Jin Bi Her Hilatina Rojê Ra Hêvîyek Nûjen E
Leylan Reso

Jin di dîrokê da, di warê rola xwe ya berbiçav di civakê da xwedî cihek fireh e. Rola wê ya berbiçav di hemî waran da heye da ku piştrast bike, ew dikare ji pêşerojê heya îro pêşengeka li pêş be.
Jîyan tijî zehmetîyên ku hêza berxwedanê ya jinê dike xezîneyeka ku nayê guhertin, ji ber vê yekê jin tevî nazikbûna rihê xwe jî pêwîst e rojane li hember zehmetîyan xwedî li berxwedanê derkeve.
Jina bi hêz dikare bi şert û mercên jîyanê yên dijwar ra rû bi rû bimîne, her dem domdar bimîne, ji ber ku bextewarîya xwe diafirîne bêyî ku li benda kesî bimîne.
Jin bi avahî û hebûna xwe ve cîhaneke ku li ser vê xaka krîstal ji her heyînekê derbas dibe, ger hişk bibe, milet pê ra hişk bibin û ger bimire, milet pê ra dimirin. Dayîk û jina ku nifş amade kirine, bê şert û merc xwe feda kiriye. Ew di gerdûnek berfireh, tarî ya bêewlehî û aşitîyê da dewlemendî, ronahî û jîyan e. Ew Xwişk, heval, şehîd û dil e, peymana wefadarîya bê şikandin e. Ew serhildêra li dijî neheqî, dagirkerî û nexwendewarîyê ye li welatên ku gendelîyê dagir kirine û ji edalet û rûmetê dûr ketine. Ew dîrok û nûbûna ku şaristanî û mîrateyên ku ji nifşên di nav deman ra derbas bûne parastiye, di avakirina civak û şaristanîyên wan da kevirê bingehîn e.
Jina kurd di dirêjahîya dîrokê da di her astê da serfirazîyên berbiçav bi dest xwe xistiye. Ew li tenişta zilam sekinî, dirêj û serbilind bû. Çek bi wî ra hilgirt di qada şer da ku hebûna xwe biparêze û azadîya gelê xwe ji nav lepên dijminên mirovayîyê yên herî xirab derxîne. Kurd yê herî zayendî bi dest xistine, wekhevî û azadîya jinan qebûl kiriye û pozisyona wan daye civakê. Her çend civaka kurd ramana wekhevîya jin û mêr qebûl kir ji ber têkoşîna wan ya bi hev ra li çiyayan û dûrbûna wan ji bajêr û jîyana wan ya olî ji bêtehmulîya zayendî dûr bû. Ji ber desthilatdarîya baviksalarî ya di civakê da gelek zehmetî kişand.
Jina kurd ya ku hêza xwe ji serdema neolîtîkê mîras girtiye, îro ji me ra îsbat dike ku ew rûmetên xwe wekî wê serdemê dîsa vedigerîne. Ji ber vê yekê em dibînin ku jina Kurd tê veqetandin. Ji ber ku ew yek bû yê ku eşîret an eşîra xwe bi rê ve bir û di seranserî dîrokê da bi mêr ra serwerî kir, bêyî ku li benda nirxandina kesî bimîne, çi dibe bila bibe, hebûna herî bi hêz ya li ser rûyê erdê ye.
Jina Kurd ew beşdarî şer, şoreş û serhildanan bû û giyanê berxwedanê di xwîna wê de ma. Her weha ew têkoşîya heya ku karibû hin mafên xwe derxîne, ji ber ku xwedî vîn û hêz bû ji bo ku bigihêje azadîya xwe fedakarî kir û jin hebûna xwe di civakê da isbat kir. Em hemî dizanin ku dîroka jinên Kurd tijî têkoşîn e. Ji ber vê yekê em gelek jinan wekî sembol dibînin weke “Edîla Xanim, Besê û Rewşen Bedirxan berxwedaneka wan di dîrokê da heye.
Her weha civaka kurdî di demên kevnar da di bin baviksalarîyê da bû, ji ber vê yekê jinê gelek êş kişandiye, lê tevî hemî zehmetîyan wê serî netewand û ji bo azadîya xwe li ber xwe da. Ew li rex malbata xwe mîna çîroka “Qedem Elxêr”, mîra viyêla serhildêr bû. Gava ku birayê wê hate girtin wê şervan civandin û li rezaranê li dijî Rîda Şah rabû û li ber rûyê wî sekinî. Jina Kurd ji demên kevnare ve li ber dijminan sekinî û li rex zilam li ber xwe da û beşdarî serokatîya eşîra xwe bû.
