Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
07-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
01-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
01-05-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefekirin û zarok
29-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û hevoksazî
28-04-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
24-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
İbrahim Güçlü
23-04-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefekirin
23-04-2024
Sara Kamela
Jimare
Babet 518,985
Wêne 106,396
Pirtûk PDF 19,240
Faylên peywendîdar 96,836
Video 1,376
Kurtelêkolîn
Cihên geştiyarî yên parêzge...
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
Weşanên
Rojnameya Serbestî
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
مكانة المرأة الإيزيدية (5)
Kurdîpêdiya projeya herî mezin a arşîvkirina zanîna (agahiyên) me ye..
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

مكانة المرأة الإيزيدية

مكانة المرأة الإيزيدية
مكانة المرأة الإيزيدية (5)
مهدي كاكه يي
الحوار المتمدن-العدد: 6973 - 2021-07-29 - 20:04
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات
مكانة المرأة في الأديان الكوردية (24) (الحلقة الأخيرة)

نساء إيزيديات شهيرات
يذكر التاريخ الكوردي العديد من النساء الإيزيديات اللواتي قُمْنَ بإدارة مجتمعهن من الناحية السياسية والاجتماعية وأثبتْنَ كفاءتهنّ في إدارة الأعمال التي قُمْنَ بها. هناك الكثير من النساء الإيزيديات اللواتي إستبسلْنَ في ساحات الحروب والمعارك الى جانب الرجال، دفاعاً عن الدين الإيزيدي والهوية الإيزيدية وحفاظاً على حياة الإيزيديين ومقدساتهم وممتلكاتهم. كما برزت فنانات إيزيديات موهوبات عبر التاريخ الإيزيدي. هنا نتعرف على عدد من هؤلاء النساء المعروفات اللواتي قدمن خدمات جليلة للدين والمجتمع الإيزيدي.
1. ميان خاتون: بناءً على أوامر الحكومة العثمانية لإقناع وإجبار الإيزيديين على إعتناق الدين الإسلامي، قدِم الفريق (عمر وهبي) على رأس قوة عسكرية الى المناطق الإيزيدية لهذا الغرض. بعد رفض الإيزيديين لإعتناق الإسلام، قام الفريق (عمر وهبي) بحملة عسكرية ضد الإيزيديين في سنة 1892 (الحملة الثانية والستون) ويُسميها الإيزيديون (الفرمان رقم 62)، حيث تعرض الإيزيديون للإبادة الجماعية نتيجة هذا الفرمان. كان (ميرزا بگ) أميراً للإيزيديين في ذلك الوقت. وقف الأمير (علي بگ) الذي كان آنذاك شاباً ضد الحملة العسكرية للفريق (عمر وهبي) وفرمانه وضد إستسلام وليونة الأمير (ميرزا بگ). لذلك قرر الفريق (عمر وهبي) نفي الأمير (علي بگ) الى مدينة (سيواس) الواقعة في شمال كوردستان. كان الأمير (علي بگ) حينها شاباً وسيماً يافعاً، يتهيأ للزواج من خطيبته (ميان خاتون) التي تعلقت به وأحبته. قررت (ميان خاتون) الإلتحاق بخطيبها في (سيواس) وتزوجا هناك في الأسر. لم تطل فترة تواجدها في الأسر مع زوجها إلا فترة قصيرة وعاد الأمير (علي بگ)، مصطحباً زوجته (ميان خاتون)، حيث ترافقت عودتهما مع إغتيال الأمير (ميرزا بگ) الذي تمّ إتّهامه بالتخاذل والخيانة وتم التخلص منه بتسميمه بأمرٍ من (عبدي آغا دنايي) زعيم عشيرة (دنايي) في سميل. (عبدي آغا) هو من أحفاد (نمر بن شيخو آغا) الذي قَتلَ كلاً من والي الموصل (الحاج عبد الباقي پاشا الجليلي) وأخيه (عبد الرحمن آغا) وإبن عمه (صالح محمود) في سنة 1785 ميلادية أثناء حملة الإبادة الثلاثين ضد الإيزيديين. بعد موت (ميرزا بگ)، أصبح (علي بگ) أميراً للإيزيديين وأحبه الايزيديون. بعد مقتل زوجها، (علي بگ) في سنة 1913، أصبحت (ميان خاتون) وصية على إبنها الأمير (سعيد بگ) الذي خلّف والده في الإمارة وكان صغير السن. بعد الوفاة المبكر لهذا الأمير، خلّفه إبنه الأمير (تحسين بگ) في سنة 1944 وكان عمره (12) سنة، فأصبحت (ميان خاتون) وصية على حفيدها. توفيت (ميان خاتون) في سنة 1956، بعد أن كانت أميرة الايزيديين لأكثر من أربعين سنة.
وُلِدتْ (ميان خاتون) في قرية (باعدرا) التابعة لقضاء (شيخان) في جنوب كوردستان، وهي إبنة (عبدي بگ). كانت (ميان خاتون) امرأة ذكية وذات شخصية قيادية، تتمتع بإحترام المجتمع الإيزيدي وكانت تشارك الرجال في مجالسهم وتحاورهم وتناقشهم وتُرشدهم وتصدر قرارات تصبّ في خدمة الإيزيديين. عندما كانت (ميان خاتون) تحضر المجالس، كان الجميع ينهضون إحتراماً لها، وكانت تتقدم الإيزيديين عند إستقبال ضيوف الأمير، من المسؤولين الحكوميين ورؤساء العشائر وكانت تجالسهم وتناقشهم. لم تكن تحب حمل السلاح، وكانت تُحب الإستماع للأغاني الكوردية في مجالسها وتستمتع بِسماع المطارحات الغنائية. كانت ترفض أن يمتدحها الشعراء والمُغنّون. كانت (ميان خاتون) تساعد الفقراء وتكسوهم من خلال شراء الملابس لهم، وخاصة في الأوقات التي يشتد خلالها الغلاء وإنتشار الفقر والمرض والمجاعة.
2. (زريفة اوسو): وهي من قرية (بكرا). شاركت هذه الإمرأة الشجاعة جنباً الى جنب الرجال في القتال ضد قوات (عمر وهبي پاشا) الذي قاد (الحملة الثانية والستين للإبادة الجماعية بِحق الإيزيديين) في سنة 1892. كانت قوات (عمر وهبي پاشا) متمركزة في قرية (گري عەرەبا Girî Ereba) وكان ل(زريفة) الدور الكبير في صمود الرجال واستماتتهم في الدفاع عن أنفسهم وعن عوائلهم ضد هجمات قوات الفريق (عمر وهبي پاشا).
