پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شیمال ئەحمەد ئیسماعیل
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سادق خەلیل عەبدولعەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شڤان عادل مستەفا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  530,176
وێنە
  110,960
پەرتووک PDF
  20,352
فایلی پەیوەندیدار
  105,419
ڤیدیۆ
  1,578
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
115,949
ژیاننامە 
26,434
پەرتووکخانە 
25,817
کورتەباس 
18,584
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,837
پەند و ئیدیۆم 
13,755
شوێنەکان 
12,003
شەهیدان 
11,923
کۆمەڵکوژی 
10,919
هۆنراوە 
10,461
بەڵگەنامەکان 
8,354
وێنە و پێناس 
7,383
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,434
ڤیدیۆ 
1,474
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,461
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
823
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
766
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
537
گیانلەبەرانی کوردستان 
277
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   تێکڕا 
238,080
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
قەناتی کوردۆ - کوردۆیڤ
ژیاننامە
عادیلە خانم
ژیاننامە
فەرهاد عەبدولحەمید - فەرهاد...
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
شەیما
ئیسلام وەک ئامرازی بنیاتنانی شوناسی نەتەوەیی
بەهۆی کوردیپێدیاوە دەزانیت هەر ڕۆژێکی ڕۆژژمێرەکەمان چیی تیادا ڕوویداوە!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

ئیسلام وەک ئامرازی بنیاتنانی شوناسی نەتەوەیی

ئیسلام وەک ئامرازی بنیاتنانی شوناسی نەتەوەیی
$ئیسلام وەک ئامرازی بنیاتنانی شوناسی نەتەوەیی$
نووسینی: سەنگەر موشیر مەنتکی
کەسایەتی و خەسلەتی نەتەوە و گروپە ئیتنیەکان دەگۆرێت، پێشدەکەوێت، بەشێک لە کلتورو زمانیان دەگونجێندرێت یان دەتوێتەوە لە ناو نەتەوەکانی تر، قەبارە و ڕوبەری نیشتمانی دایک و جوگرافیای دانیشتوانەکەی کەم و زیاد دەکات، لە ئەنجامی داگیرکردنی کلتوری و سەربازی. بۆیە لە دیدی بونیاتگەرایەکان Constructivism نەتەوەو گروپە ئیتنیەکان لە ڕویە کۆمەلایەتیەکەیەو بنیاتنراوە لە پڕۆسەیەکی مێژوی دورو درێژ و بە گۆران تێپەر دەبێت، بەڵام ئەم گۆرانە ئەوەندە سیست و لەسەرخۆیە لە کورت مەودا هەستی پێناکرێت. بۆ نموونە، کەسایەتی کورد وەکو گروپێکی ئیتنیکی پێش دوو هەزار ساڵ جیاوازە لەگەل کەسایەتی نەتەوەی کورد لە ئێستا کە توشی پڕۆسەی هەلکشان وداکشان و توانەوە وبچوکبونەوە بوە بەڵام وەکو بون نەمردوە. ئەمە نەک تەنیا بۆ کورد بەلکو بۆ نەتەوەکانی تریش درووستە جا چی نەتەوە ژێر دەستەکان بێت یان نەتەوە بالادەستەکان.
مەبەست لەم نووسینە باس کردن نییە ئادیۆلۆژیا مۆدێرنە ڕاسترەوە نەتەوەیەکان کە ڕاستەوخۆو بێ پەردە بانگەشەی گوتاری یەک نەتەوەدەکەن، بەلکو مەبەست لێرە چۆن ئایدیا وئایینە بان نەتەوەیەکان کە بانگەشەی ڕەتکردنەوەی جیاوازی لە سەر بنەمای ئیتنیک و نەتەوەو ڕەنگ و زمان دەکات بەڵام بە لێکەوتەوە بە شێویەکی ناراستەوخۆ لە پڕۆسەیەکی مێژوی درێژ بوەتە هۆی فراوانبون و پێشەکەوتنی نەتەوەیەک یان گروپێکی ئیتنی، لە بەرانبەریشدا بۆتە هۆی تواندنەوەو بچوک کردنەوەی قەبارەی گروپ و نەتەوەکانی تر، لە زۆرینەوە لە خاکی دایکدا بوونەتە کەمنیە، شوناس وزمان و کلتوری ڕەسەنی خۆیان لەدەست داوە. لەبەر ئەوەی لەم نووسینە باس لە ڕۆلی ئیسلام دەکرێت زۆر بەر لە قۆناغی مۆدێرنە، بۆیە وشەی نەتەوە لەم نووسینە بە مانا مۆدێرنەکەی نییە بەلکو نەتەوە بە مانای سەرەتایەکەی وەکو کەرەسەیەکی خاو کە ئەو گروپە ئیتنیانەن کە شوناسێکی کلتوری تایبەت بەخۆیان هەیە لە زمان و باوەرو کۆمەڵێک سیمبۆلی کۆمەلایەتی و ئایینی.
