پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان
  

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان




گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
Dark Mode
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
Dark Mode
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2025
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
میهرداد ئیزەدی
14-01-2025
زریان عەلی
ڤیدیۆ
کامێرای شاراوە یان شەڕ فرۆشتن لەگەڵ تیپی مۆسیقای ئێراق
13-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
کامێرای شاراوە یان شەڕ فرۆشتن لەگەڵ نەوزاد ڕەمەزان
13-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
کامێرای شاراوە یان شەڕ فرۆشتن لەگەڵ هەڤاڵ و ئومێد
13-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
کامێرای شاراوە یان شەڕ فرۆشتن لەگەڵ قادر قوربانی
13-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
کامێرای شاراوە یان شەڕ فرۆشتن لەگەڵ عوسمان عەبدوڵڵا
13-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
کامێرای شاراوە یان شەڕ فرۆشتن لەگەڵ فەرهاد حەمەسەعید
13-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ڕۆڵی دیپلۆماسیەتی پەرلەمانی لەسەر پێگەی هەرێمی کوردستان لەدوای ساڵی 2005 خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان بەنمونە
13-01-2025
شادی ئاکۆیی
ڤیدیۆ
کامێرای شاراوە یان شەڕ فرۆشتن لەگەڵ پەروین شازادە
13-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
کاریگەریی پرسە ناوخۆییەکان لەسەر سیاسەتی دەرەوەی ئێران
13-01-2025
شادی ئاکۆیی
ئامار
بابەت
  534,531
وێنە
  114,150
پەرتووک PDF
  20,742
فایلی پەیوەندیدار
  110,267
ڤیدیۆ
  1,866
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
293,595
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
91,236
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,506
عربي - Arabic 
33,277
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
20,657
فارسی - Farsi 
11,756
English - English 
7,879
Türkçe - Turkish 
3,697
Deutsch - German 
1,846
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,144
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,151
ژیاننامە 
27,137
پەرتووکخانە 
26,219
کورتەباس 
19,572
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
15,153
پەند 
13,754
شوێنەکان 
12,324
شەهیدان 
11,941
کۆمەڵکوژی 
10,930
هۆنراوە 
10,504
بەڵگەنامەکان 
8,460
وێنە و پێناس 
7,682
ئامار و ڕاپرسی 
4,628
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,571
ڤیدیۆ 
1,730
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,473
فەرمانگەکان  
1,118
پۆلێننەکراو 
989
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
826
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
783
کارە هونەرییەکان 
775
شوێنەوار و کۆنینە 
639
گیانلەبەرانی کوردستان 
440
یارییە کوردەوارییەکان 
279
ئیدیۆم 
274
نەخشەکان 
206
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
101
خواردنی کوردی 
83
زانستە سروشتییەکان 
80
دۆزی ژن 
57
مۆزەخانە 
50
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
551
PDF 
32,684
MP4 
3,032
IMG 
210,533
∑   تێکڕا 
246,800
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
جەلال میرزا کەریم
ژیاننامە
ئیبراهیم فەتاحی
ژیاننامە
تەڵعەت سامان
ژیاننامە
محەمەد قازی
ژیاننامە
غەزاڵە حدوودی
کوردانی سۆڤیەت لە سوپای سووردا لە جەنگی دووەمی جیهانیدا
بەهۆی کوردیپێدیاوە دەزانیت هەر ڕۆژێکی ڕۆژژمێرەکەمان چیی تیادا ڕوویداوە!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber1
SMS0
Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)1
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish1
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

نەخشەی یەکەئیداری کوردستان (کوردستانی سوور)

نەخشەی یەکەئیداری کوردستان (کوردستانی سوور)
د. #دانەر ئەبوبەکر# - مۆسکۆ
نەتەوەی کورد بەدرێژەی مێژوو، بەبێ جیاوازی دابەشبوون و شوێنی نیشتەجێبوون، هەمیشە لەپێناو مانەوە لە ژیان، ئازادی و بەدەستهێنای مافە سەرەتاییەکانی جەنگاوە. جەنگی دووەمی جیهانی کە بە گەورەترین کارەساتی مرۆیی لە مێژوودا هەژمار دەکرێت، ملیۆنان سەرباز و خەڵکی سیڤیل تێیدا بوونە قوربانی. هەموو ساڵێک لە 9 ئایار، ڕووسیا و گەلانی یەکێتی سۆڤیەتی پێشوو کە بەشداربوون لەو سەرکەوتنە مەزنەدا، بە شانازییەوە ئاهەنگ دەگێڕن. کوردانی سۆڤیەتیش وەک هەموو نەتەوەکانی دیکەی سۆڤیەت، ئەوەیان بەرکەوتووە شانازی بە سەرکەوتن و دەستکەوتە ڕووحیەکانییەوە بکەن، لە پاڵ گەلانی دیکەدا ئاهەنگی ڕۆژی سەرکەوتن بەسەر فاشیزمدا بگێڕن.
