Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 525,488
Wêne 106,435
Pirtûk PDF 19,790
Faylên peywendîdar 99,589
Video 1,449
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,310

Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,756

هەورامی 
65,742

عربي 
28,845

کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,300

فارسی 
8,536

English 
7,169

Türkçe 
3,571

Deutsch 
1,458

Pусский 
1,123

Française 
321

Nederlands 
130

Zazakî 
85

Svenska 
56

Հայերեն 
44

Español 
39

Italiano 
39

لەکی 
37

Azərbaycanca 
20

日本人 
18

עברית 
14

Norsk 
14

Ελληνική 
13

中国的 
11

Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergê...
Weşanên
Şerq û Kurdistan
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
شنكال.. من ألم الإبادة إلى انتصار الإرادة- الجزء الأول
Her bûyereke li seranserî welêt, ji rojhilat heta rojava û ji bakur heta başûr... Wê bibe çavkanî ji bo Kurdîpêdiya!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

شنكال

شنكال
شنكال.. من ألم الإبادة إلى انتصار الإرادة- الجزء الأول

في الذكرى السنوية الرابعة لمجزرة شنكال، التي تعتبر أكبر وأبشع المجازر بحق الإنسانية في العصر الحديث، مرّ خلالها المجتمع الإيزيدي في منطقة شنكال والعراق عموماً بمراحل ومحن عصيبة قبل وبعد المجزرة، إلا أنها تمكنت من التغلب على خطر الإبادة بالتنظيم والإرادة، لتحمل في خضم تجربتها هذه مشروعاً ديمقراطياً يكفل حقوق المجتمعات والأثنيات في العراق عموماً ويحل قضاياها وينهي نزاعاتها العرقية والطائفية.
شنكال المدينة الجميلة في التاريخ
شنكال الجبل وما يحمله من حجر وماء وشجر وما يحيط به من سهل ونهر، وشنكال التي ذكر اسمها في الأسفار القديمة والكتب السماوية وفي رسائل الملوك والأباطرة وكتابات كل مؤرخ مر بالمنطقة عبر العصور، وفي أخبار كل حرب وسلم، لم تكن منسية ومهمشة ثقافياً واجتماعياً إلى هذه الدرجة إلا بعد تشكيل الدول العراقية القومية الحديثة بفعل الاستعمار وتصاعد الذهنية القومية نتيجة لنظامها المستبد والإنكاري المتماشي وفق مخططات الاستعمار الأجنبي.
فتعتبر شنكال أم القصة والحدث التاريخي في الثقافة الكردية وحضارتها عبر التاريخ نظراً للاستنجاد بها في كل حدث قد حصل من فرح أو ترح في حرب أو نصر، حيث كانت دائماً السند والدعم أو الملجأ لشعوب كردستان من كرد و سريان و أرمن. إلا أن سياسة الإبادة المتكررة عبر العصور على يد الغُزات الغرباء أخفت الكثير منها والتي لا تزال إلى يومنا هذا تهدف إلى إبادتها، وإن أمكنهم لأبادوا وطمسوا ذاك الجبل الشاهق الفاصل بين الصحراء ومناطق جزيرة بوطان.
شنكال في التاريخ
من حيث الاستيطان البشري في هذه النقطة البارزة فإنه وبحسب علماء الآثار تعود إلى ما قبل 11 ألف سنة قبل الميلاد، خاصة في المنطقة الجنوبية من جبل شنكال وأكثر النظريات حول أصول سكانها حينها تشير بأنهم كانوا زاغروسيين، ثم لاحقاً كانت استمراراً لثقافة تل حلف الهورية ( أسلاف الكرد)، المنشأة على ضفاف نهر خابور بروجافاشمال سوريا قبل الميلاد ب 6 آلاف سنة، وأثبت العلماء بأن حياة قروية مستقرة كانت قد وجدت على حواف جبل شنكال بشكل كبير.
وتعاقبت على شنكال كمنطقة الكثير من الامبراطوريات أهمها الآشورية والميدية والميتانية- الهورية والرومانية، حيث كانت تلعب دوراً سياسياً وعسكريا واقتصادياً مهماً في كل حقبة من تاريخ الحضارات المتعاقبة، باعتبارها كانت نقطة وصل استراتيجية بين سوريا والعراق وتسيطر على كافة الطرق التجارية المارة بين المنطقتين.
كما جعلها أشرف موسى الأيوبي عاصمة له لتعيش شنكال حينها ذروة ازدهاره العماري والاقتصادي والثقافي في تلك الحقبة، إلى جانب كونها أصبحت مراراً كمملكة مستقلة أو مركز دولة مستقلة لعدة فترات قبل الحقبة الإسلامية.
شنكال التي احترقت شنكالا شه وتي
ويذكر في الأخبار والأغاني الكردية الفلكلورية القديمة جملة شنكال التي أحرقت أي شنكالا شه وتي وهذا الحدث قد انطبع في ذاكرة الكرد لكثرة الحروب والويلات التي ذاقتها شنكال على مر العصور، فقد تكرر تدمير وحرق شنكال عدة مرات وعلى فترات، حيث أحرقت أول مرة على يد الفرس في عهد شابور سنة 260 م وعهد هرمز الثاني سنة 302-309 م، وأكثر الحروب دموية كانت بين الفرس والروم على أرض شنكال سنة 348 حيث هزم الروم وارتكب شابور الثاني مجزرة مروعة بحق شعبها ليقتل معظمهم ويأسر بعضهم إلى فارس.
من ثم أحرقت ونهبت في عهد الغزو الخوارزمي سنة 628ﮪ ، تلته هجمات المغول في سنة 633 ﮪ على كردستان والمنطقة لتحرق وتقتل وتشرد أهلها عدة مرات، ثم تكررت في العهد العثماني وبعدها في عهد ديكتاتورية صدام، وكانت آخر الهجمات وتدمير المدينة وحرقها على يد إرهابي داعش في 03-08-2014 التي شردت وقتلت الآلاف وأحرقت معظم المدينة ودمرت معالمها التاريخية.