ئەم ئادیا بان نەتەوەیانە لە دۆخێکدا ڕۆلی تواندنەوەی نەتەوەو گروپە ئیتنیەکان دەبینن ئەگەر سێ فاکتەر بەیەک بگەن: یەکەمیان داگیرکاری سەربازی و تێکشکاندنی تەواوەتی ستراکچەری دەسەلاتی نەتەوەی ژێردەست؛ دووەم ئەم داگیرکاریە سەربازیە هاوکاتبێت لەگەل داگیرکاری کلتوری کە فەرزبکرێت بەسەر نەتەوەی ژێردەست دوای دۆرانی؛ سێیەمیان فاکتەری کاتە، بۆ ئەوەی دەرئەنجامێکی کاریگەری هەبێت پێویستە هەردوو جۆرەکەی داگیرکاری کلتوری و سەربازی بەردەوام بێت ودرێژ ببێتەوە بۆ نەوەکانی داهاتو ئەو کاتە لە فەرزکردنی کلتور دەگۆرێت بۆ قەبولکردنێکی هەژموونی کلتوری (باڵدەستبوونێکی قبوڵکراو) بە تێپەربونی کات. لە پال ئەم سێ هۆکارەی کە باس کرا، کاریگەری تواندنەوەی نەتەوەی ژێردەست دەوەستێتە سەر بەهێزی بنیاتی شارستانی و کلتوریەکەی کە تا چەند دەتوانێت بەرگری بکات لە مانەوەی شوناسی خۆی بە زیندوی لەژێر ئەو شەپۆلە گەورەی شوناسی گروپی زاڵ کە هەولی گۆرینی دەدات.
بۆیە بە تەنیا هۆکاریک یان دوان ناتوانێت کاریگەریەکی گەورە درووست بکات لە سرینەوەی شوناس. بۆ نموونە داگیرکاری سەربازی مەنگۆلەکان کاریگەریەکی زۆر دیاری جێنەهێشت لە توانەوەی نەتەوە ژێردەستەکان لە شوناسی مەنگۆل یەکەم لە بەر لاوازی بنیاتی شارستانی و کلتوری مەنگۆلەکان لە بەرانبەر شارستانیەتی ئیسلامی دوەم لە بەر کەمی ماوەی داگیرکاری سەربازی کە درێژنەبۆتەوە بۆ چەند سەدەیەکی بەدوای یەک. بە پێچەوانەوە ئیسلام نموونەیەکی دیاری بەرجەستەکردنی هەرسێ ڕەهەندەکەیە کە داگیرکاری سەربازی و کلتوری و کاتە کە بۆ چەند سەدەیەک عەرەبە موسلمانەکان خەریکی ئەم پڕۆسەی بە موسلمانکردن و فەرزکردن و پیرۆزکردنی کلتورە ئیسلامیەکەیان بون کە هەلقولاوی ژینگەکەیان بو. چڕی و توندی ئاوێتەبونی فاکتەری سەربازی و کلتوری و کات لە لایەک و ڕێژی توانای بەرگری کلتوری نەتەوە ژێر دەستەکان لە لایەکی تر دەرئەنجامی جیاوازی درووستکردووە لەسەر قەبارەو ئاستی توانەوەی گروپە ئینتیەکان و نەتەوە سەرەتایەکانی وەکو ئەمازیغ کۆپتیە ڕەسەنەکانی میسری پێش ئیسلام و کورد و فارس و تورکەکان.
