=KTML_Bold=JIN LI NAVENDA ŞÎDETA ROJHILATA NAVÎN E=KTML_End=
=KTML_Underline=Jîn DELÎLA=KTML_End=

Ji bo çareserkirina avahiya zihniyetê û civaka Rojhilata Navîn mijareke din ku li ser were sekinandin jî şîdet e. Bi peyvên weke zor, teror, şer... çareserkirina şîdeta ku bi rojane derdikevine pêşiya me bi qasî ku civakî ye girîngiya wê ya sîstemîk jî heye û ev ji bo #azadiya jinê# jî misoger e.
John Keane, şîdetê berî hingî bi zanîna bedena keseke ku di nav aramiyê de jiyan dike an jî bi zanîna kêm derveyî xwesteka wê kesê wek fizîkî îhlal kirine bi vî awayî bi nav dike.
Erol Mutlu bi halê xwe ya herî berfireh teşeya sekneke girêdayî êrîşkirinê ye dibêje.
Hannah Arendt, bi diyardeya tu kesên ku ji xwe re li ser siyasetê kar dîtin, di karê însan de şîdetê nikare xwe ji gihîştina cudakirina rola ku her tim gewre dileyîst dûr bixe bilêvkirina qadên şîdetê yê îçkîn heyî dike.
Ji bilî vê ji şîdetê re daxuyaniyên weke seknên hişk, azirandin, ji cezakirinê de çûyîna piroleyê, di şûna dayîna bawerkirinê hêza kaba bikaranîn li gorî ku naye xwestin jî berê xwe dayîna kesekî, tiştekî kirin, li ser bituniya fizîkî û atifî hareket û sekna ku bandora afirandina tahrîbkirinê ji ya din re, ya ku ne ji me ye, pêkhateyên ku ji ya biyanî re tê kirin, dewleta ku temsîlciya herî mezin ku tekela şîdetê di destên xwe de digire tê gotin.
Însanê ku ji cewhera xwe û ji xwezayê re biyanî bûye, ji xwezayê qut bûye, şîdeta ku afirandiye bi dagirkeriyê dest pê kiriye. Tê zanîn ku şîdet însanan dixe nav xefika însanan, dike ku însan bibe dijminê însan û taybetmendiyê însanan qetil dike. Dema em însanên roja me ya îro dinêrin em vê yekê êdî vekirî dibînin. Şîdet di sîstema hakîm ku bêhîsbûna însanan li hemberî hevdû de heya, wek atmosferekî civakê dorpêç kiriye.
Max Weber, dema dewleta modern, di nav araziyeke diyar de, bikaranîna meşrû ya şîdeta fizîkî di tekela xwe de digire koma însana ne. dibêje diyarkirina di aliyê dewletê de şîdet di bin kontrolê de tê girtin û li hemberî êrîşekî ku wek li hemberî hebûna xwe difikire, mafê bêsînor bikaranîn jî di destê dewletê de ye, dike.
Di derheqê çavkaniya şîdetê de, sê nêrîn hene.
-Şîdet ne weke zordariyeke biyolojîk, îcateke çandî ye û dikare were hînkirin dibêje.
-Ji dayîkbûna xwe ve însan êrîşkar in, di însanan û cureyên zindiyên din de êrîşkirin xerîzî ye. Vê nêrînê Freud dipejirîne.
-Dibêje êrîşkirin bertekeke li hemberî hişyariyên derdorê ye. Bi gelemperî bîrdoziyên çep tînin ziman. Parastina fikra bi dagirkeriyê însan êrîşkar dibe û divê ev sîstema civakî ya sîtemkar were guhertin. Di Marksîzm de çavkaniya binavkirina zor'ê ji vir tê. Zora ku ji civaka nû re ducanî pîrika civaka kevin e, wek amûra yekemîn ji bo guhertina civakê tê dest girtin.
