پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان
  

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان




گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
Dark Mode
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
Dark Mode
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2025
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
وێنە و پێناس
بەشێک لە قوتابییانی ئامادەیی پیشەسازی 30ی تەمموز لە کەرکووک ساڵی 1981
16-01-2025
زریان عەلی
وێنە و پێناس
مامۆستایانی قوتابخانەی هەڵۆ لە پێنجوێن ساڵی 1979
16-01-2025
زریان عەلی
وێنە و پێناس
تیپی تۆپی پێی نەسڕ لە خورماتوو ساڵی 1997
15-01-2025
زریان عەلی
وێنە و پێناس
منداڵانی گوندی گورگەیی شامار لە چەمچەماڵ ساڵی 1974
15-01-2025
زریان عەلی
ڤیدیۆ
ژنێکی کورد، بەربژێرە بۆ سەرۆک شارەوانی کۆڵن پارتی سەوزی ئەڵمانیا
15-01-2025
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
خوێندکارانی زانکۆی کۆبانێ، سرودێکیان بۆ پشتگیری قەسەدە وتووە
15-01-2025
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
هاووڵاتییان بۆ پشتیوانی لە قەسەدە و دژی هێرشەکانی تورکیا چوونەتە بەنداوی تشرین
15-01-2025
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
چیرۆکەکانی قەڵای کچێ لە پێنجوێن
15-01-2025
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
شارەوانی ئامەد بە سەرۆکایەتی دەم پارتی لە پارکی 75 پەرتووکخانەی بەرهەمی ژنانی کردەوە
15-01-2025
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
شنۆ محەمەد لە بەرنامەی پێشکەوتنی لاوان لە کەناڵی کوردستان تی ڤی ساڵی 1998
15-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
ئامار
بابەت
  534,951
وێنە
  114,231
پەرتووک PDF
  20,750
فایلی پەیوەندیدار
  110,391
ڤیدیۆ
  1,883
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
293,595
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
91,236
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,506
عربي - Arabic 
33,277
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
20,657
فارسی - Farsi 
11,756
English - English 
7,879
Türkçe - Turkish 
3,697
Deutsch - German 
1,846
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,144
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,151
ژیاننامە 
27,137
پەرتووکخانە 
26,219
کورتەباس 
19,572
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
15,153
پەند 
13,754
شوێنەکان 
12,324
شەهیدان 
11,941
کۆمەڵکوژی 
10,930
هۆنراوە 
10,504
بەڵگەنامەکان 
8,460
وێنە و پێناس 
7,682
ئامار و ڕاپرسی 
4,628
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,571
ڤیدیۆ 
1,730
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,473
فەرمانگەکان  
1,118
پۆلێننەکراو 
989
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
826
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
783
کارە هونەرییەکان 
775
شوێنەوار و کۆنینە 
639
گیانلەبەرانی کوردستان 
440
یارییە کوردەوارییەکان 
279
ئیدیۆم 
274
نەخشەکان 
206
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
101
خواردنی کوردی 
83
زانستە سروشتییەکان 
80
دۆزی ژن 
57
مۆزەخانە 
50
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
551
PDF 
32,684
MP4 
3,032
IMG 
210,533
∑   تێکڕا 
246,800
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
پشتیوان نوری کەریم
ژیاننامە
سووسەن ڕازانی
ژیاننامە
هەردی
وێنە و پێناس
لافاوی ڕووباری خاسە لە کەرک...
وێنە و پێناس
کۆمەڵێک لە گەنجانی شارۆچکەی...
