ساڵا 1923دا ل باژێڕێ #کۆیە# ژدایکبوویه، خوەندنا سەرەتایی و ناڤەندیی ل ساڵا 1941دا ل باژێڕێ خوەدە تمام کرییە و چوویە بەغدا و ل خانەیا ماموستایێن سەرەتایی هاتییە وەرگرتن و ل پاییزا 1944دە بوویە ماموستاییەکێ پەروەردەکار و ڕێبازەکە چەپڕەوی یا نیشتمانی گرتییە بەر و گەلەک جاران توویشی گرتن و دەستەسەر کرنێ بوویه.
دەمەک کو ماموستا بوویە ل باژێڕێ قەڵادزێ، ل ئەخیرێن ساڵا 1945دا پەیوەندی ب بزووتنەوەیا ڕزگاریخوازا کورد ل ڕوژهەڵاتێ کوردستانێ کرییە و ل دەستپێکا ساڵا 1946دا خوە گەهاندییە باژێڕێ #مەهاباد# و پشکداری ل ئاهەنگا درووست بوونا کومارا دیموکراتا کوردستانێ ل #1946-01-22# دا ب سەروکایەتیا #پێشەوا قازی محەمەد# کرییە و دگەل دامەزراندنا کابینەیا ئێکەما کومارا کوردستان ل #1946-02-11# دا ب ماموستایێ قوتابخانەیا سەرەتایی هاتیە دادەمەزراندن و لوان یازدە مەهێن تەمەنێ کۆمارا کوردستانێ خزمەتا زاروکێن کوردان کرییە و دەمەکیش کو ڤێ ئەزمونا ڕامیارییا کوردان شکست ئینا کۆمارەکە ل #1946-12-17# دا هەرفیا، ماموستای وردی ڤەگەڕایا کۆیە و بێ کار و فرمانی مایەڤە و چووەیە ڕیزا پارتیا کۆمۆنیستا ئیراقێ - ڕێکخراوا کوردستان و ب دلسۆزی چالاکیێن ڕامیاری یێن خوە ئەنجام دان و ل پشتی شوڕەشا 14ێ تەممووزا 1958دە ڤەگەڕایە سەر کارێ خوە و وەکە ماموستاییەکی پەروەردەکار خزمەت کر هەیا کوو ڕوژا #02-12-1975# وەغەرا داویێ کر .
وردی نڤیسەرەکێ فۆلکۆرناس و ژێهاتی یێ کورد بوو، هەرچەندە ل دەستپێکا ژیانا وێژیی و ئەڤیندارێ کەلەپوورێ نەتەوە و مللەتێ خوە بوویە، لێ هەیا نەچوویە کۆمارا دەموکراتا کوردستانێ و فێری خوەندنا بابەتێ فۆلکلۆری ب پیتێن لاتینی و سلاڤی یێن نڤیسینێن کوردێن قەفقاس نەبوو، نەبوویە فۆلکۆرناسەکێ شەهرەزا و ئەو هەموو بەرهەمێن فۆلکلۆری یێن هەموو لایێن کوردستانێ بەڵاڤ نەکرن و کاری ل ماوێ ژیانا وێژەییا خوەدە 39 پەرتووکان ب زمانێ کوردی و عەرەبی چاپ بکەت، کو تەڤایا وانا دەربارێ هۆنراوە و چیڕوکێن فۆلکلۆری و داستانێن کوردی و هەمی ل گەنجینەیا کەلەپەووری و نەتەوایەتی نرخ و بەهایێ خوە هەنە. لوان بەرهەمێن کو ب کوردی هاتینە چاپ کرن:
1. حەسەن و مەریم، ساڵا 1955دا چاپ بوویه
2. ناسر و مار مار، ساڵا 1955
3. ئەنجامی داوێن پیسی، ساڵا 1956
4. گوڵی ناکام، بەغدا 1957
5. خانزاد و لەشکری، بەغدا 1960
6. قەڵای دمدم، بەغدا 1960
7. مامەیارەی قارەمان، بەغدا 1961
8. فۆلکلۆری کوردی پشکا ئێکەم، بەغدا 1961
9. فۆلکلۆری کوردی پشکا دوو، بەغدا 1961
10. فۆلکلۆری کوردی پشکا سێ، بەغدا 1972
11. هندەک ل بەیت و هەلبەستێن عەلی بەدرشان، بەغدا 1972
ژبلی ڤان بەرهەمان ل بوارێ کەلەپووری کوردی و زنجیرەیەک ل دیوانا هۆنراوە و شانونامە و دیروکا کورد نڤیسیە و بچاپ گەهاندییە.
[1]