افراسیاب هه‌ورامی در1957 در نودشه هه‌ورامان متولد شد. تحصیلات ابتدایی و راهنمایی را در نودشه به اتمام رساند. در ادامه در دانشسرای مقدماتی بندر عباس پذیرفته شد. پس از دو سال و به دست آوردن دیپلم طبیعی در مهر1357به عنوان سپاهی دانش در تازه‌قه‌لای منطقه منگوران پیرانشهر در کسوت معلم مشغول تدریس شد. همزمان که ایران درگیر مبارزات بر ضد رژیم گردید افراسیاب مسئولیت و نقش اصلی در تظاهرات ضد رژیم در مناطق نودشه و نوسود را بر عهده گرفت و در اندک مدتی طرف مشورت و اعتماد قرار گرفت. در همین سال بود که در کنکور سراسری در مقطع کارشناسی زبان انگلیسی پذیرفته شد اما تعطیلی دانشگاهها مانعی شد تا افراسیاب در این رشته به تحصیل ادامه دهد. به دنبال رادیکال‌تر شدن اوضاع پس از انقلاب 57 همراه پدر و برادرش به کردستان عراق رفت. وی پس از تجربه سالها مبارزه و زندگی در خارج ایران به جهت عضویت خانوادگیشان در حزب شیوعی کردستان عراق (پارت کمونیستی عراق) موفق شد مستقیما از جانب دبیر‌کل حزب یعنی عزیز محمد از کردستان سوریه برای ادامه تحصیل روانه تاجیکستان گردد. وی ابتدا کارشناسی ارشد در رشته حقوق دریافت و سپس رساله دکترای تاریخ خود را با موضوع جمهوری کردستان در مرکز شرق شناسی وابسته به اکادمی علمی روسیه را نوشت.
مطرح شدن دکتر هه‌ورامی به عنوان مورخی مدرن و پیشگام هنگامی آغاز گردید که وی توانست وارد مراکز اسنادی و آرشیوهای روسیه گردد. هه‌ورامی از 1994 تا 2010 که مرگ زودرس و نابهنگامش فرا رسید به صورت مداوم مشغول تحقیق و جمع‌آوری اسناد مربوط به تاریخ کردستان در این مراکز اسنادی شد. درک اهمیت بنیادی اسناد و منابع آرشیو در نگارش تاریخ مردم کرد از جانب دکتر هه‌ورامی وی را به عنوان پیشگام به کارگیری اسناد رسمی در میان مورخان کرد بدل کرده‌است. به روایت صدیق صالح که خود یکی از پرکارترین مورخان کردستان در حوزه چاپ و اصلاح منابع آرشیوی در کردستان است دکتر هه‌ورامی جزو سرآمدان و پیشگامان استفاده از اسناد رسمی در تاریخ نگاری معاصر کردستان است . وی اذعان دارد که بیش از همه کسانی که در روسیه مشغول تحصیل مطالعات کوردشناسی بوده‌اند کار کرده است. حاصل این تلاش‌های بی وقفه و عاشقانه تالیف بیش از 20 کتاب به شرح زیر بود:
1)شۆرشی شێخ سه‌عیدی پیران وسۆڤیه‌ت، ده‌زگای سه‌رده‌م2004
2)تراژیدیای کورده‌کانی سۆڤیه‌ت، مه‌کته‌بی بیروهۆشیاری2004
3)مسته‌فا بارزانی له‌هه‌ندێ دیکیۆمێنت و به‌ڵگه‌نامه‌ی سۆڤیه‌تیدا. ده‌زگای ئاراس2003
4 )کورد له‌شه‌ڕه‌کانی ڕووسیا له‌گه‌ڵ ئێران و تورکیادا(له‌سه‌ده‌ی نۆزده‌هه‌مدا)..وه‌رگێرانی له ڕووسیه‌وه. .مه‌کته‌بی بیروهوشیاری2004
5) له‌کوردستانی ئێراقه‌وه تا ئه‌وبه‌ری رووباری ئاراس وه‌رگیرانی له فارسیه‌وه بۆ رووسی.2003
6)له‌مه‌هابادی خوێناویه‌وه هه‌تا لێواره‌کانی ئاراس..وه‌رگیران له فارسیه‌وه.بۆ ڕووس
7) بارزانی و بزووتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی کوردوه‌رگیران له کوردیه‌وه بۆ ڕووسی 2005
8)بزووتنه‌وه‌ی کورد له‌سه‌رده‌می هاوچه‌رخداوه‌رگیران له ڕووسیه‌وه بۆ فارسی