کۆمەڵەی هەقە نموونەی کۆمەڵگای هاوبەشیی و یەکسانیی
کوردیپێدیا و هاوکارانی، هەردەم یارمەتیدەردەبن بۆ خوێندکارانی زانکۆ و خوێندنی باڵا بۆ بەدەستخستنی سەرچاوەی پێویست!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0
کۆمەڵەی هەقە نموونەی کۆمەڵگای هاوبەشیی و یەکسانیی
کورتەباس

کۆمەڵەی هەقە نموونەی کۆمەڵگای هاوبەشیی و یەکسانیی
کورتەباس

#ئازا حەسیب قەرەداغی#

دەرکەوتن و درووستبوونی ڕێبازە سۆفییەکانی ناو مەزهەبی سوننە، وەکوو پەرچەکردارێک بۆ هەڵکەوتی سیاسی و ئابووری و فیکری باو و زاڵ کە بە پاساوی جۆراوجۆری ئایینی و کۆمەڵایەتی ڕێی لە هەموو جۆرە بزاوتێکی هەڵکشاو گرتبوو، هاتوونەتە ئاراوە. نموونە لەو بارەیەوە دەرکەوتنی ڕێبازی نەقشبەندییە کە لە دۆخێکدا هاتە ئاراوە کە ڕێبازی قادری ببووە ڕێبازێکی زاڵ و بەشێک لە سیستەمی سیاسیی دەسەڵاتەکەی میرنشینی بابان و لە کاتێکدا پشتگیری و کۆمەکی ئەو دەسەڵاتەی دەکرد کە لەناو کۆمەڵگەدا گۆڕانکاری قوولأ و ڕیشەیی ڕوویان دابوو، توێژگەلێکی کۆمەڵایەتی درووست ببوون ناکۆکییان لەگەڵ ئەو دەسەڵاتە کۆنەدا هەبوو. ئا لەم دۆخەدا ڕێبازی نەقشبەندی وەک هێزێکی بەرهەڵستکار هاتە ئاراوە و ڕووبەڕووی سیستەمی سیاسی ئایینیی میرنشینی بابان بووەوە، بۆیە زۆر ئاسایی بوو کە خەڵک لە دەوری ئەم ڕێبازە نوێیە کۆببنەوە، بەو هیوایەی کە سیستەمێکی نوێ و هەڵکەوتێکی ئابووریی باشتریان بۆ فەراهەم بکات و ڕێگەی بزاوت و هەڵکشانی کۆمەڵایەتی و ئابوورییان بۆ بکاتەوە.
لە ساڵی 1920 دا و دوابەدوای جەنگی یەکەمی جیهان، ئاسۆیەک لە پەرەسەندن و گۆڕانکاریی جیهانی دەرکەوت، لە کوردستانیشدا ڕەنگدانەوەی هەبوو. خەڵکی کوردستان ڕووبەڕووی کۆلۆنیالیزم بوونەوە و دژی داگیرکاری وەستانەوە، جووتیاران دژی دەرەبەگەکان ڕاپەڕین، هەروەها لە ڕووی سیاسی و فیکرییەوە کاریگەرییەکانی شۆڕشی ئۆکتۆبەری 1917 لە ڕووسیا و بیروباوەڕی پێشکەوتنخوازی و سۆسیالیزم لەناو ڕۆشنبیران و نوخبەی سیاسیدا دەرکەوت. لەناو پەیڕەوانی تەریقەتی نەقشبەندیشدا ڕێچکەیەکی نوێ سەری هەڵدا کە دواتر بە کۆمەڵەی (هەقە) ناسران و بزووتنەوە و تایەفەیەکی نوێی ئایینزاییان پێکهێنا. (شێخ عەبدولکەریمی شەدەڵە) ڕۆڵی هەرە گرنگی هەبوو لە دامەزراندن و پەرەپێدانی بنەما فیکری و ڕووحی و تەنانەت کۆمەڵایەتییەکانی ئەم ڕێچکە نوێیە و یەکەم پیری ئەم کۆمەڵەیە بووە. پاشی مردنی بەشێک لە شوێنکەوتووانی وازیان لە هاوبەشی کۆمەڵەکەیان هێنا و ژمارەیەکی کەمیشیان دوای «حەمە سوور» کەوتن و لە گوندی کڵاوقووت لە ناوچەی شوان نیشتەجێ بوون. زۆربەکەیشیان «مامە ڕەزا» ی برای شێخ عەبدولکەریمیان هەڵبژارد و کردیان بە سەرۆکی کۆمەڵەکەیان.
هەر لە سەرەتای دامەزرانییەوە، سیمای ئابووری و ڕووکردنە گۆڕینی ژیان و گوزەرانی جووتیارانی کوردستان بە ڕێبازی کۆمەڵەی هەقەوە دەرکەوتووە، بۆیە لەسەر قەولی مامۆستا «هەمزە عەبدوڵڵا»، دەتوانین بڵێین (کاکڵی بزووتنەوەی هەقە ئەوەیە بزووتنەوەیەکی جووتیاران بوو بە مەبەستی ڕزگاربوونیان لە پەیوەندی پڕ لە جەورو ستەمی کۆمەڵایەتی و خوێنمژانەی کۆن) (1) .
