پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان
  

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان




گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
Dark Mode
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
Dark Mode
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
بنار عەباس
27-12-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
بەهرە سەمیر ئەنوەر
27-12-2024
سروشت بەکر
پارت و ڕێکخراوەکان
یەکێتیی ناوەندی گۆڕەپان و مەیدانی کوردستان
27-12-2024
سروشت بەکر
پارت و ڕێکخراوەکان
یانەی وەرزشی ڕواندز
27-12-2024
سروشت بەکر
پەرتووکخانە
پڕۆسەی ئەنفال و ڕەنگدانەوەی لە ئەدەبی کوردیدا
27-12-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
پێگەی ئافرەت لە شیعرەکانی تەڵعەت تاهیر دا
27-12-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
هونەرمەند و کادری ڕادیۆی کوردی لە بەغدا و نووسەر، شوکڕوڵڵای بابان
27-12-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
تیپی هونەرەکانی میللی هەولێر ساڵی 1981
27-12-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
ئەی باڵابەرزی نەرم و شل؛ شیعری: دڵزار، تاهیرتۆفیق، تۆماری ڕادیۆی کوردی لە بەغدا، ساڵی1959
27-12-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
ژیانێکی سادە و ساکاری کورد لە باشووری کوردستان ساڵی 1955
27-12-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  531,989
وێنە
  113,323
پەرتووک PDF
  20,690
فایلی پەیوەندیدار
  109,207
ڤیدیۆ
  1,729
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
292,214
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
91,114
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,417
عربي - Arabic 
32,839
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
20,354
فارسی - Farsi 
11,710
English - English 
7,828
Türkçe - Turkish 
3,690
Deutsch - German 
1,809
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,144
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,149
ژیاننامە 
26,928
پەرتووکخانە 
26,182
کورتەباس 
19,251
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
15,082
پەند 
13,754
شوێنەکان 
12,155
شەهیدان 
11,937
کۆمەڵکوژی 
10,919
هۆنراوە 
10,500
بەڵگەنامەکان 
8,422
وێنە و پێناس 
7,576
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,561
ڤیدیۆ 
1,611
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,465
فەرمانگەکان  
1,013
پۆلێننەکراو 
989
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
826
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
776
کارە هونەرییەکان 
769
شوێنەوار و کۆنینە 
639
گیانلەبەرانی کوردستان 
360
یارییە کوردەوارییەکان 
279
ئیدیۆم 
224
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
187
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
101
خواردنی کوردی 
84
زانستە سروشتییەکان 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
518
PDF 
32,577
MP4 
2,881
IMG 
208,789
∑   تێکڕا 
244,765
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
ئاری بابان
شوێنەکان
هەرمۆتە
ژیاننامە
هێرۆ سەباح سەربیری
پەرتووکخانە
ئاراسنامە، بەرگی 01
پارت و ڕێکخراوەکان
یانەی وەرزشی ڕواندز
گێڕانەوەکانی فەرەج پاش کارەساتی ئەنفال: بەشی یەک
کوردیپێدیا، زانیارییەکانی هێندە ئاسان کردووە! بەهۆی مۆبایڵەکانتانەوە زۆرتر لە نیو ملیۆن تۆمار لە گیرفانتاندایە!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

گێڕانەوەکانی فەرەج پاش کارەساتی ئەنفال: بەشی یەک

گێڕانەوەکانی فەرەج پاش کارەساتی ئەنفال: بەشی یەک
ناونیشانی بابەت: گێڕانەوەکانی فەرەج پاش کارەساتی ئەنفال: بەشی یەک
ئامادەکردن: #عادل قادری#

هەر کات بێینە سەر باسکردنی ئەنفال دەڵێین؛ هێشتا لایەنی شاراوە و نادیاری زۆرە.