$سەرەتای پەیوەندی کورد و ڕووس$
بەگوێرەی سەرچاوە و بەڵگە میژووییەکان، سەرەتای پەیوەندییەکانی کورد و ڕووس دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی شەڕەکانی نێوان قەیسەر و ئیمپراتۆریی ڕووسیا لەگەڵ هەردوو ئیمپراتۆریی سەفەوی و عوسمانییەکان. بە بڕوای کوردناسی بەنێوبانگی ڕووس (تاتیانە ئەریستۆڤ)ە کە لە پەرتووکی (کوردی زە کەڤکازیا - کوردەکانی ئەودیوی قەفقازیا) ئاماژەی پێکردووە یەکەمین دیکۆمێنتی یاسایی سەبارەت بە بوونی کورد لەنێو ئیمپراتۆریی ڕووسیادا دەگەڕێتەوە بۆ پەیماننامەی گوڵستانی ساڵی 1813ی زایینی نێوان ئیمپراتۆریی ڕووسیا و سەفەوییەکان، هەروەها پەیماننامەی تورکمانی ساڵی 1829 نێوان ئیمپراتۆریی ڕووسیا و عوسمانییەکان.
بەگوێرەی پەیماننامەی گوڵستان مافی نیشتەجێبوون دراوەتە نەتەوەکانی ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی سەفەوییەکان بۆ ئەوەی لەنێو خاکی ئیمپراتۆریی ڕووسیادا بژین. لە یەکەمین سەرژمێری دانیشتووانی ئیمپراتۆریی ڕووسیا لەساڵی 1897، کوردانی موسڵمان و کوردانی ئێزدی ژمارەیان 99449 کەس بووە. لە سەرەتای سەدەی 20دا، کورد لەنێو ئیمپراتۆریی ڕووسیا بەفەرمی وەک یەکێک لە نەتەوە زۆرینەکانی نێو ئیمپراتۆریی ڕووسیا هەژمارکران. لەم بارەوە چەتۆیێڤ لە پەرتووکە پربایەخەکەی بە ناوی (مێژووی پەیوەندییەکانی ڕووسیا و کورد، باس لە پێدانی وڵاتینامە بۆ یەکەمین جار لە ژێر دەسەڵاتی ئیمپراتۆریی ڕووس بە 400 خیزانی کورد دەکات، لە ساڵانی نێوان 1805 بۆ 1813. دواتر 1000 خێزانی دیکەی کورد لە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی ئێران و 250 خێزانی دیکەی سەر سنوورەکانی ئیمپراتۆریی عوسمانییەکان مافی نیشتەجێبونیان لە ناوچەکانی ناگۆرنی کارەباخ پێدرا.
$کوردانی سۆڤیەت کێن؟$
کوردانی سۆڤیەت بەو کوردە نیشتەجێبوو و لەدایکبووانەی ناوچەی ژێر دەسەڵاتی ئیمپراتۆریی ڕووسیا و یەکێتی سۆڤیەتی پێشوو و، هەروەها وڵاتانی یەکێتی دەوڵەتانی سەربەخۆی ئێستا دەگوترێت. ژمارەی دیاریکراوی کوردانی سۆڤیەت لەبەر زۆر هۆکاری سیاسی و کۆمەڵایەتی، (تواندنەوە و ڕاگواستن) کە کوردانی سۆڤیەت ڕووبەڕووی بوونەتەوە، لەبەر دەست نییە.
بەگوێرە چەند ئامارێکی نافارمی کوردانی سۆڤیەت 2٪ی کوردانی هەموو دنیا پێکدەهێنن. زۆرجار ئەوان بە گرنگترین و مێژوویترین دیاسپۆرای کورد لە دنیادا هەژمار دەکرێن. لەگەڵ ئەوەی ئەمڕۆ بە ناوچەیەکی فراوان لە زۆربەی وڵاتانی سۆڤیەتی کۆندا بڵاوبوونەتەوە، بەڵام کوردانی سۆڤیەت بەشێوەیەکی گشتی دابەشی سەر چوار بەش دەکرێن:
1- کوردانی تورکمانستان، دێرینترین دیاسپۆراکانی کوردن، نزیکەی 300 ساڵ لەمەوبەر ڕوویان لەو ناوچەیە کردووە کە ئەمڕۆ بە تورکمانستان ناسراوە. ژمارەیان بە 300 هەزار کورد مەزندە دەکرا دواتر 90٪یان ڕووبەڕووی ڕاگواستنی زۆرەملێ بوونەوە و بەشێکیشیان ئارەزوومەندانە کۆچیانکرد. ژمارەیەکی کەمیان لە شارە جیاوازەکانی ئەو وڵاتەدا ماونەتەوە و دەژین.
2- کوردانی ئەرمینیا و ناخیچێڤان (کە بەشێکی ناوچەی ناگۆڕنی کارەباخ) و کوردانی جۆرجیا. کورد لەو ناوچانە لە سەتەکانی 18و19 پەیدابوون، لەساڵی 1804 بۆ 1814 لەسەردەمی شەڕەکانی ئیمپراتۆری عوسمانی و ڕووسەکان لە کوردستانی باکوور هاتوون. کوردانی ئەرمینیا لەنێوان 35 بۆ 40 هەزارە، کوردانی کارەباخ نزیکەی 10 هەزار کەسن.