9 )په‌یوه‌ندیه‌کانی ئازه‌ربایجان و کوردستان له‌سه‌رده‌می کۆماری مه‌هاباد دا
10 )کورد له ئه‌رشیفی ڕووسیا و سۆڤیه‌تدا1914-1924ده‌زگای موکریان 2006
11)کوردستانی پشت قه‌فقاس..سلیمانی بنکه‌ی ژین 2004
12)په‌یوه‌ندیه‌کانی کوردستان و ئازه‌ربایجان و هه‌ره‌سهێنانی هه‌ردوولا له ساڵی1946 دا.. سلێمانی بنکه‌ی ژین 2008
13 )سیناریۆی ڕووداوه‌کانی رۆژهه‌لاتی کوردستان پێش دامه‌زراندنی کۆماری مه‌هاباد
14)کورد و کوردستان له به‌ڵگه‌نامه‌کانی به‌ریتانیا. وه‌رگێران بۆ رووسی
،15) بیبیلۆگرافیا له‌سه‌ر کوردناسی . .دووبه‌رگه چاپ نه‌کراوه له‌رووسیه‌وه کراوه به کوردی
، 16) بزووتنه‌وه‌ی سمکۆ و سۆڤیه‌ت.. چاپ نه‌کراوه
،17 ) شێخ عبدوسلام بارزانی. چاپ نه‌کراوه
،18 )کورده‌کانی خۆراسان و ڕاپه‌ڕینه‌کانیان. چاپ نه‌کراوه
،19)مێژووی کوردو کوردستان..وه‌رگێران بۆ کوردی.چاپ نه‌کراوه
،20)به‌ڵگه‌نامه‌کانی سه‌فاره‌تی ئه‌مه‌ریکا له تاران سه‌باره‌ت به رووداوه‌کانی ئێران له سه‌رده‌می شه‌ڕی جیهانی دووهه‌م. وه‌رگێران له ڕووسیه‌وه بۆ کوردی
21 ) کومەڵەی ژێکاف
آنچه اهمیت این مورخ کردستانی را بیش از پیش برجسته می‌سازد نگرش دقیق و موشکافانه وی در تعیین نقطه‌عطف های تاریخی معاصر کردستان و تلاش جهت جمع‌آوری اسنادی بود که زوایای تاریک این نقطه عطف های تاریخی را هر چه بیشتر روشن می‌کرد. نگاهی به عناوین آثار فوق دقیقا مشخص می سازد که افراسیاب چگونه این نقطه عطف‌های پر اهمیت را تشخیص داده و اسناد مربوط به این نقطه عطف‌ها را گردآوری کرده است. جمهوری کردستان و روابط آن با روسیه و آذری‌های ایران، جنبش سمکو، نهضت خاندان بارزانی در کردستان عراق و نهضت شیخ سعید پیران از مهمترین رخداد‌ها و رویداد‌ای تاریخی بوده‌است که نویسنده مد نظر داشته است. همچنین توجه و امعان نظر به دو بخش از مناطق فراموش شده کردستان در مطالعات کرد شناسی یعنی کردهای خراسان و قفقاز ریزبینی و نوآوری این مولف گرانقدر کرد را هر چه بیشتر نمایان می‌سازد.
اما مهمترین ویژگی دکتر هه‌ورامی نگاه پروژه‌محور وی به نسبت تاریخ کردستان بوده است. پروژه‌ای که بسیاری از نقیصه‌های موجود در تاریخ نگاری کردی را رفع می‌کرد. نگاه جامع و همه جانبه به تاریخ کردستان به عنوان سپهری همبسته و ناگسستنی فارغ از مرزبندی‌های موجود جزء مهمترین اصول و پارامترهای حاکم بر اندیشه تاریخ‌نگاری هه‌ورامی بوده است. در این نگاه کردستان به عنوان یک واحد سرزمینی، مشتمل بر همه سرزمین‌هایی است که کردها در آن حضور تاریخی داشته‌اند. این نگرش جامع و همبسته هنگامی که با مشکلات غیر تاریخی و برساخته سیاست‌های حکومت‌های استبدادگر در مناطق کردستان عجین می‌شد؛ هه‌ورامی شاید بهتر از هر کسی می‌توانست سابقه تاریخی کردستان را با مسائل روز گره بزند. مسئله موصل به عنوان مهمترین دست آویز ترکیه و انگلستان جهت نقشه کشیدن برای مناطق کردستان در خلال دو جنگ جهانی و همچنین مسئله کرکوک که سالیان مدید سیاسیون عرب و کرد عراق را به خود مشغول کرده بود از جمله این مسائل بود.