(هەڵوێستەیەک لەسەر پەڕتووکی “لە تۆپخانەوە بۆ عەرعەر”)
=KTML_Bold=“پێشەکی”=KTML_End=
ئەوە بنەمایەکی درووستە کە هەر کات بێینە سەر باسکردنی ئەنفال بڵێین؛ هێشتا لایەنی شاراوە و نادیاری زۆرە! ئەنفال هەم لە ڕووی شێوازی جێبەجێکردنییەوە و، هەم لەو ڕووەوە کە بەسەر نەتەوەیەکی بندەست و چارەنووس نادیاردا پیادەکرا و، هەم لەو لایەنەشەوە کە بێدەنگییەکی قووڵ و فراوانی هەرێمی و نێونەتەوەیی بەسەردا سەپێنرا، درووستبوونی ئەو بنەمایەمان بۆ دەچەسپێنن! کاڵفامی و ساویلکەییەکی لێبووردە ‌هەڵنەگرە وای دانێین ‌ئەم پڕۆژەی پاکتاوکردن و ژینۆسایدە بە بێ ئاگاداریی وڵاتانی دەووروبەر و هەندێ موفتی و بڕیاردەری ئایینی و کەسایەتی جیهانیی و عەرەبی و فارسی ڕوویداوە، ئەمە تەنانەت بۆ نەزمی زاڵی هاوکێشە نێودەوڵەتییەکان و پێکهاتەی سیاسی و یاسایی جیهانی سەردەست و زلهێزەکانیش ڕاستە، نابێ وابیربکەینەوە‌ ئەنفال دەبێ تەنیا بە پێی هەندێ ماددە و بڕگە و بڕیاری یاسایی خوێندنەوە و شرۆڤە بکرێت، ئەگەرچی هەوڵدان بۆ ئەو دەسکەوتانەی کە یاسا نێودەوڵەتییەکان بۆ ئەنفال لێکەوتووان و نەتەوەی کورد وەکوو قەرەبوو دەستەبەری دەکات، دەبێ یەکێک لەو کار و تێکۆشانە بەردەوام و ماندوونەناسانە بێت، تاکوو هەم پرسی ئەنفال بکەوێتە ئاقاری کێشە و پرسگرە جیهانی و نێونەتەوەییەکان و هەمیش لەو ڕێڕەوەوە قەرەبووی ڕاستەقینە و شایستەی برینی جەستەی ئەنفال بکرێتەوه، ‌ بەڵام هەموو ئەمانەش دەبێ لە پەراوێزی پرسیاری” ئەنفال چییە؟”دا بمێننەوە.
ئەم ڕستە پرسیارییە جیا لەوەی داکۆکیکردنە لەسەر خودی پرسی “ئەنفال” وەکوو کێشەیەکی (مێژوویی-سیاسی) و ئایدۆلۆژیک کە تێڕامان و بیرکردنەوەی زۆری پێویستە، پێداگرییەکیشە لەسەر گێڕانەوەی هەمەلایەنە و لەبننەهاتووی ئەنفال و چرکەسات و هاوار و نەبوون و قیژە و زریکە و لم و شۆڤڵ و موستەشار و نووسەر و پێشمەرگە و بڕیاری سیاسی و ئێران و #بەعس# و و ئەدەب و ئەخلاق و…هتد کە کارەساتێکی وەها مەزن بە بێ هەڵوێستە و تێڕامان لەسەر ئەم لایەن و جەمسەرانە نە مانای ڕاستەقینەی خۆی دەبینێتەوە و نە هۆکارەکانیشی دیاریدەکرێت و، نە شتێک لە ساڕێژبوونەوە دێتە ئاراوە و نەش وەکوو ئەگەرێک لە داهاتوودا پێشی پێدەگیردرێت، بەم ئاڕاستەیەدا و لە ڕووی ئەخلاق و پراکتیکی سیاسییەوە دەشێت بپرسین؛ ئایا ئەگەر وڵاتانی هەرێمی و دەووروبەر و تەنانەت ناوەندە جیهانییە خاوەن بڕیار و بەرپرسەکان لەم بابەتە بە ڕادەی پێویست لەسەر “ئەنفال” و کۆمەڵکوژیی کوردەکان لە دوو دەیەی کۆتایی سەدەی بیستەمدا هەڵوێستەیان بکردایات، دۆخی مرۆیی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جەنگە نیابەتی و ناڕاستەوخۆ دوورودرێژەکان لە ئێراق، سووریا، یەمەن، فەلەستین، لوبنان، ئەفغانستان و…لە ئارادا بوون؟ دەکرێ پرسیارەکە لەم سیاقە فەرمی و مەکیاجکراوە دەربێنین و ڕاستەوخۆتر و ڕاشکاوانەتر بپرسین؛ ئایا ئەگەر ئەنفال بە ڕادەی پێویست بخوێنرایەتەوە و بوونی کورد وەکوو نەتەوەیەکی بندەست و بێ-دەسەڵات و قوربانی لەلایەن وڵاتانی دەوروبەر ببینرایا داهاتوویەکی شایستەتر و دوورتر لە شەڕ و مەرگ و ئاوارەیی مرۆڤ و پەنابەریمان نەبوو لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست؟ واتە؛ مەبەستمە بڵێم نەخوێندنەوەی ئەنفال و پشتلێکردن لەو هەموو قڕانکردن و پاکتاوکردنە و تەنانەت بەکارهێنانی ئەو دۆخەی کورد لە بەرژەوەندی خۆیان لەلایەن وڵاتانی دراوسێ و جیهانییەوه، ‌ ئاوەها دۆخێکی سەرمایەدارانە و دژەمرۆڤانە و بەرژەوەندیتەوەرانەی بە سەر ڕۆژهەڵاتی ناوینی نەوت و پێغەمبەر و کولتووری کەونینەدا سەپاند.
