پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
ناسر ئیسماعیل حەسەن
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
نەشوان نایف عەزیز سلێمان
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
نەواف ئیسماعیل حەسەن سەعید
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هاڤین خێرۆ حەسەن
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هەزار موراد معکۆ عەنۆ
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هوەیدە ئیلیاس خرمش شێخۆ
28-03-2024
سروشت بەکر
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی موشیر دیوان،
28-03-2024
سارا سەردار
پارت و ڕێکخراوەکان
کارۆ
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
28-03-2024
سارا سەردار
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ئامار
بابەت 514,824
وێنە 104,276
پەرتووک PDF 18,886
فایلی پەیوەندیدار 94,713
ڤیدیۆ 1,232
شەهیدان
موسا عەنتەر
ژیاننامە
کەرەمێ سەیاد
ژیاننامە
سمکۆ عەزیز
ژیاننامە
مونیرە ساڵح عەبدولڕەحمان
شەهیدان
ژینا ئەمینی
Dîroka Koka Kurdan
هاوکارانی کوردیپێدیا، لە هەموو بەشەکانی کوردستانەوە، زانیارییە گرنگەکان بۆ هاوزمانانیان ئەرشیڤدەکەن.
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: Kurmancî - Kurdîy Serû
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Dîroka Koka Kurdan

Dîroka Koka Kurdan
=KTML_Bold=Dîroka Koka Kurdan=KTML_End=
Siddik BOZARSLAN

Di derbarê koka kurdan da hin fikir û dîtinên cuda ji alîyê aliman ve hatine pêşkêşkirin. Semedên esasî yên van lêkolînan, derengmayîna wan in ku rastê zehmetîyan hatine. Jibo ku van lêkolînan bigihin encameke ilmî, divê dîroka kurdan a ku ewil lê peyda bûne û paşê jî hin şaxên wan belav bûne û têkelê nav qewmên dî bûne, zimanê wan ku pê axifîne, pêwist e ku ji tarîtîya dîrokê derkevin ronayîyê ku ev jî pêwistîya wesîqeyên ilmî heye ku gelek zehmet e.
Gotina Kurd (Kurdî) ku pirtûkên klasik behsa wê dikin, bi ferqîyetên biçûk be jî, normal e ku di lehçeyên cuda da bi heman manayê hatine bikaranîn. Di derbarê dîroka koka kurdan da du dîtinên aliman hene: Yek jê; koka kurdan ku Berîya Mîladê (BM) sala 400î da dema Ksenofon li Kurdistanê rastê wan hatîye û ji wan ra Kardoxî (Karduk) gotîye. Yê duyemîn jî; gotina Kortî (Kur-dî-e) ye ku cîranê Kardoxan yê rojhilat bûne, ewana bapîrên kurdan in.
Jibo koka kurdan, rastîya ku heye ev e: bi texmînî 700 sal BM, koçberîya Arîyan ya ewil dest pêkirîye. Di wê dewrê da qewmên ku ber bi rojava ve koç kirine, Med di nav wan da bûne û li nêzîkê Asûrîyan cîwar bûne. Piştî şerên dirêj di navbera Medan û Asûrîyan da, di 607an da Medan zora Asurîyan birine û dawî li dewleta wan anîne. Bi vî awayî Medan sînorên dewleta xwe fireh kirine. Lê hin ji wan li Kurdistanê û derdorê wê belavbûne. Beşek jî ber bi bakur ve çûne cîyê ku ermen lê jîyane û li wir dawî li dewleta Urartu anîne. Her weha Kardoxîyên ku Ksenofon rastî wan hatîye ango Kortîyên ku cîranê wan yê rojhilat bûne, wek kok ew Med in û bapîrên kurdan in.
Her weha coxrafîzanên yunanî Strabo, Petolomi û yên dî, BM (Berîya Mîladê) di despêka sedsala yekê da Kurdistana nuha baş nas dikirin. Di pirtûkên xwe da jibo wê derê navê Kurdo lêdanîne.
Dema Hartman jibo Botanê haydarî daye, wî gotîye ku bajarê Piynakê (Finikê) ku li ser çemê Dîjleyê ye, ew bajarê Karduxan e. Strabo jî wê dîtinê parve kirîye. Dîsa ew herêma ku ji Salmasê heta Hekarîyê, ji wir jî ber bi rojava ve dirêj dibe û herêma Botan digire nava xwe, ermenî ji wî beşî ra bi wateya Kurdistanê gotine Korteçya.
