ناونیشانی بابەت: ڕەهەندەکانی ململانێی لاهور تاڵەبانی و مەسروڕ بارزانی
ئامادەکردن: #ئاراس مەسیفی#
ململانێی مەسروڕ بارزانی و لاهور تالەبانی لەلایەک ڕکابەری و پەراوێزخستنی نەوەی پێش خۆیانە لەناو حزبەکانیان، لە هەمان کاتدا هەوڵی پەراوێزخستنی ئامۆزاکانیانە لە بەردەم هاتنەدی خەونەکانیان، بە شێویەکی هاوتەریبیش پاڵنان و ناچارکرنی هێزەکانی دەرەوەی یەکێتی و پارتییە بە یان لەگەڵمی یان لە دژمی. ئینجا لەوێشەوە بۆ ململانێیە سەرەکییەکەی نێوانیان لەسەر پشک و پشککاری فەرمانڕەوایی هەرێم. لە ئێستادا مەسرور خۆی وەکوو پارێزەری سیستەم و قەوارەی حوکمڕانی دەنوێنی، لە کاتێکدا لاهور هەموو هەوڵەکانی بۆ هەژاندنی پایەکانی سیستەم خستۆتە گەڕ. ئەوەی بەرژوەندی لەگەڵ سیستەمی حوکمڕانی دایە، ناچارە دوای مەسرور بکەوێت، ئەوەی لە سیستەم ناڕازیە، هیوا دەخوازێت لاهور پێشی بکەوێت.
دۆخی هەرێمی کوردستان پێی ناوەتە قۆناخێکی نوێ. گۆڕانگارییەکان ئەوەندە بەخێرایی ڕێدەکەن، کە ئاسان نییە بتوانرێت پێشبینی ئەنجامەکانی بکرێت. لێککەوتەکانی پەتای کۆرۆنا ڕەنگدانەوەی لەسەر ژیانی و گوزەرانی وڵاتیان ڕۆژ بە دوای ڕۆژ هەستپێکراو تر دەبێت. وتاری بەرەی ڕکابەر و بەرگریکاری حوکمڕانی هەرێم تا دێت توند و زبرتر دەبێت. توندبوونی ململانێکان مەسرور بارزانی و لاهور تاڵەبانییان کردۆتە دو ئەستێرەی هەردو جەمسەرەکە، وەکوو ئەوەی ئەو وڵاتە کەسێکی تری تێدا نەمابێت. وڵاتییانی هەرێم ئەزموونێکی تاڵیان هەیە لەگەڵ بەڵێنەکانی چاکسازی و وتاری بێ کرداری ڕابردوی هەموو هێز و لایەنە سیاسییەکان. هۆکاری سەرەکیی ئەمەش لەلایەک بۆ شکستهێنانی وتار و کرداری هێزەکانی ئۆپۆزیسیۆن لە ڕابردو دەگەڕێتەوە، لەلایەکی ترەوە دەگەڕێتەوە بۆ بێبەهاکردنی هەڵبژاردنەکان و پڕۆسەی پەڕڵەمانی و زەلیلکردنی کۆمەڵگەی مەدەنی و دەستەمۆکردنی کاری میدیایی سەنگین و ئازادە. داخستنی کەناڵ و ڕێگەی ئاشتی و مەدەنی ململانێیی سیاسی و داواکردنی مافە سەرەتایییەکان وا دەکات بەشێکی زۆری کۆمەڵگەی ناڕازی چیتر بڕوای بە چاکسازی و وتاری بێکردار نەمێنێت و بەدوای ڕێگەی تردا بگەڕێن.
