Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 526,820
Wêne 106,608
Pirtûk PDF 19,800
Faylên peywendîdar 99,756
Video 1,452
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,586
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,806
هەورامی 
65,781
عربي 
29,009
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,393
فارسی 
8,639
English 
7,180
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,119
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,870
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,035
Pirtûkxane 
2,706
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
133
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
MP3 
311
PDF 
30,001
MP4 
2,356
IMG 
194,830
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان (3)
Bi rêya kurdîpêdiya hûnê bizanin ku her roj ji rojên salnameyê çi bûyer diqewime!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان

تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان
تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان (3)
مهدي كاكه يي
الحوار المتمدن-العدد: 6138 - 2019-02-07
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات

المسيحيون في ظل الدولة الساسانية
في الحلقة السابقة تحدثنا عن الظروف التي عاشها المسيحيون في ظل كلّ من الملِك االساساني (أردشير الأول) و(شاپور الأول) و(شاپور الثاني). نواصل في هذه الحلقة حديثنا عن المسيحيين في ظل هذه الإمبراطورية.
من المفيد أن نذكر بأنه في بداية إنتشار المسيحية، كان البعض يؤمن بأنّ المسيح يملك طبيعتَين مُندمِجتَين، إحداهما إلهية والأخرى بشرية. المؤمنون بهذه الفكرة أصبحوا يُعرَفون ب(اليعقوبيين)، تيمّناً بالأسقف (يعقوب البرادعي) الذي كان واحداً من أواخر المؤمنين بهذه الفكرة. كان هناك آخرون يؤمنون بأنّ هاتين الطبيعتَين ظلتا منفصلتَين، وأنهما شخصان مختلفان، أحدهما إلهي والآخر بشري، واللذان كانا يسكنان جسد المسيح وقد إرتبطت هذه العقيدة بِإسم بطريرك القسطنطينية (نسطوريوس)، الذي فضّل إستعمال عبارة (كريستوطوقس أي والدة المسيح) بدلاً من (الثيوطوقس أي والدة الله) في وصف مريم العذراء، فتمّ إطلاق إسم (النسطوريين) على معتنقي هذه الفكرة. لقد تمّ إقرار الطبيعة الواحدة للمسيح في مجمع مدينة (أفسُس) في سنة 431 ميلادية، إلا أن مجمع كالسيدون (خلقيدونية) المنعقد في سنة 451، رفض كلتا العقيدتين وتبنّى إعتقاداً توفيقياً هو أن المسيح شخص واحد وله طبيعتان وأصبح هذا الإعتقاد هو المعتقد الأرثودوكسي للكنيسة البيزنطية.
بعد مقررات مجمع (أفسُس) في سنة 431 ميلادية، تمّ وضع الحُرمان على بطريرك القسطنطينية (نسطوريوس) الذي أعلن صراحةً أنّ (مريم) هي والدة (عيسى) البشر، ولذلك تمّ إحتساب النسطوريين، مهرطقين في الإمبراطورية الرومانية، مما دفع بأتباعه ومناصريه إلى ترك أراضي الدولة الرومانية البيزنطية والإلتجاء إلى الشرق، حيث الدولة الساسانية. في ظل الدولة الساسانية، تمتّع النسطوريون بِحُرّية أكبر، حيث إنفصلت الكنيسة في الدولة الساسانية عن الكنيسة البيزنطية بعد مجمع (آفسُس) وأصبح الإيمان بوجود طبيعتَين منفصلتَين للمسيح، العقيدة الرسمية لمسيحيي الإمبراطورية الساسانية. لذلك أصبحت الكنيسة النسطورية بمثابة أم كنائس المشرق وكان لها جهود حثيثة لنشر المسيحية في كوردستان والهضية الإيرانية وفيما بعد تمّ نشرها في أواسط آسيا والصين(1).
حاول الإمبراطور الروماني (جوليانوس) (361 – 363 م) إعادة الديانة الميثرائية كدين رسمي للإمبراطورية الرومانية، إلا أنّه فشل في محاولته، فتراجعت الميثرائية تدريجياً أمام الدين المسيحي(2).