بەشەکەی دیکەیان کە دەکەونە جۆرجیا بەهەمانشێوە لە سەتەکانی 19 و 20 پەیدابوون، کە بەشێکیان لە کوردستانەوە هاتوون، بەشەکەی دیکەیان کوردی ئەرمینیان و بەهۆی ڕاگواستنەکانی ساڵانی 1937 و 1944 لەلایەن ستالینەوە چونەتە جۆرجیا. ژمارەی کوردانی جۆرجیا ئەمڕۆ نزیکەی 40 بۆ 50 هەزار کەس مەزندە دەکرێت.
3- بەشی سێیەمیان بەهەمانشێوە لە ئەنجامی ڕاگواستنەکانی ساڵانی 1937 و 1944 بڵاوبوونەتەوە بەنێو زۆربەی وڵاتانی سۆڤیەتی پێشوو، لەوانە ڕووسیا، کازاخستان، قرغیستان، بەشێکی کەمیشیان لە ئۆکرانیا و ئۆزباکستان و بیلارووسیان. بەگوێرەی گێڕانەوەکانی کوردانی کازاخستان، نزیکەی 200 بۆ 250 هەزار کورد لە کازاخستان هەن.
هەروەها لەنێو خاکی ڕووسیای فیدراڵ پشتبەستن بە سەرژمێری ساڵی 2010ی ڕووسیا، لەو سەرژمێریەدا 23232 کەس وەک کورد و 40586 کەس وەک ئێزدی خۆیان سەرژمێر کردووە. بەڵام لە هەمانکاتدا پشتبەستن بە دیکۆمێنتێکی پەرلەمانی ڕووسیا، نزیکەی 250 هەزار کورد لەنێو خاکی ڕووسیادا دەژین.
4- کوردانی ئازربایجان هەزاران ساڵە لەسەر ئەو زەویە نیشتەجێن. بەگوێرەی هەندێک سەرچاوەی مێژوویی کورد نزیکەی 2000 هەزار ساڵ لەمەوبەر لەو ناوچەیەدا ژیاون.
جێگەی ئاماژەیە بەگوێرەی زانیارینامەی سۆڤیەتی ساڵی 1937، نیوەی زیاتری کوردانی سۆڤیەت لە ئازربایجان دەژیان، ئێستاش ژمارەیان بە زیاتر لە 500 هەزار کەس مەزندە دەکرێت. بەڵام بەداخەوە کوردانی ئازربایجان زیاتر لە هەمووان کەوتوونەتە ژێر کاریگەری تواندنەوە، زۆربەیان زمان و کولتووری نەتەوەی خۆیان لەبیرکردووە. وەک دەگوترێت سەرۆکی ئازربایجانیش ئیلخام ئەلیێڤ کوردە. دوای ڕووخانی یەکێتی سۆڤیەت مافی کورد پشتگوێخرا، ناوچەیەکی دیاریکراو و تایبەتیان وەک زۆربەی گەلانی دیکەی سۆڤیەت بە کوردانی سۆڤیەت ڕەوا نەبینی.
کوردانی سۆڤیەت لەڕووی ئایینییەوە موسڵمان و ئێزدین. کوردانی نیشتەجێی جۆرجیا و ئەرمینیا و بەشی زۆرینە لە ڕووسیا لەسەر ئایینی ئێزدین، کوردە نیشتەجێیەکانی کازاخستان و قرغیستان و ئازربایجان و ئۆزپاکستان و تورکومانستان و بەشێکی ڕووسیاش موسڵمانن. لە دەیەی نەوەتەکانی سەتەی ڕابردوودا، پرسی کوردستانی سوور دووبارە زیندوبووەوە، بەڵام دواتر دامرکێندرایەوە بەهۆکاری سیاسی دەرەکی و دژایەتییەکانی پارتی کرێکارانی کوردستان بە قسەی وەکیل مستەفایێڤ. لەسەردەمی نوێدا لەسەر ئاستی ئەندام پەرلەمانێک لە هەریەک لە وڵاتانی ڕووسیا و ئەرمینیا و جۆرجیا بەشدارن لە سیستەمی سیاسی ئەم دەوڵەتانە.
لە هەمانکاتدا فیدراسیۆنی کوردانی سۆڤیەت لە ساڵی 2016 دوای هەوڵ و ماندووبوونێکی زۆرمان وەک دامەزراوەیەکی سیاسی و کۆمەڵایەتی و کولتووری لە کوردە نیشتەجێبوەکانی وڵاتانی سۆڤیەت کۆن پێکهاتووەو، دەستیانکردووە بە چالاکی لە بواری کولتووری و کۆمەڵایەتی و سیاسی. لە ڕاستیدا دەرفەتێکی زێڕینە بۆ هەرێمی کوردستان، هیچ نەبێت بۆ بنیاتنانی پەیوەندییەکی بەهێز لە ڕێگەی ئەم فدراسیۆنەوە لەگەڵ کوردانی سۆڤیەت و ئەو وڵاتانە.
لە ماوەی سەردەمی فەرمانڕەوایی هەردوو ئیمپراتۆریی ڕووسیا و عوسمانی 12 جار شەڕی گەورە لەنێوانیاندا ڕوویداوە. لەکاتی جەنگەکاندا کورد جێگەی بایەخ و گرنگی هەردوولا بووە، بەتایبەتی بۆ ئیمپراتۆریی ڕووسیا.
