پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
هەزار ئەسپ
31-05-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئەبوو تاهیر محەمەد عەلی ئەبوو حەسەنی فەزلەوی
31-05-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
کەروێشکێکی ئەویندار
31-05-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
فاتیح عەبدولکەریمی مودەریس
31-05-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
ناساندنی بەشەکانی ئینگلیزی زانکۆی ڕاپەڕین کۆلێژەکانی (پەروەردە-پەروەردەی بنەڕەت)
31-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن نیگەران نەبین؟
31-05-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە
31-05-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
دەربارەی فەلسەفەی پزیشکی
31-05-2024
کشمیر کەریم
کارە هونەرییەکان
ئەلبوومی مەهاباد
30-05-2024
شادی ئاکۆیی
کارە هونەرییەکان
ئەلبوومی کینە ئەم؟
30-05-2024
شادی ئاکۆیی
ئامار
بابەت 518,808
وێنە 106,148
پەرتووک PDF 19,343
فایلی پەیوەندیدار 97,362
ڤیدیۆ 1,398
ژیاننامە
شوکری فەزڵی
ژیاننامە
عەبدوڵڵا جەوهەر
ژیاننامە
عەزیز محەمەد
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
01-06-1975
ژیاننامە
کێخوا سێوێ
الدين اليزداني، تاريخه، معتقداته، لغته وطقوسه (2)
هاوکارانی کوردیپێدیا، بابەتییانە، بێلایەنانە، بەرپرسانە و پیشەییانە، ئەرشیڤی نەتەوەییمان تۆماردەکەن..
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: عربي
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

الدين اليزداني، تاريخه، معتقداته، لغته وطقوسه

الدين اليزداني، تاريخه، معتقداته، لغته وطقوسه
الدين اليزداني، تاريخه، معتقداته، لغته وطقوسه (2)
مهدي كاكه يي
الحوار المتمدن-العدد: 6291 - 2019-07-15
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات
الآلهة اليزدانية الخورية و الميتانية

في الحلقة الأولى من هذه السلسلة من المقالات، تمّت الإشارة الى أنّ الديانة اليزدانية أقدم من الميثرائية بأكثر من 1500 سنة على أقل تقدير، حيث كانت اليزدانية ديناً للخوريين الذين نزحوا من سلسلة جبال زاگرۆس في حوالي سنة 3000 قبل الميلاد، بينما الميثرائية ظهرت في المنطقة مع ظهور الميتانيين الذين أسسوا مملكتهم في حوالي سنة 1450 قبل الميلاد، وبذلك تكون الميثرائية قد إنتشرت في المنطقة بعد أكثر من 1500 سنة من إنتشار الدين اليزداني. بعد إندماج الميتانيين مع الخوريين، إقتبس الميتانيون اللغة الخورية ومعتقدات وطقوس الديانة اليزدانية الشمسانية التي كان الخوريون يؤمنون بها.
من الجدير بالذكر، أنّ الميتانيين هم من الأقوام الزاگروسية، إلا أنهم هاجروا الى مناطق الهند وعادوا من جديد الى كوردستان في حوالي منتصف الألف الثاني قبل الميلاد، بعد أن إكتسبوا خبرة ومهارة كبيرة في الصناعة هناك، وخاصةً صناعة الأسلحة، مثل العربات الحربية ولذلك بعد عودتهم الى كوردستان، إستطاعوا تأسيس إمبراطورية قوية وكبيرة في المنطقة، كانت عاصمتها (واشوكاني) الواقعة في إقليم غرب كوردستان، حيث إمتدت الإمبراطورية الميتانية من بحيرة (وان) شمالاً حتى أواسط بلاد ما بين النهرَين جنوباً ومن بُحيرة (أورميه) وجبال زاگروس شرقاً الى البحر الأبيض المتوسط غرباً، وأنها ضمّت أيضاً سوريا الحالية ووصل نفوذها الى فلسطين.
