کورد دلۍ چەرخەکا تاریخینە
بەشۍ: نەوەڎ و نۊهەمە
نویستەی: #هاوڕێ باخەوان#

ساڵەو (1630ز): ئەولیا چەلەبی ئەچی ساڵېنە گەشتێش پەی ناوچەکانو جزیرە و سەرنیشتو بۆتانی کەردەن. هەر ئەچی ساڵېنە خەسرەو پاشا هېرشش کەردەن سەرو میرنشینو ئەردەڵانی.
ساڵەو (1631ز): خەسرەو پاشا ئەچی ساڵېنە هېرشش کەردەن پەی سەرو موسڵی و پەی ماوەو چل ڕۋا تۆقەش دان، دماتەر کېشېیانۆ. هەر ئەچی ساڵېنە خان ئەحمەڎ خان ناوچەو شارەزووریش گېرتەن.
ساڵەو (1634ز): عەلی بەگ میرو سۆرانی ئەچی ساڵېنە کۊچی دمایینش کەردەن.
ساڵەو (1636ز): خان ئەحمەڎخان ئەچی ساڵېنە کۊچی دمایینش کەردەن، دلۍ شارو موسڵینە جە زیارەت تەڵانو یونس پېخامئاوەرینە ئەسپەردەکریان. هەر ئەچی ساڵېنە یوسف یاسکەی شاعېر دلۍ شارو موسڵینە کۊچی دمایینش کەردەن، نامبریا شاعېرو خان ئەحمەڎخانو ئەردەڵانی بېیەن.
ساڵەو (1638ز): یام ساڵەی دماتەرەنە شاو ئێرانی سەفییەدین هېرشش کەردەن پەی سەرو خان ئەحمەڎخانی، جە ناوچەو گۆڵی زرېبارەو نزیک بە مەریوانی، کە خان ئەحمەڎخان مەڕیان و پەناش پەی لاو عوسمانییەکا بەردېنەو جە شارو موسڵی نیشتەجا بېیەن، تاکو مەردەی هەر چاگە مەنەنۆ. هەر ئەچی ساڵېنە ناوچەو دیاربەکرینە شېخ موحەمەڎ نامێ بانگەوازو مەهدی بېیەیش کەردەن و خەڵکێ فرەش دۆرو وېشەرە گلېرکەردەنۆ و دماتەر بە دەسو عوسمانییەکا گېریان. هەر ئەچی ساڵېنە شارو بەغڎای جارێتەر بە دەسو تورکەکا گیریانۆ، کوردەکۍ ناوچەکانو بادینانی و موسڵی و هۆلېری و کەرکوکی و شارەزووری یاردی عوسمانییەکاشا دان.
ساڵەو (1639ز): ئەچی ساڵېنە ڕېککۆتەنامێ بە نامۍ (زەهاو) یام (قەسری شیرین) مېیانو عوسمانییەکانە و سەفەوییەکانە بەسیان.[1]