرییەکانی سەفەرخان
پەنەپەتاکان؛ پێشەکییەکی زۆر کورت
ناونیشانی پەڕتووک: پەنەپەتاکان؛ پێشەکییەکی زۆر کورت
ناوی نووسەر: کریستیان و.مەک مێللن
ناوی وەرگێڕ: محەمەد میکائیل نادر
شوێنی چاپ: سلێمانی
دەزگای پەخش: جەمال عیرفان
ساڵی چاپ: 2022
ژمارەی چاپ: چاپ
پەنەپەتاکان؛ پێشەکییەکی زۆر کورت
جینەکان؛ پێشەکییەکی زۆر کورت
ناونیشانی پەڕتووک: جینەکان؛ پێشەکییەکی زۆر کورت
ناوی نووسەر: جۆناتان سلاک
ناوی وەرگێڕ: حسێن ڕابی
شوێنی چاپ: سلێمانی
دەزگای پەخش: دەزگای ڕۆشنبیریی جەمال عیرفان
ساڵی چاپ: 2021
ژمارەی چاپ: چاپی یە
جینەکان؛ پێشەکییەکی زۆر کورت
ئامار
بابەت 456,227
وێنە 93,518
پەڕتووک PDF 16,742
فایلی پەیوەندیدار 77,560
ڤیدیۆ 832
میوانی ئامادە 8
ئەمڕۆ 2,161
ڕاپرسی
   ڕاپرسی دەربارەی ڕێکخراوی کوردیپێدیا و ماڵپەڕەکەی!
بۆ پێشخستنی کارەکانی ڕێکخراوەکەمان و باشترکردنی ماڵپەڕەکەمان تکایە وەڵامی پرسیارەکانی ئەم ڕاپرسییەمان بدەرەوە..
زۆر سوپاس بۆ هاوکاریتان!
   ڕاپرسی دەربارەی ڕێکخراوی کوردیپێدیا و ماڵپەڕەکەی!

Kurdipedia.org (2008 - 2023) version: 14.58
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 2.094 چرکە!