3. (شيرين عيدو): عاشت في مركز قضاء شيخان (عين سفني) وتمّ انتخابها من قِبل ‏أهالي (عين سفني) لتكون مختارة. كانت تُجيد الفروسية وتحمل القلوين وكيس ‏التبغ وتلبس عباءة الشيوخ والأغوات، وبقيت مختارة الى أن توفيت.
4. ( بنفشي): وهي من مناطق سهل آمد (ديار بكر). كانت مسؤولة عن قريتها وتتعامل بكفاءة مع العشائر المحيطة بهم.
5. (غزال): كانت مختارة قرية (آخ باران) في أرمينيا.
6. ‏‏(غزو): مغنية محترفة في سنجار، وكانت تنتقل بين المجالس وتُغني في ديوان الرجال أغاني تراثية. كانت ‏تتصرف كالرجال وماتت من دون زواج.
7. (هزو): وهي شاعرة تنتمي الى (قيروان) الذين هم فخذٌ لعشائر (خوركان).
8. ( سوسيكا سمو): وهي مغنية إيزيدية مشهورة من أرمينيا.
9. (كلي زهر عطار): وهي أيضاً مغنية إيزيدية مشهورة من أرمينيا.
قبل إختتام المقالات المتعلقة بمكانة المرأة في الدين الإيزيدي والتي بها نختتم هذه السلسلة من المقالات عن مكانة المرأة في الأديان الكوردية، أود أن أشكر الأساتذة الأفاضل، صباح كنجي، پیر خدر چیلكي، محمود خضر (أبو آزاد)، لتزويدهم لي بمعلومات قيّمة عن مكانة المرأة في الدين الإيزيدي.
كما أوجّه ندائي الى المثقفين ورجال الدين الداسنين (الإيزديين) بالدعوة الى مؤتمر عام للداسنيين لدراسة الوضع الديني لهم وتقييمه وأخذ التطورات الكبيرة الجارية في الحياة البشرية، بنظر الاعتبار وجعل التشريعات الدينية تُجاري هذه التطورات ليستطيع دين داسن مواكبتها وتزدهر. أرى أنّ تحقيق هذا الهدف ولمنع الدين الداسني من الإنقراض، يتطلبان إتخاذ قرارات جريئة وجذرية بهذا الصدد وأقترح إجراء ما يلي:
1. إنفتاح دين داسن على محيطه من خلال فتح أبوابه على مصراعيه بإحتضان الأشخاص الذين يرغبون في اعتناق هذا الدين.
2. إلغاء الطبقات الدينية الذي قام بِإيجادها (شيخ آدي) وبهذه الخطوة سيستعيد هذا الدين أصالته وقدرته على مواكبة المسيرة الإنسانية والقضاء على الفوارق الطبقية وإحترام حقوق المرأة. أقترح أن يكون تبوء المراكز والمناصب الدينية على أساس الكفاءة، وليس على أسس وراثية.
3. المساواة بين المرأة والرجُل، من خلال تبوء المناصب الدينية بِغض النظر عن الجنس، وإلغاء المهر وتعدد الزوجات. تحقيق المساواة بين الجنسَين في الزواج والشهادة والإرث وحضانة الأطفال وتحديد سن الزواج بما لا يقل عن (18) سنة لكلا الجنسَين.
4. هناك نفر من الإيزيديين، قصيري النظر وقليلي الخبرة وأنّ قسماً منهم مدفوعون من قِبل جهات مُعادية للشعب الكوردي، يحاولون سلخ الداسنيين (الإيزيديين) عن شعبهم الكوردي. هذه المحاولة تقود الداسنيين الى كارثة كبرى، تكون عواقبها خطيرة، حيث أن الداسنيين هم شريحة كوردية أصيلة ويعيشون على أرض كوردستان. اللغة الكوردية هي لغتهم وأنّ كُتبهم وصلواتهم هي باللغة الكوردية. فيما لو نجح هذا النفر، عديمو الوعي والمسؤولية في مسعاهم، فأنّ دين داسن سيواجه الإنقراض بعد أن يفقد حاضنته الكوردية التي هي الحاضنة الطبيعية والأُم له، حيث أن نفوس الداسنيين قليلة، تصل الى بضع مئات الآلاف، سيذوبون بسهولة في المذاهب الإسلامية و في العرب وبذلك ينقرض دينهم وينسلخون عن قوميتهم الكوردية، بعد فقدانهم لِحاضنة شعبهم الكوردي. لذلك يجب توعية الداسنيين قومياً ووطنياً، تجنباً لمواجهة المزيد من الكوارث التي تنتهي بإختفاء هذا الدين الكوردي العريق.
هذه المقترحات موجّهة أيضاً الى اليارسانيين والهلاويين والشبك
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 46 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.ahewar.org/ - 11-03-2024
Gotarên Girêdayî: 21
Jiyaname
Kurtelêkolîn
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 29-07-2021 (3 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Jinan
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 11-03-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 11-03-2024 hate nirxandin û weşandin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 46 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Wêne û şirove
Ev wêne di sala 1973 an de li Qelqeliyê ya ser bi Wanê ve kişandiye
Kurtelêkolîn
Pîlana dagîrkeran bo çêkirina nakokî di navbera Kurdan de
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Rojhilatê Kurdistanê û rawestan di hember paradoksa Komara Îslamî de
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Kurtelêkolîn
Antolojiya xebata medenî (hewcehiyên xebata medenî) – Beşa 1em
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û hevoksazî
Jiyaname
Kerim Avşar
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Kurtelêkolîn
Birîndar hevşêweyê formek ji hebûnê
Wêne û şirove
Di sala 1980'î de çemê Banos li bajarê serêkaniyê
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
Pirtûkxane
Felsefekirin û zarok
Jiyaname
RONÎ WAR
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Kurtelêkolîn
Îdolojî çi ye û axo “Kurdayetî” îdolojî ye?
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
Jiyaname
Viyan hesen
Jiyaname
Necat Baysal
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
KUBRA XUDO