كان الخوريون يعبدون آلهة كثيرة، حيث كانت الآلهة الخورية الرئيسية هي: إله العاصفة (تيشوب TESHUB) الذي كان ملِك الآلهة، إلهة الأم (هيبات HEBAT) التي كانت إلهة الشمس عند الهيتيين (الحثيين) وكانت زوجة إله العاصفة (تيشوب)، الإله (شاروما SHARRUMA) الذي هو إبن كل من إله العاصفة و إلهة الأم، الإله (كوماربي KUMARBI) الذي هو سلف إله العاصفة وكانت مدينة أوركيش المركز الرئيس لعبادة هذا الإله. كان (كوماربي) ملِكاً سماوياً جبّاراً(1)، إلهة الخصوبة و الحرب والشفاء (شاوشكا SHAUSHKA) التي كان مركزها في نينوى، إله الشمس (شيميگي SHIMEGI) و إله القمر (كوشوه KUSHUH). هناك آلهة آخرون الذين كانوا يُعبَدون من قِبل الخوريين. رمز إله العاصفة (تيشوب) هو الثور أو عربة تجرها الثيران، حيث كان للثور دور مهم في العملية الزراعية من حراثة الأرض ودرس المحاصيل(2). في الحقيقة أنّ (تيشوب) يُمثّل الإله وأنّ الآلهة الآخرين يمثّلون مساعدين له. في فروع الديانة اليزدانية (الهلاوية والإيزيدية واليارسانية) أصبح الإله يُدعى (يزدان) و أنّ الملائكة حلّوا محل الآلهة المساعدين لِملِك الآلهة.
بالنسبة للميتانيين، كانت لهم 5 آلهة وهم:
1. آسورا (سوار أو شوار): كان الميتانيون يرمزون لهذا الإله بأعلى منزلة بالنسبة لكل هذه المعبودات في المجمع الديني الميتاني وكان الميتانيون يرمزون له بِقرص الشمس البارز المُجنّح بِجناحَين الذي قلّده بعدهم المصريون والآشوريون(3). من الجدير بالذكر أن الإله الميتاني (آسورا) كان (سورياش) عند الكاشيين و(آسوارا) في نصوص الكتاب الهندي المقدس (ڤيدا) وأنه (آهورا) المذكور في الكتاب الزردشتي المقدس (آڤيستا) و(آوور أو هور أو خور) الكوردي. في فروع الديانة اليزدانية، يُمثّل (يزدان) هذا الإله الميتاني.
2. (إندراIndra ): وهو ملِك الآلهة. كان إلهاً للآريين قبل أن يكون إلهاً في الهند. إنه إله هندو-أورو پي وإبن عم الإله الألماني (ووتان Wotan) الذي هو مُماثل لأب الآلهة الإسكندناڤية (أودين Odin) وملِك الآلهة اليونانية (زيوس Zeus) وملِك الآلهة الرومانية (جوپيترJupiter). يرمز (إندرا) الى إكتمال الإنسان الأسمى وأن سلاحه هو البرق.
3. (ڤاروناVaruna ): تبعاً للمعتقدات الميتانية، فأن الدنيا قد خُلِقت من قِبل الإله (ڤارونا) وهو الذي يحميها. يقوم هذا الإله بالحفاظ على النظم الأخلاقية ويبارك مَن يحافظ عليها و يمنحه الهِبات. (ڤارونا) هو إله الماء والمحيط السماوي، وهو كذلك إله القانون للعالَم الواقع تحت الماء(a). يمتلك (ڤارونا) جوانب ألوهية شمسية، ومع ذلك، بِعكس (ميثرا)، فهو مرافق لليل، بينما يرافق (ميثرا) ضوء النهار. في الديانة الزردشتية ، ڤارونا هو أحد أسماء ال(101) ل(آهورا مزدا) الذي يعني المُنقِذ من الشر(a).
4. أشڤين Ashvins (ناساتيا Nasatya و (داسرا Dasra): الإلاهان (أشڤين) هما إلهان توأمان أحدهما إسمه (ناساتيا) والثاني إسمه (داسرا). في الكتاب المقدس الهندي (ريگڤيدا Rigveda)، كلمة (ناساتيا) تعني (رحيم أو نافع) و كلمة (داسرا) تعني (مانح التنوير الروحي). في الأساطير الهندوسية، هذان الإلاهان هما إلاهان ڤيديان وفارِسان توأمان مقدّسان. هذان الإلهان يرمزان الى ضوء شروق الشمس وغروبها. في المعابد الميثرائية نشاهد شُعلتَي الإلهَين الإثنين اللذين يُعرفان ب(الراعييَن)، حيث أن إتجاه شعلة الإله الأول هو نحو السماء الذي هو رمز لشروق الشمس، بينما إتجاه شعلة الإله الثاني هو نحو الأرض والذي هو دلالة على غروب الشمس.
