ناوی تەواوی (فازیل حەمەد عەبدوڵڵا جەیدی) ە، لە ناوەندی ئەدەبیی و ڕۆشنبیری بە فازیل شەوڕۆ ناسراوە، لە #12-02-1951# لە داوێنی چیای باواجی سەرکەش، لە گەڕەکی (قەڵا) ی شارە جوان و ڕەنگینەکەی #کۆیە# لە خێزانێکی ڕەنجبەر و کاسبکار لە دایکبووە، باوکی بەوەستا حەمەد ناسراوە، ماوەی (80) ساڵ کاری کلیلکسازی و چەخماخسازی لە شاری کۆیە کردووە، پیاوێکی کۆمەڵایەتی و ڕووخۆش و قسەخۆش بووە.
نووسەر فازیل شەوڕۆ هەموو قۆناغەکانی خوێندنی سەرەتایی و ناوەندی و ئامادەیی هەر لە شاری کۆیە تەواوکردووە، ساڵی 1970 لە بەشی زمان و ئەدەبی کوردی کۆلێژی ئادابی زانکۆی بەغدا وەرگیراوە، پاش مانگێک دەوامکردن لەسەر ئامۆژگاری و پێشنیاری دکتۆر مارف خەزنەدار، خوێندنی خۆی گواستۆتەوە بەشی زمان و ئەدەبی ئینگلیزی لە هەمان کۆلێژ و زانکۆ، لە ئاداری ساڵی 1974 پاش ڕێکنەکەوتنی سەرکردایەتی کوردی لەگەڵ ڕژێمی ئەوسای ئێراق بۆ جێبەجێکردنی تەواوی بەندەکانی ڕێکەوتننامەی 11ی ئاداری ساڵی 1970، وەکوو بەشی زۆری قوتابییانی زانکۆی #بەغدا# ڕووی لە شاخ کردووە و بووەتە پێشمەرگەی شۆڕشی ئەیلولی ساڵی 1961، وەکوو مامۆستای زمانی ئینگلیزی لە ناوچە ئازادکراوەکانی شۆڕش دەستبەکار بووە، پاش نسکۆی شۆڕش هاتۆتەوە و بەردەوام بووە لە خوێندن و هەمان ساڵ بڕوانامەی بەکالۆریۆسی لە بەشی زمان و ئەدەبی ئینگلیزی وەرگرتووە، بۆ ماوەی دوو ساڵی بووەتە مامۆستای زمانی ئینگلیزی لە شاری (الرمادي) ، لە ساڵی 1977 هاتۆتەوە #هەولێر# بۆ ماوەیەکی کوورت وەکوو مامۆستا لە دواناوەندی (النضال) وانەی وتووتەوە، دواتر گواستراوەتەوە دواناوەندی کۆیە کوڕان تاوەکوو ساڵی 1984 درێژەی بە خزمەتکردنداوە، پاشان لە ژیر گۆشاری دامودەزگاکانی حیزبی بەعس هاتۆتەوە ناو شاری هەولێر، لە بەشی ئینگلیزی پەیمانگای ئامادەکردنی مامۆستایان و بەشی زمانی عەرەبی لە کۆلێژی ئادابی #زانکۆی سەڵاحەدین# وەکوو (وانەبێژ) بەردەوام بووە لە خزمەتکردن.
نووسەر فازیل شەوڕۆ لە ساڵی 1994 چووەتە وڵاتی لیبیا، بۆ ماوەی (10) لەوێ مامۆستای بووە، لە کۆتایی ساڵی 2002 ڕووی لە وڵاتی (ئیرلەندا- ئایرلەندا) کردووە و لە شاری (دبلن) نیشتەجێبووە، ئێستاش لەنێوان ئایرلەندا و شاری کۆیە لە کوردستان دەژیت.
