سەفەریە پەی هەوارەکەو بېسارانی
بەشۍ: پەنجەمە
جە دەنگو سیاو چەمانەو گۊرانی واچاو هۆرامانی و تەنیا ئا گورانیێ گۊشاش لاونۆ، ئانێنە ڪە ماچۊ (پیری ئامانەو بە پیرەیمەوە)،
هەواروو ناڵەولێ و باخە بێ‌نازەڪەش جیاما ئاست. بڕیەی جاڎەی قەمچ و پېچوو هەوارنشینا پەی ئېمە فرە وەش بێ. سەرەوکوېش بێنێ و نەفەسەو ماشینەڪەیما ڪەم ئارێ. پا ویانېوە گنێنمێ ڕاسە ڕا و گجار بە پای پیاڎە ڕا بڕێنمێ. خوڵەپۆتەڪێ دلێ ڕای ویرەوەریێ وەختوو زاڕۆڵەیما وزێوە هۊش هەر وەخت چەنی ئەڎایم یام تاتەیم ئا ڕای لوایانمێ. هۊشێ شۊنی عالیداسە یەرە خەتەڪاو تاتەیم ڪەرێناوە ڪە هەر وەخت شۊنیشوە بېیایانێ حەز ڪەرێنا بە هېزتەرین ڪەسێو بوو هەنگامەڪام و یاگە پایەڪام موو نەڎانێ چەنی یاگە پایەڪاو تاتەیم.
گجار گنێنا زەمین و گردو گېیانیم بۍ بە خوڵە و گجاریچ بە زۊر هەر دوە پا پڕێنا یاگە پایەڪاش و خوڵەپۆتە، سەر تاکو پام گېرێ. خۆە گېرێم و گرەوە وێڵم ڪەرێ. نەزانێنا وەشی ڪەروو یام ڪە خەمی ڪەروو مێمانوو دڵیم. هۊشێ ویردەیم ڪەیفم پەنە دێ و حاڵوو ئیسەیمە ناقیم هاژەنێ. تاتەی پاڵەوانم ڪە گردو دەگای باسش سەر ڪەرێنێ و بە نامۍ فەرادی کۆکەنی دووهەمی ئەشناسێنېش. ئیسە حەرچی ڕوێ خوڎاینێ دسەو گۆچانەڪێش ماچە ڪەرۆ تاکو هېز بڎۆ پایەڪاش و نەختێو یەرە قاچی هەنگامێ فاڕۆ. چاگەنە هەناسەم چنیێ و مدرێناوە دلێ ڕاینە. زاڕۆڵێ وێڵم نەڪەرێنێ و گجار خوڕێنێ ملمەرە و بەبێ هېزم زانێنێ. خۊ ئاڎێ هاگاشا دڵوو من نەبۍ چەنی قرچەش ئێ. منیچ حەز نەڪەرێنا قسێ دڵیم درکنوو و وەشیشا چەنە گېروو. بە زەردەخوێو جە ڕۊخساریم خەمەڪام وەراچەمشانە شارېناوە و بە دڵ گۊش گېرێنا پەی پەرسەڪاشا و دیسان گنێناوە ڕا. چن سەرەوکۆی و سەرەو وارێما بڕیێ. نەختێو هەوا گەرم بۍ، بەڵام ڪەسما گلەیێ جە ڕۊجیاری و گەرمای نەڪەرێ.
هەرەسگاڪا درەختشا چەنە نەبۍ تاکو بۊ بە سێوەر پەی سەرو سەرەیما. گۊشما شل نەبۍ. تەنیا بە وەشی هەواری ڕا گەزه ڪەرێنمێ تاکو یاوەیمێ دەرەو (ڪەڵەیرەێ) ڪە دەریە قووڵ و هەرەسگا بێ.
ڪەوتانی ویروو ئا وەختانە ڪە زاڕۆڵێ بێنمێ و بە زەوقێوی وەش ڕەمێنمێ. چیروو هەرەسێنە گېڵێنمێ بزانمێ کام یاگێش چەرمێنە، زوو هەڵمەتەش پەی دێنمێ و تەژنایی وېما پەنەش ماڕێنمێ.
واروو هەرسگاڪەیوە تەوەنیە گەورێ بۍ پېسەو بانەناوێ سەرش ساف بۍ، بەڵام فره گەورەتەر. هەمیشە بە ویانێ مانیایی، سەرو تەۋەنېۋە نیشێنمێرە و شەڪەتیما دەرەدما نیێنمێ.
گجار سەرە نامنێنمێرە و سەرشوە تەماشاو دلێ دەرەی ڪەرێنمێ. تاتەم هەمیشە پەنەش واچۍ تەوەنە (ۋن‌ڪەرێ) ئېمەیچ نەختێو گەورێ بیێمێ و بی بە یاگێ پەرسێ پەێما. جاریەشا واتم بە تاتەیم (ۋن‌ڪەرێ) یانی چېش؟
تا ئاما قسێ و ڕازەو (ۋن‌ڪەرێ) ڪە دەم بە دەم یاوایبێ لاو وېش گېڵناشوە پەیما و واتش: بە قسێ ماچا زەمانوو زووی ڪابرایە چەنی ژەن و زاڕۆڵەیش پاگەرە وېیەردێنێ، ناخڵاف تەوەنیە گەورێ جە سەر یاڵوە وەرەبۊ و گردی ڪەرۆ چیریوە و گېیانیشا گېرۆ. ئا تەوەنێ ڪە وەشی ڪەرێنا تاکو بېیاو لاش و مانیای بەر ڪەروو، ئی جارە بە ئەژنەویەی ڕازێش، جۊریەتەر گنێ وەراچەمم. قینیم ڪەوتە چەنەش. گجار یاوێنا نزیڪشوە پەیم ڪریایا چەمېم قووجنێنا. گجاریچ بە دڵە لەرزێ چەمۍو خشڪنێنا دەور و بەرشەنە. پاسە زانێنا ئی مقەدەرە تازەن و شۊنی سوورایی ۋنێێرە گېڵێنا، بەڵام ئی جارە بۍ ئانەیە گېڵوو شۊنی تەڕی ۋنېرە و تەرسیم بۊ، تەنیا گەورەیی تەوەنەڪێ ڪەوت وەراچەمم و ڕازەی درڪیایش و ڪەم ئاوی دەرەی و بێ‌هاژەییش.
تەوەنە ۋن‌ڪەرێما بە وېش و ڕازشوە جیا ئاستە و لوایمێ. نەبېیەی وەرۋێ و وەشتی عالوو ئی چن ساڵا، بڕېو یاگێ لا شەتاوا بیێبێنێ تازە باخێ و هەوارێ هەوارنشینا. زەمینېشا بە تازە نەمامێ گەشێ و پەڵەو تفەفەرەنگیا و سەوقاتوو یانەو شێخی ڕازنایبێنێوە. یۊ هەر حەز ڪەرێ تەماشاشا ڪەرۆ. گجار واش گنێ و هاژە وزێ دار و درەختی و هەرمەڵێ ڕەنگا و ڕەنگەو لا شەتاوا وزێ سەما.
خانم ئەسرا شەریفی.[1]