رغم تسامح الملِك شاپور الأول (240 – 270 م) مع المسيحية، إلا أنه قام بِقتل إحدى زوجاته التي كان إسمها (أسطاسا) لإعتناقها الدين المسيحي، كما أنه نفى أخته (شيرازان) التي إعتنقت المسيحية، الى منطقة (مرو)، حيث أسست كنيسة هناك بِمؤازرة الراهب (برشبا) الذي أصبح مطراناً لهذه المقاطعة(3).
تفاقمت مشكلة المسيحيين في عهد الملك الساساني بهرام الأول (273 - 276م). في بداية حُكمه، حاول الحدّ من إنتشار المانوية، التي إستفحل أمرها، وظن هذا الملِك أن المسيحية والمانوية دين واحد، حيث أنّ (ماني) جمعَ بين الزردشتية والمسيحية بِهدف جذب الناس إلى دينه. سمّى (ماني) تلميذَيه، (توما) و(أدي)، فأرسل (توما) إلى الهند و(أدي) إلى اليمن، وادّعى أنه (الفارقليط) الذي وعدَ المسيح تلاميذه بإرساله إليهم. رغم أن الملِك (بهرام) كان قد تربّى في منطقة گيلان (جنوب غرب بحر قزوين) على يد معلمّين مسيحيين وتعلّم السريانية وجادل الأساقفة وكانت له زوجة مسيحية من سبايا الروم البيزنطيين، إلا أنّ إنتشار المانوية والمسيحية معاً أقلقته وأخافته، فإنقلب إلى حاكم مُضطهِد عنيف تحت تأثير الكاهن الزردشتي الموبيدان (موبد كرتير) الذي كان يكن عداءاً عنيفاً للمسيحيين نظراً لإتهامهم للزردشتيين بِعبادة النار، كما يظهر ذلك في نقش رستم في الكعبة الزردشتية(4)(5).
الملك الساساني (شاپور الثاني) (309 - 379 م) الذي إستمر حكمه لفترة سبعين سنة (309 – 379 م)، حاول خلال فترة حكمه إستئصال النصرانية من مملكته التي أصبحت خطراً على الديانة الزردشتية، حيث أنّه في عهده تمّ قتل حوالي 35 ألف مسيحي(6). (نرساي الملفان) قد كتب مقالاً مهماً عن إضطهاد الملِك (شاپور الثاني) للمسيحيين. من الجدير بالذكر أنّ (نرساي الملفان) مولود في محافظة دهوك الحالية في حوالي سنة 399 وكان مديراً لمدرسة الرها الدينية المسيحية الشهيرة(7). إن اضطهاد الملك الساساني شاپور الثاني التي دامت 39 سنة بكاملها تخللتها بعض الفترات الهادئة، و بدأ إضطهاده للمسيحيين بعد مرور سنة واحدة على إصداره مرسوم سنة 340 ميلادية ضد المسيحيين، وقد نقل خبر هذا الإضطهاد الأسقف (ماروثا أسقف ميافارقين) الذي عاش في نهاية القرن الرابع الميلادي وبداية القرن الخامس الميلادي. كان هذا الأسقف ضليعاً بالآداب الكتابية وطبيباً ممتازاً، وقد أوفده الملِكان البيزنطيان (أركاديوس) و(ثاودوسيوس الثاني) مرتين متعاقبتين بِصفة سفير إلى الملك الساساني يزدكورد الأول، وبفضله أعاد الملِك الساساني الأمن إلى الكنيسة المسيحية(8).
مذبحة أخرى وقعت للمسيحيين في عهد الملِك (بهرام الخامس) في العشرينات من القرن الخامس الميلادي. في عهد الملِك يزدكورد (439 – 457 م)، تمّ قتل حوالي 150 ألف مسيحي. كما أنّ الملِك (خَسرَو الأول) أصدر في سنة 562 ميلادية مرسوماً يقضي بإعدام أي شخص يقوم بالتبشير المسيحي في الدولة الساسانية(9).
رغم المجازر التي تمّ إرتكابها بِحق المسيحيين، لم يكن الدين المسيحي محظوراً خلال فترة الحُكم الساساني ورغم هذه المجازر التي حصلت في فترات متقطعة ضد المسيحيين، إلا أنّ بعض الحُكام الساسانيين عاملوا المسيحيين معاملة جيدة، مثل الملِك يزدكورد الأول (399 – 421 م) وكان للملِك خَسرَو الثاني (591 – 628 م) زوجتان مسيحيتان وطبيب مسيحي في قصره(10).