هەمووکات وەک لایەنێکی کەموکورتی ژێردەسەڵاتی عوسمانییەکان تەماشای کوردیان کردووەو، لە ماوەی جەنگ و ئاڵۆزییەکانی نێوانیان هەوڵی بەکارهێنانی کوردیان داوە. لە ماوەی حوکمڕانی ئیمپراتۆریی ڕووسیا پەیوەندییەکی تووندوتۆڵ هەبووە لەنێوان کورد بەگشتی و ڕووس و نەتەوە قەفقازییەکاندا. کورد وەک نەتەوەکانی دیکەی قەفقاز مافی ژیان و بەشداریکردنی لە دەسەڵات و سوپادا هەبووە. مینۆرسکی دیپلۆمات و کوردناسی بەنێوبانگی ڕووس دەنووسێت کورد لەنێو سوپای ئیمپراتۆریی ڕووسیا خاوەن هێزێکی تایبەت بوون لەنێو ڕیزەکانی سوپای ڕووسیا و دژی عوسمانییەکان جەنگاون.
دوای شۆڕشی ئۆکتۆبەر و هاتنە سەر دەسەڵاتی بەلشەڤییەکان لەساڵی 1917 تاوەکو ڕادەیەکی زۆر گۆڕانکاری بەسەر سیاسەتی ڕووسیادا هات. کاتێک شۆڕشی ئۆکتۆبەر سەرکەوت، لەسەرەتادا یەکێک لە کارە هەرە گرنگەکانی شۆڕشگێڕانی سۆڤیەت و لینین کە لە بەرژەوەندی کورد کردیان، شەرمەزارکردنی پەیماننامەی سایکس-پیکۆی 1916 بوو. لە کۆنگرەی گەلانی ڕۆژهەڵات لە ساڵی 1922 لە باکۆی پایتەختی ئازەربایجان، کە لینین و بەلشەڤییەکان پەسەندیان کرد. دواتر دروستبوونی کۆماری کوردستان (کوردستانی سوور)ی بەدوای خۆیدا هێنا و تاوەکو ساڵی 1929 بەردەوام بوو. هەرچەندە شۆڕشی ئۆکتۆبەر و یەکێتی سۆڤیەت تاوەکو لینین لە ژیاندا بوو ڕۆڵێکی یەکجار گرنگی گێرا لە ژیانی کوردانی سۆڤیەت. لە سەردەمی یەکێتی سۆڤیەتدا کورد لە نەخوێندەواری و دواکەوتوویی ڕزگاربوون، هەر لەو سەردەمەدا کوردانی سۆڤیەت چوونە بەر خوێندن لە کۆمار و شارە جیاوازەکانی مۆسکۆ و لینینگراد و باکۆ و یێریڤان..هتد، لە هەمانکاتدا ڕۆژنامەی (رییاتازە) و ڕادیۆی دەنگی کوردی یێریڤانیان دامەزراند کە ڕۆڵێکی زۆر گرنگیان لە ژیانی کوردانی سۆڤیەتدا گێڕاوە. چەندان شاعیر و هونەرمەند و زانا و کوردناس و ڕۆژهەڵاتناسی بەنێوبانگیان تێدا دەرکەوت. بەڵام بەداخەوە دواتر زۆر بەڵگە و دیکۆمێنت ئاشکرابوون کە باس لە ڕۆڵی کاریگەری سۆڤیەت دەکەن لە دژی مافەکانی گەلی کورد کە لە پەیمانی سیڤەردا هاتبوون. هەروەها تورکەکان لە ڕێگەی کۆماری ئازربایجانی سۆڤییەتەوە بەردەوام دژایەتی ئەم قەوارە کوردییەیان کردووە، هەر ئەم دژایەتیکردنە بووە هۆکاری ئەوەی کورد خۆیان داوابکەن ئەو یەکە کارگێڕییەیان هەڵبوەشێتەوە. ئەم سیاسەتەی کاربەدەستانی ئازەربایجان بەدڵنیاییەوە دەستی تورکە کەمالیستەکانی تێدابووە. مارشاڵی یەکێتی سۆڤیەت ئیڤان باگرەمیان لە یاداشتەکانیدا ئاماژەی بە قارەمانیی کوردانی سۆڤیەت کردووە لەنێو سوپای سۆڤیەتدا دژی فاشیزم. لەگەڵ ئەو سیاسەتە خراپانەی ستالین و ڕاگواستنیان بە زۆرەملێ.
کوردانی سۆڤیەت سێ جار ڕووبەڕووی سیاسەتی ڕەگەزپەرستی و ڕاگواستن بوونەوە بە بیانووی هاوکاریکردنی دووژمن، بەتایبەتی ساڵانی 1937 و 1944. بەڵام وەک د.کنیاز سەرۆکی فدراسیۆنی کوردانی سۆڤیەت ئاماژەی پێدەکات، ڕاگواستنی 1988 و 1991 بەهۆکاری شەڕی ناگۆڕنی کەراباخ، ئارەزومەندانە بوو، بۆیە کوردانی ئێزدی بە بیانووی موسڵمان نەبوون توانیان بمێننەوە لە ناوچەکانی خۆیان بەتایبەتی لە ئەرمینیا و جۆرجیا.