نیشانەی ڕزگارەی هەروەکوو ڕێگای ڕزگاری لەدەرەوە نایەت بەڵکوو لە ناوەوە خەوتووە و دەبێ بێدار بکرێتەوە و تێچووی بۆ بدرێت. ئەم چەند سەرنجە وەکوو پێشەکییەکی پێویست باسم کرد تاکوو زیاتر پێداگر بین لە دانانی لقێکی گەورەی توێژینەوەیی و ئاکادیمی بە ناوی “ئەنفالناسی”، ئەگەرچی ئەم باسە پێشتر ورووژاوە و شتێکی تازە نییه، ‌ بەڵام ئەوەی کە چەندە لە پانتای واقیعدا جێبەجێ کراوە و ئەنجامێکی دیار و کاریگەریی هەبووبێت جێگەی مشتومڕی زۆرە. ئەنفال وەکوو هەموو دیاردە مێژووییەکانی ئێمە خراوەتە ناو گەرداوی سەودا و بازرگانییەکی بێ چاو و ڕووەوە، لە بازنەی کایەی سیاسی و حیزبی و تەنانەت خێڵەکیانەدا ماناکانی سنووردار کراون، ئەگەر ئەنفال لەم ئاستەدا بمێنێتەوە بێگومان نەتەوەبوونی ئێمە وەکوو کورد دەچێتە ژێر پرسیاری لەوە گەورەترەوە کە ئێستا هەیە، گەر زامێکی وەکوو “ئەنفال” نەتوانێت کۆبوونەوە و یەکدەستییەکی گەورە بە ناوی نەتەوە و شوناسی گشتی درووست بکات، ئەوا دەلالەت لە نەبوونی ئاوەز و یادەوەری و بوونێکی زیادەیە لە مێژوودا و بیەوێ و نەیەوێ لە ناو کایەکانی هێز و هاوکێشەی زلهێزەکانی شەڕدا لەناو دەچێت، هەموو ئەمانەم وت تاکوو بڵێم “ئەنفالناسی” دەشێت هەم “خودناسی” ئێمە بخەمڵێنێت و هەم “ئەویدیناسی” ئێمە هەراوتر و قووڵتر بکاتەوە، بۆ ئەم مەبەستە چاوێک دەخشێنین بە هەندیک لەو دیمەن و ڕستانەی کە “فەرەج محەمەد عەزیز” وەکوو یەکێک لە هەڵاتووان و ڕزگاربووانی گۆڕە ‌بەکۆمەڵەکانی “ئەنفال” لە دیمانەیەکی عارف قوربانی؛ توێژەری ماندوونەناس و چالاکی بواری ئەنفالناسی لە پەڕتووکی”لە تۆپخانەوە بۆ عەرعەر” دەیخاتە ڕوو.
ئەم پەڕتووکە لە قەوارەی 57 لاپەڕە و ساڵێک پاش هێرشی هاوپەیمانان بۆ ئێراق و ڕووخاندنی ڕژێمی بەعس واتە ساڵی 2004 چاپکراوە.