مامۆستا «محەمەدی مەلا کەریم» لە پەراوێزێکیدا لەناو پەرتووکەکەی (مستەفا عەسکەری) دا نووسیویەتی: (تێکڕا ڕێبازی هەقە گەلێ پەیوەندی بەو ڕێبازە ئایینی و فەلسەفییانەوە هەیە کە بە درێژایی مێژوو لەناو موسڵماناندا پەیدابوون و لام وایە جێپەنجەی هەندێک ڕێبازی فەلسەفیی نوێیشی پێوەبێ) (2) . تەنانەت لە هەندێک باردا، بەشێوەیەک گۆڕانکاری بەسەر ڕێبازی نەقشبەندیدا هێناوە کە (هەست بە لێدەرچوون و ناکۆکیش لەنێوانیاندا دەکرێت. بە کوورتی بیری هەقە، لادانێکی لە ئاڕاستەی تەریقەتی نەقشبەندیدا درووستکرد کە لەلایەکەوە لە تێڕوانینی شێخ عەبدولکەریمی شەدەڵەوە سەرچاوەی گرتبوو، لەلایەکی تریشەوە لەو گۆشەنیگایەوە سەرچاوەی گرتبوو کە پەیوەندی بە بیری پێشکەوتنخوازی و دەرەنجامی ئاسۆی گۆڕانکاری: ئایینی، کۆمەڵایەتی، ئابووری، نەتەوەیی ئەو ڕۆژگارە هەبوو) . (3)
هەرچەندە هەقە بزووتنەوەیەکی ئایینی بووە، وەلێ ئاوات و ئامانجەکانی دامەزرێنەران و شوێنکەوتووانی زۆرتر پێویستییە ماتریال و ژیارییەکان بووە، کە گوزارشت لە پێویستییە ژینوارییەکانی کۆمەڵگەیەکی جووتیاری دەکەن. کۆمەڵگەیەک خەونی بە ڕزگاربوون لە چەوسانەوەی دەرەبەگەکانەوە بینیوە و چاوی بڕیوەتە شێوەیەک لە شێوەکانی دادپەروەریی کۆمەڵایەتی.
بەپێی لێکدانەوەی مامۆستا «هەمزە عەبدوڵڵا»، سێ ئامانج و خەون بوونەتە هۆی بڵاوبوونەوە و تەشەنەکردنی کۆمەڵەی هەقە لە ناوچەیەکی بەربڵاوی کوردستانی باشووردا:
یەکەم: ڕزگاربوونی جووتیاران لە پەیوەندیی کۆمەڵایەتی و چەوسانەوەی دەرەبەگ.
دووەم: ڕزگاربوونی ئافرەت لە کۆت و زنجیری قوورسی ساڵەهای ساڵ و ڕێگەپێدانی کە بە ئارەزووی خۆی هاوبەشی ژیانی خۆی هەڵبژێرێ.
سێیەم: ئەو هاوکارییە برایانە بەسۆزەی نێوانیان.
جووتیاران لەپێناوی ئەم خەونەدا کە پێویستی بە جۆرێک لە گۆڕانکاری لە سستمی کۆمەڵایەتیدا هەبووە و ئاسۆ لە بەردەم بزاوتێکی شاقووڵیدا بکاتەوە، وەکوو «دکتۆر ڕەشاد میران» دەڵێ، چاوەڕێی هاتنی مەهدیان نەکرد و لە ئاسمانیشدا بەدوای دادپەروەری کۆمەڵایەتیدا نەگەڕان، بەڵکوو لەسەر زەوی لەپێناویدا تێکۆشان (4) . بۆیە بزووتنەوەی هەقە لەناو شوێنکەوتووانیدا، لەو گوند و ناوچانەی تێیدا دەژین، ڕۆڵی لە دامەزراندنی ئەو کۆمەڵگە خەون پێوەبینراوەدا هەبووە. لەناو ئەواندا جیاوازی لەنێوان شێخ و جووتیاردا نییە، جیاوازی لەنێوانی دەوڵەمەند و هەژاردا نییە. تەنانەت سیان لەو دەرەبەگانەی کە دەرەبەگی دەستڕۆیشتووی دەوڵەمەند و خودان سامان و زەوی زۆر بوون، کە چوونەتە ڕیزی کۆمەڵەی هەقەوە وازیان لە هەموو ئەو سامان و زەوییانە هێناوە و پشتیشیان کردۆتە ئەو بەهایانەی لەگەڵ بزووتنەوەکەدا نەگونجاوە.