$راگواستنی کوردانی سۆڤیەت$
شەڕی دووەمی جیهانی کە 6 ساڵی خایاند لەنێوان بەرەی هاوپەیمانان (سۆڤیەت و ئەمریکا و بەریتانیا و فەرەنسا و چین..هتد) دژ بە بەرەی فاشیزم و نازی (نازی ئەڵمانیاو ئیتالیای فاشیزم و ژاپۆنی دیکتاتۆر). چەتۆیێڤ لە پەرتووکی بەشداری کورد لە شەری نیشتیمانی گەورە لەساڵی (1941- 1945) دەنووسێ : کوردانی سۆڤیەت لە ماوەی شەڕی دووەمی جیهاندا ڕۆڵ و بەشداری کارایان هەبوو دژی نازی و فاشیزم، بگرە چەند سەرکردەو قارەمانێکیان تێدا هەڵکەوت و چەندین کەسایەتی دیار کە لەم شەڕانەدا کوژراون نازناوی پاڵەوانی نیشتیمانی سۆڤیەت و ڕووسیایان پێدراوە.
هەرچەندە ژمارەیەکی زۆر کورد نازناو و مەدالیای پاڵەوانیەتی سۆڤیەتان پێبەخشرا، بەڵام بەهۆی ناو و نازناوەکانیان کە هەمان ناو و نازناوی میللەتی ئەو کۆمار و ناوچانەی تێیدا ژیاون بەکارهێناوە وەک نازناوی ئازەری و ئەرمەنییەکان. لەوانە پاڵەوانی سۆڤیەت و خاوەنی مەدالیای سەرکەوتن ب. ئەنامالائێڤ، د.خ فارۆێڤ، ی.ئ ماخمودیان، ئ.ئ ئوسمانۆڤ ئ.ی شارۆێڤ، گ.ر داڤیدۆڤ، م.م میرزۆێڤ، د.ۆ ئەدژۆێڤ، خ.ش مورادۆڤ لژافۆ ئامۆیان سیباندۆڤ، باکیر مستەفایێڤ ئاڤاز ڤێردیێڤ، س.م دژافارۆڤ، و.ئ ئازمانۆڤ، ڕ.ئ داڤرێشیان، قەناس بەدەست ن.ئ نەڤرۆزۆڤ کە لە ساڵی 1942زیاتر لە 30 سەربازی دووژمن و قەنناس بەدەست دەپێکێت، پۆڵاتبێگەڤە فەریق عەگیدەفیچ، هەروەها باس لە ڕۆڵی سەرکردەی هێزی دەریاسی ئازەربایجان بەناوی جەنگیز یێڵدرم دەکات کە ڕۆڵێکی زۆر گرینگیان گێڕاوە لە چەسپاندنی دەسەڵاتی سۆڤیەت لە ناوچەکانی سیبیریا و قەفقازدا. هەروەها زۆر کوردی دیکەی سۆڤیەت مەدالیای پاڵەوانی سۆڤیەتیان پێبەخشراوە.
بەرژەوەندی نەتەوەیی و گەلی کورد
لەو چەند ساڵانەی ڕابردوودا پرسی کورد و ماف و هەڵوێستەکانی ڕابردوو و ئێستاشمان چالاکانەتر و زیاتر لە هەموو کات لەسەر ئاستی باڵای دەوڵەتان هەڵدەسەنگێندرێ و لێکدانەوەی جیاواز بۆ کورد دەکرێت. ئەمڕۆ قەیرانێکی دیکەی نێودەوڵەتی لەنێوان بەشداربووان و سەرکەوتوانی جەنگی دووەمی جیهانی سەریهەڵداوە لەسەر نووسینەوە و گێڕانەوەی مێژوو و ڕووداوەکانی جەنگ و دەستکەوتەکانی، بەجۆرێک ڕۆژانە زۆر لێدوانی جیاواز لەسەر ئاستی دیپلۆماسی وڵاتانی دنیا لەسەر ئەم بابەتە دەدرێت، بەتایبەتی لەنێوان ڕووسیا و دەوڵەتانی ئەوروپا و ئەمریکا. تاوەکو کار گەیشتە ئەو ئاستەی سەرۆک پوتین لەسەر هەڵوێستێک باڵیۆزی پۆڵەندا لە ئەڵمانیا بە حەرامزادە و بەراز وەسف بکات.
دەوڵەتانی جیهان لە بەرژەوەندی نەتەوەی خۆیان ڕووداوەکان باسدەکەن و دەینوو#سنە#وە. گەلی کورد بە زۆر هۆکاری جیۆسیاسی کەوتووەتە چەقی زۆربەی ڕووداو و ململانێ یەک لەدوایەکەکانی سەردەمی نوێ. ئەوەی پەیوەندی بەو قەیرانەوە هەیە لەلایەک دەوڵەتێکی وەک ڕووسیا، کورد وەک بەشداربوو لە سەرکەوتنە مەزنەکانی جەنگی دووەمی جیهانی دژ بە فاشیزم هەژمار دەکات و بانگهێشتی ئاهەنگی سەرکەوتنەکانی ئەم ڕووداوە مێژووییەمان دەکات، لەلایەکی دیکەوە دەوڵەتێکی وەک ئەمریکا کە هاوپەیمانی سۆڤیەت و دەوڵەتانی دیکەی سەرکەتووبوو لە جەنگی دووەمی جیهانی دژ بە فاشیزم، گلەیی و گازاندە ئاراستەی کورد دەکات کە گوایە هاوکاری سوپای ئەمریکایان نەکردووە لە جەنگی دووەمی جیهانیدا.