Rast
Kurtelêkolîn
Cihên geştiyarî yên parêzgeha Îlamê – Beşa 1em
07-04-2024
Aras Hiso
Cihên geştiyarî yên parêzgeha Îlamê – Beşa 1em
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
15-04-2024
Sara Kamela
Di ziman de xêv û morfolojî
Weşanên
Rojnameya Serbestî
24-04-2024
Burhan Sönmez
Rojnameya Serbestî
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Şekroyê Xudo Mihoyî
Babetên nû
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
07-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
01-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
01-05-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefekirin û zarok
29-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û hevoksazî
28-04-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
24-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
İbrahim Güçlü
23-04-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefekirin
23-04-2024
Sara Kamela
Jimare
Babet 518,985
Wêne 106,396
Pirtûk PDF 19,240
Faylên peywendîdar 96,836
Video 1,376
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Wêne û şirove
Ev wêne di sala 1973 an de li Qelqeliyê ya ser bi Wanê ve kişandiye
Kurtelêkolîn
Pîlana dagîrkeran bo çêkirina nakokî di navbera Kurdan de
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Rojhilatê Kurdistanê û rawestan di hember paradoksa Komara Îslamî de
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Kurtelêkolîn
Antolojiya xebata medenî (hewcehiyên xebata medenî) – Beşa 1em
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û hevoksazî
Jiyaname
Kerim Avşar
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Kurtelêkolîn
Birîndar hevşêweyê formek ji hebûnê
Wêne û şirove
Di sala 1980'î de çemê Banos li bajarê serêkaniyê
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
Pirtûkxane
Felsefekirin û zarok
Jiyaname
RONÎ WAR
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Kurtelêkolîn
Îdolojî çi ye û axo “Kurdayetî” îdolojî ye?
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
Jiyaname
Viyan hesen
Jiyaname
Necat Baysal
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
KUBRA XUDO

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.5
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.281 çirke!