5. (ميثرا Mithra) – كان ميثرا إلهاً هندوآريانياً مُهمّاً، وهو إله الصداقة و السلام والتواصل والنظم والصلح و النور(b).
إسم (ميثرا) في الكتاب الهندوسي المقدس (ريجڤيدا) هو (ميترا) (السنسكريتية Mitrá, Mitráḥ). يظهر كثيراً في النص السنسكريتي القديم ل(ريجڤيدا). الديانة الڤيدية تؤمن بأن الإله (ميثرا) يقود حياة الإنسان إلى السلام و النظام وتحقيق وحدة الإنسانية. (ميثرا) هو إله الخير والبركة وصاحب أعظم قوة، تتصدى للأعمال السيئة التي تظهر بين شعوب الأرض.
إسم (ميثرا) في الديانة الزردشتية هو (ميثرا) (آڤيستا Miθra، Miθrō)، وهو (يازاتا yazata) المذكور في الكتاب الزردشتي المقدس (آڤيستا)، والذي يقابله في اللغة الكوردية المعاصرة (مير) و في اللغة الفارسية الجديدة (مهر Mīhr أو Mehr). يتم تقديس (ميثرا) في الديانة الزردشتية، التي تأثرتْ بشكل كبير بالميثرائية، وخاصةً فيما يتعلق بتقديس الشمس.
المصادر
1. الدكتور جمال رشيد أحمد. ظهور الكورد في التاريخ. الجزء الأول، دار آراس للطباعة والنشر، أربيل، كوردستان، الطبعة الأولى، 2003، صفحة .321.
2. المصدر السابق، صفحة 243.
3. المصدر السابق، صفحة 348.
a. http://www.pantheon.org/articles/v/varuna.html
b. Schmidt, Hans-Peter (2006), Mithra in: Mithra in Old Indian and Mithra in Old Iranian, Encyclopaedia Iranica, New York: iranica.com (accessed April 2011).
[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (عربي) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
ئەم بابەتە 47 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | عربي | https://www.ahewar.org/ - 12-04-2024
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 6
زمانی بابەت: عربي
ڕۆژی دەرچوون: 15-07-2019 (5 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: وتار و دیمانە
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
پۆلێنی ناوەڕۆک: ئایین و ئاتەیزم
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: عەرەبی
وڵات - هەرێم: کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ئاراس حسۆ )ەوە لە: 12-04-2024 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 15-04-2024 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 12-04-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 47 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
شاهۆ غەفور حسێن
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن نیگەران نەبین؟
وێنە و پێناس
هەولێر ساڵی 1974
ژیاننامە
دانا موتیع جەباری
کورتەباس
هەندێک ناوی شوێنە شاخاوییەکان
پەرتووکخانە
بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە
پەرتووکخانە
ناساندنی بەشەکانی ئینگلیزی زانکۆی ڕاپەڕین کۆلێژەکانی (پەروەردە-پەروەردەی بنەڕەت)
ژیاننامە
سروە ساڵەیی
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
وێنە و پێناس
پێش پارێزگای هەولێر ساڵی 1972
کورتەباس
لە ڤێستیڤاڵی نموونەی و پێکەوە ژیان دا فێرگەی پێشمەرگە دووەم بوو
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
ژیاننامە
فاتیح عەبدولکەریمی مودەریس
پەرتووکخانە
دەربارەی فەلسەفەی پزیشکی
ژیاننامە
موتیع جەباری
ژیاننامە
توانا موتیع جەباری
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
پەرتووکخانە
کەروێشکێکی ئەویندار
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
ژیاننامە
شەم سامان
ژیاننامە
مژدە عەبدولحەمید
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
کورتەباس
قەڕاستە و خزمەت کردنێ کەرێ
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
وێنە و پێناس
یەکەم چاپخانە لە سلێمانی؛ چاپخانەی کامەرانی
کورتەباس
نێچیرڤان بارزانى پێشوازى لە میرى ئێزدییان کرد
کورتەباس