Bi kurtayî kokên kurdan digihê Medan ku ew ji qewmê Arî bûne. Ev ji alîyê ilmê dîrokê ve hatîye tespîtkirin ku welatê wan, cîyên ku ewil lê peyda bûne, derdora Wanê û Botan e. Wan sînorên xwe ji wir fireh kirine û heta Kurdistana ku îro em bi nav dikin, belav bûne.
Kurdan bi sedsalan li hemberî qewmên dî şer kirine ku ew ji Kurdistan derbas bûne û êrîşên xwe anîne ser Kurdistanê û xwestine wan deran bixin bin dagirkerî û kontrola xwe. Axa Kurdistanê rastê dagirkirina ereban û paşê jî iranîyan û osmanîyan hatîye. Kurdistan di Şerê Çaldiranê da ku di 1514an da qewimîbû, bûbû meydana şer. Rojavayê wan deran û heta beşeka Kurdistanê ku di nava sînorê Îranê da bû, kete bin kontrola rêbirîya osmanîyan.
Piştî ku Sultanê Osmanî Yavuz Sultan Selîm Kurdistanê xist bin dagirkerîya xwe; Şêx Îdrîs-î Bitlîsî yê ku dîrokzan û alimê kurd bû, hat wezîfedarkirin ku mîrekî û eşîrên kurdan qanih bike û têxe dûzenek ku rêvebirîya hukumeta osmanî qebûl bikin.
Tê gotin ku Ş. Îdrîs-î Bitlîsî, ji ber hin semedên politik wî li hin kurdan zorbirî kirîye ku koç bibin û herin herêmên ermenan û herêmên Anatolyayê cîwar bibin û ev hewildan pêkhatîye. Ji xwe berîya wê demê jî hin kurd koçberî cîyên cuda bûbûn. Ji xwe eşîrên koçber, li cîyên kifşkirî bi daim nediman. Mîsal, Eşîra Rewandî ku Selahaddin-î Eyyubî jê bû, di nav wan eşîrên koçber da bû, li derdora Çîyayê Dewîn digerîyan ku heta mêrgên çêrandinê yên Êrîwanê, û wan konên xwe li wî çîyayî bi cî dikir.
Wekî dî, kurd ne tenê li welatê xwe jîyane, gelek herêmên ermenan jî xistine bin dagirkerîya xwe. Ev rewş, heta sedsala XI. berdewam kirîye. Divê ji ber çav neyê dûrxistin ku ew di demên gelek kevn da bûne. Berewajî wê jî ermenan jî di hin deman da herêmên kurdan xistine bin kargêrîya xwe. Loma ji ber wê ye ku etnografiya hin herêman bûne welatê kurdan û ermenan yên muşterek (şirîkatî).
Şerefname ku çavkanîyeka herî kevn a kurdî ye, di derbarê hin îmaretan da haydarî dide ku ew rastê dema Sultan Selîm tê. Nivîskarê Şerefnameyê Şeref Xanê Bedlîsî ku Emirê Bedlîsê bûye, bi taybetî jibo emareta xwe haydarîyên dirêj daye. Şeref Xan, di wê esera xwe da haydarîyên derbarê urfadetên kurdan, jîyana wan, şerên ku li dîjî tirkan û îranîyan kirine nivîsîye. Dema wî behsa têkilîyên Emaretên kurdî û Sultanên Osmanîyan kirîye, weha nîvîsîye.
”Sultanên Osmanî, heta dewra Mahmutê II. yê li Kurdistanê nikaribûne bi tevayî hukumranîya xwe bicî bikin ku Mîrekîyên Kurdan bi tevayî ji meydanê rakirin. Wan heta wê demê jibo xwe baş didîyan ku bi mîrekîyên kurdan ra baş derbas bikin. Mîrekîyan jî daxwazên sultanan ku ji wan dixwestin, pêkdianîyan. Ji wan ra dîyarîyan didan, di şeran da esker didan osmanîyan. Lê Sultan Mahmetê II. biryara Yavuz Selîm betal kir û ji ortê rakir û biryara ji ortêrakirina mîrekîyan da. Jibo pêkanîna wê biryarê jî di bin berpirsîyarîya Reşît Paşa da ordîyek rêkir Kurdistanê. Bi vî awayî di 1834an da kurdan wek hemwelatîyê ”tirk” hatin qebûlkirin, bi tabîreka dî Kurdistan duyemîn car û bi maneyeka temamî ji alîyê osmanîyan ve hat dagirkirin.”
