پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
وێنە و پێناس
مامۆستایانی قوتابخانەی ئامانجی سەرەتایی لە هەولێر ساڵی 1977
25-07-2024
زریان عەلی
وێنە و پێناس
کۆمەڵێک لە خاوەن کار و کرێکارانی بازاڕی عەلوەی هەولێر ساڵی 1997
24-07-2024
زریان عەلی
ژیاننامە
سەربەست بامەڕنی
24-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ژیاننامە
ناسر فەتحی
24-07-2024
سەریاس ئەحمەد
ژیاننامە
وەحید کەماڵی
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
وێنە و پێناس
تیپی بەشی کۆمەڵایەتی پەیمانگەی مامۆستایانی هەولێر ساڵی 1997
23-07-2024
زریان عەلی
ژیاننامە
محەمەد جەلیزادە
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
سەیری بەچکە سەگەکانی تورکیا بکەن چۆن هەوڵدەدەن ئاڵای پیرۆزی کوردستان بسڕنەوە
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ئەرکی مێژوونووس و بایەخی مێژوو
23-07-2024
زریان سەرچناری
ئامار
بابەت 526,081
وێنە 106,510
پەرتووک PDF 19,793
فایلی پەیوەندیدار 99,706
ڤیدیۆ 1,450
زمان
کوردیی ناوەڕاست 
301,423
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,780
هەورامی 
65,761
عربي 
28,952
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,323
فارسی 
8,571
English 
7,175
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,241
پەرتووکخانە 
25,219
ژیاننامە 
24,293
کورتەباس 
17,147
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,496
پەند و ئیدیۆم 
12,405
شەهیدان 
11,553
شوێنەکان 
11,492
کۆمەڵکوژی 
10,879
هۆنراوە 
10,200
بەڵگەنامەکان 
8,316
وێنە و پێناس 
7,254
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
1,824
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,444
ڤیدیۆ 
1,356
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
815
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
776
کارە هونەرییەکان 
723
شوێنەوار و کۆنینە 
628
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
79
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
311
PDF 
29,990
MP4 
2,353
IMG 
194,689
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
24-07-1923
ژیاننامە
زارا محەمەدی
ژیاننامە
مەلا محەمەدی شارەزووری
ژیاننامە
شانیا شەهاب
ژیاننامە
سەربەست بامەڕنی
الإمارة البابانية .. تنقلت في كوردستان لأكثر من ستة قرون
وێنە مێژووییەکان موڵکی نەتەوەییمانە! تکایە بە لۆگۆ و تێکستەکانتان و ڕەنگکردنیان بەهاکانیان مەشکێنن!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: عربي
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0
الإمارة البابانية .. تنقلت في كوردستان لأكثر من ستة قرون
کورتەباس

الإمارة البابانية .. تنقلت في كوردستان لأكثر من ستة قرون
کورتەباس

نارين صديق مام كاك
إن أسرة الإمارة البابانية كما جاء في كتاب (شرفنامه) 1596م، لمؤلفه (شرفخان البدليسي) تنحدر من الأمير (بوداق ببئي) وأخيه. والجد الأكبر لهم هو(بابا قباد). وبحسب رأي (حسين حوزني موكرياني) فإن الأمير (بوداق ببئي) هو المؤسس الرئيس للإمارة البابانية، وهو من أطلق اسم بابان على منطقة نفوذه.

ويرى الأستاذ المرحوم (محمد جميل روزبياني)، أن لفظة (ببئي) متطورة من(بابائي)، وهو اللقب الروحي الخاص بالقديسين الكاكائيين الذين دعوا فيما بعد بأهل الحق، وصحف بمرور الزمن إلى (بابان). ويذكر الأستاذ (روزبياني) أن العلامة (توفيق وهبي) سأله وأشعره عن منشأ لقب بابان فأجابه: أنهم يرجعون في الأصل إلى بابا أردلان.

ومما لابد من الإشارة إليه أن كلمة (أردلان) مأخوذة من(آردل) بمعنى سائس الخيل، وهي محرفة من (عادل– عادلان) اسم الجد الأكبر للأردلانيين الذي لجأ إلى شرق كردستان من شمالها، أيام حملة جنكيز خان المغولي.