9 ئایاری 2018 یادی 73 ساڵەی سەرکەوتنی ڕووسیا بوو بەسەر نازیزمدا. ڕووسیا بۆ یەکەمین جار بانگهێشتی هەرێمی کوردستانی کرد بۆ بەشداریکردن لەم سەرکەوتنە مەزنە و ئاهەنگێڕان بەم بۆنەیەوە. زۆر کەسایەتی سیاسی دیاری جیهانی لەوانە سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل ئامادەی ئەو ڕێوڕەسمە بوون. #نێچیرڤان بارزانی#، بەنوێنەرایەتی کورد و کوردستان، کە سەرۆکوەزیران بوو و بەشێکی دەسەڵاتەکانی سەرۆکی هەرێمی کوردستانیشی پێدرابوون بەشداری یادی 73 ساڵەی سەرکەوتنی سۆڤیەتی بەسەر فاشیزمدا کرد. بەشداریکردنی نێچیرڤان بارزانی ئاماژەی بایەخدان و گرنگی دەوڵەتی ڕووسیا بوو بە پێگەی هەرێمی کوردستان لەنێو کوردانی هەموو دنیا و هاوکێشەکانی ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاست و جیهان بەگشتی.
پێشکەشکردنی نامیلکەیەک لەلایەن نێچیرڤان بارزانییەوە بە سەرۆکی ڕووسیا ڤلادیمێر پووتین بە ناوی ($پەرتووکی یادەوەرییەکان$) کە نێوەڕۆکی نامیلکەکە باس لە بەشداری کوردانی سۆڤیەت دەکات لەتەنیشت گەلی ڕووس و نەتەوەکانی دیکە دژی فاشیزم، کە خۆم بە هاوکاری ماڵپەڕی (رییاتازە) دروستکەر و دانەری ئەم نامیلکە مێژووییە بووم. ئەم نامیلکەیە لە کۆمەڵێک سەرچاوە لە نووسینەکانی چەتۆێڤ و ئەو زانیارییە تازانەی لەلایەن خزم و کەسوکاری بەشداربووانی کوردانی سۆڤیەت لە جەنگی دووەمی جیهانی نێردرابوون کە ماوەیەکی زۆرە لەگەڵ ماڵپەڕی ڕییاتازە خەریکی کۆکردنەوەیانین، بەرنامەمان وابوو بۆ ساڵیادی 75ی سەرکەوتن بەسەر فاشیزم ئەم نامیلکەیە بکەینە پەرتووک و بە چوار زمانی جیاواز بڵاوبکرێتەوە، بەڵام بەهۆی هاتنە پێشی کۆڤید-19، پڕۆژەکەمان ڕاگرت بۆ کاتێکی گونجاو.
پەرتووکی یادەوەرییەکان
گرنگی ئەم پڕۆژە دیکۆمێنتارییە لەوەدایە، لەلایەک ئێمە وەک یەکەمین دامەزراوەی یاسای نیمچە دەوڵەتی کوردی لە هەرێمی کوردستان نیشانی دوڵەتانی دنیا و ڕووسیاش دەدەین کە شانازی بە هاوکاری و پشتگیری شۆڕشگێرە مێژووییەکانمان دەکەین لەهەر شوێن و جێگایەکی ئەو جیهانە بن و دەمانەوێ ئەم ڕووداوانە بکەینە هۆکاری بنیاتنانی پەیوەندی باشتر و گەورەتر لەگەڵ ڕووسیا. لەهەمانکاتدا دەتوانین وەک بەڵگەیەکیش بیانخەینە بەردەستی سەرۆک ترامپ کە گلەیی هەبوو کورد کە لە شەڕی دووەمی جیهانی هاوکاری ئەمریکا و هاوپەیمانانی نەکردووە دژی فاشیزم. لەوبارەوە ڕۆژهەڵاتناسی ڕووس دکتۆر نیکۆڵای بوگای دەڵێت کورد لە جەنگی دووەمی جیهانی ڕۆڵێکی زۆر گرنگ و گەورەتریان گێراوە لەوەی باسدەکرێت، تەنانەت هێزێکی فیدایی کوردی کە ژمارەیان 400 سەربازبووە لەنێو سوپای سۆڤیەت بەشداری ئازادکردنی ئەوروپای ڕۆژهەڵات و تەنانەت ئەڵمانیا و نەمسا و شەڕی نۆرماندی فەرەنسایان کردووە، دواتریش هەموویان بوونەتە قوربانی.
رووناکبیری گەورەی ڕووس میخایل لۆمانۆسۆف دەڵێت، ئەو میللەتەی ڕابردووی خۆی نەزانێت، داهاتووشی نییە.[1]
$سەرچاوەکان:$
1- تاتیانە ئەرستۆڤە. کوردەکانی ئەودیو قەفقاز.1966
2- خالید چەتۆیێڤ. مێژووی پەیوەندیەکانی ڕووسیا و کورد. 1970
3- خالید چەتۆیێڤ. بەشداری کوردانی سۆڤیەت لە جەنگی گەورەی نیشتیمانی 1941-1945. چ/ن 2013
4- د. دانەر ئەبوبەکر. پەرتووکی کورد لە سیاسەتی ڕووسیادا.2019
5- ستانیسڵاڤ ئیڤانۆڤ. چارەنووسی کوردانی سۆڤیەت.2014
6- سایتی ئەلیکترۆنی ڕییاتازە. کوردانی سۆڤیەت. 2016.

