Çanda tecawizê û kevneşopa Osmaniyan
XELÎL CEMAL
Di demên dawîn de hem li herêmên Bakur û Rojhilatê Sûriyê yên ku dewleta Tirk dagir kirine, hem jî di serî de li bajarên Bakurê Kurdistanê û Tirkiyê, li dijî zarok û jinên ciwan ên Kurd bi awayekî sîstematik êrişên cinsî pêk tên. Yên ku van êrişan pêk tînin jî hinek zilamên di şeklê çeteyan de ne, hinek jî xebatkarên fermî yên dewletê ne.
Yanî bi awayekî bingehîn ev êriş ji aliyê zilamên dewletê ve pêk tên. Ev kesên ku hêz û piştgiriyê ji dewletê digirin bi xwe jî ji aliyê sîstemê ve hatine xistin û ev kes di êrişên li ser jinan de sînor jê re tune ne. Bi vî awayî dewlet ji xwe re zemîneke civakî ya ji zilamên tecawizkar çêdike û hem jî hewl dide rûyê xwe yê rast veşêre.
Li hemberî van êrişan jî, beşeke mezin a civakê ku hem jin hem jî ji zilaman pêk tê, her çend bi qasî ku tê xwestin kêmtir jî be bertekê nîşan didin. Her çendî ev bertek ji bo ji holê rakirina êrişan û anîna sîstemeke demokratîk kêm be jî, êrişên dewleta faşîst û mêtinger û kesên wê xwedî kirine, hinekî fren dikin.
Di mijara çima û sedemên zêdebûna êrişên li ser jinan û hatina pêla qirkirina jinan, ji derveyî berxwedanê nirxandinên din jî ketine rojevê. Wê demê divê em li pirsa ‘çima niha û çima hîn zêdetir qirkirina jinan ketiye rojevê?’ bigerin.
Tecawiz tê wateya zirar dayîna tiştek ne aîdî xwe û êrişa ku bi armanca bidestxistinê tê kirin. Yanî tecawiz ne tenê ji bo êrişa li dijî jinan tê bikaranîn. Bi giştî wek pirsgirêkeke pergalê derdikeve pêşberî me. Yanî mirov dikare êrişên li ser welat, gel, milk, nirx, xweza û çavkaniyên çandî jî di çarçoveya tecawizê de bibîne. Di rastiya xwe de ev êrişên li ser jinan tên kirin, her çendî di şêweyê cinsî de tê nirxandin jî, ew jî dibe parçeyek ji van êrişên giştî. Yanî eger li welatekî, erdnîgariyek an jî civakekê jinek rastî êrişan were, ew êriş tenê di wateya cinsî de nirxandin û wekî tenê girêdayî wê jinê ye dîtin, ji derveyî şaşiyê manîpulasyonek e.
Ji ber wê jî pergala desthilatdariya zilaman a parêzvanê êrişkariyê , jinan wek hêmaneke teşwîqkar dibîne û wek objeyeke cinsî ji êrişan re vekirî derdixe bazarê. Heman pergal kurdbûnê, elewîbûnê, ermenbûnê û hwd, wekî hêmaneke teşwîqkar dihesibîne, li ser wan deriyê qirkirin, komkujî û tecawizê vedike. Erdnîgariyê ku petrol, kanên gazê ên dewlemend û zenginiyên din lê tên dîtin jî, wekî hêmana teşwîqkar tê dîtin û tên veguherandin qada dagirkeriyê. Berhemên hunerî jî bi heman şêweyî tên dîtin. Bi kurtasî tecawizkirina jinan an jî tecawiza li ser mijarên ku hatine diyarkirin, li ku û çawa hatibin kirin bila hatibin kirin, ji berjewendiyên ekonomîk û polîtîk cuda nayên nirxandin. Çi qas di şeklê cinsî de bê pênasekirin bila bê pênasekirin, tecawizên li ser jinan divê wek polîtîk bê nirxandin û li gorî wê têkoşîn were pêşxistin. Yanî tecawiz hemû civakê û beşên civakî eleqedar dike. Tecawiz êrişek e û divê ne tenê jin, hemû beşên civakî li dijî wê derkevin.
Li ser vê bingehê em dikarin polîtîkayên dewleta faşîst û dagirker a TC’ê yên êrişên li ser jinan û qirkirina jinan, di aliyê dîrokî de lê hûr bibin. Îro desthilata faşîst a AKP/MHP’ê xwe wek Osmaniya Nû dide nîşandan. Wê demê em dikarin li kiryar û tecawizên dewleta Osmanî ya faşîst ku li ser gelên herêmê daye meşandin binêrin û vê desthilata faşîst binasin.
Osmanî, ne tenê ji bo Kurdan, di serî de ji bo Ereban û hemû gelên herêmê û heya beşeke girîng a Ewropayê jî sistemeke tecawizê bû. Wek hêzên dagirker ên din, di polîtîkaya wê de ne tenê dewlemendiyên gelan, di heman demê de jin jî talankirin bê sînor bû. Ji van cudatir jî qesra Osmaniyan jî wek Koşka Spî ya îro, bi rêbazên bi tecawizê şikandina vînê, teslîmgirtin bingehê polîtîkayên xwe yên dagirkeriyê danî. Li aliyekî din jî devşirmeyên wekî yên li koşka Enqereyê, kir hêzek fermî û ajote ser gelan.
