پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
ناسر ئیسماعیل حەسەن
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
نەشوان نایف عەزیز سلێمان
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
نەواف ئیسماعیل حەسەن سەعید
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هاڤین خێرۆ حەسەن
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هەزار موراد معکۆ عەنۆ
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هوەیدە ئیلیاس خرمش شێخۆ
28-03-2024
سروشت بەکر
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی موشیر دیوان،
28-03-2024
سارا سەردار
پارت و ڕێکخراوەکان
کارۆ
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
28-03-2024
سارا سەردار
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ئامار
بابەت 514,830
وێنە 104,284
پەرتووک PDF 18,893
فایلی پەیوەندیدار 94,732
ڤیدیۆ 1,234
شەهیدان
موسا عەنتەر
ژیاننامە
کەرەمێ سەیاد
ژیاننامە
مونیرە ساڵح عەبدولڕەحمان
شەهیدان
ژینا ئەمینی
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
ئەدەب و سانسۆر
هەر کونج و ڕووداوێکی وڵات، لە ڕۆژهەڵاتەوە تا ڕۆژاوا، لە باکوورەوە تا باشوور... دەبێتە سەرچاوەی کوردیپێدیا!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

ئەدەب و سانسۆر

ئەدەب و سانسۆر
ئەدەب و سانسۆر
جۆن سەزەلەند
لە تورکییەوە: #فەرهاد چۆمانی#

هەروەک چۆن مێژووش نیشانی داوە هەرکاتێک ئەدەب لەژێر فشاردا بووبێت، کۆتوبەند کرابێت یاخود هەر کاتێک لە ئاوارەییدا نووسرابێت، کاری گەورەی لە دەست هاتووە. لە هەموو شوێنێک و لە هەر دەورانێکی مێژوودا دیکتاتۆرەکان نیگەرانییان لە ناوەرۆکی پەڕتووکەکان هەبووە. پەڕتووک بەلای دەسەڵاتەوە ئارامی دەشێوێنێت و وەک ماتەوزەیەکی شێواندنی دەوڵەت چاوی لێکراوە. وەک دەزانرێت ئەفلاتوون دەستەبەرکردنی ئاساییشی دەوڵەت بە دوورخستنەوەی سەرجەم شاعیران دەزانێت.
بەدرێژایی چاخەکان، بە ئەمڕۆشەوە ئەمە نەگۆڕاوە. ئەو چینەی کە نووسەرانی گەورەشی تێدان، لەگەڵ ڕقی دەسەڵات بەرەوڕوون. لیستی درێژی ئەو نووسەرانەی ژیانی خۆیان کردووەتە قوربانی ئەدەب جێی سەرنجە. دانیاڵ دیفۆ بەهۆی نووسینی شیعری ساتیرییەوە کەوتە زیندان. دەگوترێت کاتێک بە ستوونی سووکایەتیپێکردنەوە بەستراوەتەوە خەڵکەکە لەباتی ئەوەی هێلکەی تێبگرن، گوڵیان بۆ هەڵداوە. سەلمان ڕوشدی بەهۆی ئەو ڕۆمانە ڕەخنەییەی کە نووسی، ناچار بوو دە ساڵی تەمەنی لە ماڵی ئاساییش بەسەر ببات. جۆن میڵتن ناچار بوو وڵاتەکەی بەجێبهێڵێت و لە دوای خۆیەوە ئەو ڕۆمانانەی بەجێهێشت کە سووتێنران. لە بەرهەمەکەیدا، کە بە ناوی ئاریۆپاگێتیکایە و لەبارەی ئازادی ڕادەربڕینەوەیە، دەڵێت: لەنێوبردنی پەڕتووکێکی باش، هاوشانە لەگەڵ لەنێوبردنی مرۆڤێک. ئەو کەسەی مرڤێک دەکوژێت، ڕۆحلەبەرێک کە مێشکی بەکاردەهێنێت و ڕوخساری خوداوەند دەسڕێتەوە. ئەو کەسەی پەڕتووکێکیش لەنێودەبات خودی عەقڵە.

