ناڤ: حسێن
ناڤێ بابی: سەعدی فەیزوڵڵا
ناسناڤ: فانی
فانی (مەلا حسێن هەڤلێری) - زانا و موفەسیر و هۆزانڤان
$ژیاننامە$
ناڤێ وی (مەلا حسێن شێخ سەعد فەیزوڵڵا) یە، ساڵا 1883 ل تاخا خانەقا یا باژێڕێ #هەڤلێر# ژدایک بوویە، ل تیرەیا (پەرچەم) و هۆزا (بلباس)ە، لناڤ مەلا و فەقێیاندا ب (مەلا حسێنی موفەسیر) یێ بەرنیاس بوویە، چونکی ئێکەمین مەلایێ کوردە ب کوردی قورئان تەفسیرکرییە، ل بوارێ شیعراندە تەخەلوس (فانی) ژبوخوە هەلبژاردییە، تەنێ ل شیعرەکێدە ناسناڤێ (کاکە) بکارئانییە، مەلا حسێن زانایەکێ بەرزێ ئایینی و عیرفانی بوویە، ل بوارێن (تەفسیر- حەدیس- لۆجیک- نەحو- سەرف- تەسەووف) دا زانا بوویە، ژبلی زمانی کوردی ل زمانێن عەڕەبی و فارسی و تورکیدا پسپۆڕی هەبییە و ب و ب ڤان زمانانە نڤیسین و بەرهەم هەنە، مەلا حسێن مرۆڤەک ڕەوشت بەرز و هێمن و قسەخوش و سۆفی بوویە، چاڤ ل پلەوپایەیێن دونیایی نەبوویە و ژیانا خوە ژبو خوەندن و وانە گوتن و نڤیسینێ تەرخان کربوو، ل #1983-12-11# و د ژیێ سەد ساڵیدە وەغەرا داویێ کر.
$هندەک ل بەرهەمێن مەلا حسێن:$
ژیانی ئینسان تەفسیرا قورئانێ
(پرشنگی ڕۆژی کوردەواری لە شەرحی بوخاری)
(دیوانی فانی: کو دیوانا هەڵبەستێن وی بخوەیە، لێ هەڵبەستێن سەردەمێ وی بخوە- ساڵح زەکی بەگ کو موتەسرفێ هەڤلێرێ بوو و ل ساڵا 1940 لێ وەرگرتینە و نەداینەڤێ و بڤی ئالیەی بەشەکە زور یا هەلبەستێن وی ئێن بەزر بووین
(تەرجەمەی قەسیدەی بوردیە لەسەر هەمان کێش و سەروا)
(شەرحی ذات الشفا- بە کوردی)
(شەریعەتی ئیسلام لە چوار مەزهەب بە کوردی لە ڕکن عبادات)
(شەرحی جامع الصغیر: کو بریتییە ل چار سەد فەرموودەیێن پێغەمبەر- شەرح کرینە ب کوردی)
(حقائق الخیام: کو شەرحا چارینەیێن عومەر خەیامە ب زمانێ عەرەبی دایناینە- پێشەکیا وێ دکتۆر مەعروف خەزنەدار نڤیسییە کو ل ساڵا 1956 دانایە و ساڵا 2005 چاپ کرییە)
(العقود فی الفقە الشافعی نظماً)
(منهح الحقیقە فی التصوف)
(الحقائق الربانیە. ترجمە القصیدە التوحیدیە للشیخ فریدالدین العطار من الفارسیە الی العربیە)
(لمعات للشیخ فخرالدین العراقی ساڵا 1976 دانایە)
$نموونەیەک ژ هۆنراوەیا فانی:$
زولفت کە بە تاریکی و پێچی بەچە ناچی
لەو زولمەتە ترسم هەیە ڕووحم بەفەناچی
ڕێی ماچی ڕووخی گرتووی توخوا بڵێ لاچی
چونکی خاڵت (حجرالاسود) ە دەست ناکەوی ماچی
دەستم کەبگاتێ سەبەبی ژینمە ئیمڕۆ
نەسرین سەمەن یاسەمەن و سەوسن و سونبول
سەودا زەدەیی پەرچەمی تون نالەیی بولبول
پڕ حیکمەتی غونچەی دەمتە باعثی ئەی گوڵ
کۆبووەتەوە حەجاجی خەیاڵم لە مینای دڵ
شەیتانی ڕەقیب ڕەجمی لەلام ئەلزەمە ئەمڕۆ [1]