کورد دلۍ چەرخەکا تاریخینە
بەشۍ: دوەسەڎ و ویسەمە
نویستەی: #هاوڕێ باخەوان#
ساڵەو (1898ز):چن تۊمارێ پېوەس پی ساڵېوە ئینێ وەردەسەنە:
* ئەچی ساڵېنە، ئەلیاس سامی بەگ، پەی ماوەو ساڵێ بییەن بە فەرمانڕەواو سلێمانی.
* زانای بەنامبانگی ئەڵمانی پرۆفیسۆر تیۆدۆر نوێلدەکە (1836-1930ز)، باسێ فرە ئېژاش دەربارەو پېوەڼی واچۍ (کاردۆ)ی بە کوردیۆ جە بەرلین وەڵاکەردەنۆ.
* ئەچی ساڵېنە، تاریخنویس و سیاسی ڕەفیق حیلمی جە شارو کەرکوکی ئامان دنیا.
* ئەچی ساڵېنە، مار یۆنان بە ئەرەکیانیاو نەستوورییەکا لوا پەی پترس بورگی، ئەنجامەنە ڕووسەکۍ دمای دۋۍ ساڵا دەسێ گۆرەی ئەرسۆدەکسیشان کیانا پەی ورمێ، پەی ژڵېوە و چالاکی دلېشانە.
* ئەچی ساڵېنە، مەلا ئەسعەدی مەحوی شاعېر ئامان دنیا.
* ئەفسەرێ ئەڵمانی کە سنجەقێ عوسمانی بۍ، باسێ جوگرافیایی و تاریخیش جە بارو سەرنجی سوپاییۆ وەڵاکەردۆ، نەخشێوەش چەنین و بار و زروفو شارو سلێمانی، زیاتەریچ جە سەردەمو ئاشووری و بابلیەکانە مەوزۊن ڕوە.
* ئەچی ساڵېنە، والی (وان)ی ڕاپۆرتێش پەی ئەستەمبوڵی کیاستەن، دلېشەنە باسو ئانەیش کەردەن هەکە کوردەکۍ باجە نمەڎان و سەرە پەی دۆڵەتی نمەنامنان.
* تاریخو (28-04-1898ز) یەکەمین ڕۊنامەی کوردی بەرشییەن، بە نامۍ (کوردستان)ی بە دەسو میر میقداد مەدحەد بەدرخان جە قاهیرە دلۍ چاپخانەو ئەلهیلال، پۆکەتی گرڎ ساڵێ ئەچی ڕۊنە یاڎو ڕۊنامەکاری کوردی کریۊوە، پەنج ژمارەی ئەوەڵینۍ ئا ڕۊنامەیە دلۍ قاهیرەینە بەرېشیۍ، ژمارە (16-19) جە ژنێف و ژمارە (20-23) جە قاهیرە و ژمارە (24) جە لەندەن و ژمارە (25-29) جە شارو فۆڵکستۆنی و ژمارە (30-31) جە ژنێف بەرېشیېنۍ.
* تاریخو (09-07-1898ز)، شەریف پاشاو خەندانی پېسە باڵوێزو دۆڵەتو عوسمانی پەی شارو ستۆکهۆڵم پایتەختو سویدی دیاری کریان.
* مانگەو (9) ئی ساڵېنە، کوڕان و قۆمانو بەدرخانی بە دەسو تورکەکا گېریێنۍ.[1]