في العهد العثماني:
يعتبر عهد السلاطين العثمانية من أكثر الفترات الدموية التي مر بها المجتمع الكردي ولا سيما شنكال والإيزيديين، تلك المنطقة التي كانت عصية على سلاطينها والرافضة للتبعية، والأمر الأهم أنه في الفترة العثمانية حارب سلاطينهم الكرد بحجة الدين وكانوا يهدفون إلى تغيير دين الإيزيديين بالقوة ونشر الإسلام بينهم لذلك ارتكبوا أبشع المجازر في مناطق مثل ولات شيخ و خالتا و شنكال الإيزيدية.
ويؤكد المؤرخون الكرد والإيزيديون منهم على الخصوص، بأن معظم المجازر والإبادات الجماعية التي طالت المجتمع الايزيدي والسرياني والأرمني في كردستان عموماً كانت في الفترة العثمانية، كما أن معظمها موثقة بالأغاني والملاحم الشعبية التاريخية لمنطقة شنكال.
ما تتميز به شنكال
لكثرة أحداثها التاريخية وما حملتها من عواصف حزن أو فرح فإن شنكال وجبالها تتميز بأن كل نقطة منها تعرف باسم وتحمل قصة ما، سواء كان كهف أو سهل أو مرتفع ووادي وزاوية وساحة من الجبل أو قرية و نبع وشجر تحملها، فلا يوجد مكان منسي أو غير مؤرخ دون قصة حتى قطعة أرض مبسطة في زاوية ما منها.
حتى أنك إذا مررت على سفح الجبل فسوف تلاقي عدة أشجار كبيرة على جانبي الطريق في منطقة سردشتى تعرف بأشجار القوالا المقدسة وهم طبقة دينية ممن يطوفون القرى الإيزيدية قادمين من لالش ( مركز العبادة الإيزيدية في قضاء شيخان بمحافظة دهوك) ليحلوا المشاكل الاجتماعية ويتلون على مجتمعهم العظات الدينية وتعاليمها حاملين بعض الأمور المقدسة كتقليد، حيث كانت تلك الأشجار مكاناً ليجتمع الشعب حولهم ويتلقوا تعاليم لالش النوراني بخصوص دينهم.
بالإضافة إلى أنها تحضن في طيات تاريخها أسطورة سفينة نوح التي حاولت أن ترسوا عليها قبل أن تحط على جودي وذكرت في الكتب السماوية، فإنها تحتضن أيضاً أعظم ملحمة في تاريخ الأدب الكردي عن العشق ومآثر الشعب الكردي وهي ملحمة درويشى عفدي وعدولة.
كما تتميز بجوها النقي والصافي وإطلالتها الخلابة والنادرة على كافة المنطقة الفراتية وسهول جزيرة بوطان، إلى جانب اشتهارها بزراعة التين والكروم الشنكالية المميزة والتبغ، ناهيك عن عشرات المزارات والقبب اللالشية التاريخية المتناثرة على كامل الجبل والقرى المحيطة بها.
التغيير الديمغرافي في شنكال وتعريبها عبر التاريخ
مثلها مثل كافة المناطق الكردستانية في الأجزاء الأربعة فإنها عانت من التعريب والتغيير الديمغرافي بقوة منذ قرنين وإلى وقتنا هذا، فقد بدأت عمليات التغيير الديمغرافي مع سيطرة العثمانيين على شنكال سنة 1516م، حيث نالت شنكال القسط الأكبر من استبدادهم كون العثمانيين حاربوهم في الدين بقوة من أجل أسلمتهم، لتقوم بعدها سنة 1879م بتقطيع أوصالها من جزيرة بوطان وتتبعها إلى ولاية موصل.
نهايات القرن ال 19 وبدايات القرن العشرين بدأت هجرات لبعض العشائر في شبه الجزيرة العربية وبالأخص من نجد والحجاز لتستقر في الربيعة ومحيط جبل شنكال، التي كانت قد فرغت بسبب الحصار والهجمات العثمانية وانسحاب أهلها إلى الجبل.
بعد انتهاء الصراع بين الإنكليز والفرنسيين على منطقة شنكال سنة 1921 واتباع الأخيرة للعراق، الواقعة تحت سيطرة الانتداب البريطاني وتأسيس الدولة العراقية القومية 1932، اتبع 90% من منطقة شنكال لولاية موصل وبقي جزء بسيط منه في روجافاشمال سوريا.
بعدها بدأت عملية بتر جسد شنكال وتوزيع قراها وأراضيها الزراعية على المناطق العربية الشبه صحراوية مثل قضاء البعاج و القيروان وتل أعفر وإسكان العرب في المناطق التي هُجر منها الكرد الإيزيديون نحو الجبل. لكن التعريب الكبير كان في عهد صدام في سبعينيات القرن الماضي حين قاموا بتوطين العرب بالقوة داخل مدينة شنكال وإفراغ الجبل وحرق أكثر من 150 قرية و تدميرها وجمع أهلها في تجمعات سكنية صناعية شمال و جنوب الجبل و تغيير الأسماء في كل منطقة.[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 1,424 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://hawarnews.com/ - 03-06-2023
Gotarên Girêdayî: 42
Belgename
Cihên arkeolojîk
Dîrok & bûyer
Jiyaname
Kurtelêkolîn
Pirtûkxane
Wêne û şirove
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 31-07-2018 (6 Sal)
Bajêr: Şingal
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Raport
Welat- Herêm: Başûrê Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 03-06-2023 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 04-06-2023 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 04-06-2023 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 1,424 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Pirtûkxane
Çand û Civak
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Jiyaname
Ferhad Merdê
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Pirtûkxane
Zanista Civakê

