کورد دلۍ چەرخەکا تاریخینە
بەشۍ: سەڎ و یەرەمە
نویستەی: #هاوڕێ باخەوان#

ساڵەو (1683ز): ئەحمەدی خانی ئەچی ساڵېنە جە نویستەی (نەوبەهار)ی بېیەنۆ، کە فەرهەنگێ کوردی- عەرەبین. تورکەکۍ ئەچی ساڵېنە وەردەمو ڤێڼاینە مەڕیێنۍ، کە بی بە هۊکارو ئانەی تورکەکۍ دەس ۋزانە دلۍ کاروبارو کوردەکا و دوەبەرەییشان ۋزانە، پەی ئانەی بە ئاسانی دەس بگېران ملشارە.
تاریخو مانگەو دۋۍ، ساڵەو (1684ز) بە هۊکارو یۊ جە جەنگەکا دۆڵەتو عوسمانی کابرێوە بە نامۍ (تۆماس ڤۆن ڤیرینگ) دلۍ ژمارە (38) گوڤارەو (بریخت)ینە ڕاپۆرتێش دەربارەو کوردی و وەڵاتەکێشۆ وەڵاکەردەنۆ.
ساڵەو (1686ز): ئەچی ساڵېنە میرنشینو بابانی بەهېز بېیەن جە سەردەمو فەقێ ئەحمەڎی دارەشمانەینە. هەر ئەچی ساڵېنە میر و نویسەر و شاعېرو کوردی شەریف خان دلۍ شارو چۆڵەمێرگو سەرنیشتینە ئامان دنیاوە.
ساڵەو (1687ز): کتېبی تاریخی (نورلئەنوار) بە دەسو عەبدول سەمەدی تووداری ئەچی ساڵېنە نویسیان، ئی کتېبە زانیاریۍ تاریخیېش دەربارەو ناوچەکانو هۆرامانی و مەریوانیش چەنەنۍ.
ساڵەو (1688ز): ئەچی ساڵېنە (شەریف خانو چۆڵەمێرگی) شاعېر، ئامان دنیاوە. هەر ئەچی ساڵېنە نادرشاو ئەفشاری جە خوراسان ئامان دنیاوە.[1]