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە 1,971 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەری رووداو - 09-05-2020
فایلی پەیوەندیدار: 13
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 2
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 10-05-2020 (5 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
پۆلێنی ناوەڕۆک: دۆزی کورد
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
وڵات - هەرێم: کوردستانی (سوور)
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 10-05-2020 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 11-05-2020 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ()ەوە لە: 11-05-2020 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە 1,971 جار بینراوە
QR Code
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.115 KB 10-05-2020 هاوڕێ باخەوانهـ.ب.
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
میهرداد ئیزەدی
کورتەباس
ژووری پیشەسازی و بازرگانیی ئامەد: پڕۆسەی ئاشتی سوودی بۆ ئابووری، گەشەپێدان و بازرگانی دەبێت
ژیاننامە
عەلی شایان
ژیاننامە
کاوە شێخ
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای میرزا
ژیاننامە
نەبەز بازیانی
شوێنەوار و کۆنینە
نەخشی بەردینی ئەشکەوتی سەلمان، یان پەرەستگای تاریشا
کورتەباس
ئەنجوومەنی ئێزدیانی سووریا: بەڵێنمان لە ئیدارەی نوێی سووریا وەرگرت لە کۆنگرەی دیالۆگدا بەشداربین
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
ژیاننامە
سووسەن ڕازانی
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
ژیاننامە
خاکاو دڵشاد
کورتەباس
بەرپرسێکی ئیتاڵیا لە یەکێتیی ئەوروپا بۆ ڕووداو: دامەزراندنی دەوڵەتی کوردی دەبێتە هۆکارێکی دیکەی سەقامگیریی ناوچەکە
وێنە و پێناس
شاری سلێمانی ساڵی 1925
وێنە و پێناس
سێ پێشمەرگەی دێرینی گوندی دارەدۆین
وێنە و پێناس
کۆمەڵێک منداڵی بنەماڵەی جەعفەر خان، شاری سەقز لە ساڵی 1984
وێنە و پێناس
شاری سەقز، بەفربارینی زستانی ساڵی 1954
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
پەرتووکخانە
ڕۆڵی دیپلۆماسیەتی پەرلەمانی لەسەر پێگەی هەرێمی کوردستان لەدوای ساڵی 2005 خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان بەنمونە
شوێنەوار و کۆنینە
پردی کەڵهۆرت
پەرتووکخانە
کاریگەریی پرسە ناوخۆییەکان لەسەر سیاسەتی دەرەوەی ئێران
ژیاننامە
حەبیبوڵڵا کەریمی
ژیاننامە
ئاواز حەسەن
وێنە و پێناس
هەردوو کەسایەتی کورد شێرکۆ بێکەس و ئازاد بەرزنجی
پەرتووکخانە
بەستی شەرغە لە دوای ئەنفالی چوار
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
کورتەباس
کەرەستە و شمەکی بەشێک لە ئەنفالکراوان کە زۆرینەیان منداڵن لە گۆڕە بەکۆمەڵەکانی سەماوە
پەرتووکخانە
قوتابخانەی هۆزەکان لە ئەستەنبوڵ
پەرتووکخانە
ڕێگای ئاوریشمی نوێ؛ هەنگاوەکانی چین بۆ دروستکردنی هەژموون
ژیاننامە
غەزاڵە حدوودی
کورتەباس
ناوی کاتەکان لە زمانی کوردیدا
پەرتووکخانە
ڕۆڵی ڕووداوەکانی شنگال لە پێشخستنی دۆزی کورد
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
پڕشنگ توانا

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
جەلال میرزا کەریم
07-11-2008
هاوڕێ باخەوان
جەلال میرزا کەریم
ژیاننامە
ئیبراهیم فەتاحی
10-11-2008
هاوڕێ باخەوان
ئیبراهیم فەتاحی
ژیاننامە
تەڵعەت سامان
26-03-2009
هاوڕێ باخەوان
تەڵعەت سامان
ژیاننامە
محەمەد قازی
18-08-2019
زریان سەرچناری
محەمەد قازی
ژیاننامە
غەزاڵە حدوودی
10-01-2025
سروشت بەکر
غەزاڵە حدوودی
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
میهرداد ئیزەدی
14-01-2025
زریان عەلی
ڤیدیۆ
کامێرای شاراوە یان شەڕ فرۆشتن لەگەڵ تیپی مۆسیقای ئێراق
13-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
کامێرای شاراوە یان شەڕ فرۆشتن لەگەڵ نەوزاد ڕەمەزان
13-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
کامێرای شاراوە یان شەڕ فرۆشتن لەگەڵ هەڤاڵ و ئومێد
13-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
کامێرای شاراوە یان شەڕ فرۆشتن لەگەڵ قادر قوربانی
13-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
کامێرای شاراوە یان شەڕ فرۆشتن لەگەڵ عوسمان عەبدوڵڵا
13-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
کامێرای شاراوە یان شەڕ فرۆشتن لەگەڵ فەرهاد حەمەسەعید