شاعیر و نووسەر و لێکۆڵەر فازیل شەوڕۆ، هەر لە منداڵییەوە حەز و ئارەزووی لە شیعر و ئەدەب و زمانی کوردی بووە، ئەو قوتابی پۆلی دووی ناوەندی بووە، شاعیر شەفیق بەیادی نازناوی (شەوڕۆ) ی داوەتێ، ئەو لە سەرەتای حەفتاکانی سەدەی ڕابروو، ئەو کاتەی قوتابی بووە زانکۆی بەغدا، لە کۆڕوکۆبوونەوە ئەدەبیی و ڕۆشنبیرییەکانی بەغدا ئامادە بووە و ئاشنایەتی لەگەڵ شاعیران (شێرکۆ بێکەس، لەتیف هەڵمەت، فەرهاد شاکەلی، ئەنوەر قادر جاف، نەوزاد ڕەفعەت، ڕەفیق سابیر. کەمال میراودەلی و چەندانی دیکە) پەیدا کردووە، دەستی بە خوێندنەوەی شیعری شاعیرانی کلاسیکی و نوێخوازی کوردی و عەرەبی و بەرهەم و شاکارە وەرگێڕدراوەکانی جیهانیشی خوێندۆتەوە، هەر هەمان کات دەستی بە نووسینی شیعر کردووە، یەکەم نۆبەرەی بەرهەمەکانی کە پارچە شیعرێک بووە بە ناوی (زامەکان) لە ڕۆژنامەی هاوکاری بڵاوکردۆتەوە، ئەو کاتەی نووسەر #مەحمود زامدار# بەرنامەیەکی لە ڕادیۆی کوردی بەغدا هەبووە، بەشی زۆری شیعرەکانی فازیل شەوڕۆی لە بەرنامەکەیدا خوێندۆتەوە، ئیدی کەوتوتە ناو دنیای نووسینی شیعر و وەرگێڕان و لێکۆڵینەوە و توێژینەوەی ئەدەبیی و فیکری کۆمەڵایەتی و فەرهەنگی و ڕەخنەیی و بابەتی هەمەجۆری دیکە لە بوارەکانی کەلتوور و کەلەپوور و تێکستی شاعیران و بیرەوەرییەکان ، لەم بوارانەدا کۆمەڵێک بەرهەمی ناوازەی بە زمانێکی کوردی پوخت و ڕەوان نووسیوە لە چاپ و بڵاویکردوونەتەوە، بەرچاوترینییان ئەمانەن:
- کۆترێک لە ئاگر، شیعر، 2011، چاپخانەی شەهاب ، هەولێر.
- دەنگ لە شیعری کەریم دەشتی دا، لێکۆڵینەوه، ‌ 2012، دەزگای ئەکادیمیای کوردی، ‌ هەولێر.
- هەورازەکانی کاروانی تەمەنم حەسەن کاکە، بیرەوەری، داڕشتنەوە، 2013 ، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.
- دوو لێکۆڵینەوەی ڕەخنەی ئەدەبی، لێکۆڵینەوە، 2013، دەزگای ئەکادیمیای کوردی، هەولێر.
- ڕەهەندەکانی خەون لە شیعری کوردیدا، لێکۆڵینەوه، ‌ 2014، دەزگای ئەکادیمیای کوردی، هەولێر.
- لە مابەینی کەکۆن و هەیبەسوڵتان، بەرهەمی هاوبەشی نۆ شاعیر، 2014، خانەی چاپی ئەربیل، هەولێر.
- ماچەکانی ئیَوارە کازیووە، شیعر، 2014، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.
-خوێندنەوەیەک بۆ 2 پەڕتووک لە 1 پەڕتووکدا، 2015، چاپخانەی حاجی هاشم، هەولێر.
- ژنە پیشەوەرەکانی کۆیە 1900-2015، کلتوور، 2015، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.
- پۆشاکی کۆییان، کەلتوور 2017، چاپخانەی تاران.
- کەو لە کوردەواریدا، کلتوور و باڵندەناسی، 2017، چاپخانەی تاران.
- جگەرە لە جیهانبینی شیعری شێرکۆ بێکەسدا، هاوبەش لەگەڵ دکتۆر هاوژین سلێوە، 2017. ئەکادیمیای کوردی.
- دایک لە جیهانبینی شیعری لەتیف هەڵمەتدا، بەهاوبەشی لەگەڵ دکتۆر هاوژین سلێوە، 2020.
- ئاگردانێک بە قەد نیشتمان، بیرەوەریی، هاوبەش لەگەڵ دکتۆر هاوژین سلێوە، تاران، 2020.
- ئەزموونی پەروەردەیی لە پۆلە و بۆ پۆل، پەروەردەیی، دەزگای ژیاریی پەروەردەیی، 2020.
- وتاری شەوڕۆ، ڕەخنەی ئەدەبی، چاپخانەی چوار چرا، سلێمانی، 2021.
- بولبولی ناو قەفەزیش دەخوێنی، شیعر، چاپخانەی چوار چرا، سلێمانی، 2021.
- زایەڵەی شمشاڵەکەی سەرداری باب سەرداری، هاوبەش لەگەڵ دکتۆر هاوژین سلێوە، دکتۆر هێمن شەمس ، سەنتەری لاس، کۆیە، 2021.
-ڕێوڕەسمی جەژن لە وراتی کۆیە 1900 2000، کەلتوور، بڵاوکراوەی ئینسیتیوتی کەلەپووری کوردی لە سلێمانی، 2023.
ئەم بەرهەمانەشی ئامادەن بۆ چاپکردن:
- سەحەرە و ئەستێرەکم لێ هەڵنەهات، شیعر.
- بەرگی کەلەپووری، ئینسایکلۆپیدیای کۆیە، 500 لاپەڕە.
- دیوانی بەیاد، لێکۆڵینەوە و ڕەخنە، هاوبەش، دکتۆر هاوژین سلێوە.
- پەروەردەیی ژینگەی لە شیعری منداڵاندا، لێکۆڵێنەوە.