Dîsa weke girêdayî şîdetê vekirina peyva terorê ku di roja me ya îro de tê bikaranîn girîngî pêşkêş dike. Bi latînî koka peyva 'teror' tê wateya tirsa mezin, ji tirsê lerizîn. Bi erebî peyva 'erhabî' tê wateya çalakiya xerakirin, hilweşandin û di wateya teror de tê bikaranîn. Ji ber ku çalakiya terorê bituniyekî taktîkî û rêxistinbûyîna di navbera yên ku sepandin dikin de pêk tê û ji rastiya di asta herî jor de bûyîna herdû şartan ya di dewletê de derkevin rê em dikarin bibêjin ku ji aliyê dewletê ve teror wek sîstem tê afirandin. Çekên herî pêşketî di destên dewletê de ye û teror, ne yên rêxistinan sepandineke dewletên ku avahiya wan ya rêxistinê êdî mezintir e. Yên ku qala terora gelên Fîlîstîniyan dikin, li hemberî terora ku Îsraîl pêşxistiye de korbûyînekê jiyan dikin. Dîsa dema qala terora Kurdan tê kirin ên ku ji terora dewletê re bê agahdar nêzîk dibin di cewhera xwe de mînakên dagirkeriyê her tim ji xwe re maf dîtin û rastbûyîna xwe ferzkirin e. Peyva şerê bi taybetî jî wate û naveroka wê ya di Rojhilata Navîn de di asta diyarkirina zihniyetê ye. Bi taybetî jî şerkirin awayeke jiyankirina kabîleyan e. Êrîşkirin, lêdan, destdayîna nirxên heyî, gasp kirin tarzeke jiyanê ye. Şîdet di Rojhilata Navîn de wisa di navenda zihniyetê de hatiye rûniştandin kî ola îslamê ku mijareke baweriyê ye, bi zora şûrê ketiye û bîrdoziyeke cîhadê ku şîdetê heta dawî bikaraniye. Ayni tarza jiyanê bi ol hatiye pîrozkirin û bi etîketa xweda tê bilindkirin. Çavên civakê ji bo wê di asta çûyîna mirinê de hatiye reşkirin. Derketina peyvên şehîdbûn û gazîbûn îslamî ye. Dema şer tê dayîn bi belavbûna olê re li cihên ku hatine îşgalkirin de li ser hemû tiştî maf tê îdîa kirin. Feraseta ya ku şer dike heq dike rêyeke ku însanan teşwîqî şerê dike, hijmakarîkirin, dewlemend û xwedî rûmet(!) dike. Ev feraset, ji asta bûyînê heta roja me ya îro bi kûrbûnekî hatiye, Rojava, li gorî vêna di astekî de derbaskirinê jî, Rojhilata Navîn ji vê derbasbûyîn di aliyekî de li hemberî berê xwe dana herî biçûk wê hembêz kiriye, li hemberî ya ku ya din dibîne, bawerî, kavîm, çîn û hwd. yên cuda bikar aniye, dema pêwîst kiriye canê xwe jî daye. Û exlaqeke şerê hatiye pêkanîn ku dema ew heye hemû nirxên din di bin siha wê de dimîne.
Dema em li dîrokê dinêrin guhertina di asta tekîliyên civakî de, em dikarin çavdêrî bikin ku guhertina avahiya şîdetê kiriye. Avahiya civaka emperyalîst di şûna şîdeta vekirî de şîdeteke pêçayî afirandiye. Mînak kortala di wateya aboriyê ya di navbera azayên civakê de, faktoreke ku şîdetê pêşkarîkirin dikê ye. Di kesimên feqîr de, di çînên jêr ku hatine perçiqandin û dagirkerkirin, ji çîna jor ya ku perçiqandin û pişaftin dike, li hemberî kesimên dewlemend mêla wan heye. Şîdeta pêşxistina li hemberî jinê di nav malê de ya çînên jêr dewleta sîtemkarî ku xweş dibîne, di berdewamiya xwe de tewşek pêk tîne.
Di Hîlala Bereket de şoreşa ekîmê ya ku di çaxa neolîtîkê de çêbûye û Rojhilata Navîn ku civakbûna însaniyetê daye destpêkirin, feraseta sîtemkariya bi Sumeran re, çînbûna di navbera însanan de derxistiye holê. Ev sîstem, nirxên ku jin afirandiye û malî civakê kiriye ji destên jinê girtin û dizînê ve dayîna parezgeriya zilam û kifşkirina karakterê zilam, sîstema şîdetê destpêkirina dayîna qebûlkirina civakê. Rêbertî di şaristaniya Rojhilata Navîn de çareserkirina çanda şîdetê girîngiyeke êdî mezin digire. Divê were gotin ku, di civaka Rojhilata Navîn de dera ku şîdet neketiyê û saziyek, çavîkekî tenê ku nehatiye keşifkirin, weke ku tuneye. Weke giştî jî di avahiya siyasî, civakî, hata aborî de lêyîstina roleke diyar ya şîdetê weke nêrînekî tê pêşxistin. Tê diyarkirin ku îqtîdar û şîdet wek cêwî ne. Lê li tu deverî civaka Rojhilata Navîn bi qasî rola ku di avahiya him jêr him jî jor de dileyîze nediyar e. Beyî ku di bin bandora şîdetê de bimîne rastî saziyeke ku şikil girtiye hatin zor e. Bi vê nîşankirina xwe cihê şîdetê di civaka Rojhilata Navîn de derdixe holê.