سەبارەت بە جیاوازی ئابووری و نەتەوەیی و ڕەگەزی، بە گوێرەی ئەوسای کۆمەڵگەی کوردییەوە، لەناو کۆمەڵەی هەقەدا زۆر کەمتر بووە. هەروەها سەبارەت بە دابەشکردنی تاکەکەسەکان، بە شێخ و ڕابەرانیشەوە، بۆ کارکردن لەناو گوندەکانیاندا، لەنێوانی ئیشی ناوماڵ و جووتیاری و شوانیی و فرۆشتنی بەروبووم و کاری دەستی جیاوازی نەکراوە. ئەوان وەکوو موڵکێکی کۆمۆنە، ماڵ و موڵک و سامانیان یەکخستووە تاکوو ببێتە ئامڕازێک بۆ گەیشتن بە (لەناوبردنی جیاوازییە چینایەتییەکان) (5) .
ئافرەتیش لەناو کۆمەڵەی هەقەدا ئازادە. لە شوێنگەی کۆمەڵایەتیدا، هاوشانە لەگەڵ پیاودا، بەشداری دەرچوواندنی هەموو ئەو بڕیارانە دەکات کە بۆ بەڕێوەبردنی کاروباری کۆمەڵەکەن.
لە کۆی گشتیدا، کۆمەڵێک بنەما هەن، خەسڵەتی کۆمەڵایەتی و جۆری پەیوەندییەکانی ناو شوێنکەوتووانی کۆمەڵەی هەقە دیاری دەکەن. جگە لە هەقپەرستی و ئابوونە و ڕەوشت و کاروباری ڕێکخستن، سێ بنەمایان پەیوەست بە بابەتی ئێمەوە گرنگترینیانن و بریتین لەمانە:
1- برایەتی، کە هەموو هەقەکان برا و خوشکی یەکترن و هیچ جیاوازییەک لەنێوانیاندا نییە و نابێ ببێ، چ بەهۆی دەوڵەمەندی و هەژاری و چ بەهۆی ڕەگەزی کۆمەڵایەتییەوە. «محەمەدی مەلا عوبێد» کە یەکێکە لە هەقەکانی کڵاوقووت قسەی بۆ دکتۆر «عیززەددین مستەفا ڕەسوڵ» کردووە و وتوویەتی: (ئەوەتەی ئێمە هاتووینە سەر ئەم دینە، ... موڵک و ماڵمان کردووە بەیەک. تا بتوانین لەیەک مەنجەڵ نان دەخۆین. (6)
2- گیانی هاوبەشی لە سامان و داراییدا بەگشتی، هیچ کەسێکی هەقە خۆی بەخاوەنی ماڵ و سامان نەزانیوە هەرچییەکی هەبووبێ هیی هەمووان بووە و بێ پرسی ئەوانی دیکە، یان بێ بەشدارییان دەستی لە ماڵ و سامانی خۆی نەداوە.
3- تەگبیروڕا گۆڕینەوە، بنەمای بەڕێوەبردنی کاروباری کۆمەڵەی هەقەیە. ئەم شێوازەیان ناو ناوە «پرس و ڕای ناو برایەتی». لەم پڕۆسەیەدا هەموو هەقەیەک مافی بەشداری هەبووە، قسەی کردووە و لە بڕیاریشدا خودان دەنگ بووە، جا چ پیاو بێ یان ئافرەت.
