بییەی نەتەوەیی کورڎی میانو فەلسەفە و سۆسیۆپۆلەتیکینە
هۊرئەوەگېڵنای و ئاماڎەکەرڎەی: #ئەسعەد ڕەشید#
بەشې دەهەمە
ئی کتېبە هۆڵێن پەی جەیۊدایۆ بارو ئەنتۆلۆجیبییەی نەتەوەو کورڎی دلۍ سەردەمە مۆدێرنەکەینە. پەی ئەنەیاوای جە بییەی نەتەوەو کوردی چی سەردەمەنە ئېمە پەنەوازیمان پانەیە مەبۊن جە ماناو مۆدێرنیزمی بیاومېنە، چوونکوم مۆدێرنیزم تاقە ئایدۆلۆژیێن کە دلۍ سەردەمە مۆدێرنەکەینە سەردەمە مۆدێرنەکەش پا تەشکە ئاراسە کەرڎەن کە ئیسە هەن. یاوانەی جە مۆدێرنیزمی، یاوانەیەن چا ئایدۆلۆژیایە کە سەردەمە مۆدێرنەکە پەی زیڼەوەرەکاش وېنامەکەرۊوەو ناچارېشان مەکەرۊن زیڼەوەرەکانو دلۍ ئا سەردەمەیە پا تەشکە بوینان کە ئاڎی پەی وېناکەردېنۍ.
مۆدێرنیزم ئا ویروباوەڕەنە کە پەشتەو گرڎو ویروباوەڕەکانو ئی سەردەمەیۆ حازرەن و پا تەشکە ئایدیاکاشان ئاراسە کەرۊن کە وېش گەرەکشەن، تەنانەت ویروباوەڕە مەزهەبییەکانو ئی سەردەمەیە پەی ئانەی پارېزگاری چا باوەڕەیە بکەران کە کۊمەڵگا مەزهەبییەکۍ دلۍ سەردەمە مۆدێرنەکەیشان پەنە پارېزنان، ناچارېنۍ ئایدیاکانو وېشان جە ڕاو مۆدێرنیزمیۆ وېنابکەراوە و چانەیە پارېزناشان کە ماناو وېشان دەسبڎان و دلۍ خیاڵو باوەڕدارەکاشان بزیارە.
ئایدولوژیا مەزهەبییەکۍ پەی ئانەی وەرگیری جە ئایدیاکانو وېشان بکەران و ژیوایشان پەی بگېڵناوە، پەشتی پا ویروباوەڕەیە مەبەسان کە مۆدێرنیزم جە لاو خەڵکو ئی سەردەمەیۆ بە زانست و تەکنۆلۆژیا وەششکەرڎەن. ئاڎۍ بە باوەڕئاوەردەی خەڵکی بە زانست و تەکنۆلۆژیای، خەڵکی پاسەپەنەکەران کە بڕواشان بە ئایدیاڵە مەزهەبییەکانیشان لەق نەبۊن.
ئەچی سەردەمەنە جە ڕاو ئیمان ئاردەی بە زانست و تەکنۆلۆژیای پاسە بە خەڵکی کریۊن ئیمان بە خوڎا و بە کتېبە ئاسمانییەکانی باران. خەڵکی مەزهەبیی ئی سەردەمەیە نمەتاوان بەبۍ بڕوابییەی بە زانستی، بڕواو وېش بە ئایدیاڵەکانو وېش بەهېز بکەرۊوەو پېسە مانێوە پارېزگاریشان چەنە بکەرۊن. ئینەیچ بەڵگەن سەرو ئانەی کە مەحاڵەن خەڵکو ئی سەردەمەیە بتاوۊن بەبۍ بڕوائاردەی پانەی کە مۆدێرنیزم پەی مروڤایەتی کیاستەن، بڕوا بە هیچ چېوێ تەری بارۊن.
ئەر چی سەردەمەنە خەڵکی ئیمانشان پانەیە نەمەنۊن کە مۆدێرنیزمی پەی کیاستېنۍ، تەواناو ئانەیشان نمەبۊن ژیوای دلۍ جەهانە مۆدێرنەکەینە بگوزەرنان. شەرتەو ئەوەڵو ژیوای دلۍ ئی جەهانە مۆدێرنەینە ئیمان ئاردەیەن پانەی: کە مۆدێرنیزم مەتاوۊن جە ڕاو زانست و تەکنۆلۆژیایۆ تەمامو گرفتەکانو مروڤو ئی سەردەمەیە چارەبکەرۊن، ژیوایش پەی بکەرۊن بە بەهەشت. مروڤ دلۍ ئی جەهانەینە ئا کاتە ژیوایش مەگنۊ دلۍ تەرسۍ کە بڕواش پی ئایینە تازەیە (مۆدێرنیزم) نەمەنۊ و ڕوەو کافربییەی بلۊن.
کافربییەی مروڤی بە مۆدێرنیزمی ڕاسەوڕاس چی ژیواینە مروڤەکە ڕوەو جەحەڼەمەکانو مۆدێرنیزمی پەلکېش کریۊن. گۆرەتەرین گرفتو کورڎیچ دلۍ جەهانە مۆدێرنەکەینە ئانەن نەتاوانش بڕوا پا خوڎایە بارۊن کە ئی جەهانەشە وەشکەرڎەن، ئینەیچ پاسشە کەرڎەن پېسە کافرێ دلۍ سەردەمە مۆدێرنەکەی وېناکریۊن و پەی دلۍ جەحەڼەمەکانو ئی جەهانەیە پەلکېش بکریۊن و وەردەمو جەلادەکانیشەنە بنریۊرە.
مۆدێرنیزم، مەزهەبی ڕاسەقینەو سەردەمە مۊدێرنەکەین، واتا ئا ویروباوەڕەن کە شەریعەتش پەی جەهانە مۆدێرنەکەی متەنەرەو خەڵکیش جە پەرەسای ئا خوڎایۆ کە هینو مەزهەبەکان، پەی تاعەتو ئا خوڎایە بەردەن کە جەهانە مۆدێرنەکەی جە ڕاو هېزو زانای و تەکنۆلۆژیایۆ وەشکەردن. بەشێ جە کتېبو بییەی نەتەوەیی کورڎی میانو فەلسەفە و سۆسیۆپۆلەتیکینە، نویستەی عیرفان مستەفا، هۊرئەوەگېڵنای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید.[1]