Di derheqê artêşa împaratoriya Pers Hakhamenîş ku di dîrokê de şopeke mezin hiştiye hinek encamên lêkolînan nêzîkatiya şer û şîdeta Rojhilata Navîn mînak dide. Di çûyîna şerê de amadekariya artêşa Persan û hûrguliyan dayîn ji ber mînakeke di derheqê mijara me de dê pir dirêj bibe em dê bi dayîna beşeke kin ve bimînin.
Di aliyekî de xizmetkar, axayên haremê, zarok, cariye, jinên ku ji ezbetên Hakhamenîş û sergewreyên din ku tevlî şer bûne ne, di aliyê din de cariyeyên ku fêrbûyînî 10.000 nemiriyan hatine kirin, axa û xizmetkarên harema van qerwaşan di nav deh hezaran sivîlên ku eşlikê artêşê dikin de bûn. Bi 10.000'an kes li xwe dikin, cilên wan bi tayên zêr hatine çêkirin, mîntanên wan bi xişiran hatiye xemilandin... yê ku dibêjin malbata şah in 15.000 leşkerên gerdeniyên zêr... pêşandeyên wan yê bêpîvan balê dikişand, tabûrên pişt re kesên ku di wextên normal de li gardiroba şah dinêrin pêk tê... 10.000 rimbazên ku rimên serê wî bi zêr kaplamayê wî zîv bûn pey de çûn. 200 malbatên resen yê şah di aliyê rast û çepê erebeya kral de dimeşin, li pişt wan 400 hespên şah... pişt re dayika şah, şahbanû û cerda jinên ku ji wan re eşlîk dikin, pişt re... erebeyên ku qerwaşê wan, malbatê wan, zarokên wan, xizmetçiyan tînin dirêj dibin û diçin. Tê gotin ku 400.000 leşker û bi giştî jî 700.000 însan tevlî vê şerê bûne. Çewtiya di navbera debdebeya(gorkem) artêşa Hakhamenîş û artêşa Makedonyayî yên Îskender, li hemberî artêşa di hejmar de pir biçûk ya îskender li ser hev têkçûna artêşa Hakhamenîş û dema em li ser piştî çend windakirina cenga belavbûna Persan disekinin, pir fişalkirina şerê, hatina halê armancekî û ewqas zaf li ser şêweyê sekinandin, em dikarin bibêjin ku bi xwe re girankirina artêşê û têkçûnê aniye.
şer hêmana yekemîne ku şîdeta çînî ya gırêdayî berhemên zêde pêktîne, şer jî halê wê ya herî tîr û berbiçav e. Ji şerên eşîret-kabîleyan yên di Rojhilata Navîn de, ji şerên avê, ji şerên jinan, ji şerên axê, ji şerên mirîşkan, ji şerên namûsê bi kurtasî em dikarin ji şerên ku ji bo hemû pêkhateyan têne meşandin dikarin behs bikin. Bila çi paşverû çi jî pêşverû be, kesimeke cîvakî ku şîdet bikar neaniye nîne. Rastgir, çepgir, olperest, neolperest, hemû bawerî, kavîm, etnîsîteyan, eşîretan, malbatan şîdet pêk tînin. Di gava dawiyê de tevgerên şoreşger ku bi armanca derbaskirina gel ya vê rewşê derketine holê jî bi rêya şîdeta hewl didin ku vê pêk bînin. Di Rojhilata Navîn de rastiya tu avahiyeke siyasî ku hebûneke hêza xwe ya tehdîdê nebe nikare têkeve siyasetê hatiye rûniştandin.
