بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی
ئاماڎەکەرڎەی و هۊرئەوەگېڵنای: #ئەسعەد ڕەشید#
بەشۍ پەنجا و دوەمە
-ئابوری هۆرامانی:
لایەنو ئابوری جە هۆرامان، کۊڵەکێ بنەڕەتیەو ژیواینە، چاگە بە هوکارو دەسڕەنگینی و بە سەلېقەیی خەڵکەکەیش، تاوانشا بنەمێوە ئابوریەی مەحکەمە پەی ژیوای وېشان بنیاڎ بنیان. ئانەیچ هوکارێ بېیەن پەی هېقم مدرای تاکی و هەم خەڵکەکەیش کە تاوانشان جە وەراوەرو گرڎ دژمەنێوە مدرانو چۊکۍ نەڎان.
ئابوری هۆرامانی چن لایەنێ مەگېرۊوە:
1-باخ و باخڎاری:
هۆرامان ناوچێوەن خاوەنو باخ و باخاتێ فرەیەن، فرەو دەگایەکاو هۆرامانی باخۍ سەمەردارېشان هەنۍ، باخۍ هۆرامانی بە شېوەو تەڵانا وەشۍ کریێنۍ، کە جە دامانو کەشەکاوە پەی مېیانو کەشەکا بە هۊرکەڼەی تەوەنەکاو دیسان هۊرچنیەیشان پېسە کەڵەکێ (1-4) مەتریۍ، چن تەڵانێ هۊرچنان تاکو نزیکو دلېڕاسەو کەشەکا، دماجار باخێ بەرهەمڎار وەشکەران، وەڵتەر باسمان جە هونەرو وەشکەرڎەی تەڵانۍ و باخا جە هۆرامان کەرڎەن.
ئەدمۆنز، ساڵەو (1923ز.)، بە سەردایێ پەی شارە دەگاو تەوېڵۍ باس جە هونەرو ئاودارای تەڵانەکا کەرۊن، دماتەر باس جە گەشتەکېش پەی شارە دەگاو بېیارۍ و چاگەیچۊ پەی (هانەگەرمڵە)ی کەرۊن، پەی شەوەکېش مېمانو ئەفراسیاو بەگی بېیەن، ماچۊ: ئا ئامرازە تەندرۊستیۍ چاگە چەمم پەنەکەوتۍ، خاستەرۍ بېنۍ چانېشا جە ئېراق و ئېران و بەرو هۆرامانیۆ دیېبېنېم، دیسان ماچۊ: ڕیزە ئاودەسێ سەرو تەپێوە کە ئاویشا پەی لوێبۍ و دابەشەکریێبۍ ملشارە، یاگۍ سەرنجی بۍ. نامبریا شېوەو هونەرو ئاو دابەشکەرڎەی ملو تەڵانەکارە، بەرزتەرش نرخنان جە هەرمانەکا (سابینۆس فسباسیانی ئیتالی) کە ساڵەو (9- 79ز) ژیوان و نامبانگ بېیەن بە شارەزا جە بوارو ئاوداری و ئاوەڕۊینە.
2-کشتوکاڵ و هیتیاری.
3-ئاژەڵ و ئاژەڵداری.
4-پیشەو کارە دەسییەکۍ.
5-کارەوانی یام کاسپی کەرڎەی.
ئی خاڵۍ و هەرمانۍ دماییە، وەڵتەر باسمان کەردېنۍ.
6-کارمەندو دۆڵەتی: فەرمانبەری دۆڵەتی سەرچەمەو ژیوای چن کەس و خانەواڎێ بېیەن و هەن، بەشێ جە خەڵکو هۆرامانی چی چن ساڵا دمایېنە، پېسە فەرمانبەرو دۆڵەتی مەرزیێرە جە فەرمانگاکا و وانگاکانە، پېسە فەرمانبەری و مامۊسای، کە مانگانە بڕێ مووچەشان دریۍ پەنە، ئانەیچ سەرچەمێ ژیوای بۍ پەیشان.
وۍ وەسی (خود کەفایی) یام کۊمسایی، جە ژیوای هۆرامییەکانە دیارەن، ئاڎۍ بە ڕەنجو شانا وېشان، تەماموو پەنەۋازیەکانو وېشان وەشکەران، پەنەۋازیشان بە کەسی نېیەن، خزمەتکاری پەی کەسی نمەکەران. پېسە شاعېر ماچۊ:
کڵاشی خۆ چنم، چۊخە لەبەرما کڵاوی دەسچنی خۆمە لە سەرما
کڵاش و قاچی خۆم، هەنگاوی خۆمە کڵاوی کەس ئیتر، ناچێ بە سەرما
بە دڵما دڕکی منەت، نەچووە چونکا بە دەستما چوو لەگەڵ، نەخشی هونەرما
بە دەستی خۆم بیتەنم، نەوگ و جەواڵم خوری لێفەم ببێ، بیدەم بە سەرما
کە مەوج و جاوگ و جاجم بڕێسم دە ناڕێسم لە کردار و ئەسەرما
ئەوەی وا چۆغە بۆ مام گورگ ئەڕێسێ مەحاڵە، چۆغەی ئەو ناچێ بە بەرما
وەزیفەم بۆ وەزیفەس پەس وەزیفەس وەزیفەی چەس ئەقیڕێنێ بە سەرما
کە ڕێگای ڕەفعی تەکلیفە ژیانم چ ترسم بێ لە قازانج و زەرەرما
ئەگەر هەر قوژبن و ڕێم لێ بگیرێت خەفەت ناخۆم، نەما ڕێگە لە بەرما
مەگەر من چیم زیادە لەو هەژارە دەساچێنێ بە برسی و سارد و گەرما
لە ژێر چەتری قەناعەت دائەنیشم کەس ئیتر سێبەری نایە بە سەرما
ئەگەر سات و زەمانی مردنم هات جگە دوو گەز کەفەن، چی وا لە بەرما
شوکور ئەو دوو گەزەش دەسکاری خۆمە کەوای خۆمە لە گۆڕیشا لە بەرما
کە سفرەی خوا لە سەر پانی زەمینە نە هەرگیز توورەکە، ناکەم بە سەرما
دە شەرتە لای تەنورا هەڵنەتوتێم لە بەر نانی، عەرەق ناکەم لە شەرما.
بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی، نویستەی: هیدایەت گوڵپی، فاڕای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید.[1]