نێچيرڤان بارزانى: پێویستە گرنگييەکى زياتر بە هونەر و کولتوور بدەين
وێنە و پێناس
شێخ عەلائەدینی خەلانێ و چەند کەسایەتییەکی تر
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
سابات محەمەد ساڵح
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
ژیاننامە
نیشتیمان عەبدولقادر ئەحمەد
وێنە و پێناس
بازاڕی کورانی مەخموور لە هەولێر ساڵی 1984
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
شوکری فەزڵی
15-12-2008
هاوڕێ باخەوان
شوکری فەزڵی
ژیاننامە
عەبدوڵڵا جەوهەر
02-11-2009
هاوڕێ باخەوان
عەبدوڵڵا جەوهەر
ژیاننامە
عەزیز محەمەد
03-11-2009
هاوڕێ باخەوان
عەزیز محەمەد
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
01-06-1975
30-08-2010
هاوڕێ باخەوان
01-06-1975
ژیاننامە
کێخوا سێوێ
05-09-2022
ئاراس ئیلنجاغی
کێخوا سێوێ
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
هەزار ئەسپ
31-05-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئەبوو تاهیر محەمەد عەلی ئەبوو حەسەنی فەزلەوی
31-05-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
کەروێشکێکی ئەویندار
31-05-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
فاتیح عەبدولکەریمی مودەریس
31-05-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
ناساندنی بەشەکانی ئینگلیزی زانکۆی ڕاپەڕین کۆلێژەکانی (پەروەردە-پەروەردەی بنەڕەت)
31-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن نیگەران نەبین؟
31-05-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە
31-05-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
دەربارەی فەلسەفەی پزیشکی
31-05-2024
کشمیر کەریم
کارە هونەرییەکان
ئەلبوومی مەهاباد
30-05-2024
شادی ئاکۆیی
کارە هونەرییەکان
ئەلبوومی کینە ئەم؟
30-05-2024
شادی ئاکۆیی
ئامار
بابەت 518,808
وێنە 106,148
پەرتووک PDF 19,343
فایلی پەیوەندیدار 97,362
ڤیدیۆ 1,398
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
شاهۆ غەفور حسێن
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن نیگەران نەبین؟
وێنە و پێناس
هەولێر ساڵی 1974
ژیاننامە
دانا موتیع جەباری
کورتەباس
هەندێک ناوی شوێنە شاخاوییەکان
پەرتووکخانە
بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە
پەرتووکخانە
ناساندنی بەشەکانی ئینگلیزی زانکۆی ڕاپەڕین کۆلێژەکانی (پەروەردە-پەروەردەی بنەڕەت)
ژیاننامە
سروە ساڵەیی
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
وێنە و پێناس
پێش پارێزگای هەولێر ساڵی 1972
کورتەباس
لە ڤێستیڤاڵی نموونەی و پێکەوە ژیان دا فێرگەی پێشمەرگە دووەم بوو
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
ژیاننامە
فاتیح عەبدولکەریمی مودەریس
پەرتووکخانە
دەربارەی فەلسەفەی پزیشکی
ژیاننامە
موتیع جەباری
ژیاننامە
توانا موتیع جەباری
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
پەرتووکخانە
کەروێشکێکی ئەویندار
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
ژیاننامە
شەم سامان
ژیاننامە
مژدە عەبدولحەمید
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
کورتەباس
قەڕاستە و خزمەت کردنێ کەرێ
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
وێنە و پێناس
یەکەم چاپخانە لە سلێمانی؛ چاپخانەی کامەرانی
کورتەباس
نێچیرڤان بارزانى پێشوازى لە میرى ئێزدییان کرد
کورتەباس
نێچيرڤان بارزانى: پێویستە گرنگييەکى زياتر بە هونەر و کولتوور بدەين
وێنە و پێناس
شێخ عەلائەدینی خەلانێ و چەند کەسایەتییەکی تر
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
سابات محەمەد ساڵح
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
ژیاننامە
نیشتیمان عەبدولقادر ئەحمەد
وێنە و پێناس
بازاڕی کورانی مەخموور لە هەولێر ساڵی 1984
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.516 چرکە!