کویە و شقلاوە در اولین دایره المعارف ترکی در تاریخ
امادەکردن: همن عمر خوشنا

اولین دایره المعارف ترکی متعلق به شمس الدین سامی (1850-1904) است که در شش جلد بین سال های 1889-1898 منتشر شده است در سال های اخیر احمد طاقانا آن را به کردی ترجمه کرده است و در این کتاب #شقلاوە#به عنوان یک ناحیه و متعلق به ناحیه کویەمعرفی شده است. که محله ای قدیمی از دوره عثمانی است.
کوی سنجق (#کۆیە#): مرکز شهرستانی واقع در ناحیه پایین رود (گچکا)، 70 کیلومتری شمال #کرکوک#، در تپەی شهرزور، استان موصل، 10000 نفر، قلعه قدیمی، یک مسجد مقدس، 10 مسجد، 3 مدرسه و دارای یک مدرسه کودکان، 3 تکیه، 340 مغازه، 3 حمام، 1 تنور و 8 رستوران.
منطقە کوی سنجق از جنوب خود، با کرکوک، از شمال به اربیل، از شمال با رواندز و از شرق با سلیمانیە همسایه است. همراه با ممنطقە #شقلاوه#، 252 روستا با 18000 نفر جمعیت وجود دارد که از این تعداد 500 روستای کلدانی، 60 نفر یهودی و بقیه مسلمان و کرد هستند.
مردم این مناطق از لحاظ فرهنگی، همه مثل هم نیستند و از لحاظ جغرافیایی، پایین رودخانه آن را از وسط از شمال شرقی به جنوب غربی تقسیم می کند و از دو طرف آب زیادی در جریان است. اگرچه خاک این منطقە بسیار حاصلخیز است، اما به دلیل عدم توجه کافی کشاورزی به آن، محصولات آن فقط برای رفع نیازهای خانگی آنها کافی است. برخی از سالها کشاورزی در این منطقە خراب میباشد و محصولات روبە نابودی میرود. محصولات اصلی این دو منطقە شامل: غلات، برنج، پارچه، تنباکو، سبزیجات و میوه های مختلف است. روستای آرمودا (هرموتا) در فاصله یک ساعت و نیم از مرکز، به فراوانی و مرغوبیت میوه ها معروف است. شقلاوە، مرکز این منطقە، همیشه به خاطر توت فرنگی و شراب خود مشهور بوده است. آب و هوای این دو مکان معتدل و سرد است و خرابه ها و بناهای دیگر تاریخی قو فرهنگی بسیاری در این منطقە وجود دارد.[1]