Rast
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
13-07-2024
Sara Kamela
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Weşanên
Şerq û Kurdistan
17-07-2024
Burhan Sönmez
Şerq û Kurdistan
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
18-07-2024
Burhan Sönmez
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Ishaq Iskotî
Babetên nû
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 525,488
Wêne 106,435
Pirtûk PDF 19,790
Faylên peywendîdar 99,589
Video 1,449
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,310

Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,756

هەورامی 
65,742

عربي 
28,845

کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,300

فارسی 
8,536

English 
7,169

Türkçe 
3,571

Deutsch 
1,458

Pусский 
1,123

Française 
321

Nederlands 
130

Zazakî 
85

Svenska 
56

Հայերեն 
44

Español 
39

Italiano 
39

لەکی 
37

Azərbaycanca 
20

日本人 
18

עברית 
14

Norsk 
14

Ελληνική 
13

中国的 
11

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Pirtûkxane
Çand û Civak
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Jiyaname
Ferhad Merdê
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Dosya
Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Kurtelêkolîn - Cureya belgeyê - Zimanî yekem Kurtelêkolîn - Cureya Weşanê - Born-digital Kurtelêkolîn - Kategorîya Naverokê - Dîrok Kurtelêkolîn - Kategorîya Naverokê - Danasîna pirtûkan Kurtelêkolîn - Kategorîya Naverokê - Gotar & Hevpeyvîn Kurtelêkolîn - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Kurtelêkolîn - Welat- Herêm - Kurdistan

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.484 çirke!