(بابان) أسرة عريقة، أشارت إليها دائرة المعارف البريطانية (الانسكلوبيديا) لسنة 1950 في مادة (الكرد-Kurd) بأن تاريخها يعود إلى ما قبل ميلاد المسيح، كما يؤكد ذلك كتاب آخر باللغة الفارسية عنوانه (تاريخ وجغرافية كردستان- سير الأكراد)، تأليف (عبد القادر رستم الباباني)، فقد ورد فيه أن هذه الأسرة اشتهرت في المنطقة الكردية، سواء كان ذلك من حيث العدد، أم النواحي الأخرى في أيام حكم ملوك (كيان) و(أشكانيان)، وأن هذه العشيرة كانت من أكثر عشائر الكرد عددا وعدة، وقد ورد في مصادر تاريخية عديدة أن كرد شهرزور كانوا ذوي سلطة وسيطرة على بلادهم، سواء كان ذلك من قريب أم من بعيد، بل كانوا أقوياء بحيث أنهم تمكنوا من الاستيلاء على الحدود القريبة من همدان، وكرمنشاه أيام حكم (اردشير بابكان) الذي امتد من عام (226م إلى 241م).
كان البابانيون يحكمون في إيران (أطراف مريوان وسنندج- وهي مدن كردية) قبل حوالي أكثر من ثمانمائة سنة، وان آثارهم التي تركوها هناك، بخاصة (المسجد الأحمر)، لهو شاهد على ذلك. كما يشير البدليسي في كتابه (الشرفنامة) إلى إحدى الحروب التي خاضها والده (الأمير شمس الدين) جنبا إلى جنب مع القوات البابانية بأمر من السلطان العثماني، وهذا الحدث الذي يعود تاريخه إلى أكثر من خمسمائة سنة، يؤكد أن البابانيين كانوا قبل هذا التاريخ من ذوي النفوذ والسلطة في المنطقة.
صفات وخصال البابانيين
إن أبناء هذه الأسرة شأنهم في ذلك شأن أبناء الكرد يتسمون ببعض الصفات التي قد تميزهم عن غيرهم من الشعوب، منها الشجاعة والبسالة والاستقامة والإخلاص وعزة النفس والكبرياء المفرط لدرجة الغرور والغطرسة أحيانا، وتمسكهم بالدين، ويظهر ذلك في توجههم صوب رجال الدين الذين كانوا يضمرون لهم كل الود والاحترام، وما قيامهم بإنشاء الجوامع في جميع أنحاء كردستان إلا تأييد وتثبيت لهذا الواقع. كما إن البابانيين كانوا مولعين بالفروسية، واستعمال السلاح، والرياضة في الزورخانة والملعب والمصارعة وغيرها، و إن الصفة الأبرز بين البابانيين هي احترامهم الشديد للمرأة، وخاصة زوجاتهم، وعدم التزوج بأكثر من واحدة إلا نادرا، لذا برزت نساء من بين الأسرة البابانية ممن لعبن دوراً كبيراً في الحياة الاجتماعية وخاصة في خدمة الضعفاء والفقراء.
الحدود الجغرافية لبلاد بابان.
إن البلاد البابانية كانت واسعة للغاية قبل أيام والي بغداد(سليمان باشا الكبير)، وكانت تمتد حتى زنكباد ومندلي وكانت أربيل والتون كوبري خاضعة لنفوذها أيضا.
إن الحدود الجغرافية للإمارة في عهد الإمارة البابانية، كما رواه المستر(ريج)، ونقل عنه المرحوم محمد أمين زكي في كتابه (تاريخ السليمانية وأنحائها) تبتدئ من حدود بغداد وكما يلي: (الداوودة ويبدأ على بعد أربع ساعات من كفري، دلو، زنكنه، كوم، زنداباد، شيخان، نورة، جمجمال، جياسور، كوجماله، شوان، جبوق قلا، عسكر، قلاسيوكه، كردخير، بازيان وانحاء قره داغ والذي يشمل باني خيلان، سرجنار، سورداش، مركه، بشدر، كلاله، شنيك، ماوه ت، آلان، سيوه يل، سرآو، ميرآو، بالخ، كابيلون، بازار، بركيو، سروجك، كولعنبر، حلبجه، شميران، قزلجة، ترتول، قره حسن، ليلان(.
مراكز الإمارات البابانية
انتقلت مراكز الإمارة البابانية قبل استقرارها في مدينة السليمانية بشكل نهائي بين أماكن عديدة، وكانت أهم المراكز لها:
* مدينة مريوان : اتخذت هذه المدينة مركزاً للإمارة البابانية بتاريخ (1202م- 1396م)، وذلك في عهد الأمير حمزة الباباني وما بعده من الأمراء.