لەناو کۆمەڵەی هەقەدا شوێنگەی کۆمەڵایەتی و پلەوپایە و پۆلبەندی چینایەتی چ لەسەر بنەمای ئایینی و چ لەسەر بنەمای کۆمەڵایەتی نییە، جگە لە شێخ، کە تەنانەت بە ڕای شێخ عەبدولکەریمی شەدەڵەی ڕابەر و دامەزرێنەری بزووتنەوەیش شێخایەتیش نەماوە و تەنیا برایەتی هەیە، دوو جۆری براکان هەن، یەکەمیان: (برا ئۆتۆمۆبێلکان) ن واتە گەڕیدەکان، کاریان بڵاوکردنەوەی ڕێبازی هەقەیە. ئەمانە لە سەردەمی مامە ڕەزادا پەیدابوون، نوێنەرایەتی ئەویان کردووە و دوو دوو بە مەڵبەندەکانی هەقەدا بڵاوبوونەتەوە و گەڕاون و قسەیان بۆ خەڵک کردووە و کێشەکانی ئەوانیشیان هێناوەتەوە بۆ خانەقا و لای مامە ڕەزا بۆ چارەسەرکردن. دووەمیان: برا موخلیسەکانن. ئەمانە ئەو برایانەن کە لە گوند و مەڵبەندەکانی هەقەدا نیشتەجێ و جێگیرن.
ئەم پۆلبەندییە هیچ لێکەوتەیەکی چینایەتی و بەرژەوەندی و پایە بڵندی بۆ ناولێنراوەکانی نییە، تەنانەت بۆ شێخ و ڕابەر و پێشەواکانیشیان.
مامۆستا «هەمزە عەبدوڵڵا» بۆ سەلماندنی ئەم ڕاستییە، باسی ئەو کاتە دەکات کە شێخ عەبدولکەریمی شەدەڵە دەگیرێت و دەخرێتە ژێر لێپرسینەوەوە و (لە کاتی داوەری کردنیدا لە کەرکووک لێی دەپرسن: ئیشی چییە؟ وەڵامی دایەوە: جووتیارم) (7) ، واتە ئەوی ڕابەر و پیری کۆمەڵە خۆی هەر بە جووتیار زانیوە، نەک پلەیەکی کۆمەڵایەتی و ئایینی بەرزتر.
بەڵگەیەکی دیکەیش هەر لەم بارەیەوە ئەوەیە کە «حەمەسووری کڵاوقووت» کە دوای شێخ عەبدولکەریمی شەدەڵە بووەتە ڕابەری باڵێکی کۆمەڵەی هەقە، لە بنەماڵەی شێخەکان نەبووە، ڕەشە مسکێن بووە، ماوەیەکی زۆر لە ماڵی شێخ عەبدولکەریمدا دارکێش و گۆلکەوان بووە، پاشان تەریقەتی وەرگرتووە و لەگەڵ سۆفی و موریدەکانی دیکەدا هەڵساوە و دانیشتووە و بەوجۆرە وردەوردە برووزی کردووە تا بووە بە یەکێک لە پێشەوایانی هەقە (8) .
لەم گەشتە خێرایەدا بەناو کۆمەڵەی هەقەدا، بەو مەبەستەیش کە پەیوەندی بە بابەتەکەمانەوە هەیە سەبارەت بە کرانەوە و داخرانی کۆمەڵایەتی بەهۆی پۆلبەندیی چینایەتی و لەسەر بنەمای ئایینی، بۆمان ڕوون بووەوە کە کۆمەڵەی هەقە وەکوو ڕێبازێکی ئایینی توانیویەتی خۆی بگەیەنێتە ڕادەیەکی پێشکەوتوو لە کرانەوەی کۆمەڵایەتی و تەجاوزکردنی جیاکارییە چینایەتییەکان و درووستکردنی کۆمەڵگەیەکی بێ چین و یەکسان و هاوبەش لە سامان و موڵک. بۆ بەڕێوەبردنی کاروباری کۆمەڵەکەش ئاڵوگۆڕکردنی بیروڕا و ڕاوێژکردنی گشتی و بە بەشداری هەمووان، چ پیاوان چ ژنان، کاروبارەکان ڕێکدەخرێن و بڕیار دەدرێ و هیچ کەسێک خودان دەسەڵاتی ڕەها و تاکڕەو نییە. تەنانەت لە پەیوەندیی نێوان ژن و پیاویشدا سنووری جیاکارییان تێپەڕاندووە و یەکسانی پەیڕەو دەکەن.