پەڕتووکە مەترسیدارەکان
کۆمەڵگە جیاوازەکان لەبارەی پەڕتووکە مەترسیدارەکانەوە کاردانەوەی جیاواز نیشان دەدەن. بە بەراوردکاری لەنێوان وڵاتانی وەک فەرەنسا، ڕوسیا، ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، ئەڵمانیا و بەڕیتانیا ئەمە بە ڕوونی دەهێنێتە بەرچاو. هەر کام لەو وڵاتانە بەشێوەی تایبەتی خۆی شەڕی بەرانبەر ئەدەب ڕاگەیاندووە یاخود سنوورداری بۆ ئەدەب هێناوەتە پێشەوە. ڕژێمی بەر لە شۆڕشی فەرەنسی بەتەواوی چاپ و بڵاوکردنەوەی خستبووە ژێر کۆنترۆڵی خۆیەوە. مەرج بووە هەر پەڕتووکێک بە تایبەتمەندیی خۆیەوە ئیزن لە دەوڵەت وەربگرێت. ئەو پەڕتووکانەی هاوشێوەی کاندیدی ڤۆڵتێر، کە ڕێگەپێدانی دەوڵەتیان نەبووە، وەک چەکی شۆڕش سەیرکراون. ئەو نووسەرە ڕۆشنگەرانەی لەدەرەوەی وڵاتەکەیان پەڕتووکەکانیان نووسیوە، لەنێو خۆی وڵاتەکەیان وەک نارنجۆکی ئایدۆلۆژی مامەڵەیان لەگەڵدا کراوە.

پەڕتووکەکانی ئێمیل زۆلا قەدەغەکران
لەگەڵ هاتنی شۆڕشی فەرەنسی دەستەبەری ئازادییەکان کرا، بەڵام لەگەڵ هاتنە سەر دەسەڵاتی ناپلیۆن دووبارە ئازادییەکان سنووردارکرانەوە. لە ساڵی 1857 دوو پەڕتووک لەو وڵاتەدا بڵاوبوونەوە و دەستبەجێ نووسەرەکانیان دادگاییکران. یەکێکیان ڕۆمانی مادام بۆڤاری فلۆبێرت و بژاردەی شیعرەکانی گوڵەکانی خراپەی بۆدلێر. هەردووکیان بە پێشێلکردنی ئاکاری گشتی تۆمەتبارکران. بەڵام دواتر ئەو دۆزەی دژ بەو دوو پەڕتووکە کرایەوە، کە لە فەرەنسای ئەمڕۆییدا لە ڕیزی شکۆدارترین بەرهەمەکان دادەنرێن، وایان کرد فراوانترین بوار بە ئەدەبی ئەو وڵاتە بدەن. لەو وڵاتانەی بە زمانی ئینگلیزی قسە دەکەن سەرەتا پەڕتووکەکانی ئێمیل زۆلا قەدەغەکران، بەڵام دوای ئەوەی ئەدەبی ئەو وڵاتەیان بردە ئاستێکی تر ئیتر ئازاد بوون.
لە بەڕیتانیا ئازادییەکان زیاتر دوای شەڕی یەکەمی جیهانی جێگەیان گرت. تاوەکو سەدەی هەشت پێشینە بۆ کۆنترۆڵی سیاسیی بوو. هەر نووسەرێک بۆ دەسەڵات مایەی بێزاری بوایە، بەبێ ئەوەی دادگایی بکرێت بە قوللەی لەندەنەوە هەڵدەواسرا یاخود وەکوو دێفۆ دادگایی دەکرا و بە ستوونی شەرمەزارکردنەوە هەڵدەواسرا.
بە تایبەت سانسۆری شانۆ لە بەڕیتانیا بۆ ماوەیەکی درێژ بەردەوام بوو. چونکە شوێنی نماییشکردنی شانۆ شوێنی کۆبوونەوە بوو و بینەرانیش قەرەباڵغییەک بوون کە بە ئاسانی کێشەیان دەنایەوە. سانسۆری شانۆ تاوەکو ساڵی 1960 بەردەوام بوو.
بەشێوەیەکی سەیر دوای ئەوەی ڕۆمانی خۆشەویستی شاتەرلی خانم ی دی. ئێچ لۆرانس بڵاوبووەوە و هیچ ناڕەزایی و سکانداڵێکی بەدوای خۆیدا نەهێنا. ئەمە وای کرد ڕێگە لە بەردەم ئازادییەکان خۆش بکات لە بەڕیتانیا.
لە سەردەمی ڕوسیای قەیسەردا بەشێک لە گەورەترین بەرهەمە ئەدەبییەکان کەوتنە ژێر فشاری بیرۆکراسیەتی سانسۆری قەیسەرەوە. لێرەشدا یەکێک لە پارادۆکسەکانی مێژووی ئەدەب دێتەبەر چاومان: نووسەران بۆ ئەوەی لە بەربەستی چاودێرە بێتواناکان دەربچن ئاستی شانۆییەکانیان بەرزکردەوە. بۆ ئەمەش ڕێگەیەکی جیاواتریان بەکارهێناوە بۆ خۆدزینەوە لە ڕەخنەی کۆمەڵایەتی. بۆ نموونە دۆستۆیڤسکی باس لە هەماهەنگی و هاو دەستی ئەو سێ برایە دەکات کە دەیانەوێ ئەو باوکەی بەرگەی ناگرن بکوژن. قەیسەریش لەلایەن خەڵکەوە وەک باوکی بچکۆلە ناودەبرێت.