* مدينة درياس: خلال حكم الأمير سيف الدين الموكري.
* مدينة أورميه: في زمن حكم الأمير صارم سيف الدين الموكري.
* مدينة سابلاخ-مهاباد: أيام حكم الأمير بوداق بن شير بك.
* مه ركه: وهي قرية كبيرة تابعة لمحافظة السليمانية حالياً، ولكنها كانت مركزا للإمارة البابانية حوالي سنة (1596) م.
* داره شمانه: وهي قلعة كبيرة من (قلعة دزه)، وكانت مركز الإمارة في عهد (فقي احمد)، مؤسس الأسرة البابانية الأخيرة، واستمر فيها الحكم حتى سنة (1608) م.
* ماوه ت: مركز الناحية التابعة لشهربازار في السليمانية حاليا، والذي كان مركزاً للإمارة من سنة(1608- 1619)م.
* قلعة بكراو: الذي استمر فيه الحكم حتى العام(1627)م.
* قلعة جوالان: اتخذت مركزاً للإمارة في فترة حكم محمود باشا، ذلك بين عامي(1669-1784)م.
* مدينة سنه- سنندج: عاصمة كردستان الإيرانية، في عهد كل من سليمان باشا ببه، ونسله محمد باشا وغيرهم وكان تاريخ حكمهم بين السنوات (1719م –1730م).
* السليمانية: مركز الإمارة منذ إنشاء المدينة وحتى سقوط الإمارة البابانية بين السنوات (1847- 1850)م.
خدمات وآثار البابانيين
بعد أن ضاق (إبراهيم باشا بابان) ذرعا بمركز الإمارة البابانية السابقة في (قلعة جوالان) لضيقها ووقوعها في بقعة منزوية خلف جبل (كويزة)، ولقربها من الحدود الإيرانية وتعرضها لهجماتها المستمرة، قام بإنشاء مدينة السليمانية سنة(1784)م، الذي يعد من أهم الأحداث العمرانية في الفترة التي حكم فيها المماليك العراق.
لقد قدم البابانيون خدمات كبيرة للوطن، ولهم جانب مشرق ومشرف من الحضارة، فقاموا بأعمال جليلة لخدمة العلماء ورجال الدين، وعوضوا إماراتهم عما أصابتها في الحروب بان أنفقوا أموالاً كثيرة في بناء المدارس، والمساجد في كردستان، والاهتمام بها و إصلاحها، كما انشأوا المكتبات في جميع أنحاء البلاد، وخاصة مكتبة (قلعة جوالان)، التي انتقلت فيما بعد إلى الجامع الكبير في السليمانية، إضافة إلى إنشاء مكتبة في كل جامع. وقد نال الأدباء والشعراء والأطباء الشعبيون والفنانون احترام البابانيين الذين كانوا يمدون يد العون والمساعدة لهم دائماً، ويظهر ذلك من شعر شعراء فحول أمثال (الملا خضر نالي) و(الحاج قادر كويي) و( الشيخ رضا طالباني) و( مصطفى بك الكردي). كما اهتموا بالصّناع الماهرين وأرباب الحرف والمهن والفنون الذين برزوا في منطقة السليمانية، وكانوا حريصين على وقف ممتلكاتهم غير المنقولة على الجوامع والمدارس الدينية والجهات الخيرية الأخرى فلم يطمع أحد من الأمراء البابانيين يوما في امتلاك الإقطاعيات الزراعية أو جمع الأراضي والعقارات إسوة بما قام به غيرهم من ذوي السلطة أو المنزلة لدى العثمانيين من الرؤساء أو الشيوخ، خاصة بعد سقوط الإمارة البابانية.
أسباب سقوط الإمارة البابانية
إن السبب الرئيس لسقوط الإمارة البابانية وبقية الإمارات الكردية هو عقد معاهدة ارضروم الأخيرة بين إيران والدولة العثمانية، فلم تبق حاجة حقيقية لبقاء استمرار الإمارة البابانية، والتي كهلت هي بدورها، وحملت معها أسباب زوالها، فأوعزت الأستانة، إلى (نجيب كويزلكي) بتفنيذ ما استقر عليه الرأي و إبعاد آخر أمير وهو (احمد باشا) إلى الأستانة. ومن ثم نفي جميع البابانيين إلى تركيا احتياطا للأمر، ولكي لا يفكر أحدهم بإعادة الإمارة أو إحيائها من جديد.