Heta roja îro jina kurd teslîm nebûye. jin di rêya şervanan da meşîyaye û welatê xwe parastiye. Meşaleya berxwedanê hildigirin û her gav di enîyên pêş da ne. Li enîyan û mînaka herî baş ya vê yekê Yekîneyên Parastina Jinê (YPJ) e, mîna şehîdên têkoşer, Sakîne Cansiz, Bêrîtan, Zîlan, Arîn Mîrkan û Avêsta Xabûr ji ber hezkirin û girêdana wan ya mezin bi welat ra, ew bi hêzeka bê hempa li dijî dagirkerîyê sekinîn û dagirkerî û serdestî qebûl nekirin û ji bo wê giyanên xwe yên pak dan.
Jinên kurd di her warî da bi rûmet dixebitin û rola xwe ya pêşeng di hemî sazîyên rêvebirîya xweser li bakur û rojhilatê Sûrîyeyê girtine ku em di hemî warên siyasî, civakî û leşkerî da dixebitin û di sazîyên me da hevserokatîya pergalê heye.
Bi şerê xwe, jin doza azadîya hemû jinên cîhanê dike. Doza rawestandina tundûtijîya li ser jinê dike, ne tenê azadîya welat, lê azadîya civakê jî ji ramanên kevneperest e. Bawermendîya jinê bi giringîya standina maf û azadîyê bû sedemek ji berdewamkirina jinê ra di şer da. Jina şervan dengê jinê li tevayîya cîhanê gihand kesê kevneperset û paşveçûyî û piştrast kir ku ti carî jin nayê şikandin.
Jinê di her warî da cihê xwe girtîye, hin jinên helbestvan berxwedana xwe bi pênûsa xwe ya azad, li pêşîya desthilatdarî û adetên baviksalarî sekinî. Êş, azar, êrîş û gefên li ser gelê wê dihatin kirin derxist û rewşa civaka xwe ji cîhanê ra da xuyakirin. Ji ber wê jinên ku di qada nivîsê da serkeftinek bidest xistine, divê ku dengê wan bibe dengê çareserîyê. Her weha ji desthilatdarîya baviksalarî netirse û ji bo derbaskirina tevayîya astengîyan hêz û îradeya xwe bi tekoşînê mezin bike.
Ne tenê jina kurd, bi Şoreşa Rojava ra jinên ereb jî cihê xwe li nava refên şoreşê da girtin. Şoreşê firsenda wê yekê da ku jinên Ermen jî cihê xwe di nava sîstema Rêvebirîya Xweser, ango qadên leşkerî, siyasî û hemû qadên civak û jîyanê da bigirin. Jinên Ermen jî bi bandora vê şoreşê xwe li her qadê bi pêş ve birin. Êdî li her qada şoreşê, jinan têkoşîneka hevpar meşandin. Bi têkoşîna xwe ya li dijî dijmin, jina kurd li hemberî tundîya li mêr jî tevî jinên ji pêkhateyên din yên gel ( Ereb û Suryan) têkoşîneka hevpar dimeşînin.
Jina bi hêz ne kêm e ku mêr wê temam bike, ne jî tazî ye ku wê binixumîne, belkî ew e ku nîvê civakê dide dinyayê û nîvê din jî mezin dike. Jina bi hêz ew e ku pelika wê bişkê û ji hemû kulîlkan xweşiktir bibe. Jin bi keda xwe ya awarte ya ji bo civakê, serketinên berbiçav û wêrekîya bêhempa hêjayî pîrozbahîyê ne. Ew, yek ji bingehên herî girîng yên ku civakek baş ava dike, sembola hêz, jîr, vîn û saxlemîyê ye. Dikare bi zor û zehmetîyan ra rû bi rû bimîne, çi bi mêran ra be, çi ne bi mêr ra be. Wekî me got, ku ew nîvê civakê ne, zehmetîyan hildigirin, xwedî cesaret û hêz in, di heman demê da xwedî hestek hestîyar û hestên nazik yên ku nayên berdan heye.
Jin weke çola bêber e, ku heta hetayê li ber te dirêj dibe, bêber, zalim û bêhêvî xuya dike, lê kûrahîya wê sehr, raz, xezîne û jîyanê vedişêre û kifşkirina wan sebir û ezmûnê dixwaze.