ئەو ئازادییە ڕەها نەبوو
لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لەلایەن پیوریتانییەکانەوە ئازادی ڕادەربڕین و نووسین و خوێندنەوە دامەزرا. ئازادی ئاخاوتن لە ساڵی 1787 لە دەستووری ئەمریکادا لە مادەی یەکەمدا جێگیرکرا. بەڵام ئەو ئازادییە ڕەها و گەردوونی نەبوو. لە پێکهاتەی فشاری فیدراڵیدا و ئەو ئازادییانە تێکەڵ بوون. ئەو بەرهەمە ئەدەبییەی لە بۆستن قەدەغە بوو لە نیویۆرک نەدەفرۆشرا.
لە ئەڵمانیا لە ساڵانی 1913-1933 لە کۆماری ڤایماردا لە ڕەهەندە مێژووییەکەیەوە بە ڕووکار ڕژێمێکی ئازادیخوازانە هەبوو. برێخت کە ئۆپێرای The Threepenny Opera نووسی لە سەردەمی خۆیدا هاوشێوەی نەبینراوە، فۆڕمێکی سیاسی و شۆڕشگێڕانەی لە شانۆ داهێنا و ئاسەوار و جێپەنجەی خۆی بەسەر هەموو جیهانەوە بەجێهێشت. کاتێک فاشیستەکان هاتنە سەر دەسەڵات، دەستیان کرد بە فشارێکی زۆردارانە. پەڕتووکەکان سووتێنران.جگە لەوەی کە حزبەکەیان بواریان پێ داوە ڕێگەیان بە هیچ شتێکی تر نەدا و هەوڵیان دا هۆشی تەواوی گەل بخەنە ژێر کۆنترۆڵی خۆیانەوە. بۆ ماوەی دە ساڵ هیچ بەرهەمێک بڵاونەبووەوە کە بەهای مێژوویی هەبێت. لەوەش خراپتر دوای ڕوخانی ڕژێمی فاشیستی ئەو ژەهرە بوو کە لە دوای ڕووخانی لە دوای خۆیەوە بەجێی هێشت.
تاوەکو ئێستاش خەبات دژی سانسۆر درێژەی هەیە. وەک مێژووش نیشانی داوە کاتێک ئەدەب لەژێر فشار و سانسۆردا دەبێت، یاخود زنجیر و کۆتوبەند دەکرێت بەرهەمی بەپێزی ئەدەبی دێنە ئاراوە. بگرە وەکوو قەقنەس لە خۆڵەمێشی خۆیەوە دێتەوە بوون. ئەمەش خەباتی بەرچاوی ڕۆحیەتی مرۆڤبوونە.[1]