تورکەکان کەمتر کەوتونەتە بەر هەرەشەی توانەوەی شوناس لە بەر لاوازی ئاستی هەرسێ فاکتەری کاولکاری سەربازی و توانەوەی کلتوری و کات، بەلکو تورکەکان خۆیان توانیان جلەوی دەسەلاتی سەربازی بگرنە دەست لە ڕێگەی دروسکردنی خەلافەتی عوسمانی. فارسەکان هەرچەندە کەوتنە بەر شەپۆلێکی کاولکاری گەورەی سەربازی و کلتوری عەرەبە موسلمانەکان بەڵام کاریگەری کەمتر بو بە بەراورد لەگەل ئەمازیغەکان لە بەر دوو هۆکار یەکەم بەهێزی شارستانیەت و شوناسی کلتوری فارسی، دوەم فارسەکان لە قۆناغێک لە قۆناغەکان هاوشێوەی تورکەکان توانیان ئیمپراتۆریەتەکەی خۆیان بنیاتبنێنەوەوشوناسی خۆیان نوێ بکەنەوە، ئەگەر چی شوناسی فارسی بون بەهێز ماوەتەوە بەڵام لە هەمان کات ئیسلامی عەرەب لایەنی کەم کاریگەری جێ هێشتوە لەسەر زمان و باوەرو کلتوری فارسی.
عەرەبی پێش ئیسلام ودوای ئیسلام ئەو ڕاستیەمان بۆ ڕون دەکاتەوە کە ئیسلام بە لێکەوتە بۆتە هۆی خزمەتکردنی زمان وشوناس و کلتوری عەرەب. مەبەست بە لیکەوتە ئەوەیە ئیسلام بە ڕاستەوخۆ پڕۆژەیەکی گۆرینی زمان و شوناسی ئیتنی گروپەکان نەبوە، لەم سەردەمە هیچ پڕۆژەیەکی لەم جۆرەی نەتەوە دروسکردن بە مانا مۆدێرنەکەی لە ئارادانەبووە بەلکو بە شێویەکی ناهۆشیاریانەوە لە پرۆسیەکی مێژوی دورودرێژ بە ئاڕاستەی بەهێزوبی شوناسی عەرەبی هەنگاووی ناوە. عەرەب وەکو کۆمەڵێک هۆزو خێلی پەرتو بلاو بە نیمچەدورگەی عەرەبی بو، گۆشەگیر لەدەرەوەی جیهانی ئیمپراتۆیەتی ڕۆمانی و فارسی. هەلبەتە ئەمە مانای ئەوە نییە عەرەب بونی نەبوە لە باشووری شام و باشوورو ناوەڕاستی ئێڕاق. دوای دەرکەوتنی ئیسلام وەکو ئایینێکی بان نەتەوەی بوە هێزێکی یەکخەری هۆزو خێلە ناکۆکەکانی نیمچە دورگەی عەرەبی، پەیامێکی دا بەم هێزە نوێیە کە بانگەشەی ڕزگارکرنی مرۆڤەکان دەکات لە ڕێگەی یەکتاپەرستی خودایەک و پەرتوکێک کە هەلقولاوی زمان و بەلاغەی عەرەبە، ئایەتەکانی دابەزیون بە قۆناغ بۆ ڕوداوەکانی دانیشتوانی عەرەبی، کلتورە پەسندکراوەکانی عەرەبی پێداگری لەسەر دەکات و هەندێکیشیان دەگۆرێت.