=KTML_Bold=“فەرەج وەکوو ڕزگاربوویەکی ترساو”=KTML_End=
لە شێوازی پرسیارکردنەکانی نووسەر و پێداگریی بۆ گرتنەوەی وەڵام، بیرکردنەوە و وشیارییەکی بەرچاو دەردەکەوێت، ئەمە لە درێژەی دیمانەکەدا و لە چەندین شوێندا خۆی نیشان دەدات، بەڵام شتێک کە لە پشتی ئەم دیمانەیەدا و لەدەرەوەی پەڕتووکەکەدا بە ئاماژە سووکە قامکێکی بۆ ڕاسێندراوە ئەمەیە؛ کە “فەرەج” ئەم دیمانەیەی مەرجدار کردووە واتە لە چەند شوێندا دەڵێت؛ من بە مەرجێک وەڵامی پرسیارەکان دەدەمەوە کە تۆش (عارف قوربانی) ڕەچاوی ئەو شتانە بکەیت پێم وتووی، ‌ وەکوو لە دیمانەکەدا دەردەکەوێت ئەو دۆخەیە کە ئێستە وەکوو شایەتحاڵ هەیەتی و لە “ئەمریکا” نیشتەجێ بووە تاکوو بۆ ئەو دۆسییەیە شایەتی بدات، ئەمە لایەنی سیاسی و یاسایی بابەتەکەیە، بەڵام ڕوویەکی هەرە گرینگی ئەم بابەتە لایەنی سایکۆلۆژییەتی کە ترسە و من لە درێژەدا هەوڵ دەدەم ئەو ترسە ڕەمزی و گشتگیرە کە لە کەسێکی ڕزگاربووی ترساو و ترۆماڵێکەتووی گۆڕەبەکۆمەڵەکان مانیفێست کراوە، زیاتر دەربخەم‌. ئەم حاڵەتە لە دیمانەکەدا لە چەندین شوێندا دەردەکەوێت و (عارف قوربانی) بەوردی لە ئاڕاستەکردنی پرسیارەکانییدا و ئەو “بۆ” لۆژیکی و بەجێیانەدا ئەو ترسە دەردەخات کە سایکۆلۆژیای کەسێکی بە جەستە ڕزگاربوو لە کارەسات و ترۆما و شۆکبوونی پاش کارەسات (posttraumatic stress disorder) بە باشی مانیفێست ئەکات.
دیارە ترس غەریزەیەکی ئاسایی هەموو بوونەوەرانە و بۆ مرۆڤ بە گشتی و بۆ کوردیش بە تایبەتی زۆر ئاساییە، بەڵام چییەتی ئەو ترسە و بەدواداهاتەکانی جێگەی سەرنجی منن و پەیوەندی “ترس” و وشیاری و بوێری و بە گشتی ئەو ڕووبەڕووبوونەوە ئۆنتۆلۆژیک و بوونناسانەیە بۆ من گرینگە کە مرۆڤ دەتوانێت لە هەمبەر ترس (لە مەرگ، لە کیسدان، دەسدرێژی و…) دا بیخاتە ڕوو و بە هۆکاری دیار و نادیار نایخاتە ڕوو!
=KTML_Bold=لە لاپەڕەی 11ی پەڕتووکەکەدا لە پرسیار و وەڵامێکدا دەخوێنینەوە؛=KTML_End=
پ؛ تۆ خۆت بێخەتا لەسەر چوونت بۆ #کەرکووک# و گەڕانەوەت چەنێ زیندانی کرای!… زاڵمی لەوە زیاتر چی…؟
و:؛ کورە لە چاو ئەنفالەوە ئەوە کوا زوڵم بوو کە لە من کرابوو… ئەوەی لە ئەنفالدا کرا قەت نەبووە و قەتیش زوڵمی وا لە دونیادا دووبارە نابێتەوە… ئەوەی من لە ئەنفال دیم جورئەتی ئەوێ بیگێڕیتەوە.
ئەمە لە ڕاستیدا ڕووە شاراوەکەی ترس و بەراوردکردنێکە لە زمان و نیگای کەسێکی ترۆماڵێکەتوو و ترسێنراوە لەنێوان گرتنێک لەسەر هێنانی ئاڵف (لە قشڵاخەکۆنەوە بۆ کەرکووک بە تەرەکتەر کە 5 ساڵ زیندانی بەسەردا سەپاوە و 15 مانگی لە ئەبوغرێب و 16 مانگیشی لە موسڵ کێشاوە و دواتر کەوتووەتە بەر لێبوردنێک) و ئەنفال کە دەرخەری ئەو ململانێیەیە، کە دەسەڵات لەگەڵ چەوسێنراو و قوربانیدا کردوویەتی واتە ژیانی بە بێ هۆ دەخاتە مەترسییەوە (گرتن لەسەر هێنانی ئاڵف) و ڕزگاری دەکات (عافوات بەبێ هۆیەکی ڕاستەقینە!) . خودی ئەم کایەیە ترسی لە قوربانیدا کردووە بە تایبەتمەندییەک لە کەسیاتیدا بۆیە ئەو شێوازی چەوساندنەکە وەها شۆکی لێداوە و تۆقاندووتی بیر لە جەوهەری ژیان و بوونی مرۆڤانەی خۆی ناکاتەوە، هەموو ئەو بەها ئینسانیانە کە بوار دەدات بە ئەو کە لە سەرزەمینی خودادا هەناسە بکێشێت لەلایەن بەعسەوە داگیرکراوە و ئەو پێی ڕاهاتووە و هەر لە بەر ئەوەشە ترسەکەی “فەرەج” دەبێ بە ترسێکی دەستەجەمعی و ئۆنتۆلۆژیک نەک تایبەتمەندییەکی تاکەکەسی.