Tekoşîna azadîya jinan di her qadê da bi pêşengtîya jinên kurd da tê meşandin. Ew duh, îro û sibe ye, bi hovîtîya hewayê ber bi paşerojê ve gav diavêje, guh nade tenekeyên cehaletê, neheqî û riswakirinê, heta şehadetê bi mafên xwe bawer dike. Çawa na, û Xwedayê mezin, ji destpêkê ve jin taca şahbanûya dinyayê kir û nirx û îmtiyazên bêhejmar dane wê.!
Di serdema baviksalarîyê da, her dem dixwestin jinan di bin xwe ra bibînin. Di wê demê da jî mafê jinê di tiştekî da tune bû. Jin ji malê dernediket û li ser fikrê zilamê serdest dimeşîyan.
Lê em ji bîr nekin ku yê hişt jin bighêje vê ronahîyê, Rêber Apo ye. Ew hevalê yekê yê azadîya jinê ye. Piştî gotina wî ya ku dibêje; Jin nîvê civakê ye û nîvê din perwerde dike, êdî jinê xwe ji qonaxa çewsandinê ya di navbera çar dîwaran da derdixe, doza mafê xwe dike û nepejrandina tundîyê ji ser xwe radike. Bi vê mebestê jin li ser fikir û felsefeya serokatî meşîyan. Bi saya wî, jin îro di her qadên berxwedanê da têkoşînê dikin û di her qada jîyanê da jî kedê didin. Rêberê gelê kurd Ocalan jin ji tarîtîyê derxistin, derîyê ronayîyê ji wan ra vekir, ji koletîyê rizgar kirin û qada azadîyê ji wan ra vekir.
Weke ku tê zanîn 8`ê Adarê bi Roja Jinên berxwedêr yên Cîhanê tê naskirin. Li New Yorkê ji bo bidestxistina mafê xwe 129 jinan berxwedaneka dîrokî kir. Li seranserî Kurdistanê jî bi derketina tevgera jinên berxwedêr ra û bi saya ked, lehengî û wêrekîya wan, dîroka jinê hat nivîsandin.
Roja Cîhanî ya jinan roja navneteweyî ya jinên berxwedêr yê cîhanê ye. Di sala 1859an da Neteweyên Yekbûyî roja 8ê Adarê Roja Jinên Kedkar pejirand. Lewra ji bo me, tê wateya êdî jin neyên kuştin û wendakirin. Divê hemû jin êdî zanibin ku kedeka me jî heye û em li wê keda xwe xwedî derkevin. Dewlet û kesên ku di bin navê namûsê da jina qetil dikin jî em wan jibîr nakin û şermezar dikin.
Em serê xwe li ber we bi rêz û hurmet ditewînin, bi taybetî yên ku di rêya rizgarîya welatê xwe da canê xwe dane, hemû jinên di zindanan da girtî, êşkencekirî û mafên wan yên mirovî hatine qutkirin. Hêza kesayetî ji bo jinê nayê wê wateyê ku dengê wê bilind û serdest be, belkî bi wê wateyê ye ku wê bibe ronahîya zanîn û wêjeyê û hebûna wê ya bihêz di civakê da û karibe gotina xwe bê tirs ji her kesî ra bêje. Ji ber wê, ez weke jin dixwazim peyamekê bighînim hemû jinên cîhanê û bibêjim; Divê jin ne vê rojê tenê mafê xwe bîne bîra xwe û şahîyan li dar bixe. Divê her roj doza mafê xwe bike û rê nede ti kesî mafê wê bin pê bike. Mafê xwe bidest bixe û ne ku sîstema jîyanê biguherîne. Ku heta roja îro jinan xwe bi cîhanê nedabûna qebûlkirin, wê dijmin ji hêza wan netirsiya. Weke pêşîyan gotî; Serê ku neyê bilindkirin, şûr li ser nayê sekinandin. Bila ti kes nebêje ez nikarim. Lewra hêza her jinê ya berxwedanê heye.
Rêber Apo: Şer dike azad dibe, azad dibe bedew dibe, bedew dibe tê hezkirin.
Serkeftin para berxwedêran e, ji bo wê jî 8ê Adarê li dayîkan û jinên kedkar yên li Kurdistanê pîroz be.
[1]