Ji bo kesima ku Serokatiya me nirxandina klîka şer-îqtîdar dike şer tenê ne amûreke gihîştina îqtîdarê ye. Ji bo hebûn û berdewamiya xwe, di destê xwe de girtina şîdetê ya îqtîdarê û girêdayî bikaranîna wextekî lihêtî(uygun) ye. Îqtîdara ku nikaribe vê bike, nikare bibe îqtîdar, dê bibe neşiyandar(iktidarsiz). Balkêşe ku di nav civakê de wateyeke din ji bo bêîqtîdarbûnê heye. Ji bo zilamên ku ji enerjiya cinselê bêparin re bêîqtîdar tê gotin. Di cevhera xwe de ev gotin cinselbûnê bi awayeke pirsgirêka îqtîdarbûnê girtina dest, çawa ku bi şîdetê îqtîdar tê hunandin ji bo zilam jî cînselbûn di aynî naverokê de ye, tiştê eydê wî û cinselbûnê ku ji zilam re weke mafekî heya dawiyê bikaranîn hatiye dayîn dide nîşandan ku dema di destê wî de cînselbûn jî namîne bawer dike ku tu hêza wî nemaye.
Ji şerên ku li heremê berdewam dikin de bi zerara herî mezin ku jinên di Rojhilata Navîn de dibînin re ji aliyên dewletê, olê, eşîretan, kevneşopan wêdetir yek jî li dûçarî şîdeta zordestiya malbatê tê. Serokatiya me vê mijarê bi dahûrandina ‘şensê jiyankirina tu saziyên ku şîdet xwe lê pêçaye nîne. Xuyaye ku di van şertan de civaka azad û sivîlbûyîn pêşnakeve. Raman jî tenê dema ji sefînoka şîdetê derbas bibe dikare were qebûlkirin. Di dorhêlekî wisa de fikrên afirîner pêknayên. Bi gotinên vetûrî(basmakalip) ku qebûl hatiye dîtin re karên dinyayê tê meşandin. Di serî de dewlet û malbat, sermiyanên wan baş dizanin ku hêza wan girêdayî şîdet û otorîteya wan e. Dema dibêjin ‘em sazûmanekî bidin alemê’ amûra ku tê qalkirin zor e. Şîdeta ku bandora wî dapalandinî(sizdirma) hemû çavîkên civakê kirine, pir zêde cih nade hêza wateyê. Ji bo vê jî hebûna saziyên civakî bi şiklî dibin. Ji ber ku cih ji wateyê re nehatiye dayîn ji afirandinê dûr, lêbelê diyare civakeke saziyên ku di rewşa bi tizkirina ji derva ve biheje pêk tê pêşketina azadî nabe.
Kevneşopiya debara xwe bi şîdetê kirin ya civakê weke birîma herî jêr di malbatê de di asta êdî bêhtir nefes negirtinê de ye. Bi taybet jî li ser jinê rewşa şereke neyedîtin e. Weke ku tenê hucreyeke jinê ku ji şîdetê nelerize nîne. Rewşa zarokan jî wisa ye. Şîdete rêbaza perwerdeya bingehîn. Ji zaroka ku bi şîdetê hatiye terbiyekirin, diyare ku dema mezin bibe aynî tişt ewê jî dê pêk bîne. Ji serweriya girêdayî şîdetê ye fêz(gurur) digirin, hez peydedikin. Hestên hêzbûnê ku girêdayî şîdet û îqtîdarê ye weke nexweşiyeke civakî ya herî bi xeterî divê were nirxandin, lê weke hestên herî bilind û kêfxweş tê îlankirin. Diyardeyeke divê were lanetkirin, weke erdemeke herî mezin tê bilindkirin tê pêşwazîkirin.’ ronak dike.
Jinên Rojhilata Navînî kesimeke civakî ku herî zêde şîdet tê pêkanîn û berdewamkirin e. Şîdeta li ser jinê bi şikestina cinsa yekemîn pêk tê, bi şikandina cinsa duyemîn hatiye sexlamkirin. Jinên Rojhilata Navînî weke giyanî, cinsî, fizîkî dûçarî şîdeta rojane dimîne. Heta bandora hêza şîdeta ku li jinê hatiye hêwirandin(içerilmiş) ji tirsa ku di jinê de hatiye pêkanîn di asta fêmkirinê de ye. Dema navê bavê xwe an jî mêrê xwe dibihîze, li rastî dîmenên jinên lerizî hatin ne zehmete.
