Sînor Bi Xwînê Li Sûriya Tên Danîn
Salar Salih
Sînor-Bi-Xwînê-Li-Sûriya-Tên-DanînCenga li ser bingehên tîreyî berdewam e, û sînor bi xwînê tên danîn li ser xaka #Sûriya# , rast e di destpêkê de şoreşa miletekî li dijî rêjîmek diktator bû, lê piştî salekê ji destpêka raperîna 15ê Adarê hat diyarkirin ji çavdêran re naveroka pirojeyê tîreyî yê rikberiya Sûrî ya çekdar, renge ku ew rikberî bi heman şêweyî miletê kurd wek netewek xwedî hebûn û maf di Sûriya de napijirîne, tenê mafê welatiyan ji Kurdan re heye, wek welatiyekî di Sûriya ya Erebî de, ango piştî pênc salan ji berdewamiya şer li Sûriya, rikberiya Sûrî nikarîbû projeyekî siyasî tewaw ji Sûriya ya nû re pêşkêş bike, ku tê de mafê hemû pêkhateyan parastî be.
bi encama Şerê ku li Sûriya tê gerandin li ser bingehên tîreyî û nasnameya neteweyî , niha Sûriya di navbera pênc hêzên sereke de parve bûye,( rêjîm, artêşa azad, H.S.D , Daiş û Nusra), ev bixwe tê wateya parçekirina Sûriya li ser bingehên tîreyî û neteweyî, sînor di nav her sê pêkhateyên Sûriya yên sereke de (Kurd, Elewî, Sunne) niha bi xwînê tên nîgarkirin, û ev temez di Sûriya nû de wê bête çespandin jiber du sedemên serekî :
1- Parçebûna Sûriya bi destên pêkhateyên wê dikeve berjewendiya Amêrka û Isra’îl ê de, jiber ku ew naxwazin desthilatek sunnî radîkalî navendî li Sûriya ava bibe, ku wê gefek metirsîdar be li ser Isra’îl ê, û herweha dê gefê li Amêrka û berjewendiyên wê li navçeya Rojhilata Navîn bike, Obama piştî giha wê baweriyê ku hevalbendên wî yên Sunnî (Turkiya, û deweletên kendava Erebî) ew piştgirên sereke ne ji tîrorê re, û komên çete yên ku (El-selefiye El-cîhdiye) wek bîrdozî û bawerî ji xwe re bijartine mîna (ketîbeyên îslamî,Cebhet El-Nusra, û Daiş), ewî bi diplomasiyet û tektîk hêza Suuna li herêmê lawaz kir, bi rêkeftina newewî li gel Îranê careke dî rola Îranê di herêmê de xurt bû wek dijberê sereke ji Suuna re, ya dî jî Amêrka destê Rûsiya di Sûriya de berda da ku bi tundî li girûpên rikberiya Sûrî bixe û rikberiya Sunnî ya li Sûriya lawaz bike, û di heman demê de Rêjîma ku li ser bingeha tîreya Elewî hatiye avakirin biparêze ji rûxandinê li ser destê opozisyonê, ev pilan Obama bikaranî da ku berjewendiyên xwe yên aborî bi dewletên Sunnî re ji dest nede, û rola sînordanîna hêza Sunnî li Rojhilata Navîn sipart Rûsiya û Îran ê.
2- piştî vî şerê giran li Sûriya û hejmara mezin ya goriyan û penaberan, ne Elewî û ne Sunne û ne Kurd jî êdî çekan datînin, sê hêzên leşkerî yên cuda li Sûriya ava bûne, ew hêzên ku civaka navdewletî ew pijirandine û danûstandinan ligel wan dikin,( Rêjîm, Rikberî, H.S.D), sînor bi xwînê niha tên nîgarkirin, û Sûriya tucarî hew vedgere wek berê û ber bi formê Îraqî ve diçe, sîstemek fîdral an konfîdral an parçebûn, ango bi hevokek din, pêkhateyên Sûriya pêkvejiyanê hew dipijrînin.
Ev projê ku tê bicîkirin li ser xaka Sûriya, Elewiyan nas kiriye û pê razî ne, Sunne nas kirine lê ew pê nerazî ne û ta hêza wan hebe wê şer bikin, lê Kurdan hîn ev proje baş nexwendine, jiber Kurd belawela ne di navbera kiwalisyon û hevrêziyê de, bê proje û bê giranî, ger baş qunaxa tê bixwînin gerek frakisyonek Kurdî rikber bi-afirînin û dev ji çarçev in rikberiya Sunnî û ya çep berdin, wek pekhateya Kurdî tevbigerin, wek çawa hevbendiya Kurdistanî li Îraqê wek frakisyonek rikber ya serbixwe tevdigeriya bo dabînkirina mafên milletê Kurd, ev derfeta dîrokî her sed salî carekê tê, lewre gerek e E.N.K.S û TEV-DEM ê li xwe vegerin û li berjewendiya milletê xwe bigerin, û frakisyonek yekbûyî ava bikin, û têkevin danûstandinên çareseriyê ligel rikberiya Sunnî re bi Rêjîma Sûrî ya ( Elewî) re.[1]