=KTML_Bold=لە لاپەڕەی 15ی دیمانەکەدا و لە پرسیار و وەڵامی دیکەدا دەخوێننەوە؛=KTML_End=
پ؛ جگە لە ئێوە کە لە ناچاریدا پەناتان بۆ بارەگای فەوجی (64) برد، تەنیا چەکداری کوردی لێ بوو. واتا تەنیا جاش لەوێ بوون؟
و؛ تا دوو ڕۆژ بەڵێ…
پ؛ ئەی دوای ئەو دوو ڕۆژە؟
و؛ هەندێ سەربازی دیکە هاتن بۆ لای فەوجەکە و تێکەڵ بە فەوجەکە بوون…
پ؛ ئەو دوو ڕۆژە کە هیچ سەربازی لای فەوجتان نەبوو، هیچ بیرتان لەوە نەکردەوە کە لەوێش خۆتان ڕزگار بکەن؟
و؛ ئێ بۆ کوێ بچین ئەوە باشترین شوێن بوو کە هەڵمانبژاردبوو..!
پ؛ ئەی لەو دوو ڕۆژەدا هیچ جارێک قسەتان لەگەڵ مستەشارەکەدا نەکرد چیتان لێ دەکات…؟
و؛ زۆر خەڵکی لێ بوو ئێمە هەر نەدەگەیشتینە موستەشارەکە تا ئەو پرسیارەی لێ بکەین…
پ؛ ئەگەر بتانویستایا بچن ئەو پرسیارەی لێ بکەن کەس هەبوو ڕێگربێ لە بەردەمتان…؟
و؛ وەڵاهی نازانم. ئێمە هیچ بیرمان لەوە نەکردەوە کە بچین ئەو پرسیارەی لێ بکەین و لێیشی بەگومان نەبووین تا پرسیار بکەین، ئێمە مەمنوون بووین کە داڵدەمانی دابوو…چیمان لێ دەکات، ئێمە پەنامان بۆ بردبوو لە دەستی سوپا بمانپارێزێ ئەویش مەرجی ئەوە بوو کە بە چەکەوە بچین و دەمانپارێزێ، ئەو کاتەی لەوێش بووین و کەس بەڵامان دا ناهات، لای ئێمە ئەوە بوو کە ئەو پیاوە (موستەشارەکە) وەعدی خۆی بردۆتە سەر و پاراستوومانی…
ئەم دێڕانە دەرخەری ترسێکی سیستەماتیک و دەقگرتوو لە هەناوی فەرەجدان، ترسێک کە لە زەمینەیەکی گەورە و درێژخایەنی مێژووییدا درووست بووە، لە ئەنفالیشدا ڕۆڵی خۆی گێڕاوە و بووە بە بێدەنگی قوربانی لە هەمبەر جەللاددا و بە جۆرێک بەشدارییەکی نەخوازراو و هەڵخێزراو لە ترس و ترۆما لەگەڵ ئەنفالکەران. ئەم ترسە نابێ وەکوو ئاوەڵناو و تاوان و تۆمەت و… هتد، بخرێتە پاڵ کەسێکی دیاریکراوی وەکوو “فەرەج” یان هەر ڕزگاربوویەکی دیکە بەڵکوو وەکوو لەسەرەوە تیشکم خستە سەری دەبێ وەکوو تایبەتمەندییەکی گشتی سەپێنراو بە سەر کورد کە جەللاد و سێبەر و شمشێرەکانی لە هەناویدا جێگیریکردووە ببینرێت، ترسێک کە تەنانەت بۆ ئەوەی ڕزگاری ببێت مل دەدات بە گۆڕینی خواست و شێوە ژیانی خۆی (واتە جاشایەتی لە ڕێگەی موستەشارێک) بەڵام ئەوەش دادی نادات، لەمەش گرینگتر بێدەنگبوون و بێ پرسیاربوونی فەرەجە هەر لەو کاتەوە کە سواری سەیارەیان دەکەن بەرەو تۆپزاوا تاکوو کاتی گوللەبارانکردن لە بیابانەکانی عەرعەر.