[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (Kurmancî - Kurdîy Serû) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
ئەم بابەتە 1,110 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | Kurmancî - Kurdîy Serû | https://portal.netewe.com/ - 19-05-2023
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 27
زمانی بابەت: Kurmancî - Kurdîy Serû
ڕۆژی دەرچوون: 11-03-2022 (2 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: کۆمەڵایەتی
پۆلێنی ناوەڕۆک: وتار و دیمانە
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
وڵات - هەرێم: کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ئاراس حسۆ )ەوە لە: 19-05-2023 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( سارا ک )ەوە لە: 19-05-2023 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( سارا ک )ەوە لە: 19-05-2023 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 1,110 جار بینراوە
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
14-03-2024
پەرتووکخانە
فلاشباک؛ لە دەفتەری بیرەوەر...
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
ڕێناس ڕزگار
پەرتووکخانە
بە تیشکی ئیشقت ئەدرەوشێمەوە
ژیاننامە
بەرزان بەلەسۆیی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێ...
ژیاننامە
کەمال محەمەد ڕەمزی
پەرتووکخانە
شارستانیی کۆلاپس، ژیان و خۆ...
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
19-03-2024
ژیاننامە
سەید ئەحمەد حەسەنی فەرد
ژیاننامە
مەیان خاتوون
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
04-03-2024
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
27-01-2024
ژیاننامە
مەلا عەبدوڵڵای وەڕازی
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
29-01-2024
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
ژیان عەلادین
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
ژیاننامە
درەخشان فەرەج سەعدون
پەرتووکخانە
بە ئەوینت ڕابردووم بسڕەوە
پەرتووکخانە
دووبارە پێناسەکردنەوەی کورد...
ژیاننامە
مژدە جەمال کەمالەدین
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2

ڕۆژەڤ
شەهیدان
موسا عەنتەر
10-11-2008
هاوڕێ باخەوان
موسا عەنتەر
ژیاننامە
کەرەمێ سەیاد
08-03-2015
هاوڕێ باخەوان
کەرەمێ سەیاد
ژیاننامە
سمکۆ عەزیز
17-11-2012
هاوڕێ باخەوان
سمکۆ عەزیز
ژیاننامە
مونیرە ساڵح عەبدولڕەحمان
29-05-2022
شەنە ئەحمەد
مونیرە ساڵح عەبدولڕەحمان
شەهیدان
ژینا ئەمینی
17-09-2022
شەنە ئەحمەد
ژینا ئەمینی
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
ناسر ئیسماعیل حەسەن
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
نەشوان نایف عەزیز سلێمان
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
نەواف ئیسماعیل حەسەن سەعید
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هاڤین خێرۆ حەسەن
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هەزار موراد معکۆ عەنۆ
28-03-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
هوەیدە ئیلیاس خرمش شێخۆ
28-03-2024
سروشت بەکر
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی موشیر دیوان،
28-03-2024
سارا سەردار
پارت و ڕێکخراوەکان
کارۆ
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
28-03-2024
سارا سەردار
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
28-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ئامار
بابەت 514,824
وێنە 104,276
پەرتووک PDF 18,886
فایلی پەیوەندیدار 94,713
ڤیدیۆ 1,232
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
14-03-2024
پەرتووکخانە
فلاشباک؛ لە دەفتەری بیرەوەر...
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
ڕێناس ڕزگار
پەرتووکخانە
بە تیشکی ئیشقت ئەدرەوشێمەوە
ژیاننامە
بەرزان بەلەسۆیی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێ...
ژیاننامە
کەمال محەمەد ڕەمزی
پەرتووکخانە
شارستانیی کۆلاپس، ژیان و خۆ...
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
19-03-2024
ژیاننامە
سەید ئەحمەد حەسەنی فەرد
ژیاننامە
مەیان خاتوون
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
04-03-2024
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
27-01-2024
ژیاننامە
مەلا عەبدوڵڵای وەڕازی
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
29-01-2024
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
ژیان عەلادین
ژیاننامە
هیدایەت عەبدوڵڵا حەیران
ژیاننامە
درەخشان فەرەج سەعدون
پەرتووکخانە
بە ئەوینت ڕابردووم بسڕەوە
پەرتووکخانە
دووبارە پێناسەکردنەوەی کورد...
ژیاننامە
مژدە جەمال کەمالەدین
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.33
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.188 چرکە!