Îro jî çeteyên ku ji çar aliyên cîhanê wek êrişkaran tên rêkirin, wek artêşa Yenîçeriyan ji zilamên ku vîna wan hatine şikandin û tecawizkirin, pêk tên. Yanî ev çeteyên tecawizkar ku ne bi sîrûda Mehter, bi tank, top û balafiran êrişî gelan dikin, rewşa nûjenkirî ya Yenîçeriayn e. Eger em vê girêdana dîrokî qut bikin, em ê polîtîkayên sultanê Osmaniyan ê nû fêm nekin. Êrişên qirêjî yên tecawizkar ên bihûrî hîn jî di bîra gelên herêmê de ye. Dibe, dema ku niha tecawiz dikin dixwazin tenê wek êrişên cinsî yên li dijî jinan bidin pêş. Lê di dîroka Osmaniyan de, îro jî rêxistinên bermahiyên DAIŞ’ê û dema em hişmendiya AKP’ê jî bixin nav, bi awayekî berfireh zilam jî para xwe ji van êrişên cinsî digirin.
Qesra Osmaniyan li ser hetîwbazî û îstîsmarkirina zarokan ava bûbû û zarokên kurîn ên desthilatdarên herêmên dagirkirî jî di qesra Osmaniyan de tecawiz lê dikirin. Bi vî awayî tecawiz ji bo ku wan bi xwe ve girê bidin, wek alavekê dihate bikaranîn û her wekî di mînaka Yenîçeriyan de jî xuya dike, tecawiz bûye alaveke êrîşa sîstematik. Artêşa Yenîçeriyan bi vî awayî ji zarokên gelên mêtingehan pêk dihat ku hem ji aliyê fikrî ve hem jî ji aliye fizîkî ve tecawiz lê dihate kirin.
Îro jî di baregehên leşkerî, girtîgeh û îşkencexaneyan de rayedarên fermî yên dewletê tecawizê wek alaveke îşkeceyê bi kar tînin û ev yek ji wan re bûye kevneşopek.
Îro bi fermana wezîrê karên hundirîn ê dewleta faşîst a Tirk SuleymanSoylu neo-yenîçerî tev digerin û li hemberî jinên ku li Kurdistanê bûne sembola civakîbûnê û pêşengên şoreşê, êrişeke sîstematîk dane destpêkirin. Ev êriş bi tenê li hemberî jinan jî nîn e, hem li hemberî nirxên şoreşgeriyê hem jî li hemberî kevneşopa dîrokî pêk tên û hewl didin pê civakê bê bîr bihêlin. Êrişên li dijî goristanan, êrişên tund ên li dijî nirxên çandî yên dîrokî parçeyên heman polîtîkayê ne. Lewma jî li Efrînê ne tenê jin, her wiha nirxên çandî û xwezayî ji heman êrişan para xwe digirin. Ji bo vê yekê jî li Bakur jî ne tenê jin, xweza û nirxên dîrokî jî rastî êrişan tên û di bin avê de dihêlin. Îro dewleta Tirk a faşîst di şexsê jinan de bi navê tecawizê qirkirinê li gelên Kurdistanê û yên herêmê ferz dike. Ji ber vê yekê jî qirkirin û komkujiyên li dijî jinan tên kirin, êrişên li dijî gelên herêmê û Kurdan, êrişên şikandina îradeyê, teslîmgirtin û bi xwe ve girêdanê ne ku dixwazin bi vê yekê nokeriyê bi pêş bixin.
Wateya dijberiya tecawizê, sekinîna li hember dagirkerî û komkujiyê ye. Îro li Kurdistanê jî, ji ber ku jin ziman û bîra civakê ne, êriş lê tê kirin. Destpêkirina berxwedaneke berfireh li hemberî van êrişan, pîvaneke sereke ya welatparêziyê ye. Heçî kesê ji xwe re dibêje ez demokrat im, şoreşger im, welatparêz im û dixwazim wekî mirovan bijîm, divê li hemberî vê komkujî û qirkirinê dengê xwe bilind bike.
Mêrên ku jinan wek “namusa min” pênase dikin lê belê li hemberî vê rewşê jî bê deng dimînin, mijareke girîng e ku divê mirov lê hûr bibe. Dibêjin dêrsimiyan ji bo ku tola jineke ku leşkerên Tirk tecwiz lê kir, hildin, serî hilda. Û vê yekê rastiya xwe jî heye. Ev helwest nîşan dide ku mêrên dêrsimî yên wê serdemê çawa bi dîrok û civaka xwe ve girêdayî ne. Lê îro tecawizî bi hezaran jinan dikin lê dîsa jî ew sedaqet dernakeve holê û ev yek jî nîşan dide ku sekna mêran a li hemberî jinan jî çi qas xapînok e.
Wê demê li hemberî qirkirina jinan û tecawizan divê civak bi yekdengî tê bikoşe û vê yekê ji xwe re bike peywireke sereke. Peywira Çapemeniya Azad jî ne ew e ku tecawiz û komkujiyan bi tenê di quncik, rûpel an jî bernameyên xwe de ragihîne; divê têkoşîna li hemberî vê yekê wek parçeyekî şerê azadî û demokrasiyê bibîne. Heke li welatekî tecawiz li jinekê tê kirin, tevahiya civakê bi metirsiya tecawizê re rû bi rû ye û divê civak bi vê ferasetê tev bigere.[1]