بۆیە دەڵێم؛ ترسەکە ترسێکی دژە ئۆنتۆلۆژیکە چونکە بە درێژایی ئەم دیمانەیە “فەرەج” و هاوڕێکانی یەک پرسیار یان ناڕەزایەتی ناخەنە ڕوو کە بۆ کوێمان دەبەن؟ چیمان لێدەکەن؟ ماڵ و منداڵمان کوان؟ واتە یان “فەرەج” و هاوڕێکانی قووڵایی ژیان و ڕەسەنایەتی ژیان بەلایانەوە دیار و زەق نەبووە و لە بەردەم سێبەری مەرگدا دەستەوسان و ملکەچ بوون، یان وەکوو ئاماژەم بە لایەنی سایکۆلۆژی و پێوەندی دەسەڵات و کۆمەڵگە دا ئەوان ناوێرن بیر لە شیوەژیانێک بکەنەوە کە لەدەرەوەی سیستەم و سێبەری جەللاد بێت. هەر دوو ڕووی بابەتەکە شیاوی تێڕامانن. بەڵام ئەو بە شێوەیەکی تەوسیفی و باسکارانە دەگێڕێتەوە و دەڵێت؛
– خەڵکێکی زۆری لێبوو (مەبەست لیوای #چەمچەماڵ#ە) … پڕی ژن و منداڵ بوو… تەرەکتەرێکی زۆری لێبوو، شەرواڵی ژن کرابۆ چەنچی عەرەبانەی تەرەکتەرەکەوە، کە ئەو دیمەنەم بینی وەک ئەوە وابوو گوللەیەک بەسەر دڵمەوە بنێن… ئیتر هەموومان نائومێد بووین…
خاڵی جێی سەرەنجی دیکە کە ئەم باسە پشتڕاست دەکاتەوە ئەمەیە؛ کە “فەرەج” ئەم گێڕانەوەیانەی تا ساڵی 2003 کە سەدام ڕووخاوە بۆ هیچ کەس باس نەکردووە ‌ (جگە لە سایەقی لۆرییەک نەبێ کە لە بەغاوە بەرەو کەرکووک سواری کردووە و نەیناسیوە و خەڵکی #هەولێر# بووە و یارمەتیی داوە‌) تەنانەت بۆ هاوسەر و منداڵەکانیشی باس نەکردووە.
=KTML_Bold=لە لاپەڕەی 49دا دەخوێنینەوە؛=KTML_End=
پ؛ …ئەوان تاکەی چاوەڕێی گەڕانەوەی براکانت بوون؟!
و؛ وەڵا ئەوان تا سەدام ڕووخا هەر بە تەمابوون بێنەوە، بەڵام هەر ئەو ڕۆژە کاتێ ئاویان بۆ گەرم کردم و خۆم شۆری… جلەکانی ژێرەوەم خوێنی پێوەبوو. ئەوان زۆر ترسان و کەوتنە پرسیارکردن… ناچار وتم کە بردومانیانە بۆ سجن سەیارەمان وەرگەڕاوە… بەڵام گەڕانەوەکەم بۆ من قوورس بوو مایەی مەترسی بوو چونکە کە بڵاو بێتەوە من گەڕاومەتەوە هەرچی کەسوکاری ئەنفال هەیە ڕووی پرسیار ئەکەنە من کەسوکاریان چی بە سەر هاتووە بەمەدا ئاشکرا ئەبم و حکومەت ئەمگرێتەوە کە چۆن گەڕاومەتەوە…
ئەمە دەرخەری زیاتری ترسی ئەوە لە گێڕانەوە و خستنەڕووی ڕووداوێکی گەورە و کارەساتاوی کە هەم بە سەر خۆیدا هاتووە وەکوو تاک و هەم بە سەر نەتەوەکەیدا! ئایا بێدەنگی وا تەنیا بەرهەمی دەسەڵاتدارێتی و سیستەمی دەسەڵاتی خودایانە و تۆتالیتارانەی بەعسە؟ ئەی بەرگری و هاواری ژیان لە مرۆڤی کورددا نەبوو و نەمابوو؟
=KTML_Bold=پەراوێز و سەرچاوەکان؛ =KTML_End=
1- قوربانی، عارف، لە تۆپخانەوە بۆ عەرعەر، فەرەج؛ ئەو ئەنفالکراوەی دوای گوللەبارانکردنی لە گۆڕەبەکۆمەڵەکانەوە گەیشتە واشنتۆن، کوردستان، کەرکووک، 2004.