افراسیاب با تحقیق مداوم و خستگی ناپذیر اسناد سرشماری و اظهار نظرهای کنسولگری‌های روسیه، فرانسه و انگلستان در گذشته تاریخی این مناطق را به عنوان اسنادی متقن و غیر قابل بحث جهت نادرست نشان دادن سیاست‌های مورد تاکید آنان منتشر و در اختیار عموم قرار می‌داد . اقدامات هه‌ورامی در جریان پرده برداشتن از سیاست‌های روسها در قبال مردم کرد در دو سده اخیر و همچنین سیاست‌های امحا کننده آنان به نسبت مردم کردستان سوور در ورای کووهای قفقاز نه تنها مشروعیت حکومت روسیه به عنوان حامی مردم کرد به چالش می‌کشاند بلکه چهره عریان واقعی رژیم شوروی و روسها در مقام بزرگترین خائنان به مردم کرد را نمایان کرد.
در پروژه دکتر هه‌ورامی نه تنها شخصیت‌های تاریخی و رهبران شورش مصون از انتقاد نیستند بلکه نوعی تقدس مآبی که گریبان‌گیر تحلیل‌‌های تاریخی به نسبت آنها وجود داشت را کنار زده و با استفاده از اسناد رسمی قدرت‌های بزرگ رکب خوردن و تصورات نادرست این رهبران را به نسبت قدرت‌های بزرگ به چالش می‌کشانید. نگاه جامع و پروژه‌ای هه‌ورامی هنگامی بیشتر نمایان می‌گردد که آخرین نامه وی را که دو ماه قبل از مرگش به وزیر تحصیلات عالیه اقلیم کردستان فرستاده بود؛ مورد بررسی قرار گیرد. در این نامه دکتر هه‌ورامی ضمن تاکید بر اهمیت بنیادی اسناد و منابع آرشیوی در بازسازی و بازنمایی تاریخ معاصر کردستان، پروژه‌ای بنیادی و مدون برای استفاده هر چه بیشتر از منابع اسنادی قدرت‌های بزرگ که در جریانات کردستان معاصر حضور تاریخی داشته‌اند را پیشنهاد می‌کند. انتخاب دانشجویان مستعد تحصیلات تکمیلی مسلط به زبا‌های فرانسه انگلیسی روسی و آلمانی و فرستادن آنها به کشورهای اروپایی و روسیه جهت جمع آوری منابع آرشیوی مرتبط با تاریخ کردستان ، ایجاد سازمان اسناد و منابع آرشیوی در اقلیم کردستان، ترجمه و انتشار منابع آرشیوی به زبان کردی، ترجمه منابع پژوهشی کردی به زبان روسی جهت تبادل فکر و دیدگاه بین شرق شناسان و علاقمندان به مطالعات کردشناسی از مهمترین زوایای پروژه مورد نظر افراسیاب بود. هر چند مرگ زودهنگام وی در چهارشنبه 15 دسامبر 2010 پروژه مورد نظر افراسیاب را ناتمام گذاشت؛ اما رویکرد وی به نسبت تاریخ کردستان و نقش بنیادی وی در توجه به منابع آرشیوی در نگارش تحلیلی تاریخ معاصر کردستان جاودانه و بی همتا باقی مانده است. هر چند با گذشت 7 سال از مرگ این مرد نستوه تاریخ نگاری کردی گذشته و هنوز پروژه مورد نظر قابل درک برای مسئولان فرهنگی اقلیم نبوده است اما دیدگاه مورخان این خطه نسبت به وی و درک اهمیت آثار وی در نزد دانشجویان جوان و فعال در این عرصه اثر ماندگاری خواهد داشت و بی رهرو نخواهد ماند.