کۆمەڵەی هەقە، نموونەیەکی دیکەی کرانەوەی کۆمەڵایەتیی کۆمەڵگەی کوردییە، بەڵام دوو تایەفەی دیکەی ئایینی دیکە لە کۆمەڵگەی کوردیدا هەن، ڕێک پێچەوانەی کۆمەڵەی هەقەن و نموونەی داخرانی تەواوی کۆمەڵایەتین. ئەوانیش (ئێزیدییەکان) و (کاکەییەکان) ن، ئەگەر خوا یار بێ لە بابەتی دیکەدا باسیان دەکەین.

سەرچاوە:
1-پاشبەندی مامۆستا «هەمزە عەبدوڵڵا» بۆ پەرتووکی (ئاوڕدانەوەیەک لە بزووتنەوەی هەقە) لە نووسینی «مستەفا عەسکەری»، ل63
2-عەسکەری، مستەفا، ئاوڕدانەوەیەک لە بزووتنەوەی هەقە، چاپخانەی علا، بەغدا، چاپی یەکەم، 1983، ل 20
3-تۆفیق، ڕێبوار حەمە، کۆمەڵی هەقە (لە شێخ عەبدولکەریمی شەدەڵەوە تا حەمەسووری کڵاوقووت-1920-1986) ، ئینستیتیوتی کەلەپووری کورد، چاپی یەکەم، چاپخانەی شڤان، سلێمانی، 2010، ل55
4-میران، ڕشاد، ڕەوشی ئایینی و نەتەوەیی کوردستان، گۆڤاری سەنتەری برایەتی، چاپی 2، هەولێر، 2000، ل64
5-هەمان سەرچاوە، ل 19
6-عەسکەری، مستەفا، سەرچاوەی پێشوو، ل70
7-پاشبەندی مامۆستا «هەمزە عەبدوڵڵا» بۆ پەرتووکی (ئاوڕدانەوەیەک لە بزووتنەوەی هەقە) ، ل62
8-هەمان سەرچاوە، ل31 .[1]

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە 484 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | gulanmedia.com 16-08-2012
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 21
1. پارت و ڕێکخراوەکان بزووتنەوەی هەقە
1. ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 16-08-2012
4. پەرتووکخانە بزوتنەوەی هەقە 1920-1961
8. پەرتووکخانە تیرەی هەقە
8. کورتەباس بەرەی هەقە
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 16-08-2012 (13 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: وتار و دیمانە
پۆلێنی ناوەڕۆک: فەلسەفە / هزر
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: چاپکراو
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 91%
91%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هەژار کامەلا )ەوە لە: 13-12-2023 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 16-12-2023 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 16-12-2023 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 484 جار بینراوە
QR Code
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
ڕۆڵی ڕووداوەکانی شنگال لە پێشخستنی دۆزی کورد
ژیاننامە
ئاواز حەسەن
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای میرزا
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
پەرتووکخانە
ڕێگای ئاوریشمی نوێ؛ هەنگاوەکانی چین بۆ دروستکردنی هەژموون
کورتەباس
فریال کراڵ: پرۆسەی ئاشتی لە تورکیا لە بەرژەوەندیی کورد و ئابووریی ناوچەکەدایە
کورتەباس
سەید محەمەدی سەفایی.. بۆچی لە زیکری تەکێی شێخانەوە چووە کۆڕی سترانبێژان؟
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
شوێنەوار و کۆنینە
پردی کەڵهۆرت
ژیاننامە
غەزاڵە حدوودی
ژیاننامە
سەباح حاجی
ژیاننامە
خاکاو دڵشاد
ژیاننامە
میهرداد ئیزەدی
وێنە و پێناس
بەشێک لە قوتابییانی ئامادەیی پیشەسازی 30ی تەمموز لە کەرکووک ساڵی 1981
پەرتووکخانە
کاریگەریی پرسە ناوخۆییەکان لەسەر سیاسەتی دەرەوەی ئێران
وێنە و پێناس
سێ هاونیشتمانی شارۆچکەی خورماتوو نەورۆزی ساڵی 1996
ژیاننامە
بەهمەن حاجی
کورتەباس
هۆبەی تۆماری شێرپەنجەی پارێزگای سلێمانی ئاماری ساڵی 2024ی بۆ نەخۆشی شێرپەنجە بڵاوکردەوە
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
وێنە و پێناس