2- کەوە، فریشتە، کارەساتی #هەڵەبجە#، توێژینەوەیەکی سایکۆلۆژی، دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس، چاپی یەکەم 2008.
3- پ: پرسیار، و: وەڵام. [1]

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە 678 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەڕی چاوپی کورد - 06-06-2023
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 6
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 00-00-2023 (1 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: یاداشت
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕۆژگار کەرکووکی )ەوە لە: 06-06-2023 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( شادی ئاکۆیی )ەوە لە: 06-06-2023 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( شادی ئاکۆیی )ەوە لە: 06-06-2023 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە 678 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
پڕۆسەی ئەنفال و ڕەنگدانەوەی لە ئەدەبی کوردیدا
ژیاننامە
شەهلا ئەسکەندەر
شوێنەوار و کۆنینە
پردی کەڵهۆرت
کورتەباس
سوپاسنامەی دامەزراوە و مۆزەخانەی نیکۆس کازانجاکیس بۆ ئومێد قەرەنی
پەرتووکخانە
پێگەی ئافرەت لە شیعرەکانی تەڵعەت تاهیر دا
کورتەباس
هەسەدە: 16 شەڕڤانمان شەهید بوون
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
ئەحمەد خەڵەف
کورتەباس
جۆن بۆڵتن: ئەگەر ترەمپ کوردەکان بەجێبهێڵێت، نێوبانگی لەکەدار دەکات
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
ژیاننامە
عەبدولڕەحمان مەجید ڕەسوڵ بەگ
وێنە و پێناس
دوو کەس لە پردی سەقز ساڵی 1990
وێنە و پێناس
چەمی شاری سەقز ساڵی 1950
ژیاننامە
هێرۆ ئیبراهیم
وێنە و پێناس
قوتابخانەیەکی سەرەتایی لە شاری سەقز ساڵی 1975
کورتەباس
خواردنە کوردەوارییەکان دەکرێنە بڕاند
کورتەباس
ژەنەراڵی پاییز لە ژمارەیەکی تایبەتی رۆڤاردا
پەرتووکخانە
گەمەکانی ناسێۆنالیزمی کوردی بە مرۆڤی کورد
ژیاننامە
عومەر حاجی ڕەشیدی خومچی
ژیاننامە
زەمەن ئیسماعیل
وێنە و پێناس
یانەی ئەفسەران، لە شاری سەقز لە کۆندا
پەرتووکخانە
ئاراسنامە، بەرگی 01
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای میرزا
وێنە و پێناس
قوتابخانەی فیردەوسی سەرەتایی لە شاری سەقز ساڵی 1973
پەرتووکخانە
ڕۆڵی ڕووداوەکانی شنگال لە پێشخستنی دۆزی کورد
ژیاننامە
ئەحمەد جەبار
شوێنەوار و کۆنینە
نەخشی بەردینی ئەشکەوتی سەلمان، یان پەرەستگای تاریشا
پەرتووکخانە
کەرکووک لەنێوان هەردوو ئاماری 1947-1957
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
ژیاننامە
بەهرە سەمیر ئەنوەر
ژیاننامە
هاوژین دڵشاد
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
ژیاننامە
بنار عەباس
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
ئاری بابان
29-12-2008
هاوڕێ باخەوان
ئاری بابان
شوێنەکان
هەرمۆتە
22-10-2018
ئاراس ئیلنجاغی
هەرمۆتە
ژیاننامە
هێرۆ سەباح سەربیری
08-01-2023
سروشت بەکر
هێرۆ سەباح سەربیری
پەرتووکخانە
ئاراسنامە، بەرگی 01
23-12-2024
ئاراس ئیلنجاغی
ئاراسنامە، بەرگی 01
پارت و ڕێکخراوەکان
یانەی وەرزشی ڕواندز
27-12-2024
سروشت بەکر
یانەی وەرزشی ڕواندز
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
بنار عەباس
27-12-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
بەهرە سەمیر ئەنوەر
27-12-2024
سروشت بەکر
پارت و ڕێکخراوەکان
یەکێتیی ناوەندی گۆڕەپان و مەیدانی کوردستان
27-12-2024
سروشت بەکر
پارت و ڕێکخراوەکان
یانەی وەرزشی ڕواندز
27-12-2024
سروشت بەکر
پەرتووکخانە
پڕۆسەی ئەنفال و ڕەنگدانەوەی لە ئەدەبی کوردیدا
27-12-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
پێگەی ئافرەت لە شیعرەکانی تەڵعەت تاهیر دا
27-12-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
هونەرمەند و کادری ڕادیۆی کوردی لە بەغدا و نووسەر، شوکڕوڵڵای بابان
27-12-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
تیپی هونەرەکانی میللی هەولێر ساڵی 1981