ئەم ئایینە کە لە هەناو کلتورو زمان و بیرکردنەوەی عەرەبی سەرچاوەی گرتوە لە ماوەیکی کەمدا توانی لەم جیهانە گۆشەگیرە بیابانیەی دورگەی عەرەبی بێتە دەرەوەو هەموو ڕۆژهەلاتی ناوەڕاست و باکووری کیشوەری ئەفریقا داگیر بکات کە بە سەدان گروپی ئیتنی و ئایینی بۆ ماوەی سەدان و بگرە هەزاران ساڵ بە دوای یەکدا لەم ڕوبەرە جوگرافیە ژیاون کە ئێستا بە ولاتانی عەرەبی ناسراوە. هەرچەندە ئیسلام لە کۆمەڵێک تێکستی ئایینی ڕەتی نەژادپەرستی وجیاوازی لەسەر بنەمای ئیتنی دەکاتەوە و دان بەوەدا دەنێت کە جیاوازی زمان و ڕەنگ وهۆزو نەتەوەکان کاری خودایە، بە تایبەتی جیاوازی سرووشتی نێوان گروپەکان Primordial differences بەڵام پرسیار لێرەدا ئەوەیە تا چەند ئەم دانپێدانانە تەرجومە کراوە لە ئەرزی واقیع بە شێویەکی گشتی یان تا چەند هاودژە لەگەل تێکستەکانی تری ئیسلام کە هەولی تواندنەوەو گۆرینی شوناسی نەتەوەکانی تردەدەن بە زۆر؟ لە چەند خالێک دەکرێت ئەمە ڕوونبکرێتەوە:
$یەکەم:$ شوناس تەنیا کارەکتەرەکانی جیاوازی زمان ورەنگی پێست ناگرێتەوە بەلکو خەسلەتە سەرەکیەکانی شوناس بریتین لە کلتورو ئایین وباوەرو سیمبۆل و داب و نەریتەکان وخۆ وێناکردن (واتا هۆشیاری تاکەکانی گروپێک بەوەی کە جیاییان دەکاتەوە لەوانی تر). بۆیە ئەم دان پێدانانە درێژنەبۆتەوە بۆ بەشەکانیتری شوناس کە بیروباورو کلتوری گروپ و نەتەوەکانی ترن، بەلکو زۆر کات ئیسلام تەواو هاودژ خۆی دەرخستوە. لەمەش زیاتر بەزۆر هەولی تواندنەوەو سرینەوەی داون. بۆ نموونە باوەری سەرەتای و سیمبۆلی ئایینی و کلتوری ئەم نەتەوانە لە بارەی خودا و باقی داب و نەریتەکانی تر کە پێکهاتەی سەرەکین لە دیاریکردنی شوناس. ئیسلام لەم ڕوەوە سیاسەتی کوشتن و هەرەشەو تواندنەوەی بە زۆری پەیرەو کردووە بۆ سرینەوە و سزادان و کوشتنی سەرپێچیکەرانی بە هۆکاری بێباوەری و کوفرو دژبونی بە بەهاکانی ئیسلام. بۆیە دەکرێت بلێین سیاسەتی تواندنەوەو سرینەوەی بە زۆری پەیرەو کردووە لە بەرانبەر ئەم بەشە گرنگەی شوناسی نەتەوەکانی ژێر دەستی لە ڕێگەی گۆرینەوەی بە بەهاو باوەرو کلتوری خۆی، کە لەئەنجامدا پیرۆزکردنی قورئان و ئایین بۆتە هۆی پیرۆزکردنی زمان وکلتوری عەرەبی بەو پێیەی کە زمانی ئیسلام و قسەکردنی خودایە لەگەل مرۆڤەکان لە ڕێگەی قورئان و سروتە ئایینیەکانی.
$دووەم:$ خودی باوەری گروپ و نەتەوە سەرەتایە ژێردەستەکان هۆکارو پالنەری سەرەکی بوون بۆ خراپترین جۆری سیاسەتی سڕینەوە کە ئەویش داگیرکاری سەربازی و قرکردن وکوشتنی بە کۆمەل و بە کۆیلەکردنی دانیشتوانەکانی وفرۆشتنیان لە بازارەکانی ژێر دەسەلاتی ئیسلامی. ئەم داگیرکاریە سەربازیە ئەندامانی ئەو نەتەوانەی ناچار بە سێ بژاردە کردووە مردن یان بون بە موسلمان یان بە سەرشۆری باجدان ئەویش تەنیا بۆئەهلی کتاب ئەگەر نا باقی گروپە ئیتنیەکانی تر کە ئەهلی کتاب نەبون ئەم بژاردەی سێیەمیان پێنەدراوە. کەواتە ڕاستە لە ئیسلام تێکست هەیە دژی جیاکاری لەنێوان مرۆڤەکان لەسەر بنەمای ڕەنگی پێست، یان زمان، بەڵام تێکستی ڕوون هەیە دان بە جیاکاری دەنێت لەسەر بنەمای باوەر- وەکوو بەنرخترینتان لای خودا باوەردارەکانتانە. بەواتایەکی تر سرینەوەی گروپە جیاوازەکان کە خاوەنی زمان و ئیتنیکی جیاوازن لە عەرەب بەڵام بە هۆکاری کلتوری و ئایینی. ئەگەر سەیرێکی سەرچاوە ئیسلامیەکان بکەی ئەمە بە ڕوونی دیارە کە چی بەسەر دانیشتوانی باکووری ئەفریقیا هاتووە بە تایبەتی تونسی ئێستا. بۆیە داننان بە زمان نەبۆتە هۆی پاراستنی ئەم گروپانە بەلکو لە ژێر ناوی بێباوەری و کوفر بە چاوێکی نزم سەریان کراوەو مامەلەیەکی ژێردەستەوە سەرشۆرانە کراو لەگەلیان.