چەند گەنجێکی کەرکووک خەریکی یاری سنیانێن ساڵی 1986
وێنە و پێناس
مامۆستایانی قوتابخانەی هەڵۆ لە پێنجوێن ساڵی 1979
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
ڕۆڵی دیپلۆماسیەتی پەرلەمانی لەسەر پێگەی هەرێمی کوردستان لەدوای ساڵی 2005 خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان بەنمونە
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
وێنە و پێناس
کۆمەڵێک لەگەنجانی گوندی لەک لە خورماتوو ساڵی 1988
کورتەباس
ئەندامێکی ئەنجوومەنی پیرانی بەریتانیا: دەبێت مافی گەلی کورد پارێزراو بێت
ژیاننامە
عەلی شایان
کورتەباس
ئومیت ئۆزداغ: ئۆجەلان دەیەوێت هەموو پەکەکەییەکان ئازاد بکرێن
ژیاننامە
پڕشنگ توانا
پەرتووکخانە
بەستی شەرغە لە دوای ئەنفالی چوار
ژیاننامە
سووسەن ڕازانی
ژیاننامە
هەردی
شوێنەوار و کۆنینە
نەخشی بەردینی ئەشکەوتی سەلمان، یان پەرەستگای تاریشا
پەرتووکخانە
قوتابخانەی هۆزەکان لە ئەستەنبوڵ
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
پشتیوان نوری کەریم
21-02-2009
هاوڕێ باخەوان
پشتیوان نوری کەریم
ژیاننامە
سووسەن ڕازانی
12-01-2025
سروشت بەکر
سووسەن ڕازانی
ژیاننامە
هەردی
14-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
هەردی
وێنە و پێناس
لافاوی ڕووباری خاسە لە کەرکووک ساڵی 1964
15-01-2025
زریان عەلی
لافاوی ڕووباری خاسە لە کەرکووک ساڵی 1964
وێنە و پێناس
کۆمەڵێک لە گەنجانی شارۆچکەی شنگال ساڵی 1975
15-01-2025
زریان عەلی
کۆمەڵێک لە گەنجانی شارۆچکەی شنگال ساڵی 1975
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
وێنە و پێناس
بەشێک لە قوتابییانی ئامادەیی پیشەسازی 30ی تەمموز لە کەرکووک ساڵی 1981
16-01-2025
زریان عەلی
وێنە و پێناس
مامۆستایانی قوتابخانەی هەڵۆ لە پێنجوێن ساڵی 1979
16-01-2025
زریان عەلی
وێنە و پێناس
تیپی تۆپی پێی نەسڕ لە خورماتوو ساڵی 1997
15-01-2025
زریان عەلی
وێنە و پێناس
منداڵانی گوندی گورگەیی شامار لە چەمچەماڵ ساڵی 1974
15-01-2025
زریان عەلی
ڤیدیۆ
ژنێکی کورد، بەربژێرە بۆ سەرۆک شارەوانی کۆڵن پارتی سەوزی ئەڵمانیا
15-01-2025
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
خوێندکارانی زانکۆی کۆبانێ، سرودێکیان بۆ پشتگیری قەسەدە وتووە
15-01-2025
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
هاووڵاتییان بۆ پشتیوانی لە قەسەدە و دژی هێرشەکانی تورکیا چوونەتە بەنداوی تشرین
15-01-2025
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
چیرۆکەکانی قەڵای کچێ لە پێنجوێن
15-01-2025
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
شارەوانی ئامەد بە سەرۆکایەتی دەم پارتی لە پارکی 75 پەرتووکخانەی بەرهەمی ژنانی کردەوە
15-01-2025
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
شنۆ محەمەد لە بەرنامەی پێشکەوتنی لاوان لە کەناڵی کوردستان تی ڤی ساڵی 1998
15-01-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
ئامار
بابەت
  534,951
وێنە
  114,231
پەرتووک PDF
  20,750
فایلی پەیوەندیدار
  110,391
ڤیدیۆ
  1,883
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
293,595
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
91,236
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,506
عربي - Arabic 
33,277
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
20,657
فارسی - Farsi 
11,756
English - English 
7,879
Türkçe - Turkish 
3,697
Deutsch - German 
1,846
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,144