27-12-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
ئەی باڵابەرزی نەرم و شل؛ شیعری: دڵزار، تاهیرتۆفیق، تۆماری ڕادیۆی کوردی لە بەغدا، ساڵی1959
27-12-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
ژیانێکی سادە و ساکاری کورد لە باشووری کوردستان ساڵی 1955
27-12-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  531,989
وێنە
  113,323
پەرتووک PDF
  20,690
فایلی پەیوەندیدار
  109,207
ڤیدیۆ
  1,729
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
292,214
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
91,114
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,417
عربي - Arabic 
32,839
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
20,354
فارسی - Farsi 
11,710
English - English 
7,828
Türkçe - Turkish 
3,690
Deutsch - German 
1,809
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,144
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,149
ژیاننامە 
26,928
پەرتووکخانە 
26,182
کورتەباس 
19,251
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
15,082
پەند 
13,754
شوێنەکان 
12,155
شەهیدان 
11,937
کۆمەڵکوژی 
10,919
هۆنراوە 
10,500
بەڵگەنامەکان 
8,422
وێنە و پێناس 
7,576
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,561
ڤیدیۆ 
1,611
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,465
فەرمانگەکان  
1,013
پۆلێننەکراو 
989
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
826
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
776
کارە هونەرییەکان 
769
شوێنەوار و کۆنینە 
639
گیانلەبەرانی کوردستان 
360
یارییە کوردەوارییەکان 
279
ئیدیۆم 
224
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
187
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
101
خواردنی کوردی 
84
زانستە سروشتییەکان 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
518
PDF 
32,577
MP4 
2,881
IMG 
208,789
∑   تێکڕا 
244,765
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
پڕۆسەی ئەنفال و ڕەنگدانەوەی لە ئەدەبی کوردیدا
ژیاننامە
شەهلا ئەسکەندەر
شوێنەوار و کۆنینە
پردی کەڵهۆرت
کورتەباس
سوپاسنامەی دامەزراوە و مۆزەخانەی نیکۆس کازانجاکیس بۆ ئومێد قەرەنی
پەرتووکخانە
پێگەی ئافرەت لە شیعرەکانی تەڵعەت تاهیر دا
کورتەباس
هەسەدە: 16 شەڕڤانمان شەهید بوون
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
ئەحمەد خەڵەف
کورتەباس
جۆن بۆڵتن: ئەگەر ترەمپ کوردەکان بەجێبهێڵێت، نێوبانگی لەکەدار دەکات
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
ژیاننامە
عەبدولڕەحمان مەجید ڕەسوڵ بەگ
وێنە و پێناس
دوو کەس لە پردی سەقز ساڵی 1990
وێنە و پێناس
چەمی شاری سەقز ساڵی 1950
ژیاننامە
هێرۆ ئیبراهیم
وێنە و پێناس
قوتابخانەیەکی سەرەتایی لە شاری سەقز ساڵی 1975
کورتەباس
خواردنە کوردەوارییەکان دەکرێنە بڕاند
کورتەباس
ژەنەراڵی پاییز لە ژمارەیەکی تایبەتی رۆڤاردا
پەرتووکخانە
گەمەکانی ناسێۆنالیزمی کوردی بە مرۆڤی کورد
ژیاننامە
عومەر حاجی ڕەشیدی خومچی
ژیاننامە
زەمەن ئیسماعیل
وێنە و پێناس
یانەی ئەفسەران، لە شاری سەقز لە کۆندا
پەرتووکخانە
ئاراسنامە، بەرگی 01
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای میرزا
وێنە و پێناس
قوتابخانەی فیردەوسی سەرەتایی لە شاری سەقز ساڵی 1973
پەرتووکخانە
ڕۆڵی ڕووداوەکانی شنگال لە پێشخستنی دۆزی کورد
ژیاننامە
ئەحمەد جەبار
شوێنەوار و کۆنینە
نەخشی بەردینی ئەشکەوتی سەلمان، یان پەرەستگای تاریشا
پەرتووکخانە
کەرکووک لەنێوان هەردوو ئاماری 1947-1957
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
ژیاننامە
بەهرە سەمیر ئەنوەر
ژیاننامە
هاوژین دڵشاد
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
ژیاننامە
بنار عەباس
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16.08
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.969 چرکە!