ئەمە ڕاماندەکێشێ بۆ خالی سێیەم ئەویش ئەوەیە بۆ ئەوەی لەم دۆخە ژێردەستیەو مامەلە نزم و سەرشۆرانەیە ڕزگاریان بێت و بۆ ئەوەی مامەلەیەکی باشتر لەگەلیان بکرێت و یەکسان بن بە تاکەکانی گروپی زال کە موسلمانە عەرەبەکانە ناچاربونە واز لە بەشێک لە شوناسەکەی خۆیان بهێنن، ئەم وازهێنانە پرکراوەتەوە بە شوناسی گروپ یان نەتەوەی زال کە شوناسی کلتوری ئیسلامە. ئەمە ئەزموونی بەشیکی زۆر لە تاکەکانی گروپە ئیتنیە ژێردەستەکانە کە بەردەوام لە ژێر فشاری کلتوری و ئایینی وتەنانەت سزای جەستەیش ناچار دەبن کە خۆیان ئاوێتەی شوناس و کلتوری گروپی زال بکەن بۆ ئەوەی هەمان مامەلەو ڕێزی ئەوانیان هەبێت. لە هەمان کات ئەو پەروەردە کلتوریە/ئایینیە وزمانی عەرەبی پیرۆزکراوە بەو پێیەی کە پەیامی خودایە، زمانی قسەکردنی خودایە. بۆیە بە تێپەر بونی کات و بە دوایەکداهاتنی نەوەکان ئەم ترس و سەپاندنەی سەرەتای داگیرکردن لە زیهنیەتی ئەوان نەماوەو بوەتە شتێکی قەبولکراو وپیرۆز لە پڕۆسەیەکی مێژوی تێکەل بونە بە زمان و ئایینی موسلمانە عەرەبەکان. ئەم پڕۆسەیە لەقۆناغەی دوای ناودەبرێت بە توانەوەی نەرم Soft assimilation چونکە لەم قۆناغە نەوەکان ڕاهاتون بە مومارەسەکردنی ئایین و پێویستی بەردەوامبونی تواندنەوەیان بە زۆر نەماوە.
لێرەدا سەرنجێک دەکرێت ئاماژەی پێبکرێت ئەوەیە، سەرەرای داننانی ئیسلام بە جیاوازیە سرووشتیەکانی وەکو زمان و ڕەنگ ونەتەوەکان، بەڵام لە ئەرزی واقیع هیچ میکانیزمێک و ئالیەتێکی پراکتیکی و دورمەودای پێشکەش نەکردووە بۆ ئەوەی بتوانرێت ئەم دانپێدانانە پراکتیزەبکرێت و گەرەنتی پارستنی نەتەوەکانی ژێر دەسەلاتی بکات لەبەرانبەر سیاسەتی تواندنەوەی شوناسیان کە خۆی پەیرەوی دەکات. تەنانەت بە درێژای مێژوی موسلمانان هیچ ئاڕاستەیەی فیکری و پراکتیکی دیارو زۆرینە لە ناو ئیسلامی عەرەبی نەخراوەتە ڕوو بۆ مامەلەکردن لەگەل مافە نەتەوەیەکانی نەتەوە جیاوازەکانی ناو جیهانی ئیسلامی. تەنیا لە حالەتێک گوتاری ئیجماعی ئیسلامی بەرگری لە مافی کەمینەکان دەکات کە ئەو کەمینانە موسلمان بن لە ژێر دەستی نەتەوەیەکی زۆرینەی نا موسلمان. جگە لەمە گوتارێک کە زۆر باوە ئەویش ئەوەیە هەمومان براین بە جیاوازی ڕەنگ و دەنگ و زمانمان. ئەم گوتارە زۆربەی کات دێتە پێشەوە بۆ شاردنەوەو ڕاکردن و نکۆلی کردن لە مافە نەتەوەیەکانی کەمینەکانی ناو جیهانی ئیسلامی. بە مانایەکی تر، تاکەکان دوو جۆر ماف هەیە مافیان وەکو هاولاتی کە یەکسان بن بە ئەندامەکانی سەر بە نەتەوەی زال و مامەلەیەکی یەکسانیان لەگەل بکرێت بەبێ جیاوازی. دوەم ماف وەکو کەمینە کە شوناسی نەتەوەی وکلتوری لە خۆ دەگرێت.