ئەوەی هەستی پێدەکرێت، گۆرانکارییە خێراکان لەلایەک، و نەبوونی هیچ بەرچاوڕوونییەک لەلایەکی تر، دڵەڕاوکێ و گومان و ترس وڵاتییان ڕۆژبەڕۆژ زیاتر دەکەن و بەمەش وڵاتییان ناچار دەبن دەست بەو کەس و لایەنانەوە بگرن، کە خاوەنی ئامراز و کەرەستەکانی هێزن. هەر بۆیەش، هیواکان تا دێت زیاتر لەسەر کەسی مەسرور بارزانی و لاهور تاڵەبانی بنیاد دەنرێن، چونکە هەردوکیان نەک تەنیا خاوەنی ئامراز و کەرەستەی هێزی دەستوەشێنن، بەڵکوو لە ڕابردوشدا سەلماندویانە، کە لە بەکارهێنانی هەر ئامرازێکی هێزی نەرم و ڕەق، ئاسایی و نائاسیی، شەرعی و ناشەرعی لە دژی یەکتر و ڕکابەرەکانیان، هیچ سڵەمینەوەیەکیان نییە. ئەوەی ئاشکرایە و گومانی تێدا نییە، ملمڵانێی مەسرور و لاهور هیچ پەیوەندی بە باشترکردنی دۆخی وڵاتییان هەرێم نییە، بەڵکوو لەلایەک لەپێناو قایمکردنی دەستەڵاتی خۆیانە لەناو حزبەکانی خۆیان، لەلایەکی تر چەسپاندن و قایمکردنەوەی هەژمون و دەستەڵاتی حزبەکانیانە بەسەر ناوچەکانی نفوزی خۆیان، وە ئەگەر بۆشیان کرا، فراوانترکردنی هەژمونی خۆیان لەسەر حیسابی یەکتر. لەبەر ئەوەش سادەیی مەعریفیە ئەگەر پێمانوابێت، کە ململانێ نێوان لاهور تاڵەبانی و مەسرور بارزانی تەنیا ململانێیەکی کەسییە یان درێژکراوەی ململانێی نێوان جەلالی و مەلایی ناوەڕاستی شەستەکانە. ململانێ ئەوان چڕبوونەوە و گەیشتنە لوتکەی کۆی ملمانێیە پەنگخواردوەکانی کۆمەڵایەتی و سیاسی و ئابووریی کۆمەڵگەی هەرێمی کوردستانە، کە لە ڕابردودا هەموو کەناڵ و ڕێگەی ئاشتییانە و مەدەنییانەیان لە بەردەم داخراوە.
لاهور و مەسرور ڕاستە هەردوکیان نوێنەرایەتی نەوەی دوای ڕاپەڕین دەکەن، بەڵام بە دو پاشخانی کۆمەڵایەتی و سیاسی جیاواز و دو چاوەڕوانی نەک جیاواز، بەڵکوو دژ بە یەک هاتونەتە ناو کایەی سیاسی. مەسرور بارزانی وەکوو کوڕە گەورەی مەسعود بارزانی خۆی بەتەنیا جێگیرەوەی باوکی لە خاوەندارێتیی پارتی دەزانێت. بۆ ئەو پارتی تەنیا حزبی حومکڕانی ڕاستەقینەی هەرێم کوردستانە. مەسروڕ نە لەناو پارتی ئامادەیە دەستەڵات لەگەڵ براو و ئامۆزاکانی بەیەکسانی دابەشبکات، نە لەناو حکومەت هاوبەشی حزبەکانی تری قبووڵە. خاڵی بەهێزی مەسرور ئەوەیە، کە پارتی تا ئێستا لە هەموو هێزەکانی تر ڕێکخراوتر و بەهێزترە و هەموو جومگەکانی دەستەڵاتی لە هەرێم کوردستان بەدەستی پارتییەوەیە. خاڵێکی تری بەهێزی مەسروڕ ئەوەیە، کە هىچ کەسێک نە لەناو، نە لەدەرەوەی پارتی ناتوانن ڕەوایەتی پێگەکەی بخەنە ژێر پرسیارەوە. مەسرور هەر لە منداڵییەوە بۆ ئەوە پەروەردەکراوە کە جێگەی باوکی بگرێتەوە، ئەمەش بووەتە خاڵە هەر لاوازەکەی مەسروڕ، چونکە ئەو دەستەڵاتی پارتی و حکومەتی لەسەر سینییەکی زێڕ پێشکەشکراوە، بێئەوەی ناچار بوبێت بچێتە کێبرکێی سیاسی و بتوانێت لەو ڕێگەیەوە تواناکانی خۆی بسەلمنێت. ئەوەش وایکردووە مەسرور بارزانی زیاد لە پێویست لە خۆی بایی ببێت و لە یەککاتدا شەڕ لە دژی چەندین بەرەی جیاواز ڕابگەیێنێت. لەناو پارتیدا بە ململانێ نەوەی پێش خۆی دەستی پێ کردووە، لەناو حزب و حکومەت دەستی داوەتە ململانێی پاشماوەکانی نێچیرڤانی ئامۆزای. لەناو پەڕڵەمانیش هەرچی هێز و لایەنی سیاسی هەیە، خستۆتە پەراوێزەوە.