Jina ku serî lê dana şîdeta cinsî hatiye di destpêkê de lêpirsîna çi li xwe kiriye, çawa tevgeriyaye tê kirin, li jina ku wek ketiye hêmanên tehrîk-handan ku were pêkandin tê gerandin. Mata(açi) nêrîna nêr dîrek bi çavên weke sûcdarê potansiyel li jinê dinêrin û vêna gelek caran bi awayekî bi encama ‘heq kiriye’ ve girê didin. Jinên ku serî lê dana tecawizê tên li Pakîstan’ê dema nikaribe tecawizê îspat bike ji tirsa ku bi zînayê were sûcdarkirinê bêdeng dimîne yan jî xwe dikujin. Hê jî recm û qemçî kirin wek tirî berdewam dike. Ji %70 jin li Tirkiyê dûçarî şîdetê tên. Û bi rêya jina ku hatiye tecawizkirin bi zilamê ku tecawizî wê kiriye re zewicandin ji nêzîkatiyên ji cezakirinê zilam xelaskirin re dema rû bi rû tê berê xwe dide xwe kuştinê, lêdan dixwe, tê biçûkxistin û encamên vêna di nav xwe de kûrdike bi navberkariya zarokên xwe yê ku mezin dike di civakê de belav dike. Nêrîtandina hêzên dewletê ya fizîkî, cinsî, şîdeta rûhî, îşkence, tecawiz, heqaretên cinsî, bi awayeke kontrola bekaretê pêşdikeve û di tekoşîna gera mafê de bi gelemperî li ser rûyê jinê derî têne girtin. Di roja me ya îro de li ser vê mijarê hinek lêgerîn pêşketine, herçiqasî hinek gav hatibin avêtin jî pirsgirêk hê ji çareserkirinê pir dûr e. Li Tirkiyê mijara bûyîna metaya cinsî ya jinê gihîştiye asta rekora vergiyê û weke sektorekî tê nirxandin. Jinên ku bûne mijara fuhuşê dema şîdet û tecawiz lê tê kirin li wan heq tê dîtin. Fahîşebûna jina ku tecawiz lê tê kirin weke cezayê faîlê kêmkirin şewqvedana zihniyeta paşverû bi yasayan hatiye parastin. Di erîşên Îsraîlê li hemberî Fîlîstînê de zerara herî mezin jinan û zarokan dibînin. Di welatên Rojhilata Navîn ya misilman de hê jî li gorî yasayên şerîatê dardekirin tê nêrîtandin û herî zêde jin dûçarî vê dimîne. Di şeran de dîtina zerara herî mezin ya jin jî tiştekî ku tê dîtin lê xisûseke dine ku nikare were astengkirin. Dagirker, bi dest dayîna mal û milkên axa ku dagirkiriye li însanê wê jî bi taybet jî weke milk nêzîkî jinê dibe, dest dideyne û li ser wê her tiştî kirin ji xwe re heq dibîne.
Di statuya jinê ku zilam xwe li ser dide jiyankirin û li bin xistina heyî de rola şîdetê diyare. Şîdet ji temelên nasnameya bi aloz e û kêlîkek jî ji vê krîzê derketin û nefesgirtina jinê re destûr naye dayîn. Şîdeta ku li jinê tê kirin weke astim, êşa dilê, êşa zik û pişt, bêxewî, depresyon, tengbûn, kabîs dîtin, bêhêvîtî, bênirxîtî, gunehkarî, şermkirin, mêldayîna xwe kuştinê gelek acizbûnên fizîkî û ruhî re rê vedike û nifşên nû jî ji ber ku di destên vê nasnameya krîz de şekîl digirin civakeke nexweş tê afirandin, her diçe kronîk dibin ev nexweşiyan. Jina ku li rastî şîdetê tê hurmetiya xwe ya cewherî winda dike, ji baweriya xwe ya cewherî bêpar dimîne, şîdet, cewhera berxwedaniya jinê tahrîb dike û rewşa milk-kole bûna jinê ya di nava sîstemê de kûr dike. Û bi taybetî jin bi belgeya xwe yê zewacê dema dibe milkê tapûkirî ya zilam, di derheqê çawa milkê xwe bikarbîne de tercîheke serbestiyê didin destê zilam. Ev noqte ji bo bikaranîna zilam şêweyeke herî qurnaz ya sîstemê ye. Bi vê rêyê jina ku ji însafa zilam re hatiye hiştin her ku diçe ji nasnameya cewhera cinsa xwe heta ji însaniyeta xwe dûr dikeve, tê rewşeke ku ji hebûna xwe şerm bike. Bi giranî sedema xwe kuştinê divê li vir were gerandin. Bi