13-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ڕۆڵی دیپلۆماسیەتی پەرلەمانی لەسەر پێگەی هەرێمی کوردستان لەدوای ساڵی 2005 خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان بەنمونە
13-01-2025
شادی ئاکۆیی
ڤیدیۆ
کامێرای شاراوە یان شەڕ فرۆشتن لەگەڵ پەروین شازادە
13-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
کاریگەریی پرسە ناوخۆییەکان لەسەر سیاسەتی دەرەوەی ئێران
13-01-2025
شادی ئاکۆیی
ئامار
بابەت
  534,531
وێنە
  114,150
پەرتووک PDF
  20,742
فایلی پەیوەندیدار
  110,267
ڤیدیۆ
  1,866
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
293,595
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
91,236
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,506
عربي - Arabic 
33,277
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
20,657
فارسی - Farsi 
11,756
English - English 
7,879
Türkçe - Turkish 
3,697
Deutsch - German 
1,846
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,144
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,151
ژیاننامە 
27,137
پەرتووکخانە 
26,219
کورتەباس 
19,572
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
15,153
پەند 
13,754
شوێنەکان 
12,324
شەهیدان 
11,941
کۆمەڵکوژی 
10,930
هۆنراوە 
10,504
بەڵگەنامەکان 
8,460
وێنە و پێناس 
7,682
ئامار و ڕاپرسی 
4,628
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,571
ڤیدیۆ 
1,730
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,473
فەرمانگەکان  
1,118
پۆلێننەکراو 
989
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
826
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
783
کارە هونەرییەکان 
775
شوێنەوار و کۆنینە 
639
گیانلەبەرانی کوردستان 
440
یارییە کوردەوارییەکان 
279
ئیدیۆم 
274
نەخشەکان 
206
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
101
خواردنی کوردی 
83
زانستە سروشتییەکان 
80
دۆزی ژن 
57
مۆزەخانە 
50
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
551
PDF 
32,684
MP4 
3,032
IMG 
210,533
∑   تێکڕا 
246,800
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
میهرداد ئیزەدی
کورتەباس
ژووری پیشەسازی و بازرگانیی ئامەد: پڕۆسەی ئاشتی سوودی بۆ ئابووری، گەشەپێدان و بازرگانی دەبێت
ژیاننامە
عەلی شایان
ژیاننامە
کاوە شێخ
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای میرزا
ژیاننامە
نەبەز بازیانی
شوێنەوار و کۆنینە
نەخشی بەردینی ئەشکەوتی سەلمان، یان پەرەستگای تاریشا
کورتەباس
ئەنجوومەنی ئێزدیانی سووریا: بەڵێنمان لە ئیدارەی نوێی سووریا وەرگرت لە کۆنگرەی دیالۆگدا بەشداربین
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
ژیاننامە
سووسەن ڕازانی
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
ژیاننامە
خاکاو دڵشاد
کورتەباس
بەرپرسێکی ئیتاڵیا لە یەکێتیی ئەوروپا بۆ ڕووداو: دامەزراندنی دەوڵەتی کوردی دەبێتە هۆکارێکی دیکەی سەقامگیریی ناوچەکە
وێنە و پێناس
شاری سلێمانی ساڵی 1925
وێنە و پێناس
سێ پێشمەرگەی دێرینی گوندی دارەدۆین
وێنە و پێناس
کۆمەڵێک منداڵی بنەماڵەی جەعفەر خان، شاری سەقز لە ساڵی 1984
وێنە و پێناس
شاری سەقز، بەفربارینی زستانی ساڵی 1954
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
پەرتووکخانە
ڕۆڵی دیپلۆماسیەتی پەرلەمانی لەسەر پێگەی هەرێمی کوردستان لەدوای ساڵی 2005 خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان بەنمونە
شوێنەوار و کۆنینە
پردی کەڵهۆرت
پەرتووکخانە
کاریگەریی پرسە ناوخۆییەکان لەسەر سیاسەتی دەرەوەی ئێران
ژیاننامە
حەبیبوڵڵا کەریمی
ژیاننامە
ئاواز حەسەن
وێنە و پێناس
هەردوو کەسایەتی کورد شێرکۆ بێکەس و ئازاد بەرزنجی
پەرتووکخانە
بەستی شەرغە لە دوای ئەنفالی چوار
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
کورتەباس
کەرەستە و شمەکی بەشێک لە ئەنفالکراوان کە زۆرینەیان منداڵن لە گۆڕە بەکۆمەڵەکانی سەماوە
پەرتووکخانە
قوتابخانەی هۆزەکان لە ئەستەنبوڵ
پەرتووکخانە
ڕێگای ئاوریشمی نوێ؛ هەنگاوەکانی چین بۆ دروستکردنی هەژموون
ژیاننامە
غەزاڵە حدوودی
کورتەباس
ناوی کاتەکان لە زمانی کوردیدا
پەرتووکخانە
ڕۆڵی ڕووداوەکانی شنگال لە پێشخستنی دۆزی کورد
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
پڕشنگ توانا

Kurdipedia.org (2008 - 2025) version: 16.17
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 2.984 چرکە!