ومن الأسباب الأخرى لسقوط الإمارة، هو قيام بعض الأمراء البابانيين بإنشاء جيش عصري كامل العدة والعدد، والاستعانة بالخبراء الأجانب من الروس والفرنسيين لتنظيمهم وتدريبهم، وفتح معامل لصنع الأسلحة والمعدات والذخيرة الحربية، وذلك ولد شعوراً بالحذر لدى ولاة بغداد والأستانة خشية استفحال الأمر، فأسرعوا إلى إلغاء الإمارة. كما أن سوء الأوضاع الاقتصادية للإمارة نتيجة للأوضاع السياسية غير المستقرة، خاصة في فترةٍٍ من حكم الإمارة، وتخلي العشائر الكردية عنها مثل عشيرة الجاف، كلها ساهمت في نهاية الإمارة البابانية.

المراجع:
* (بابان في التاريخ ومشاهير البابانيين)، جمال بابان، 1993.
* (تأريخ الإمارة البابانية)، حسين ناظم بك.[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (عربي) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
ئەم بابەتە 710 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | عربي | almadasupplements.com 14-11-2010
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 9
زمانی بابەت: عربي
ڕۆژی دەرچوون: 14-11-2010 (14 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: عەرەبی
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 82%
82%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هەژار کامەلا )ەوە لە: 30-03-2023 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 30-03-2023 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( هەژار کامەلا )ەوە لە: 30-03-2023 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 710 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
وێنە و پێناس
قوتابییانی پۆلی سێیەمی قوتابخانەی (الاخوة) لە هەولێر ساڵی 1969
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 06
ژیاننامە
سەربەست بامەڕنی
ژیاننامە
شیلان شەماڵ مستەفا
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
وێنە و پێناس
هاوینەهەواری گەلی عەلی بەگ ساڵی 1979
ژیاننامە
شانیا شەهاب
ژیاننامە
لیڤا شاخەوان عەلی
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
وێنە و پێناس
گوندی باڵەکیان شارۆچکەی سۆران ساڵی 1983
پەرتووکخانە
لەمپەرەکانی بەردەم ناسیۆنالیزمی کوردی چین؟
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 05
کورتەباس
لادانی مناڵ هۆیەکانی و چارەسەرکردنی
ژیاننامە
ناسر فەتحی
وێنە و پێناس
خێزانێکی گوندی سیدەکانی شارۆچکەی سۆران ساڵی 1989
وێنە و پێناس
مامۆستایانی قوتابخانەی ئامانجی سەرەتایی لە هەولێر ساڵی 1977
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
کورتەباس
ئۆچین دیلاکرۆ پێشەوای ڕۆمانسیەت
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
محەمەد جەلیزادە
کورتەباس
چارەسەرکردنی دەروونی هۆیەکە بۆ رزگاربوون لە ترسە دەروونی یەکان-بەشی یەکەم
شوێنەوار و کۆنینە
کاروانسەرای قەسری شیرین
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
کورتەباس
ئەرشیف و مێژووی و چەشنەکانی-بەشی پێنجەم
ژیاننامە
سایە ئیبراهیم خەلیل
کورتەباس
ڕاستی هیندۆکی یەکان
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
پەرتووکخانە
ئەرکی مێژوونووس و بایەخی مێژوو
ژیاننامە
وەحید کەماڵی
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 04
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
ژیاننامە
محەمەد سامان ڕەئوف

ڕۆژەڤ
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
24-07-1923
30-08-2010
هاوڕێ باخەوان
24-07-1923
ژیاننامە
زارا محەمەدی
28-05-2019
هاوڕێ باخەوان
زارا محەمەدی
ژیاننامە
مەلا محەمەدی شارەزووری
26-07-2013
هاوڕێ باخەوان
مەلا محەمەدی شارەزووری
ژیاننامە
شانیا شەهاب
23-07-2024
سەریاس ئەحمەد
شانیا شەهاب
ژیاننامە
سەربەست بامەڕنی
24-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
سەربەست بامەڕنی
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
وێنە و پێناس
مامۆستایانی قوتابخانەی ئامانجی سەرەتایی لە هەولێر ساڵی 1977
25-07-2024
زریان عەلی
وێنە و پێناس
کۆمەڵێک لە خاوەن کار و کرێکارانی بازاڕی عەلوەی هەولێر ساڵی 1997
24-07-2024
زریان عەلی
ژیاننامە
سەربەست بامەڕنی
24-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ژیاننامە