بە پێچەوانەی مەسرور، لاهور تاڵەبانی کوری هیچ لە بەرپرسە کاریگەرەکانی هەرێمی کوردستان نییە، تا لە ڕێگەی باوکییەوە ڕێگەی هەڵکشانی بۆ لوتکەی دەستەڵات بۆ خۆش کرابێت، بەڵکوو تەنیا برازایەکی ئاسایی جەلال تاڵەبانییە، کە کوڕەکانی تا ئێستاش ڕکابەری و ململانێی دەستەڵاتی لەناو یەکێتی لەگەڵ دەکەن. ئەمە بووەتە خالێکی گرنگ، کە لاهور لە کوڕەکانی بەرپرسە باڵاکانی تر جیادەکاتەوە. بۆ نموونە کوڕەکانی نەوشێروان مەستەفا و کۆسرەت ڕەسوڵ و جەلال تاڵەبانی هاوشێوەی مەسرور، بەهۆی پێگەی باوکیان، ڕێگەی هاتنەپێشەوەیان بۆ ئاسان و تەخت کرابو. لاهور هیچ پۆستێکی باڵای حزبی و حکومی پێشکەشنەکراوە، بەڵکوو لە پۆستێکی مامناوەندی دەستی پێ کردووە و لەدەرەوە و ناوەوەی یەکێتی دژایەتی و ڕکابەری زۆریشی کراوە. لاهور هەمیشە ناچار بووە بچێتە نێو کێبرکێ و ملمڵانێ حزبییەکان بۆ سەلماندنی خۆی. ئەوەی لاهور لە هەموو سەرکردە باڵاکانی تری ناوەوە و دەرەوەی یەکێتیش جیادەکاتەوە، تەحەداکردن و دژایەتیکردنی ئاشکرای لوتکەی دەستەڵات و چینی دەستەڵاتدارە بە وتار و کردارەوە. ئەوەش وادەکات کە ململانێی نێوان مەسرور و لاهور فرەڕەهەند بێتو و لەسەر چەندین ئاست هاوتەریب بەڕێوەبچێت.
بەو مانایەی کە ململانێی هەردوکیان لەلایەک ڕکابەری و پەراوێزخستنی نەوەی پێش خۆیانە لەناو حزبەکانیان، لە هەمان کاتدا هەوڵی پەراوێزخستنی ئامۆزاکانیانە لە بەردەم هاتنەدی خەونەکانیان، بە شێویەکی هاوتەریبیش پاڵنان و ناچارکرنی هێزەکانی دەرەوەی یەکێتی و پارتییە بە یان لەگەڵمی یان لە دژمی. ئینجا لەوێشەوە بۆ ململانێیە سەرەکییەکەی نێوانیان لەسەر پشک و پشککاری فەرمانڕەوایی هەرێم. لە ئێستادا مەسرور خۆی وەکوو پارێزەری سیستەم و قەوارەی حوکمڕانی دەنوێنی، لە کاتێکدا لاهور هەموو هەوڵەکانی بۆ هەژاندنی پایەکانی سیستەم خستۆتە گەڕ. ئەوەی بەرژوەندی لەگەڵ سیستەمی حوکمڕانی دایە، ناچارە دوای مەسرور بکەوێت، ئەوەی لە سیستەم ناڕازیە، هیوا دەخوازێت لاهور پێشی بکەوێت. هەروەها، سەرلەنوێ میحوەربەندییە ناوخۆیییەکانی حیزب و بنەماڵەکان لەلایەک، لە لاکەی تریش هاوپەیمانێتیی حیزبەکان لەوانەیە ناچاری گۆڕانکاریی بکات. ڕاستە لە ئێستادا هەردوکیان سوودمەندی سەرەکی ئەو مڵملانێیەن و ڕۆژبەڕۆژ لە ئامانجەکانیان نزیکتر دەبنەوە، بەڵام گۆڕانکارییە خێراکان و مەترسیداری دۆخەکە دەکرێت ئەگەری لەدەستدەرچونی ململانێکەیان بەدوای خۆیدا بێنێت، کە لە کۆتاییدا هیچ بژاردەیەکی تریان لە بەردەم نەمێنێتەوە، جگە لە ڕوبەڕوبوونەوەی ڕاستەخۆی یەکتر، چۆن کۆتایی دێت، خوا نەبێت، کەس نازانێت. [1]