سەرچاوە: oggito
ئەم بابەتە 471 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەڕی کوردستانی نوێ - 24-11-2022
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 2
ژیاننامە
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 04-11-2022 (2 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: ئەدەبی / ڕەخنەی ئەدەبی
پۆلێنی ناوەڕۆک: وتار و دیمانە
جۆری دۆکومێنت: وەرگێڕدراو
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 92%
92%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان عەلی )ەوە لە: 25-01-2023 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 25-01-2023 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( زریان عەلی )ەوە لە: 25-01-2023 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 471 جار بینراوە
ژیاننامە
مژدە جەمال کەمالەدین
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
14-03-2024
کورتەباس
پەرلەمانتارێکی ئاکپارتی: بۆ...
ژیاننامە
ژیان عەلادین
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێ...
پەرتووکخانە
فلاشباک؛ لە دەفتەری بیرەوەر...
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
27-01-2024
کورتەباس
گفتوگۆیەکی ئەردال ئویز لەگە...
ژیاننامە
بەرزان بەلەسۆیی
ژیاننامە
مەلا عەبدوڵڵای وەڕازی
کورتەباس
غەفار .. چێشتلێنەرەکەى زەما...
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
بە ئەوینت ڕابردووم بسڕەوە
پەرتووکخانە
دووبارە پێناسەکردنەوەی کورد...
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
04-03-2024
کورتەباس
گوتەبێژی دەم پارتی: لایەنگر...
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
19-03-2024
پەرتووکخانە
بە تیشکی ئیشقت ئەدرەوشێمەوە
ژیاننامە
سەید ئەحمەد حەسەنی فەرد
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
مەیان خاتوون
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
شارستانیی کۆلاپس، ژیان و خۆ...
ژیاننامە
ڕێناس ڕزگار
ژیاننامە
کەمال محەمەد ڕەمزی
ژیاننامە
درەخشان فەرەج سەعدون
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
29-01-2024
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
کورتەباس
زانایەکی ئایینی.. نەورۆز، ب...

ڕۆژەڤ
شەهیدان
موسا عەنتەر
10-11-2008
هاوڕێ باخەوان
موسا عەنتەر
ژیاننامە
کەرەمێ سەیاد
08-03-2015
هاوڕێ باخەوان
کەرەمێ سەیاد
ژیاننامە
مونیرە ساڵح عەبدولڕەحمان
29-05-2022
شەنە ئەحمەد
مونیرە ساڵح عەبدولڕەحمان
شەهیدان
ژینا ئەمینی
17-09-2022
شەنە ئەحمەد
ژینا ئەمینی
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
28-03-2024
سارا سەردار
قەڵای حەسەن ئاباد
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
ناسر ئیسماعیل حەسەن
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
نەشوان نایف عەزیز سلێمان
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
نەواف ئیسماعیل حەسەن سەعید
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هاڤین خێرۆ حەسەن
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هەزار موراد معکۆ عەنۆ
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هوەیدە ئیلیاس خرمش شێخۆ
28-03-2024
سروشت بەکر
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی موشیر دیوان،
28-03-2024
سارا سەردار
پارت و ڕێکخراوەکان
کارۆ
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
28-03-2024
سارا سەردار
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ئامار
بابەت 514,830
وێنە 104,284
پەرتووک PDF 18,893
فایلی پەیوەندیدار 94,732
ڤیدیۆ 1,234

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.33
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.234 چرکە!