نووسەر فازیل شەوڕۆ، جگە لە نووسینەکانی چەندین چالاکی دیکەی لە بوارەکانی ئەدەبی و ڕۆشنبیری ڕێکخراوەیی و هونەری بینیوە لەوانە:
-ئەو، جگە لە بەرهەمە ئەدەبییەکانی، حەز و ئەشقێکی بە جۆشیشی هەبووە بۆ هونەر، بە تایبەتی، هونەری میناتۆر. سەدان کەلوپەل و کەرەستەی کوردەواری و هونەریی، لە شێوەی زۆر ورد و بچووکی پڕ هونەرکاری، لە دار درووستکردوە. یەکەم پێشانگەی هونەری لە ساڵی 1982 لە شاری کۆیە کردۆتەوە، لە شارەکانی دیکەی کوردستانیش چەند کارێکی هونەری و پیشەنگای لە شوێنە دیارییەکان کردووە. لەوانە:
- پێشانگەی کاری میناتۆری لە کۆیە، 1982، 1984، 1986، 1988.
- پێشانگەی کاری میناتۆری لە #دهۆک# ، 1984.
- پێشانگەی کاری میناتۆری لە مۆزەخانەی #سلێمانی# ، 1985.
- پێشانگەی کاری میناتۆری لە هۆڵی میدیا لە هەولێر، 1988، 1992.
- پێشانگەی کاری میناتۆری لە تەرابلس، لیبیا، 1995.
- دامەزراندنی چەرخی ئاش، لە پێش دەروازەی زانکۆی کۆیە، 2010.
- دامەزراندنی کاری هونەری قوفڵی مرازان، ، لە ناو پەیمانگەی هونەرجوانەکانی شەهید جەعفەر لە کۆیە، 2010.
- هاوکار لە پەیکەری دایکە مونیر ە و شوانەی کۆڕی، باغی فریشتە، کۆیە، 2021.
- هاوکار لە درووستکردنی پەیژەری #سامی عەوداڵ# ، کۆیە، 2022.
- دیزاین و ئامادەکردنی ژووری دۆکۆمێنتاری فۆتۆگرافەر قادر بەشدار، قشڵەی کۆیە، 2021.
- دامەزرادن و دیزاینیکردنی کەلتوورخانەی کەلەپوری لەپزێرین، کۆیە، 2015.
- دامەزرادن و دیزاینیکردنی کەلتوورخانەی کەلەپوری کوردەواری لە قەڵاتی هەولێر، 1990. بە هاوبەشی لەگەڵ عومەر پەتی.
بەشداری لە دەیان کۆڕوکۆبوونەوە و کۆنفراسی ئەدەبیی و ڕۆشنبیری لە ناوەوە و لەدەرەوەی وڵات کردووە، دەیان سیمینار و کۆڕی شیعری و لێکۆڵینەوە و بابەتی ڕەخنەیی و توێژینەوەی لە ناوەوە و دەرەوەی ولاتیش گێراوە و پێشکەشکردووە.
چەندان خەڵات و ڕێزلێنانی بۆ کراوە لەوانە:
- خەڵاتی شانۆگەری شەهید، سرت، لیبیا، 2002.
- خەڵاتی شاری دوبلن لەلایەن سەرۆکایەتیی شارەوانی دوبلن، ئایرلەندا، 2004.
- خەڵاتی سەید برایم، کۆیە، 2010.
- خەڵاتی بەڕێوەبەرایەتیی پەروەردەی کۆیە 2011.
- خەڵاتی فیستڤاڵی شیعری نەتەوەیی کوردی، هەولێر، 2013.
- خەڵاتی باشترین لێکۆڵینەوەی ئەدەبی لە (19) ە مین فیستیڤاڵی گەلاوێژ، ‌ سلێمانی، 2015.
- خەڵاتی باشترین لێکۆڵینەوەی ئەدەبی لە (20) ە ‌مین فیستیڤاڵی گەلاوێژ، ‌ سلێمانی، 2020، چەندانی دیکەش.
- ئەندامی تیپی باواجی بوو لە سەرەتای حەفتایەکانی سەدەی ڕابردوو.
- ئەندامی یەکێتیی نووسەرانی کوردە.
- سەرنووسەری گوڤاری (کولتووری کورد) ە.
- سەرنووسەری گوڤاری (شارەوان) ە.
- بەڕێوەبەری هونەری / بەڕێوەبەری نووسین بوو لە گوڤاری (کەکۆن) .
- ئەندامی دەستەی نووسەرانی گۆڤاری (ژیار) ە.
شاعیر و نووسەر فازیل شەوڕۆ، لە ساڵی 1983 هاوسەرگیری کردووە خاوەنی کوڕێک و کچێکە بە ناوەکانی (ڕەسەن، تایەن) .
سەرچاوەکان:
1 - ژیاننامەی شاعیر و نووسەر و هونەرمەند: فازیل شەوڕۆ.
2 - مامۆستا نەجمەدین عەزیز سمایل. پێجی فێسبووک
[1]