ئەم مافە دەکرێت لە سەردەمی ئێستامان کۆ بکرێتەوە لە مافی خۆسەری و ئیتنۆ فیدرالیزم وتەنانەت مافی جیابونەوە و پێکهێنانی دەولەتی نەتەوەی بۆ ئەو نەتەوانەی کە خاوەنی نیشتیمانی دایکن لە ناو جیهانی ئیسلامی. ئەوەی جێگەی تێبینیە گوتاری هەرەزۆری ئیسلام و موسلمانەکان داننانە بە جۆری یەکەمی ماف و بەکار هێنانیەتی بۆ نکۆلی کردن و خۆ دزینەوە لە جۆری دوەمی ماف بە تایبەتی مافی بریاردان لە چارەنووس، بەلکو لەوەش خراپتر بە فیتنەو پەرتەوازەی و خیانەت لە موسلمانان لێکدەدرێتەوە. ئەم جۆرە گوتارە لە بەرانبەر جۆری دوەمی ماف هیچی کەمتر نییە لە سیاسەتی تواندنەوی بە زۆرو سرینەوەی شوناسی کەمینە نەتەوەیەکان لە لایەن ڕاسترەوە نەژادپەرستەکان.
لە کۆتای هەرچەندە ناکرێت بە گشتگیری بلێین ئیسلام لە هەمو دۆخەکان بۆتە هۆی توانەوەی گروپ و نەتەوەکان بەڵام دەکرێت بە دلنیاییەوە بلێین کە ئیسلام وەک ئایین و ئایدیای بان نەتەوەی کە پەیامی یەکسانی مرۆڤەکان و ڕزگارکردنیان بەبێ جیاوازی ڕەنگ و زمان هەلگرت بەڵام لە هەناوی خۆیدا بە لێکەوتە بۆتە هۆکاری بەهێزکردنی شوناسی عەرەبی هەم وەک نەتەوە لە ڕوی قەبارەو ڕوبەروی جوگرافیای دانیشتوانی عەرەبی لەسەر حیسابی نەتەوە ڕەسەنەکانی تر لە پڕۆسەیەکی مێژوی درێژ هەم لە ڕوی کلتورو شوناسی بە عەرەبکردنەوە بە تایبەتی هەر وەک باس کرا بۆ ئەو گروپە ئیتنیانەی کە لە لایەک بە هەرسێ فاکتەری کاولکاری سەربازی و هەژمونی کلتوری و کات تێپەریون لە لایەکی تر بنیاتی کلتوری وزمان و شوناس و شارستانیەتیان ئەوەندە بەهێز نەبوە کە بتوانێت بەرگری لە پڕۆسەی توانەوەو ئاویتە بون بکات. [1]

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە 387 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەری پلاتفۆڕمی دابڕان 28-07-2017
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 1
1. ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 28-07-2017
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 28-07-2017 (7 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: لێکۆڵینەوە
پۆلێنی ناوەڕۆک: فەلسەفە / هزر
پۆلێنی ناوەڕۆک: ئایین و ئاتەیزم
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هومام تاهیر )ەوە لە: 02-12-2022 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 02-12-2022 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( ڕۆژگار کەرکووکی )ەوە لە: 03-04-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە 387 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.111 KB 02-12-2022 زریان سەرچناریز.س.