في أواخر الدولة الساسانية، أصبحت أعداد المسيحيين فيها كبيرة، بحيث يهددون الديانة الزردشتية ونظراً لنمو نفوسهم، فرض المسيحيون أنفسهم على الدولة الساسانية، بحيث أنّ الإمبراطور الساساني هرمز الرابع (579 – 590 م) كتب رسالةً الى الكهنة الزردشتيين يأمرهم بالتوقّف عن إضطهاد المسيحيين ومُعتنقي الديانات الأخرى، مشيراً إليهم بالقوائم الخلفية للإمبراطورية، حيث جاء في رسالته ما يلي: ( كما أنّ تاجنا الملِكي لا يمكن أن يقف على قائمتَيه الأماميتَين من دون الخلفيتَين، فحكومتنا أيضاً لا يمكن أن تقف، وتكون ثابتة إذا ما أثرنا سخط المسيحيين وأتباع الديانات الأخرى الذين لا ينتمون الى ديننا. ولهذا السبب عليكم أن تتوقفوا عن مضايقة المسيحيين، وإحرصوا على القيام بأعمالٍ حسنة حتى يستحسنكم المسيحيين وأتباع الديانات الأخرى عليها، ويشعروا بالإنجذاب الى ديننا)(11).
المصادر
1. سركيس أبو زيد. المسيحية في إيران – تاريخها وواقعها الراهن. المراجعة والتقويم: فريق مركز الحضارة لتنمية الفكر الإسلامي، الطبعة الثانية، بيروت، 2017، صفحة 21 - 22).
2. المصدر السابق، صفحة 22.
3. المصدر السابق، صفحة 28.
4. محمد امين زكي. خلاصة تاريخ الكرد وكردستان من اقدم العصور التاريخية حتى الآن. ترجمة: محمد علي عوني، الجزء الأول، بغداد، 2005، صفحة 39.
5. جمال رشيد احمد. دراسات كردية في بلاد سوبارتو. بغداد، 1984، صفحة 80 & 116-117.
6. سركيس أبو زيد. المسيحية في إيران: تاريخها وواقعها الراهن. المراجعة والتقويم: فريق مركز الحضارة لتنمية الفكر الإسلامي، الطبعة الثانية، بيروت، 2017، صفحة 36.
7. د. مراد كامل، د. محمد حمدي البكري، د. زاكية محمد رشدي. تاريخ الأدب السرياني من نشأته الى العصر الحاضر. دار الثقافة للنشر والتوزيع، القاهرة، صفحة 158.
8. طه باقر. مقدمة في تاريخ الحضارات القديمة. الجزء الأول، بغداد، 1973 ، صفحة 109.
9. سركيس أبو زيد. المسيحية في إيران: تاريخها وواقعها الراهن. المراجعة والتقويم: فريق مركز الحضارة لتنمية الفكر الإسلامي، الطبعة الثانية، بيروت، 2017، صفحة 36.
10. المصدر السابق، صفحة 30 - 31.
11. المصدر السابق، صفحة 31.
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 138 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.ahewar.org/ - 12-04-2024
Gotarên Girêdayî: 10
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 07-02-2019 (5 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 12-04-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 15-04-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 12-04-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 138 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Ferhad Merdê
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Çand û Civak
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية

Rast
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
18-07-2024
Burhan Sönmez
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
25-07-2024
Sara Kamela
QÛRNA MIN
Babetên nû
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 526,820
Wêne 106,608
Pirtûk PDF 19,800
Faylên peywendîdar 99,756
Video 1,452
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,586
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,806
هەورامی 
65,781
عربي 
29,009
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,393
فارسی 
8,639
English 
7,180
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,119
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,870
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,035
Pirtûkxane 
2,706
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
133
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
MP3 
311
PDF 
30,001
MP4 
2,356
IMG 
194,830
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Ferhad Merdê
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Çand û Civak
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Dosya
Enfalkirî - Zayend - Nêr Enfalkirî - Netewe - Kurd Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Enfalkirî - Cureyên Kes - Çalakwanê siyasî Enfalkirî - Cureyên Kes - Enfakirin Enfalkirî - Cureyên Kes - Qurbaniyên Enfalê Enfalkirî - Ziman - Şêwezar - Kurmanciya Bakur

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 3.032 çirke!