ناسر فەتحی
24-07-2024
سەریاس ئەحمەد
ژیاننامە
وەحید کەماڵی
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
وێنە و پێناس
تیپی بەشی کۆمەڵایەتی پەیمانگەی مامۆستایانی هەولێر ساڵی 1997
23-07-2024
زریان عەلی
ژیاننامە
محەمەد جەلیزادە
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
سەیری بەچکە سەگەکانی تورکیا بکەن چۆن هەوڵدەدەن ئاڵای پیرۆزی کوردستان بسڕنەوە
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ئەرکی مێژوونووس و بایەخی مێژوو
23-07-2024
زریان سەرچناری
ئامار
بابەت 526,081
وێنە 106,510
پەرتووک PDF 19,793
فایلی پەیوەندیدار 99,706
ڤیدیۆ 1,450
زمان
کوردیی ناوەڕاست 
301,423
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,780
هەورامی 
65,761
عربي 
28,952
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,323
فارسی 
8,571
English 
7,175
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,241
پەرتووکخانە 
25,219
ژیاننامە 
24,293
کورتەباس 
17,147
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,496
پەند و ئیدیۆم 
12,405
شەهیدان 
11,553
شوێنەکان 
11,492
کۆمەڵکوژی 
10,879
هۆنراوە 
10,200
بەڵگەنامەکان 
8,316
وێنە و پێناس 
7,254
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
1,824
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,444
ڤیدیۆ 
1,356
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
815
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
776
کارە هونەرییەکان 
723
شوێنەوار و کۆنینە 
628
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
79
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
311
PDF 
29,990
MP4 
2,353
IMG 
194,689
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
وێنە و پێناس
قوتابییانی پۆلی سێیەمی قوتابخانەی (الاخوة) لە هەولێر ساڵی 1969
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 06
ژیاننامە
سەربەست بامەڕنی
ژیاننامە
شیلان شەماڵ مستەفا
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
وێنە و پێناس
هاوینەهەواری گەلی عەلی بەگ ساڵی 1979
ژیاننامە
شانیا شەهاب
ژیاننامە
لیڤا شاخەوان عەلی
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
وێنە و پێناس
گوندی باڵەکیان شارۆچکەی سۆران ساڵی 1983
پەرتووکخانە
لەمپەرەکانی بەردەم ناسیۆنالیزمی کوردی چین؟
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 05
کورتەباس
لادانی مناڵ هۆیەکانی و چارەسەرکردنی
ژیاننامە
ناسر فەتحی
وێنە و پێناس
خێزانێکی گوندی سیدەکانی شارۆچکەی سۆران ساڵی 1989
وێنە و پێناس
مامۆستایانی قوتابخانەی ئامانجی سەرەتایی لە هەولێر ساڵی 1977
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
کورتەباس
ئۆچین دیلاکرۆ پێشەوای ڕۆمانسیەت
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
محەمەد جەلیزادە
کورتەباس
چارەسەرکردنی دەروونی هۆیەکە بۆ رزگاربوون لە ترسە دەروونی یەکان-بەشی یەکەم
شوێنەوار و کۆنینە
کاروانسەرای قەسری شیرین
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
کورتەباس
ئەرشیف و مێژووی و چەشنەکانی-بەشی پێنجەم
ژیاننامە
سایە ئیبراهیم خەلیل
کورتەباس
ڕاستی هیندۆکی یەکان
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
پەرتووکخانە
ئەرکی مێژوونووس و بایەخی مێژوو
ژیاننامە
وەحید کەماڵی
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 04
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
ژیاننامە
محەمەد سامان ڕەئوف
فۆڵدەرەکان
کلتوور - مەتەڵ - شار و شارۆچکەکان - سلێمانی کلتوور - مەتەڵ - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان وشە و دەستەواژە - زمان - شێوەزار - کرمانجیی ناوەڕاست وشە و دەستەواژە - وشە - سادە, داڕێژراو و لێکدراو وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان پەرتووکخانە - پۆلێنی ناوەڕۆک - ئایین و ئاتەیزم پەرتووکخانە - جۆری وەشان - چاپکراو پەرتووکخانە - جۆری دۆکومێنت - وەرگێڕدراو پەرتووکخانە - زمان - شێوەزار - کرمانجیی ناوەڕاست پەرتووکخانە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.735 چرکە!