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
سیدرا فازیل محەمەد
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
ژیاننامە
بەسنە ئیدریس تەها
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
کورتەباس
گرێی پرس بە پێی تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە (G.B) لە زمانی کوردیی دا
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
کورتەباس
میتافۆر لە چێوەى زانستى زمانى دەماریی دا
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتی گوندی سوورەقەڵات، لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان سەرقاڵی کڕینی فەڕشن
ژیاننامە
خەدیجە زەکەریا عومەر
وێنە و پێناس
مێردمنداڵێکی کورد لە ساڵی 1965
کورتەباس
پڕۆژەی سەری ئەرکیی لە زمانی کوردیی دا
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
پەرتووکخانە
بونیادنانی بیری ڕەخنەیی بۆ تازە لاوانی پێشەنگ
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
پەرتووکخانە
مێژووی وەرزش لە ڕواندز
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
پەرتووکخانە
شیرین و خوسرەو؛ بە ڕێنووسی نوێ
کورتەباس
سنوری نێوان بەرکاری ناڕاستەوخۆ و ئاوەڵگوزارە لە زمانی کوردیدا
وێنە و پێناس
چەند یاریزانێکی شاری هەولێر
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
پەرتووکخانە
زمانی ستانداردی کوردی
وێنە و پێناس
گەنجێکی کوردی باشوری کوردستان شاری سلێمانی ساڵانی شەستەکانی سەدەی بیست
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
کورتەباس
ڕۆڵی فۆنیمە ناکەرتییەکان لە پڕۆسەی وانەوتنەوەدا
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
پەرتووکخانە
شیکردنەوەی وتار
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتی شاری سلێمانی ساڵی 1974

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
قەناتی کوردۆ - کوردۆیڤ
10-11-2008
هاوڕێ باخەوان
قەناتی کوردۆ - کوردۆیڤ
ژیاننامە
عادیلە خانم
18-11-2008
هاوڕێ باخەوان
عادیلە خانم
ژیاننامە
فەرهاد عەبدولحەمید - فەرهاد پەهلەوان
24-12-2010
هاوڕێ باخەوان
فەرهاد عەبدولحەمید - فەرهاد پەهلەوان
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
20-12-2014
هاوڕێ باخەوان
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
شەیما
19-11-2018
هاوڕێ باخەوان
شەیما
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شیمال ئەحمەد ئیسماعیل
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سادق خەلیل عەبدولعەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شڤان عادل مستەفا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  530,176
وێنە
  110,960
پەرتووک PDF
  20,352
فایلی پەیوەندیدار
  105,419
ڤیدیۆ
  1,578
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
115,949
ژیاننامە 
26,434
پەرتووکخانە 
25,817
کورتەباس 
18,584
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,837
پەند و ئیدیۆم 
13,755
شوێنەکان 
12,003
شەهیدان 
11,923
کۆمەڵکوژی 
10,919
هۆنراوە 
10,461
بەڵگەنامەکان 
8,354
وێنە و پێناس 
7,383
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,434
ڤیدیۆ 
1,474
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,461
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
823
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
766
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
537
گیانلەبەرانی کوردستان 
277
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   تێکڕا 
238,080
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
سیدرا فازیل محەمەد
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
ژیاننامە
بەسنە ئیدریس تەها
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
کورتەباس
گرێی پرس بە پێی تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە (G.B) لە زمانی کوردیی دا
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
کورتەباس
میتافۆر لە چێوەى زانستى زمانى دەماریی دا
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتی گوندی سوورەقەڵات، لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان سەرقاڵی کڕینی فەڕشن
ژیاننامە
خەدیجە زەکەریا عومەر
وێنە و پێناس
مێردمنداڵێکی کورد لە ساڵی 1965
کورتەباس
پڕۆژەی سەری ئەرکیی لە زمانی کوردیی دا
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
پەرتووکخانە
بونیادنانی بیری ڕەخنەیی بۆ تازە لاوانی پێشەنگ
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
پەرتووکخانە
مێژووی وەرزش لە ڕواندز
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
پەرتووکخانە
شیرین و خوسرەو؛ بە ڕێنووسی نوێ
کورتەباس
سنوری نێوان بەرکاری ناڕاستەوخۆ و ئاوەڵگوزارە لە زمانی کوردیدا
وێنە و پێناس
چەند یاریزانێکی شاری هەولێر
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
پەرتووکخانە
زمانی ستانداردی کوردی
وێنە و پێناس
گەنجێکی کوردی باشوری کوردستان شاری سلێمانی ساڵانی شەستەکانی سەدەی بیست
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
کورتەباس
ڕۆڵی فۆنیمە ناکەرتییەکان لە پڕۆسەی وانەوتنەوەدا
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
پەرتووکخانە
شیکردنەوەی وتار
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتی شاری سلێمانی ساڵی 1974

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.735 چرکە!