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,151
ژیاننامە 
27,137
پەرتووکخانە 
26,219
کورتەباس 
19,572
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
15,153
پەند 
13,754
شوێنەکان 
12,324
شەهیدان 
11,941
کۆمەڵکوژی 
10,930
هۆنراوە 
10,504
بەڵگەنامەکان 
8,460
وێنە و پێناس 
7,682
ئامار و ڕاپرسی 
4,628
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,571
ڤیدیۆ 
1,730
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,473
فەرمانگەکان  
1,118
پۆلێننەکراو 
989
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
826
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
783
کارە هونەرییەکان 
775
شوێنەوار و کۆنینە 
639
گیانلەبەرانی کوردستان 
440
یارییە کوردەوارییەکان 
279
ئیدیۆم 
274
نەخشەکان 
206
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
101
خواردنی کوردی 
83
زانستە سروشتییەکان 
80
دۆزی ژن 
57
مۆزەخانە 
50
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
551
PDF 
32,684
MP4 
3,032
IMG 
210,533
∑   تێکڕا 
246,800
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
ڕۆڵی ڕووداوەکانی شنگال لە پێشخستنی دۆزی کورد
ژیاننامە
ئاواز حەسەن
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای میرزا
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
پەرتووکخانە
ڕێگای ئاوریشمی نوێ؛ هەنگاوەکانی چین بۆ دروستکردنی هەژموون
کورتەباس
فریال کراڵ: پرۆسەی ئاشتی لە تورکیا لە بەرژەوەندیی کورد و ئابووریی ناوچەکەدایە
کورتەباس
سەید محەمەدی سەفایی.. بۆچی لە زیکری تەکێی شێخانەوە چووە کۆڕی سترانبێژان؟
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
شوێنەوار و کۆنینە
پردی کەڵهۆرت
ژیاننامە
غەزاڵە حدوودی
ژیاننامە
سەباح حاجی
ژیاننامە
خاکاو دڵشاد
ژیاننامە
میهرداد ئیزەدی
وێنە و پێناس
بەشێک لە قوتابییانی ئامادەیی پیشەسازی 30ی تەمموز لە کەرکووک ساڵی 1981
پەرتووکخانە
کاریگەریی پرسە ناوخۆییەکان لەسەر سیاسەتی دەرەوەی ئێران
وێنە و پێناس
سێ هاونیشتمانی شارۆچکەی خورماتوو نەورۆزی ساڵی 1996
ژیاننامە
بەهمەن حاجی
کورتەباس
هۆبەی تۆماری شێرپەنجەی پارێزگای سلێمانی ئاماری ساڵی 2024ی بۆ نەخۆشی شێرپەنجە بڵاوکردەوە
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
وێنە و پێناس
چەند گەنجێکی کەرکووک خەریکی یاری سنیانێن ساڵی 1986
وێنە و پێناس
مامۆستایانی قوتابخانەی هەڵۆ لە پێنجوێن ساڵی 1979
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
ڕۆڵی دیپلۆماسیەتی پەرلەمانی لەسەر پێگەی هەرێمی کوردستان لەدوای ساڵی 2005 خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان بەنمونە
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
وێنە و پێناس
کۆمەڵێک لەگەنجانی گوندی لەک لە خورماتوو ساڵی 1988
کورتەباس
ئەندامێکی ئەنجوومەنی پیرانی بەریتانیا: دەبێت مافی گەلی کورد پارێزراو بێت
ژیاننامە
عەلی شایان
کورتەباس
ئومیت ئۆزداغ: ئۆجەلان دەیەوێت هەموو پەکەکەییەکان ئازاد بکرێن
ژیاننامە
پڕشنگ توانا
پەرتووکخانە
بەستی شەرغە لە دوای ئەنفالی چوار
ژیاننامە
سووسەن ڕازانی
ژیاننامە
هەردی
شوێنەوار و کۆنینە
نەخشی بەردینی ئەشکەوتی سەلمان، یان پەرەستگای تاریشا
پەرتووکخانە
قوتابخانەی هۆزەکان لە ئەستەنبوڵ
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)

Kurdipedia.org (2008 - 2025) version: 16.17
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.797 چرکە!