gerekçeya namûsa malbatê, eşîretê dewisandina zarokên keç û jinan, dûçarî şîdetê mayîn yan jî qetilkirina wan îro hê ji derbaskirinê dûr e. Bûyerê magazînkirin, çareseriyeke ji kokê pêşnexistin, nêzîkatiyên ku seranser pêşdikevin rewşa heyî hertim dikin mijara reklamê di aliyekî de rastiya ku tê jiyankirin derdixe holê lê di aliyeke din de jî rewşa heyî meşrû dike, ji çareserkirina pirsgirêkê dûrbûyînê tîne. Şîdet di hucreyên azayên civakê de hatiye hundirînkirin, bi strandina baweriyê ji vê re stû hatiye xwarkirin, pêkhatina vê ya herî zêde li ser jinê meşandin di kesîtên girêdayî jiyana rojane ya civaka Rojhilata Navîn de em dikarin bibînin. Dema lêkolîna hinek pêşgotinên(ata-sozu) zimanê tirkî tê kirin, çanda pederşahî ku şîdetê li ser jinê çiqas bi gerek û pêşdibîne diyar dibe. ‘Ya ku li keça xwe nede dê li çoka xwe bide, darê ji pişta jinê sipayê ji zikê jinê tê kêm nekî, keça ku serbixwe maye ya diçe davulcî yan jî diçe zûrnacî, hesp-avrat-çek...’van gotinên ku em dikarin bi rêzê bikin mînakên bilindkirina şîdetê û bi rojane di civakê de bikaranîna li ser jinê rûniştandine. Di derheqê vê de bi erebî peyva ‘jina ku kolebûyîna herî baş ji mêrê xwe re dike jina herî azade’ di aynî naverokê de ye.
Şîdeta ku di aliyê fizîkî, rûhî, cinsî de tê pêşxistin cih girtina di însanên Rojhilata Navîn de, di tarzê mezinkirina zarokên keç û zarokên kur de jî em dikarin bibînin. Ji bo zarokên keç dengê kêm, pir nekenandin, weke gotinên ‘temam, min fêm kir’ û bi gelemperî dema tiştê ku tê gotin bi cihkirin tê hînkirin ketîbûna şîdetê jî tê fatromkirin. Ji zarokên kur re jî bi dengê bilind ferman dayîn, xeyîdandin, çêrkirin û boyûta fizîkî ya şîdetê tê hînkirin, tîpeke zilam potansiyela pêkanîna şîdetê ku her kêlî bikaribe derxe tê afirandin. Uslûba hişk, hêrsa ku axaftinên di Rojhilata Navîn de îro derdikevin,ji tahrîkbûna aliyê vekirî ku her kêlî bişemite şîdeta fizîkî, uslûba hişk, mînakên şîdeta ku çiqasî di însanên Rojhilata Navîn de hatiye hundirînkirin e.
Şîdet, ji ber ku di nav malbatê de tê hînbûyîn wê derbaskirin, ji şîdetê dûrketin û afirandina ku cewhera îlksel ya Rojhilata Navîn e, tîpa însana ku jiyana navenda jinê diafirîne derxistina holê jî di vê mijarê de şiyarbûneke zihnî di xwe de afirandinê re û bi vê zihniyeta ronakkirî nifşên nû mezinkirinê re dê pêk were. Navenda şîdetê însan e. Bi gelemperî zilamê ku vê uygulama dike meyla şîdeta di xwe de çareserkirin, kengî şîdeta di xwe de, bi qadî ku analîza çiqasî dê aktîf bibe, di derheqê şîdetê de divê çawa nêzîkbibe diyarkirin rêgezên jiyanê ji gavên bingehîn yê rêyên azadbûyînê ye. Jin jî bi taybetî ji rewşa bûyîna ‘ya din’ xwe xelaskirin û biyaniya jiyanê, nesneya wê na, ji xwe re bi xwe afirandkarê jiyana azad, ji dorhêlê ku tê de bi hev re jiyan dikin re û ji zihniyeta nêr ku li ser kolebûyîna jinê mezin dibe re nîşandan zorahiyeke. Ji şertên bingehîn ya azad jiyankirin û xwe azad pêşxistin jî vê pirsgirêkê çareserkirin û derbaskirine. Di cewhera pirsgirêkê de bûyîna pirsgirêka zihniyetê, bi rêya perwerde û bîrbirinê çareserkirin rastiyeke. Jin û mêr di derheqê xwe de zanistkirin ji rewşa xwe ya heyî pêkanîna acizkirina wan, afirandina Rojhilata Navîneke azad û civaka Rojhilata Navîn zîvirandina cewhera xwe ya afirîner dê ji gavên herî girîn bibe.[1]